آیین‌نامه اجرایی آمادگی مقابله با پدیده گرد و غبار
مصوب جلسه های ۱۳۹۵/۴/۶ و ۱۳۹۵/۴/۲۳ هیأت وزیران
هـیأت وزیران در جلسه‌های ۶/۴/۱۳۹۵ و ۲۳/۴/۱۳۹۵ به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه اجرایی آمادگی مقابله با پدیده گرد و غبار را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده۱ـ به منظور تبیین سیاستگذاری و ارایه راهکارهای اجرایی در سطح ملی و منطقه‌ای و نظارت و پیگیری اجرای برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت موضوع این آیین‌نامه و ارایه گزارش‌های نوبه‌ای و ایجاد هماهنگی بین سازمان‌ها و دستگاه‌ها به منظور ایجاد آمادگی ملی، مدیریت و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار در کشور و ایجاد زمینه همکاری‌های منطقه‌ای، ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار با مسئولیت رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست و با عضویت معاونین ذی‌ربط سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور)، نیرو، نفت، راه و شهرسازی (سازمان هواشناسی کشور)، کشور (سازمان مدیریت بحران کشور)، امور خارجه، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی کشور)، آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری رییس جمهور و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌شود.
ماده۲ـ در راستای تعیین وضعیت پدیده گرد و غبار با منشأ خارجی و داخلی در کشور با هدف شناسایی کانون‌های شکل‌گیری و نحوه پراکنش آنها و به منظور پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی به هنگام وقوع این پدیده، سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست و هواشناسی کشور مکلفند ظرف شش ماه، طرح توسعه و تجهیز ایستگاه‌های پایش وضعیت جوی با استفاده از فناوری‌های نوین، سامانه (سیستم)های پیش‌آگاهی و کنترل کیفیت هوای منطقه را با رعایت قوانین و مقررات مربوط به صورت مشترک تهیه و برای تصویب به ستاد موضوع ماده (۱) این آیین‌نامه ارایه نمایند.
ماده۳ـ سازمان حفاظت محیط‌زیست مکلف است با همکاری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و سازمان هواشناسی کشور منشأهای داخلی و خارجی تولید گرد و غبار را شناسایی و اقدامات اجرایی و اطلاعات لازم را به دستگاه‌های ذی‌ربط اعلام نماید.
ماده۴ـ وزارت جهادکشاورزی (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور) موظف است با همکاری ستاد موضوع ماده (۱) این آیین‌نامه و استانداری‌های مربوط، نسبت به تهیه برنامه زمان‌بندی اجرای طرح‌های تثبیت کانون‌های تولید گرد و غبار نظیر کشت درختان و بوته‌های مرتعی و مالچ‌پاشی و سایر اقدامات مناسب براساس نتایج طرح شناسایی کانون‌های بحرانی اقدام نماید.
ماده۵ ـ وزارت جهادکشاورزی (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور) موظف است در راستای برنامه اقدام ملی مقابله با بیابان‌زایی و کاهش اثرات خشکسالی در کشور با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان بسیج سازندگی و نیروی مقاومت بسیج و سایر پیمانکاران ذی‌صلاح، نسبت به انجام نهال‌کاری و با استفاده از گونه‌های بومی سازگار به کم‌آبی، با اولویت مناطق آسیب‌پذیر از نظر زیست‌محیطی با اولویت مناطق بحرانی فرسایش بادی و گرد و غبار در کشور مطابق با طرح‌های اجرایی اقدام نماید.
تبصره۱ـ استانداران موظفند پروژه‌های استانی موضوع این ماده را به عنوان پروژه‌های اولویت‌دار در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان جهت تصمیم‌گیری برای تأمین اعتبار از محل اعتبارات طرح‌های استانی مطرح نمایند.
تبصره۲ـ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مکلف است اعتبار پروژه‌های ملی مرتبط با این ماده را با رعایت قوانین مربوط در لوایح بودجه سالانه منظور نماید.
تبصره۳ـ وزارت نفت مکلف است در صورت اعلام نیاز دستگاه‌های ذی‌ربط مالچ مورد نیاز را تأمین و برنامه‌ریزی لازم برای تولید و نگهداری این ماده را در پالایشگاه منطقه به عمل آورد. اعتبار مورد نیاز از محل اعتبارات مصوب مربوط با پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تأمین خواهد شد.
ماده۶ ـ استانداری‌های مناطق تحت تأثیر به ویژه منطقه جنوب، غرب و شرق کشور موظفند نسبت به تشکیل کارگروه‌های استانی متناظر ستاد موضوع ماده (۱) این آیین‌نامه اقدام و برنامه‌های اطلاع‌رسانی و آموزش همگانی برای کسب آمادگی مواجهه با پدیده گرد و غبار را با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط استانی و براساس دستورالعمل‌های ستاد ملی اجرا نمایند.
ماده۷ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی استان‌های تحت تأثیر مکلفند برنامه تجهیز مراکز درمانی مناطق را در برنامه‌های سالانه و پنجساله تهیه و به شرح زیر اجرا نمایند:
الف ـ توسعه و تجهیز مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش به وسایل مراقبت‌های پزشکی لازم جهت پیشگیری و درمان افراد آسیب‌دیده در مناطق تحت تأثیر پدیده گرد و غبار.
ب ـ توسعه و تجهیز مراکز اورژانس در مناطق بحرانی گرد و غبار.
تبصره ـ اعتبارات لازم برای اجرای این ماده از محل منابع ماده (۱۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ـ مصوب ۱۳۸۰ ـ در لوایح بودجه سنواتی پیش‌بینی و اختصاص داده می‌شود.
ماده۸ ـ وزارت نیرو موظف است با توجه به وضعیت بارش در هر سال، حقابه تالاب‌های جنوب و غرب کشور و نیاز آبی طرح‌های مقابله با منشأ گرد و غبار را که توسط کارگروه مشترک سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و وزارت نیرو تعیین شده است، در چارچوب میزان آب قابل تأمین ابلاغی وزارت یادشده، تأمین کرده و نتایج آن را به طور منظم به ستاد موضوع ماده (۱) این آیین‌نامه ارایه نماید.
ماده۹ـ شهرداری‌های شهرهای واقع در مناطق تحت تأثیر پدیده گرد و غبار کشور موظفند برای اجرای طرح کمربند فضای سبز شهرهای مربوط ضمن رعایت ضوابط طرح جامع، نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور را از جهت اولویت مکانی و نوع کاشت رعایت نمایند.
تبصره ـ شهرداری‌های شهرهای متأثر از پدیده گرد و غبار، جهت کنترل و مهار کانون‌های تولید گرد و غبار داخلی موظفند در تأمین منابع مالی مورد نیاز طرح‌های پیشنهادی وزارت جهادکشاورزی (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور) مشارکت نمایند.
ماده۱۰ـ وزارت نیرو با کمک شهرداری‌ها موظف است به منظور کاهش صدمات وارده بر تأسیسات تصفیه آب شرب شهری ناشی از پدیده گرد و غبار در منطقه، کمربند سبز با اشکوب‌بندی مناسب با اهداف بادشکن را پیرامون تأسیسات مربوط احداث نماید.
ماده۱۱ـ برنامه سازگاری با پدیده گرد و غبار باید ظرف یک سال پس از لازم‌الاجراء شدن این آیین‌نامه توسط وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شهرداری‌ها تهیه و جهت تصویب به ستاد موضوع ماده (۱) این آیین‌نامه ارایه شود.
ماده۱۲ـ وزارت جهادکشاورزی مکلف است به منظور حفاظت از منابع خاک در معرض فرسایش بادی، طرح جامع مدیریت و احیای زمین‌های کشاورزی و کشاورزی حفاظتی، توسعه جنگل‌کاری و احیای مراتع استان‌های کشور را تهیه و جهت اجرا و تأمین بودجه لازم در برنامه‌های پنجساله ارایه نماید.
ماده۱۳ـ به منظور کنترل منشأهای فعلی داخلی پدیده گرد و غبار و جلوگیری از گسترش آنها، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مکلف است آمایش سرزمین و برنامه‌های مدیریت جامع حوزه آبخیز را با رویکرد فرابخشی در دستور کار قرار دهد.
ماده۱۴ـ به منظور برنامه‌ریزی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای جهت کنترل منشأهای گرد و غبار برون مرزی، سازمان حفاظت محیط زیست موظف است با هماهنگی وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های مرتبط و با استفاده از ظرفیت کنوانسیون‌ها و نهادهای بین‌المللی نسبت به تهیه برنامه منطقه‌ای کنترل منشأهای یادشده اقدام و هماهنگی مورد نیاز را با کشورهای منطقه جهت اجرای برنامه‌ها با همکاری نهادهای بین‌المللی به عمل‌آورد.
ماده۱۵ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است نسبت به تکمیل زیرساخت‌های مخابراتی جهت توسعه و ارتقای شبکه‌های پایش زیست‌محیطی آلودگی هوا و گرد و غبار اقدام نماید.
ماده۱۶ـ وزارت راه و شهرسازی مکلف است نسبت به توسعه و تجهیز فرودگاه‌های مناطق متأثر از گرد و غبار به تجهیزات و تأسیسات ناوبری و هواشناسی پیشرفته، جهت ارایه خدمات پروازی در شرایط وقوع بحران گرد و غبار اقدام نماید.
ماده۱۷ـ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مکلف است اعتبارات لازم را برای تحقق برنامه‌های موضوع این آیین‌نامه در ذیل اعتبارات دستگاه‌های اجرایی در لایحه بودجه سنواتی پیش‌بینی نماید.
ماده۱۸ـ سازمان حفاظت محیط‌زیست مکلف است گزارش اجرای این آیین‌نامه را هر شش ماه یک‌بار به دفتر هیئت دولت ارایه نماید.
ماده۱۹ـ تصویب‌نامه شماره ۹۳۱۰۶/ت۴۰۴۱۹هـ مورخ ۶/۵/۱۳۸۸ لغو می‌شود.
