آیین‌نامه اجرایی بندهای (الف)، (ب)، (ج) و (د) تبصره (۵) قانون بودجه سال ۱۳۹۵ کل کشور
مصوب جلسه ۱۳۹۵/۶/۳ هیأت وزیران
هیأت وزیران در جلسه ۳/۶/۱۳۹۵ به پیشنهاد شماره ۶۰۶۴۱۲ مورخ ۱۹/۴/۱۳۹۵سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (سابق) و به استناد تبصره (۳۳) قانون بودجه سال ۱۳۹۵ کل کشور، آیین‌نامه اجرایی بندهای (الف)، (ب)، (ج) و (د) تبصره (۵) قانون یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین‌نامه اجرایی بندهای (الف)، (ب)، (ج) و (د) تبصره (۵) قانون بودجه سال ۱۳۹۵ کل کشور
ماده ۱ ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف ـ قانون: قانون بودجه سال ۱۳۹۵ کل کشور.
ب ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
پ ـ سازمان: سازمان بورس و اوراق بهادار.
ت ـ ناشر: وزارت امور اقتصادی و دارایی، شرکت‌های وابسته به وزارتخانه‌های نیرو، نفت، راه و شهرسازی، ورزش و جوانان، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی، سازمان انرژی اتمی ایران، شهرداری‌های کشور و سازمان‌های وابسته.
ث ـ طرح: طرح های انتفاعی دارای توجیه فنی، اقتصادی و مالی با اولویت اجرای پروژه‌ها و طرحهای میادین نفت و گاز مشترک با همسایگان و مهار آبهای مرزی، طرحهای حمل و نقل به ویژه وسایط نقلیه برقی، طرح های آبرسانی و تأمین آب، احداث و تکمیل طرح های آب‌شیرین‌کن، تکمیل شبکه جمع‌آوری و انتقال فاضلاب، تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، نیروگاه های برق با اولویت پروژه‌های با بازدهی(راندمان) بالا مانند تولید همزمان برق و آب شیرین و برق و گرما (CHP) و برق و گرما و سرما (CCHP) شبکه‌های انتقال و توزیع برق، احداث و تکمیل طرح های نیمه‌تمام ورزشی، تبدیل گاز به فرآورده‌های شیمیایی و همچنین مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته متقاضی استفاده از اوراق مشارکت ریالی و یا صکوک اسلامی با رعـایت ماده (۸۸) قانون تنظیـم بخشی از مقررات مالی دولت ـ مصوب ۱۳۸۰ ـ و طرح هایی که به تصویب شورای اقتصاد می‌رسد.
ج ـ اوراق مشارکت: اوراق بهادار اسلامی بانام یا بی نام که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر و تابع قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ـ مصوب ۱۳۷۶ـ و آیین نامه اجرایی آن می باشد.
چ ـ صکوک اسلامی: نوعی اوراق بهادار که طبق قوانین و مقررات و بر اساس دستورالعمل‌های مصوب سازمان و یا بانک مرکزی منتشر می‌شود نظیر صکوک اجاره و صکوک استصناع.
ماده۲ـ در اجرای بند (الف) تبصره (۵) قانون، به ناشران اجازه داده می‌شود مبلغ یکصد هزار میلیارد (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱۰۰) ریال اوراق مشارکت ریالی و یا صکوک اسلامی به منظور اجرای طرح‌ها با تضمین خود منتشر نمایند. سهم هر یک از ناشران به شرح جدول زیر تعیین می‌شود:
تبصره ـ در صورت عدم جذب مبالغ پیش‌بینی شده مطابق جدول فوق توسط هر یک از ناشران یادشده، مبالغ مربوط به سهم سایر ناشران مذکور در جدول فوق افزوده می‌شود.
ماده۳ـ هنگام واگذاری طرح‌هایی که مطابق این آیین نامه برای آنها اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی منتشر شده است، براساس قوانین و مقررات مربوط نسبت به تعیین تکلیف تضمین‌های آنها اقدام خواهد شد.
ماده۴ـ ناشر می‌تواند به منظور تأمین قسمتی از منابع مالی مورد نیاز طرحهای خود که حجم انتشار آن از سوی بالاترین مقام دستگاه اجرایی ذی‌ربط در چارچوب بودجه مصوب دستگاه مربوط در سقف جدول مذکور حسب مورد به بانک مرکزی/سازمان اعلام می‌شود، نسبت به تقاضای موافقت اولیه از بانک مرکزی (در خصوص اوراق مشارکت و صکوک اسلامی) و سازمان (در خصوص صکوک اسلامی) برای انتشار اوراق مذکور براساس قوانین و مقررات مربوط اقدام کند.
ماده۵ ـ در اجرای بند (ب) تبصره (۵) قانون، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است به نمایندگی از دولت نسبت به انتشار اوراق مشارکت ریالی برای اجرای طرحهای تملک دارایی های سرمایه ای انتفاعی نیمه تمام مندرج در پیوست شماره (۱) قانون تا مبلغ پنجاه هزار میلیارد (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰) ریال با رعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام کند.
تبصره۱ـ سهم هریک از دستگاه های اجرایی از اوراق مشارکت و عنوان طرح های ذینفع موضوع این ماده توسط سازمان برنامه و بودجه کشور تعیین می شود.
تبصره۲ـ سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است اعتبارات لازم برای بازپرداخت سود علی‌الحساب و قطعی و ارزش اسمی اوراق مشارکت در سررسید و هزینه حق عاملیت را طی ردیف خاصی در لوایح بودجه سالانه کشور منظور و برای پرداخت در اختیار وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار دهد. نرخ سود اوراق موضوع این ماده توسط سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی (به صورت مشترک) تعیین می‌شود.
ماده۶ ـ ناشران مکلفند فهرست طرحهای متقاضی استفاده از منابع حاصل از فروش اوراق مشارکت و یا صکوک را ظرف بیست روز پس از ابلاغ این آیین‌نامه از طریق بالاترین مقام دستگاه اجرایی ذی‌ربط جهت تصویب شورای اقتصاد ارایه نمایند.
تبصره ـ طرح های موضوع ماده (۵) این آیین نامه از شمول این ماده مستثنی هستند.
ماده۷ـ اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی فروش نرفته طرحهای موضوع بندهای (الف) و (ب) تبصره (۵) قانون، قابل واگذاری به پیمانکاران، مشاوران و تأمین‌کنندگان تجهیزات همان طرح‌ها در سقف مطالبات معوق طرح با تأیید بالاترین مقام دستگاه اجرایی و ذی‌حساب مربوط و سازمان برنامه و بودجه کشور است. اوراق مشارکت واگذار شده قابل بازخرید قبل از سررسید توسط بانک عامل نمی‌باشد.
تبصره ـ ناشر مکلف است فهرست پیمانکاران، مشاوران و تأمین‌کنندگان تجهیزات طرح موضوع این آیین‌نامه را به همراه میزان مطالبات معوق آنها که به تأیید ذی‌حساب مربوط رسیده است، به بانک عامل ارایه دهد.
ماده۸ ـ با ارایه مدارک و مستندات مورد درخواست بانک مرکزی (در خصوص اوراق مشارکت و صکوک اسلامی) و سازمان (در خصوص صکوک اسلامی) از ناشر، موافقت اولیه انتشار اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی ظرف یک هفته صادر می‌شود و ناشر ظرف بیست روز از زمان دریافت موافقت اولیه مکلف به انتخاب بانک یا بانک‌های عامل خواهد بود.
ماده۹ـ بانک عامل موظف است ظرف بیست روز نسبت به بررسی طرح در چارچوب قوانین و مقررات و الزامات مربوط به اوراق مشارکت ریالی و یا صکوک اسلامی موضوع این آیین‌نامه اقدام نماید.
تبصره ـ طرح های موضوع ماده (۵) این آیین نامه از شمول این ماده مستثنی هستند.
ماده۱۰ـ بانک مرکزی پس از تأیید گزارش توجیه فنی، اقتصادی و مالی طرحهای تأییدشده توسط بانک عامل، ظرف ده روز شرایط انتشار اوراق مشارکت ریالی و یا صکوک اسلامی را اعلام می‌نماید.
ماده۱۱ـ بانک مرکزی/سازمان حسب مورد به تشخیص خود می‌تواند ناشر را به انتشار تمام یا بخشی از اوراق مشارکت ریالی و یا صکوک اسلامی به صورت الکترونیکی از طریق سامانه‌های مجاز ملزم نماید.
ماده۱۲ـ نرخ سود اوراق منتشره بر اساس مصوبات شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود.
تبصره۱ـ نرخ درآمد صکوک اسلامی که در بازار سرمایه منتشر می‌شود باید به تأیید وزارت امور اقتصادی و دارایی برسد.
تبصره۲ـ فروش اوراق منتشره در بازار سرمایه به قیمت بازار (بنا به درخواست ناشر) مجاز است.
ماده۱۳ـ در اجرای بندهای (الف) و (د) تبصره (۵) قانون، ناشر مکلف به تأمین وثایق و تضمین‌های مورد نظر بانک عامل می‌باشد و در صورت عدم ایفای تعهدات ناشر در سررسید (طبق قرارداد عاملیت)، بانک عامل مکلف است از محل وثایق مذکور رأساً اقدام نماید.
ماده۱۴ـ در صورتی که اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی در طی مدت زمان مقرر به فروش نرسد، اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی به فروش نرفته طی برنامه زمان‌بندی که از سوی بانک عامل و ناشر از قبل طراحی شده است به پیمانکاران، مشاوران و تأمین‌کنندگان تجهیزات همان طرح قابل واگذاری است.
تبصره ـ به میزان اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی که واگذار می‌گردد از حجم مطالبات آن ها از ناشر کاسته می‌شود.
ماده۱۵ـ بانک عامل/رکن مربوط در بازار سرمایه هیچ تعهدی برای پرداخت سودهای علی‌الحساب در سررسید در صورت عدم تأمین وجه آن از سوی ناشر به دارندگان اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی واگذار شده به پیمانکاران، مشاوران و تأمین‌کنندگان تجهیزات ندارد و صرفاً پس از ضبط وثایق و دریافت وجه حاصل از ضبط تضامین اخذ شده موضوع ماده (۱۳) این آیین نامه امکان پرداخت اصل و فرع اوراق منتشره فراهم خواهد شد.
ماده۱۶ـ با صدور مجوز نهایی انتشار اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی به بانک عامل، عرضه اولیه این دسته از اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی در بازار پول به صورت عمومی و در مدت زمان مقرر انجام می‌شود.
تبصره ـ با پذیرش این دسته از اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی در سازمان، معاملات ثانویه آن تابع شرایط سازمان خواهد بود.
ماده۱۷ـ بانک عامل مکلف به درج عبارت «غیرقابل بازخرید قبل از سررسید در بانک عامل» در گواهی خرید اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی برای آن دسته از اوراقی که به پیمانکاران، مشاوران و تأمین‌کنندگان تجهیزات مشمول این آیین‌نامه واگذار شده است، می‌باشد.
ماده۱۸ـ بانک مرکزی مکلف است آخرین اطلاعات مربوط به عرضه و فروش این دسته از اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی را ماهانه از بانک عامل دریافت و به سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی ارایه نماید.
ماده۱۹ـ بانک عامل موظف است وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی در هر مرحله را براساس فهرست ناشران مزبور ظرف یک هفته در خصوص بندهای (الف) و (د) تبصره (۵) قانون به حساب تمرکز وجوه شرکت‌های مزبور و شهرداری‌ها و سازمان‌های وابسته نزد خزانه‌داری کل کشور و در خصوص بند (ب) به ردیف شماره (۳۱۰۱۰۲) جدول شماره (۵) قانون واریز کند.
ماده۲۰ـ سایر موارد پیش‌بینی نشده در این آیین‌نامه در خصوص نحوه واگذاری، بازخرید و بازپرداخت اصل و سود اوراق مشارکت و یا صکوک اسلامی تابع ضوابط و مقررات آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت و دستورالعمل صکوک اسلامی مصوب شورای پول و اعتبار/سازمان حسب مورد می‌باشد.
ماده۲۱ـ انتشار صکوک اسلامی موضوع این آیین‌نامه ملزم به رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط علی الخصوص آیین‌نامه اجرایی بند (ب) ماده (۲) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب۱۳۹۴ـ موضوع تصویبنامه شماره ۴۱۸۴۸/ت۵۲۰۲۶هـ مورخ ۴/۴/۱۳۹۴ و اصلاحات بعدی آن است.
بندهای (الف)، (ب)، (ج) و (د) تبصره (۵) قانون بودجه سال ۱۳۹۵ کل کشور
تبصره۵
الف ـ به شرکت های وابسته و تابعه وزارتخانه‌های نیرو، نفت، راه و شهرسازی، ورزش و جوانان، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی و سازمان انرژی اتمی ایران اجازه داده می‌شود با رعایت قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب ۳۰/۶/۱۳۷۶ تا سقف یکصدهزار میلیارد (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال برای اجرای طرح های انتفاعی دارای توجیه فنی، اقتصادی و مالی خود با اولویت اجرای پروژه‌ها و طرح های میادین نفت و گاز مشترک با همسایگان و مهار آب های مرزی، طرح های حمل و نقل به ویژه وسائط نقلیه برقی، طرح های آبرسانی و تأمین آب، احداث و تکمیل طرح های آب‌شیرین‌کن، تکمیل شبکه جمع‌آوری و انتقال فاضلاب، تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، نیروگاه های برق با اولویت پروژه‌های با راندمان بالا مانند تولید همزمان برق و آب شیرین و برق و گرما ( CHP) و برق و گرما و سرما ( CCHP) شبکه‌های انتقال و توزیع برق، احداث و تکمیل طرح های نیمه‌تمام ورزشی، تبدیل گاز به فرآورده‌های شیمیایی و همچنین مناطق محروم و کمترتوسعه‌یافته، اوراق مشارکت ریالی و یا صکوک اسلامی و با رعایت ماده (۸۸) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ و برای طرح هایی که به‌تصویب شورای اقتصاد می‌رسد، با تضمین خود در خصوص اصل و سود، منتشر کنند.
ب ـ به دولت اجازه داده می‌شود تا مبلغ پنجاه هزار میلیارد (۵۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال اوراق مشارکت ریالی با تضمین خود با بازپرداخت اصل و سود آن به‌منظور اجرای طرحهای انتفاعی دارای توجیه فنی، اقتصادی و مالی و طبق قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت منتشر و وجوه اخذشده را به ردیف شماره ۳۱۰۱۰۲ جدول شماره (۵) این قانون واریز کند. منابع واریزی به طرح های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای نیمه‌تمام مندرج در پیوست شماره (۱) این قانون اختصاص می‌یابد تا براساس مبادله موافقتنامه با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هزینه شود. واگذاری این اوراق به بخش دولتی اعم از شرکت ها، بانک ها و سایر دستگاه ها در بازار پول و قبل از سررسید ممنوع است.
ج ـ اوراق مشارکت فروش‌نرفته طرح های بندهای (الف) و (ب) این تبصره، قابل واگذاری به پیمانکاران، مشاوران و تأمین‌کنندگان تجهیزات همان طرح ها در سقف مطالبات معوق طرح با تأیید رئیس دستگاه اجرائی، ذی‌حساب ذی‌ربط و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است. اوراق واگذارشده، قابل بازخرید قبل از سررسید توسط بانک عامل نیست.
دـ به شهرداری‌های کشور و سازمان‌های وابسته به آن ها اجازه داده می‌شود به‌‌طور مشترک یا انفرادی با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با تأیید وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) تا سقف هفتاد هزار میلیارد (۷۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال اوراق مشارکت و صکوک اسلامی با تضمین خود با بازپرداخت اصل و سود آن با رعایت قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت و آیین‌نامه اجرائی آن توسط شهرداری‌ها منتشر کنند. حداقل پنجاه درصد (۵۰%) از سقف اوراق موضوع این بند به طرحهای قطار شهری اختصاص می‌یابد.
مجوز فروش اوراق مشارکت سنوات گذشته تا سقف تعیین‌شده سال صدور در سال ۱۳۹۵ نافذ است. تضمین بازپرداخت اصل و سود اوراق مشارکت برای اجرای طرح های قطار شهری به نسبت پنجاه‌درصد (۵۰%) دولت و پنجاه‌درصد (۵۰%) شهرداری‌ها با نرخ مالیاتی صفر است و تضمین پنجاه درصد (۵۰%) سهم دولت برعهده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور می‌باشد.
