آیین‌نامه دوره‌های تحصیلی کاردانی/کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی (ویژه دانشگاه های سطح ۱ و ۲ دولتی)
مقدمه
با استناد به قانون اهداف وظائف و تشکیلات وزارت علوم تحقیقات و فناوری مصوب ۱۳۸۳/۵/۱۸ مجلس شورای اسلامی و در راستای حفظ و ارتقاء کیفیت آموزشی در نظام آموزش عالی کشور و تحقق گام دوم انقلاب اسلامی مرجعیت علمی و مشارکت دانشگاه‌ها در تمدن سازی با رویکرد حکمتی و دانایی محور آیین نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی تدوین شد. این آیین نامه در دو بخش عمومی و اختصاصی همراه با پیوست تعاریف، تنظیم شده است و در سطح کلیه زیر نظامهای آموزش عالی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی که به نحوی مسئول پذیرش آموزش و بالندگی دانشجویان هستند به اجرا گذاشته می‌شود.
ماده ۱. هدف
هدف از تدوین این آیین نامه انتظام بخشیدن به امور تحصیلی دانشجویان از طریق تعیین چارچوب قانونی برای اجرای هماهنگ یکپارچه و صحیح برنامه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های کشور به منظور تربیت نیروی انسانی متخصص متعهد، آشنا با علم و آخرین دستاوردهای علمی و منطبق با نیازهای جامعه در راستای بهره گیری بهینه از ظرفیت های موجود برای ارتقای سطح کیفی آموزش و پژوهش در دوره‌های تحصیلی کاردانی کارشناسی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی است. دوره‌های تحصیلی دکتری عمومی رشته دامپزشکی و دستیاری دوره‌های تخصصی کارشناسی ارشد پیوسته دکتری مستقیم و دکتری پیوسته دارای مقررات ویژه خود هستند و از آیین نامه هایجداگانه پیروی می کنند.
بخش نخست: مواد عمومی
ماده ۲. شرط ورود به دانشگاه تأیید شایستگی‌های علمی و عمومی از طریق پذیرفته شدن در آزمون ورودی که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌شود و یا کسب پذیرش از دانشگاه طبق ضوابط و مقررات مصوب وزارت است.
ماده ۳. آموزش در دانشگاه مبتنی بر نظام ترمی واحدی است.
ماده ۴. دانشگاه موظف است در رشته‌های مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی و دوره ای که مجوز آن را از شورای گسترش آموزش عالی وزارت دریافت نموده است دانشجو بپذیرد و فقط برنامه‌های آموزشی و درسی را که بر اساس ضوابط ابلاغی وزارت و مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی تدوین گردیده است اجرا نماید.
ماده ۵. چگونگی و ترتیب ارائه تمامی دروس هر دوره و هر رشته با رعایت پیش نیاز تقدم و تاخر هر درس طبق برنامه درسی مصوب بر عهده دانشگاه است. تبصره ۱ دانشجو در آخرین نیمسال تحصیلی که منجر به دانش آموختگی می‌شود از رعایت مقررات مربوط به این ماده معاف است.
ماده ۶. در صورت به دست نیاوردن نمره قبولی در خارج از سنوات مجاز تحصیلی در هر درس یا حذف غیر موجه درس به تشخیص دانشگاه پرداخت هزینه برای دانشجوی مشمول آموزش رایگان جهت انتخاب مجدد همان درس یا درس جایگزین آن توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود.
ماده ۷. شرکت دانشجو در تمام جلسات کلاس درس الزامی است.
تبصره ۱: اگر دانشجو در درسی بیش از ۳/۱۶ جلسات کلاس و یا در جلسه امتحان پایان نیمسال همان درس غیبت کند، نمره آن درس صفر ثبت می‌شود. در صورتی‌که به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه غیبت دانشجو موجه تشخیص داده شود آن درس صفر و نمره آن از مجموع درس‌های آن نیمسال حذف می‌شود.
تبصره ۲: نظارت بر رعایت نظم و انضباط آموزشی و مقررات دانشگاه توسط دانشجو در کلاس درس بر عهده مدرس درس میباشد. مدرس درس موظف به ثبت حضور و غیاب دانشجویان در هر جلسه و گزارش آن مطابق ضوابط دانشگاه است و دانشگاه موظف است نسبت به ثبت الکترونیکی آمار برگزاری کلاس‌ها و حضور و غیاب دانشجویان اقدام نماید.
ماده ۸. پیشرفت تحصیلی دانشجو در هر درس توسط مدرس همان درس و بر اساس حضور شرکت در فعالیت‌های کلاسی انجام تکالیف درس و نتایج امتحانات ارزشیابی می‌شود.
تبصره ۱: برگزاری آزمون کتبی برای درس‌های نظری الزامی است.
تبصره ۲: مدرس درس موظف است در چارچوب ضوابط دانشگاه ظرف مدت حداکثر ۱۰ روز پس از اعلام گزارش نهایی امتحان در دوره کاردانی و کارشناسی و حداکثر ۲۰ روز پس از اعلام گزارش نهایی امتحان در دوره کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی جهت رسیدگی به اعتراضات مکتوب دانشجویان و رفع اشتباهات احتمالی، اقدام به بازبینی اوراق امتحانی درس نماید و نتیجه آن را به دانشجو و دانشگاه اعلام و ثبت نماید دانشگاه موظف به ایجاد سامانه الکترونیک و نرم افزاری برای اجرایی سازی این تبصره میباشد.
تبصره ۳: مدرس درس موظف است برگه های امتحانی و سایر فعالیت‌های درسی و مستندات آزمون در هر درس را پس از پایان امتحانات به عنوان سوابق درس تا حداقل یک نیمسال تحصیلی نزد خود نگهداری نماید.
تبصره ۴: نمره هر یک از دروس پس از انقضای مدت مذکور و اعلام به آموزش کل غیر قابل تغییر میباشد. در صورت درخواست مدرس جهت تغییر نمره ثبت شده دانشگاه مطابق ضوابط مصوب خود با دریافت فرم اصلاح نمره و دلایل اشتباه صورت پذیرفته در ثبت نمره توسط مدرس مجاز به اصلاح نمره میباشد. مجاز تحصیل در هر دوره محدود است و با اتمام سنوات مجاز امکان تحصیل در آن دوره.
ماده ۹. سقف مدت دانشجو سلب می‌شود و دانشجو محروم از ادامه تحصیل می‌شود. ضوابط دانشگاه قابل استفاده برای دانشجو میباشد.
تبصره ۱: مدت مجاز مرخصی های بدون احتساب سنوات که مطابق به شرح زیر است.
مرخصی زایمان برای هر فرزند مطابق قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب مجلس شورای اسلامی یک نیمسال در طول دوره بارداری و حداکثر ۴ نیمسال پس از زایمان برای مادران دانشجو دارای فرزند زیر دو سال مرخصی پزشکی حداکثر دو نیمسال تحصیلی سایر مصادیق مرخصی تحصیلی مانند ماموریت همسر یا والدین و … ) حداکثر تا دو نیمسال تحصیلی.
ماده ۱۰. دانشجوی متقاضی انصراف از تحصیل باید درخواست انصراف خود را شخصاً یا از طریق وکیل قانونی خود و بصورت رسمی به آموزش دانشگاه تسلیم کند. دانشجو مجاز است فقط برای یکبار و تا حداکثر دو ماه از تاریخ ارائه درخواست تقاضای انصراف خود را پس بگیرد. در غیر اینصورت پس از انقضای این مهلت حکم انصراف از تحصیل وی صادر می‌شود.
تبصره ۱: تصمیم‌گیری در مورد بازگشت به تحصیل دانشجوی منصرف از تحصیل در محدوده سنوات مجاز تحصیلی و به شرط امکان اتمام واحدهای باقی‌مانده در سنوات مجاز تحصیلی باقی‌مانده صرفا بر عهده شورای آموزشی دانشگاه است.
تبصره ۲: عدم انتخاب واحد در هر نیمسال توسط دانشجو به عنوان انصراف از تحصیل بوده و در صورت عدم پیگیری دانشجو و عدم تعیین تکلیف وضعیت آموزشی دانشجو در آن نیمسال تحصیلی در پایان همان نیمسال تحصیلی در وضعیت دانشجو به عنوان انصراف از تحصیل اعمال می‌شود.
ماده ۱۱. دانشجویی که در هر نیمسال در یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکند چنانچه در نیمسال های بعدی درس یا دروس مذکور را با نمره قبولی بگذراند نمره یا نمره های مردودی قبلی در ریز نمرات تحصیلی دانشجو ثبت شده و این نمره ها در میانگین نیمسال و کل دوره محاسبه می‌شود.
تبصره ۱: دانشگاه مجاز است با درخواست کتبی دانشجو مبنی بر بلااثر نمودن نمره حداکثر یک درس مردودی از میانگین کل دوره موافقت نماید نمره مردودی درس مذکور در ریز نمرات ثبت و در میانگین نیمسال تحصیلی محاسبه می‌شود. درخواست کتبی دانشجو و حذف درس مردودی صرفا پس از قبولی در آن درس قابل انجام است. گذراندن دروس با استفاده از ماده مذکور مشروطی دانشجو در نیمسالهای قبل را خنثی نمی‌کند و شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت مجاز است دانشجویی را که از این تبصره استفاده مینماید و به واسطه آن حائز شرایط استعداد درخشان می‌شود را از شمول تسهیلات خود خارج نماید.
تبصره ۲: تسهیلات این ماده شامل دانشجویانی که به دلیل تقلب و یا حکم انضباطی نمره مردودی دریافت می کنند نمی‌شود.
ماده ۱۲. معادل‌سازی نمرات دروس گذرانده شده برای دانشجویان انصرافی ،اخراجی تغییر رشته ای انتقالی و یا تغییر رشته توام با انتقال با رعایت موارد زیر انجام می‌شود.
(الف) از زمان گذراندن آن درس بیش از ۵ سال نگذشته باشد و حداقل نمره قابل قبول در دوره کاردانی و کارشناسی ۱۲ در دوره کارشناسی ارشد ۱۴ و در دوره دکتری تخصصی (۱۶) را در دانشگاه با رشته مبداء کسب کرده باشد.
(ب) دروس از دوره با دوره‌هایی که منتج به اخذ یک مدرک تحصیلی رسمی شده باشد نمی تواند معادل‌سازی شود.
(ج) به منظور جلوگیری از تضییع حقوق دیگر دانشجویان دانشگاه بایستی بر اساس شیوه‌نامه مصوب شورای آموزشی دانشگاه برای معادل‌سازی نمرات که در زمان درخواست دانشجو کتبا به وی اطلاع‌رسانی می‌کند ، ضریب معادل‌سازی نمرات را بر اساس کیفیت و ویژگیهای دانشگاه یا رشته مبداء و مقصد تعیین و اعمال نماید و نمره معادل‌سازی شده در نمرات دانشگاه مقصد درج شود.
(د) به ازای هر ۲۰ واحد از دروس معادل‌سازی شده ۱ نیمسال از سنوات مجاز تحصیلی دانشجو در دوره کاردانی و کارشناسی کاسته می‌شود.
(ه) برای دانشجوی کارشناسی ارشد به ازاء معادل‌سازی هر ۱۳ واحد درسی یک نیمسال تحصیلی از سنوات مجاز تحصیل وی کسر می‌شود. دانشگاه موضوع ماده ۵۱ این آیین نامه انجام می‌شود.
ماده ۱۳. برنامه ریزی و تصمیم‌گیری درباره تقویم آموزشی چگونگی اعلام و ثبت نمره زمان حذف و اضافه، حذف اضطراری دروس نحوه اعتراض به نتایج امتحانات تاریخ تجدید نظر و دیگر موضوعات اجرایی، طبق شیوه‌نامه اجرایی دانشگاه موضوع ماده ۵۱ این آیین نامه انجام می‌شود.
بخش دوم: مواد اختصاصی
الف – دوره‌های تحصیلی کاردانی و کارشناسی پیوسته و ناپیوسته
ماده ۱۴.مدت مجاز تحصیل در دوره‌های تحصیلی کاردانی پیوسته و ناپیوسته و کارشناسی ناپیوسته ۴ نیمسال و در دوره کارشناسی پیوسته ۸ نیمسال است.
تبصره ۱: دانشگاه اختیار دارد مدت مجاز را برای دوره کاردانی پیوسته و ناپیوسته و کارشناسی ناپیوسته حداکثر ۱ نیمسال و برای دوره کارشناسی پیوسته حداکثر تا ۲ نیمسال افزایش دهد.
تبصره ۲: در صورت افزایش سنوات موضوع تبصره ۱ این ماده و موجه نبودن آن از نظر دانشگاه پرداخت هزینه برای دانشجوی مشمول آموزش رایگان جهت سنوات غیر مجاز توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود.
تبصره ۳: نیمسال هایی که دانشجو بابت افزایش سنوات شهریه پرداخت می‌کند از مدت تعهد خدمت آموزش رایگان وی کسر می‌شود.
تبصره ۴: حداقل مدت مجاز برای دانش آموختگی در دوره کارشناسی پیوسته ۶ نیمسال تحصیلی میباشد.
ماده ۱۵. تحصیل همزمان دانشجوی دوره کاردانی و کارشناسی به شیوه حضوری در کلیه دانشگاه ها دولتی و غیر دولتی و کلیه دوره‌های تحصیلی ممنوع است.
تبصره ۱: دانشجوی دوره کارشناسی می‌تواند همزمان در شیوه های غیر حضوری کاردانی و کارشناسی که منتهی به مدرک تحصیلی رسمی می‌شود تحصیل کند.
تبصره ۲: تحصیل همزمان دانشجویان استعدادهای درخشان دوره کارشناسی بر اساس مصوبات شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت انجام می‌شود.
ماده ۱۶. نمره ارزشیابی از هر درس به صورت عددی از صفر تا ۲۰ محاسبه می‌شود و حداقل نمره قبولی در هر درس ۱۰ و میانگین کل قابل قبول در هر نیمسال ۱۲ است و چنانچه میانگین نمرات دانشجو در هر نیمسال تحصیلی کمتر از ۱۲ باشد؛ آن نیمسال مشروط تلقی می‌شود. چنانچه دانشجو در دوره کاردانی و کارشناسی ناپیوسته دو نیمسال و در دوره کارشناسی پیوسته ۳ نیمسال اعم از متوالی یا متناوب مشروط شود از ادامه تحصیل محروم می‌شود. تبصره ۱ تعداد واحدهای درسی قابل اخذ توسط دانشجو و شرایط آن در نیمسال پس از مشروطی مطابق ضوابط دانشگاه مندرج در شیوه‌نامه اجرایی دانشگاه موضوع ماده ۵۱ این آیین نامه و با رعایت مفاد ماده ۱۷ این آیین نامه انجام می‌شود.
ماده ۱۷. انتخاب حداقل ۱۲ واحد درسی در هر نیمسال تحصیلی برای دانشجو الزامی است.
تبصره ۱: حداکثر واحد درسی قابل اخذ در هر نیمسال تحصیلی ۲۰ واحد و در بازه تابستان ۶ واحد است.
تبصره ۲: اگر میانگین نمرات دانشجویی در نیمسال تحصیلی حداقل ۱۷ باشد با تایید گروه آموزشی در نیمسال تحصیلی بعد می‌تواند حداکثر تا ۲۴ واحد درسی اخذ نماید.
تبصره ۳: در نیمسال تحصیلی آخر که دانشجو صرفاً ۲۴ واحد درسی باقی‌مانده دارد می‌تواند صرف نظر از میانگین کل کمتر از ۱۰ نباشد و مشروطی ۲۴ واحد درسی را اخذ نماید.
تبصره ۴: در شرایط خاص که دانشجو با گذراندن حداکثر ۸ واحد درسی دانش آموخته می‌شود، با تایید گروه آموزشی می تواند واحدهای مذکور را در بازه تابستان اخذ کند.
تبصره ۵: بازه تابستان به عنوان نیمسال تحصیلی محسوب نمی‌شود. نمرات دروسی که دانشجو در بازه تابستان می گذراند. تنها در میانگین کل دانشجو محاسبه می‌شود و نمرات کسب شده در بازه تابستان مشمول ضوابط مشروطی این آیین نامه با تبصره ۲ این ماده نمی‌شود.
تبصره ۶: نمرات دانشجو در نیمسالی که الزاماً کمتر از ۱۲ واحد انتخاب می‌کند و کسر بودن واحدها خارج از اراده اوست همانند دروس بازه تابستانی در میانگین کل او محاسبه می‌شود و چنانچه میانگین نیمسال کمتر از ۱۲ کسب کند آن نیمسال جزو مشروطی محسوب نمی‌شود و همچنین در صورت کسب میانگین بالای ۱۷ مشمول تبصره ۲ همین ماده نمی‌شود. ولی آن نیمسال جزو حداکثر مدت مجاز تحصیل دانشجو محسوب می‌شود.
تبصره ۷: دانشجو نمی تواند همزمان از مفاد تبصره ۳ و ۴ این ماده استفاده کند.
تبصره ۸: در صورتی‌که دانشجو برای دانش آموختگی حداکثر دو درس نظری تا سقف ۴ واحد درسی باقی‌مانده داشته باشد. با تایید گروه آموزشی می‌تواند آن دو درس را به صورت معرفی به استاد در آن نیمسال تحصیلی یا بازه تابستان اخذ کند.
تبصره ۹. چنانچه دانشجو قبلاً یک درس عملی – نظری را اخذ ولی نمره قبولی کسب نکرده است اما دوره عملی آن درس را گذرانده باشد می‌تواند با رعایت مفاد تبصره ۸ این ماده بخش نظری آن درس را بصورت معرفی به استاد اخذ نماید.
ماده ۱۸. دانشجو می‌تواند در صورت موافقت دانشگاه یک هفته قبل از شروع امتحانات پایان نیمسال صرفاً یک درس نظری را در بازه زمانی تعیین شده توسط دانشگاه حذف کند.
تبصره ۱: در صورتی‌که دانشگاه به هر دلیل با حذف واحدهای درسی دانشجو موافقت کند و این امر منجر به کاهش تعداد واحدهای دانشجو از حد نصاب شود آن نیمسال به عنوان یک نیمسال کامل جزو سنوات تحصیلی وی محسوب می‌شود. چنانچه در این نیمسال دانشجو میانگین کمتر از ۱۲ را کسب کند آن نیمسال جزو مشروطی محسوب نمی‌شود و همچنین در صورت کسب میانگین بالای ۱۷ مشمول تبصره ۲ ماده ۱۷ نمی‌شود.
تبصره ۲: در صورت اخذ مجدد درس موضوع این ماده و عدم تائید عذر موجه دانشجو توسط دانشگاه پرداخت هزینه برای دانشجوی مشمول آموزش رایگان جهت اخذ مجدد این درس توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود.
ماده ۱۹. دانشجو می‌تواند با رعایت سنوات مجاز تحصیل در دوره کاردانی و کارشناسی ناپیوسته، یک نیمسال و در دوره کارشناسی پیوسته تا دو نیمسال با تقاضای کتبی و موافقت دانشگاه از مرخصی تحصیلی با احتساب در سنوات مجاز تحصیلی استفاده نماید.
ماده ۲۰. دانشجوی دوره‌های کاردانی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته می‌تواند در صورت دارا بودن شرایط زیر در همان دانشگاه و در صورت موافقت دانشگاه مشروط به امکان ادامه تحصیل در سنوات مجاز باقی‌مانده»، رشته تحصیلی خود را تغییر دهد.
۱. نمره اکتسابی دانشجو در آزمون سراسری گروه آزمایشی ذی ربط از نمره خام آخرین فرد پذیرفته شده در آن رشته گرایش در دانشگاه و در سال پذیرش با تایید سازمان سنجش آموزش کشور کمتر نباشد.
۲. ادامه تحصیل متقاضی در رشته قبلی از نظر مقررات آموزشی بلامانع باشد
۳. حداقل ۱.۶ و حداکثر ۲.۳ واحدهای درسی دوره را گذرانده باشند.
۴. دانشجو در هر دوره تحصیلی فقط یکبار می‌تواند با رعایت ضوابط، تغییر رشته دهد.
تبصره ۱: تغییر رشته یا گرایش در دوره کاردانی پیوسته و کارشناسی ناپیوسته، فقط در رشته‌ها یاگرایش‌های همان محدوده امتحانی مجاز است.
تبصره ۲: در صورت تغییر رشته، معادل‌سازی دروس مطابق با ضوابط ماده ۱۲ این آیین‌نامه قابل انجام است.
تبصره ۳: تغییر رشته دانشجویی که پذیرش وی در دوره تحصیلی از طریق بدون آزمون (پیرش یا سوابق تحصیلی) باشد به رشته‌هایی که پذیرش در آنها از طریق آزمون سراسری صورت گرفته باشد (پذیرش با آزمون)، ممنوع است.
ماده ۲۱. تغییر رشته یا انتقال دانشجو از دانشگاه غیر دولتی به دولتی از شهریه پرداز به رایگان از غیر حضوری به نیمه حضوری و حضوری و از نیمه حضوری به حضوری از پذیرش سوابق تحصیلی به پذیرش با آزمون ممنوع است ولی عکس آن مجاز است.
ماده ۲۲. دانشگاه موظف است در تحقق رویکرد شاگرد پروری و نقش مربیگری اعضای هیئت علمی برای هدایت تحصیلی دانشجویان از زمان پذیرش یکی از اعضای هیئت علمی مرتبط با رشته تحصیلی دانشجو را به عنوان راهنمای مشاور) آموزشی به صورت رسمی تعیین و بر اساس شیوه‌نامه مصوب وزارت که به همین منظور ابلاغ می‌شود، اقدام نماید.
ماده ۲۳. در صورتی‌که دانشجوی منصرف یا محروم از تحصیل در دوره کارشناسی پیوسته حداقل ۶۸ واحد درسی شامل حداکثر ۱۰ واحد دروس عمومی را با نمره قبولی بگذراند و میانگین کل واحدهای گذرانده شده وی ۱۲ یا بالاتر باشد، می‌تواند مدرک دوره کاردانی همان رشته را دریافت کند. در غیر این صورت به چنین دانشجویی و همچنین به دانشجوی منصرف یا محروم از تحصیل در دوره کاردانی و کارشناسی ناپیوسته فقط یک گواهی مبنی بر تعداد واحدهای گذرانده شده داده می‌شود.
تبصره ۱: در رشته‌های فنی و مهندسی واژه مهندسی از عنوان رشته برای دانشجویان مشمول دریافت کاردانی بین مقطعی حذف می‌شود مگر در موارد استثناء که کلمه مهندسی از ارکان اصلی رشته میباشد (مانند رشته مهندسی پزشکی)
تبصره ۲: در صورتی‌که دانشجو تعداد بیش از ۶۸ واحد درسی را گذرانده باشد ضمن رعایت مفاد این ماده نمرات در میانگین محاسبه می‌شود که تاثیر مثبت داشته باشد. دروسی تبصره ۳ مدرک کاردانی حسب تقاضای رسمی دانشجو و صرف نظر از وجود دوره کاردانی مصوب در آن رشته یا مجری بودن دانشگاه محل تحصیل دانشجو، صادر می‌شود.
ماده ۲۴. ملاک دانش آموختگی برای دوره‌های کاردانی پیوسته و ناپیوسته کارشناسی پیوسته و ناپیوسته، گذراندن کلیه واحدهای دوره و داشتن میانگین کل حداقل ۱۲ در پایان دوره است. تبصره ۱ چنانچه میانگین کل دانشجوی کاردانی یا کارشناسی پس از گذراندن تمام واحدهای درسی دوره کمتر از ۱۲ باشد. تنها یک نیمسال با رعایت سقف مجاز سنوات تحصیلی به وی فرصت داده می‌شود تا مجدداً با انتخاب حداکثر ۱۶ واحد از درس‌های تخصصی و پایه که در آن نمره قبولی بین ۱۰ تا ۱۲ را کسب کرده است. میانگین کل دوره را به حداقل ۱۲ برساند تا امکان دانش آموختگی بیابد در غیر این صورت دانشجو از ادامه تحصیل محروم می‌شود. پرداخت هزینه این دروس برای دانشجویان مشمول آموزش رایگان توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود.
ماده ۲۵. تاریخ دانش‌آموختگی، زمان ثبت آخرین نمره درس دانشجو در آموزش دانشگاه است.
ب – دوره کارشناسی ارشد
ماده ۲۶. مدت مجاز تحصیل در دوره کارشناسی ارشد ۴ نیمسال تحصیلی است و تحصیل در این دوره تمام وقت است.
تبصره ۱: مدت مجاز تحصیل می‌تواند تا حداکثر ۱ نیمسال تحصیلی با تائید دانشگاه افزایش باید.
تبصره ۲: در صورت افزایش سنوات موضوع تبصره ۱ این ماده و موجه نبودن آن از نظر دانشگاه پرداخت هزینه برای دانشجوی مشمول آموزش رایگان جهت سنوات غیر مجاز توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود
ماده ۲۷. دانشجو می‌تواند در صورت تائید دانشگاه با احتساب سنوات تحصیل یک نیمسال از مرخصی تحصیلی استفاده کند.
ماده ۲۸. تحصیل همزمان دانشجوی دوره کارشناسی ارشد در کلیه شیوه های آموزشی و در کلیه دوره‌های تحصیلی دانشگاه ها دولتی و غیر دولتی ممنوع است.
ماده ۲۹. نمره ارزشیابی هر درس به صورت عددی از صفر تا ۲۰ محاسبه می‌شود و حداقل نمره قبولی در هر درس ۱۲ است. میانگین قابل قبول در هر نیمسال ۱۴ است و چنانچه میانگین نمرات دانشجو در هر نیمسال تحصیلی کمتر از ۱۴ باشد دانشجو در آن نیمسال مشروط تلقی می‌شود ۲ نیمسال مشروطی اعم از متوالی یا متناوب در دوره کارشناسی ارشد منجر به محرومیت از تحصیل دانشجو می‌شود.
ماده ۳۰. اخذ حداقل ۸ واحد درسی تا حداکثر ۱۴ واحد درسی در هر نیمسال تحصیلی توسط دانشجو الزامی است.
تبصره ۱: دانشجو در نیمسال آخر تحصیلی از شرط اخذ حداقل واحد آموزشی معاف است.
تبصره ۲: در صورتی‌که دانشگاه به هر دلیل با حذف واحدهای درسی دانشجو موافقت کند و این امر منجر به کاهش تعداد واحدهای دانشجو از حد نصاب شود آن نیمسال به عنوان یک نیمسال کامل جزو سنوات تحصیلی وی محسوب می‌شود. اما در مشروط شدن دانشجو بی تاثیر است.
ماده ۳۱. در شرایط اضطرار حذف یک درس با درخواست کتبی دانشجو و تایید دانشگاه قبل از شروع امتحانات و با رعایت و احتساب آن نیمسال در سنوات تحصیلی امکان‌پذیر است.
ماده ۳۲. انشجو موظف است مطابق با ضوابط نیمسال سوم تحصیلی، استاد راهنما و پیشنهاده (پروپوزال) خود را با نظر استاد راهنما به تصویب دانشگاه برساند. در صورت عدم تصویب پیشنهاده در موعد مقرر در دانشگاه دانشجو مشمول امتیازات تبصره ۲ ماده ۲۶ این آیین نامه نمی‌شود و سنوات دانشجو موضوع تبصره ۲ ماده ۲۶ موجه قلمداد نمی‌شود. چنانچه دانشجو تا پایان نیمسال تحصیلی چهارم پیشنهاده خود را به تصویب دانشگاه ترساند، از ادامه تحصیل محروم می‌شود.
ماده ۳۳. چنانچه دانشجو در رشته یا گرایشی غیر مرتبط با رشته دوره کارشناسی خود مطابق ضوابط وزارت پذیرفته شود ملزم به گذراندن حداکثر ۱۲ واحد درسی جبرانی طبق نظر گروه آموزشی است. پرداخت هزینه توسط دانشجو (اعم از روزانه با شهریه پرداز برای دروس جبرانی توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود.
ماده ۳۴. تغییر رشته» یا «انتقال دانشجوی دوره کارشناسی ارشد در همان دانشگاه با سایر دانشگاه ها (دولتی و غیر دولتی ممنوع است. اما تغییر گرایش فقط در همان مجموعه امتحانی و در صورت کسب نمره مجاز در آزمون مطابق اعلام سازمان سنجش آموزش کشور با تائید دانشگاه و در همان دانشگاه با تائید دانشگاه مجاز میباشد.
ماده ۳۵. دانشجو پس از انجام کار تحقیقاتی خود و تدوین پایان‌نامه و تأیید استاد راهنما مجاز است در حضور هیئت داوران از پایان‌نامه خود دفاع کند.
ماده ۳۶. نمره پایان‌نامه در میانگین کل محاسبه نمی‌شود و ارزشیابی آن به صورت کیفی و به شرح زیر انجام می‌شود. مردود (کمتر از (۱۴) قبول با درجه متوسط (۱۵/۹۹ – ۱۴) خوب (۱۷/۹۹-۱۶) خیلی خوب (۱۸/۹۹-۱۸) و یا عالی (۲۰-۱۹)
تبصره ۱: تغییر نمره پایان‌نامه که توسط هیئت داوران تایید شده است توسط سایر مراجع دانشگاه به هیچ عنوان مجاز نیست.
تبصره ۲: حداکثر زمان اصلاح پایان‌نامه پس از برگزاری جلسه دفاع و اخذ نمره قبولی توسط دانشجو، ۳ ماه میباشد. هیئت داوران موظف است در جلسه دفاع برای شرایطی که دانشجو اصلاحات را انجام ندهد یا اصلاحات توسط استاد راهنما تایید نشود نحوه ارائه نمره نهایی و قبولی یا عدم قبولی پایان‌نامه را تعیین تکلیف کند.
تبصره ۳: چنانچه ارزشیابی پایان‌نامه مردود اعلام شود با تأیید هیئت داوران حداکثر یک نیمسال تحصیلی به دانشجو اجازه داده می‌شود تا پس از اعمال نظرات اصلاحی هیئت داوران یک بار دیگر در جلسه دفاع شرکت و از پایان‌نامه خود دفاع کند. در صورت عدم موفقیت دانشجو در دفاع از پایان‌نامه در بار دوم دانشجو از ادامه تحصیل محروم می‌شود
ماده ۳۷. ملاک دانش آموختگی گذراندن همه واحدهای درسی دوره کسب میانگین کل حداقل ۱۴ و موفقیت در دفاع از پایان‌نامه است.
تبصره ۱: چنانچه میانگین کل نمرات دانشجوی کارشناسی ارشد پس از گذراندن تمام واحدهای درسی دوره کمتر از ۱۴ باشد، اجازه دفاع از پایان‌نامه را ندارد و تنها یک نیمسال با رعایت سقف مجاز سنوات تحصیلی به وی فرصت داده می‌شود تا مجدداً با انتخاب حداکثر ۸ واحد از درس‌هایی که در آن نمره بین ۱۲ تا ۱۴ را کسب کرده است. میانگین کل دوره را به استثنای پایان‌نامه به حداقل ۱۴ برساند تا به وی اجازه دفاع از پایان‌نامه داده شود. در غیر این صورت دانشجو از ادامه تحصیل محروم می‌شود.
تبصره ۲: در صورتی‌که دانشجو با اتمام سنوات تحصیلی موفق به دفاع از پایان‌نامه نشود از ادامه تحصیل محروم می‌شود.
تبصره ۳: در رشته‌هایی که در برنامه درسی آنها پایان‌نامه پیش‌بینی نشده است از تبصره فوق مستثنی هستند و شرط موفقیت در دفاع از پایان‌نامه از شروط ملاک دانش آموختگی دانشجویان آن رشته حذف می‌گردد.
تبصره ۴: دانشگاه می‌تواند به دانشجویی که به هر دلیل نتواند در سنوات مجاز دوره تحصیلی را به پایان برساند، برابر ضوابط فقط گواهی گذراندن واحدهای درسی را اعطا کند.
تبصره ۵: تاریخ دانش‌آموختگی روز دفاع و کسب درجع قبولی از پایان‌نامه است.
ماده ۳۸. چنانچه دانشجو در حین تحصیل و انجام پژوهش و تدوین پایان‌نامه مرتکب تخلف علمی (جعل، تقلب کپی برداری و دیگر مصادیق شود و تخلف او از سوی کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه اثبات گردد با رعایت ضوابط تعیین شده توسط کارگروه مذکور و متناسب با میزان تخلف تصمیم‌گیری در مورد دانشجوی خاطی توسط دانشگاه انجام می‌شود.
تبصره ۱: در صورت احراز و اثبات تخلف علمی دانشجو پس از اتمام تحصیلات از سوی کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه با رعایت ضوابط تعیین شده توسط کارگروه مذکور تخلف مذکور بررسی و متناسب با میزان تخلف تصمیم‌گیری در مورد دانشجوی خاطی توسط دانشگاه انجام می‌شود.
ج – دوره دکتری تخصصی
ماده ۳۹. مدت مجاز تحصیل در دوره دکتری تخصصی حداقل ۶ و حداکثر ۸ نیمسال تحصیلی است و تحصیل در این دوره به صورت تمام وقت است.
تبصره ۱: مدت مجاز تحصیل می‌تواند تا حداکثر دو نیمسال تحصیلی به شرط تایید دانشگاه افزایش یابد. تبصره ۲ در صورت افزایش سنوات موضوع تبصره ۱ و موجه نبودن آن از نظر دانشگاه پرداخت هزینه برای دانشجوی مشمول آموزش رایگان جهت سنوات غیر مجاز توسط هیئت امنای دانشگاه تصمیم‌گیری می‌شود. تبصره ۳ تحصیل همزمان دانشجوی دوره دکتری تخصصی در کلیه شیوه های آموزشی و در کلیه دوره‌های تحصیلی دانشگاه ها دولتی و غیر دولتی ممنوع است.
ماده ۴۰. نمره ارزشیابی از هر درس به صورت عددی از صفر تا ۲۰ محاسبه می‌شود حداقل نمره قبولی در هر درس ۱۴ و میانگین کل قابل قبول پس از گذراندن تمام واحدهای آموزشی ۱۶ است.
تبصره ۱: در صورتی‌که دانشجو به هر دلیل نتواند درسی را بگذراند و درس مذکور مجددا در دانشگاه ارائه نشود، می تواند با نظر گروه آموزشی درس دیگری را جایگزین نماید. نمره درس مردودی در ریز نمرات ثبت می‌شود و در میانگین نیمسال و کل محاسبه می‌شود.
ماده ۴۱. برای ورود به مرحله ارزیابی جامع کسب میانگین کل حداقل ۱۶ و احراز بسندگی زبان خارجی مطابق شیوه‌نامه ابلاغی معاونت آموزشی وزارت الزامی است.
تبصره ۱: حداقل نمره قبولی در ارزیابی جامع ۱۶ است. در غیر این صورت دانشجو مجاز است. صرفاً یکبار دیگر در ارزیابی جامع شرکت کند و آن را با موفقیت بگذراند. در صورت عدم کسب نمره امکان ادامه تحصیل از دانشجو سلب می‌شود.
تبصره ۲: چنانچه میانگین کل نمرات دانشجوی دکتری تخصصی پس از گذراندن تمام واحدهای درسی دوره کمتر از ۱۶ باشد اجازه ورود به مرحله ارزیابی جامع را ندارد و تنها یک نیمسال با رعایت سقف مجاز سنوات تحصیلی به وی فرصت داده می‌شود تا مجدداً با انتخاب حداکثر ۶ واحد از درس‌هایی که در آن نمره بین ۱۴ تا ۱۶ را کسب کرده است. میانگین کل دوره را به حداقل ۱۶ برساند تا به وی اجازه ورود به ارزیابی جامع داده شود. در غیر این صورت دانشجو از ادامه تحصیل محروم می‌شود
ماده ۴۲. «تغییر رشته با انتقال یا تغییر گرایش دانشجوی دوره دکتری تخصصی در همان دانشگاه یا سایر ادامه تحصیل محروم می‌شود دانشگاه ها دولتی و غیر دولتی ممنوع است.
ماده ۴۳. دانشجو موظف است مطابق با ضوابط دانشگاه تا قبل از شروع نیمسال سوم تحصیلی، استاد راهنما و موضوع رساله خود را با نظر استاد راهنما به تصویب گروه آموزشی برساند. در صورت عدم تعیین استاد راهنما و موضوع رساله در موعد مقرر در گروه آموزشی دانشجو مشمول امتیازات تبصره ۲ ماده ۳۹ این آیین نامه نمی‌شود و سنوات دانشجو موضوع تبصره ۲ ماده ۳۹ موجه قلمداد نمی‌شود.
ماده ۴۴. تصویب پیشنهاده رساله در دانشگاه پس از گذراندن موفقیت آمیز ارزیابی جامع شرط لازم برای اجرای رساله در دوره دکتری تخصصی است.
تبصره ۱: رویکردها و سیاستهای کلان برای جهت دهی به محورهای مطالعاتی و تحقیقاتی دانشجویان در انتخاب موضوع و نگارش رساله از سوی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه تعیین و ضوابط و شرایط اختصاصی انجام آن در قالب رساله شورای آموزشی دانشگاه تصویب می‌کند.
تبصره ۲: دانشگاه مجاز است موارد زیر را به عنوان جانشین آزمون جامع از دانشجو بپذیرد و نمره آن را بر اساس ضوابط مندرج در شیوه‌نامه اجرایی موضوع ماده ۵۱ این آیین نامه ثبت نماید:
- در صورت کسب میانگین کل ۱۸ و بالاتر توسط دانشجو به شرط عدم مردودی در دروس گذرانده شده
- کسب میانگین کل ۱۷ و بالاتر و انتشار یک مقاله علمی در پایگاههای معتبر بین المللی در دوران تحصیل دکتری تخصصی با وابستگی دانشگاه محل تحصیل دوره دکتری و تا پیش از زمان آزمون جامع
- کسب میانگین کل ۱۷ و بالاتر و ثبت یک اختراع داخلی یا بین المللی در مراجع ثبت اختراع معتبر در دوران تحصیل دکتری تخصصی تا پیش از زمان آزمون جامع
ماده ۴۵. دانشجوی دوره دکتری تخصصی مجاز است علاوه بر استاد راهنمای اصلی استاد راهنمای دوم نیز داشته باشد. تحصیل دکتری تخصصی تا پیش از زمان آزمون جامع استاد راهنمای اول به درخواست دانشجو و از میان اعضای هیئت علمی دارای شرایط دانشگاه محل تحصیل و با مرتبه حداقل استادیاری با تأئید گروه آموزشی تعیین می‌شود. انتخاب استاد راهنمای دوم و استاد استادان مشاور به پیشنهاد استاد راهنمای اول و تأیید گروه آموزشی از میان اعضای هیئت علمی یا افراد دارای صلاحیت با تخصص مرتبط در جامعه و صنعت امکان‌پذیر است.
ماده ۴۶. دانشجو مجاز است در زمان تدوین رساله دکتری و برای ادامه فعالیت‌های پژوهشی خود طبق آیین نامه مصوب وزارت در مدت مجاز تحصیل با عنوان فرصت تحقیقاتی در یکی از دانشگاه‌های داخلی یا خارجی با رعایت ضوابط و مقررات مشغول به فعالیت شود.
ماده ۴۷. دانشجو پس از تدوین رساله و مشروط بر تأئید استاد استادان راهنما از حداقل کفایت دستاوردهای علمی مجاز است در حضور هیئت داوران از رساله خود دفاع کند.
تبصره ۱: محدوده شاخصهای کفایت دستاوردهای علمی با رعایت تبصره ۲ و ۳ همین ماده توسط معاونت آموزشی و تحصیلات علمی و با مشارکت معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه تعیین و پس از تصویب در شورای آموزشی دانشگاه قابل اجرا است.
تبصره ۲: در تعیین شاخصهای کفایت دستاوردهای علمی موضوع تبصره ۱ این ماده با توجه به اهمیت انتشار دستاوردهای علمی و مرجعیت علمی کشور چاپ دو مقاله علمی پژوهشی با مروری معتبر و مستخرج از رساله در نشریات با درجه الف و ب مورد تائید معاونت پژوهشی وزارت یا نشریات نمایه شده بین المللی معتبر مورد تائید دانشگاه و یا ثبت اختراع خارجی در دفاتر بین المللی ثبت اختراع معتبر مورد تائید دانشگاه الزامی است دانشگاه می تواند مواردی همچون نظریه پردازی چاپ کتاب ثبت اختراع داخلی در مراجع رسمی ثبت اختراع کشور را در چارچوب سازوکار پیش‌بینی شده در تبصره ۱ همین ماده جایگزین مقاله دوم پذیرفته شده نماید.
تبصره ۳: اخذ کد DOI یا DOR ویژه مقالات علمی پژوهشی مجلات علمی داخل کشور معادل چاپ مقاله محسوب می‌شود.
ماده ۴۸. نمره رساله در میانگین کل محاسبه نمی‌شود و ارزشیابی آن به صورت کیفی و به شرح زیر انجام می‌شود.
- مردود: کمتر از ۱۶
- خوب: ۱۸ تا ۱۸.۹۹
- عالی: ۱۹تا ۲۰
- قبول با درجه خوب: ۱۶ تا ۱۷.۹۹
تبصره ۱: یک نیمسال تحصیل به دانشجو اجازه داده می‌شود تا پس از اعمال نظرات اصلاحی هیئت داوران یک بار دیگر در جلسه دفاع شرکت و از رساله خود دفاع کند. در صورت عدم موفقیت دانشجو در دفاع از رساله در بار دوم دانشجو از ادامه تحصیل محروم می‌شود.
تبصره ۲: حداکثر زمان اصلاح رساله پس از برگزاری جلسه نهایی دفاع و اخذ نمره قبولی توسط دانشجو، ۳ ماه میباشد. هیئت داوران موظف است در جلسه دفاع برای شرایطی که دانشجو اصلاحات را انجام ندهد یا اصلاحات توسط استاد راهنما تایید نشود نحوه ارائه نمره نهایی و قبولی یا عدم قبولی رساله را تعیین تکلیف کند.
تبصره ۳: دانشجویی که در سنوات مجاز تحصیلی با موفقیت از رساله خود دفاع نکند با رعایت ضوابط مربوط فقط گواهی گذراندن واحدهای درسی را دریافت می‌کند
ماده ۴۹. ملاک دانش آموختگی گذراندن همه واحدهای درسی دوره داشتن میانگین کل حداقل ۱۶ و موفقیت در دفاع از رساله است.
تبصره ۱: تاریخ دانش آموختگی روز دفاع با کسب درجه قبولی از رساله است.
ماده ۵۰. چنانچه دانشجو در حین تحصیل و انجام پژوهش و تدوین رساله مرتکب تخلف علمی (جعل، تقلب کپی برداری و دیگر مصادیق شود و تخلف او از سوی کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه اثبات گردد با رعایت ضوابط تعیین شده توسط کارگروه مذکور و متناسب با میزان تخلف تصمیم‌گیری در مورد دانشجوی خاطی توسط دانشگاه انجام می‌شود.
تبصره ۱: در صورت احراز و اثبات تخلف علمی دانشجو پس از اتمام تحصیلات از سوی کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه با رعایت ضوابط تعیین شده توسط کارگروه مذکور تخلف مذکور بررسی و متناسب با میزان تخلف تصمیم‌گیری در مورد دانشجوی خاطی توسط دانشگاه انجام می‌شود.
ماده ۵۱. دانشگاه هایی که همزمان دارای هیئت امناء و هیئت ممیزه مستقل میباشند موظف هستند حداکثر تا پیش از شروع سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نسبت به تدوین شیوه‌نامه اجرایی آیین نامه اقدام نمایند و آن را جهت اجرا ابلاغ نمایند و یک رونوشت از شیوه‌نامه اجرایی را به معاونت آموزشی وزارت ارسال نمایند.
تبصره ۱: دانشگاه آزاد اسلامی دانشگاه پیام نور دانشگاه جامع علمی کاربردی دانشگاه فنی و حرفه ای و دانشگاه فرهنگیان موظف می باشند شیوه‌نامه اجرایی این آیین نامه را حداکثر تا پیش از شروع سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ در سازمان مرکزی خود تدوین و جهت اجرا ابلاغ نمایند و یک رونوشت از شیوه‌نامه اجرایی را به معاونت آموزشی وزارت ارسال نمایند.
تبصره ۲: دانشگاه‌هایی که دارای هیئت امناء و هیئت ممیزه مستقل به طور توامان نمی باشند از شیوه‌نامه اجرایی دانشگاه جامع و معین دولتی استان محل استقرار خود مندرج در بند ۳۹ پیوست شماره ۱ این آیین نامه تبعیت می نمایند.
تبصره ۳: رعایت کلیه مواد و تبصره های این آیین نامه در شیوه‌نامه اجرایی تدوین شده توسط دانشگاه الزامی است.
تبصره ۴: دانشگاه موظف هستند این آیین نامه و شیوه‌نامه اجرایی مورد بهره برداری برای آن را از طریق درگاه های اطلاع‌رسانی خود به اطلاع دانشجویان و اعضاء هیئت علمی دانشگاه برساند.
تبصره ۵: در صورت عدم تصویب و ابلاغ شیوه‌نامه اجرایی توسط دانشگاه پیش از شروع سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ آخرین شیوه‌نامه اجرایی دانشگاه تهران شیوه‌نامه تدوین شده برای ورودیهای سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ مطابق مواد این آیین نامه ملاک عمل خواهد بود.
تبصره ۶: برای دانشجویان هر ورودی تا پایان دوره تحصیلی شیوه‌نامه اجرایی شروع دوره ملاک عمل است
ماده ۵۲. مسئولیت حسن اجرای این آیین نامه و پاسخگویی قانونی به آن بر عهده دانشگاه و نظارت بر اجرا و تفسیر مفاد آن بر عهده معاون آموزشی وزارت است.
ماده ۵۳. این آیین نامه و تبصره های آن برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ و پس از آن لازم الاجراست. مواردی که در شیوه‌نامه اجرایی دانشگاه‌ها مطابق با این آیین نامه تنظیم می‌شود نیز برای دانشجویان ورودی سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ و پس از آن لازم الاجراست برای دانشجویان ورودیهای پیشین، مطابق با آیین نامه های ابلاغی دوره‌های خود عمل می‌شود.
ماده ۵۴. این آیین نامه با یک مقدمه ۵۴ ماده و یک پیوست در جلسه شماره ۹۶۲ تاریخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۵ به تصویب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی رسید و تمام آیین نامه ها و بخشنامه ها و مستندات مرتبط با مقررات آموزشی قبلی برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ و پس از آن لغو و بلااثر است.
