آیین نامه اجرایی ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان
مصوبه شماره۱۱۸۶۰۰/ت۵۶۲۹۷هـ مورخ ۱۳۹۸/۹/۱۷ هیأت وزیران
وزارت کشور ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ وزارت راه و شهرسازی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ وزارت آموزش و پرورش
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سازمان برنامه و بودجه کشور ـ بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ سازمان ملی استاندارد ایران
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ سازمان بهزیستی کشور ـ شورایعالی استانها
هیأت وزیران در جلسه ۱۰/۹/۱۳۹۸ به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور با مشارکت وزارتخانههای کشور و راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد تبصره (۲) ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آییننامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آییننامه اجرایی ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان
ماده۱ـ در این آییننامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
۱ـ قانون: قانون حمایت از حقوق معلولان ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ .
۲ـ فرد دارای معلولیت: افراد موضوع بند (الف) ماده (۱) قانون.
۳ـ مناسبسازی: مجموعه اقداماتی که در جهت اصلاح معابر، اماکن، ساختمان‌ها و فضاهای عمومی شهری و روستایی و وسایل حمل و نقل و ارتباط جمعی انجام میشود، به طوری که افراد دارای معلولیت قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، با حفظ استقلال فردی و رعایت شأن و منزلت انسانی بهره‌مند شوند.
۴ـ دسترس‌پذیری: اقداماتی که با هدف ایجاد محیط بدون مانع و قابل دسترس جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در همه حوزههای زندگی و فراهم آوردن فرصت برابر برای آنها در برخورداری از امکانات زندگی اجتماعی، همانند سایر افراد انجام میشود. دسترسی شامل سامانه (سیستم) حمل و نقل، محیط فیزیکی، اطلاعات، آموزش و پرورش، فناوری (تکنولوژی)، اشتغال، منابع مناسب ارتباطی و رسانه‌ای است.
۵ ـ دستگاههای مشمول: دستگاههای موضوع بند (ت) ماده (۱) قانون.
۶ ـ اماکن عمومی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی، بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و فرهنگی، اماکن ورزشی، پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه های قطار شهری و برونشهری، مراکز خرید و تجاری، مراکز ارایه خدمات عمومی، بانک‌ها، بوستان‌ها و مراکز تفریحی، معابر عمومی و نظایر آنها.
۷ـ ستاد: ستاد هماهنگی و پیگیری مناسبسازی کشور، موضوع ماده (۳) قانون.
۸ ـ نظارت: فرایندی پویا و مستمر که در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، نحوه اقدامات مرتبط با مناسبسازی و دسترس‌پذیری را بررسی و ضمن واپایش (کنترل)، موارد نقض را احصا میکند و مورد رسیدگی و پیگیری قرار می‌دهد.
ماده۲ـ به منظور نظارت و هماهنگی جهت مناسبسازی و همچنین نظارت بر اجرای ماده (۲) قانون، ستاد با ترکیب مندرج در ماده (۳) قانون تشکیل می شود. تصمیمات ستاد برای کلیه دستگاههای مشمول لازمالاجرا است.
تبصره۱ـ به منظور اجرای تصمیمات ستاد در سطح استان و شهرستان، ستادهای هماهنگی و پیگیری مناسبسازی استانی و شهرستانی تشکیل میشود. ترکیب اعضا و وظایف ستادهای استانی و شهرستانی به تصویب ستاد خواهد رسید.
تبصره۲ـ شیوهنامه تشکیل و اداره جلسات ستاد و ستادهای استانی و شهرستانی به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور در اولین جلسه ستاد پس از ابلاغ این آییننامه تصویب و ابلاغ میشود.
ماده۳ـ دبیرخانه ستاد در سازمان بهزیستی کشور، دبیرخانه ستاد استانی در اداره کل بهزیستی استان و دبیرخانه ستاد شهرستانی در اداره بهزیستی شهرستان مستقر میشود.
ماده۴ـ وظایف دبیرخانه ستاد به شرح زیر است:
۱ـ پیگیری اجرای تصمیمات ستاد.
۲ـ تهیه دستور کار، زمانبندی جلسات، ارسال دعوتنامه و دستور جلسات برای اعضای ستاد و تنظیم صورتجلسات آن.
۳ـ ایجاد بانک اطلاعاتی مورد نیاز مرتبط با مناسبسازی و دسترس‌پذیری.
۴ـ پیگیری تشکیل جلسات ستادهای استانی و شهرستانی و دریافت گزارشها.
ماده۵ ـ دبیرخانه موظف است در مقاطع زمانی (۶) ماهه گزارش اقدامات انجامشده در راستای اجرای ماده (۳) قانون را تهیه و به هیأت وزیران و کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون، موضوع ماده (۳۱) قانون ارسال کند.
ماده۶ ـ کلیه دستگاههای مشمول موظفند از زمان لازمالاجرشدن این آییننامه، ساختمان‌ها و اماکن موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون را برای دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت به خدمات، مطابق با ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت مناسبسازی کنند، به گونهای که مناسبسازی ساختمان‌ها و اماکن یادشده ظرف (۳) سال از تاریخ لازمالاجرا شدن این آییننامه بهطور کامل پایان پذیرد.
ماده۷ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به تدوین استانداردهای طراحی درگاهها و وبگاههای الکترونیکی (سامانههای ارایه خدمات الکترونیکی) کلیه دستگاههای مشمول به منظور مناسبسازی و دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت ظرف سه ماه از تاریخ لازمالاجرا شدن این آییننامه، اقدام کند.
تبصره ـ کلیه دستگاههای مشمول موظفند ظرف شش ماه، نسبت به پیادهسازی استانداردهای ابلاغی موضوع این ماده در درگاهها و وبگاههای الکترونیکی (سامانههای ارایه خدمات الکترونیکی) دستگاه متبوع اقدام کنند.
ماده۸ ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط، تمهیدات لازم را بهعمل آورد تا از طریق شرکتهای خودروساز داخلی یا شرکت های کاربری‌ساز (مناسبسازی خودرو) یا واردات، خودروهای مورد نیاز افراد دارای معلولیت، تأمین و خدمات پس از فروش آن نیز در سراسر کشور ارایه شود.
تبصره ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت صنعت معدن و تجارت و با همکاری سازمان بهزیستی کشور نسبت به تدوین و ابلاغ استانداردهای دسترس‌پذیری انواع خودرو برای افراد دارای معلولیت اقدام کند.
ماده۹ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان بهزیستی کشور نسبت به تولید برنامه‌های آموزشی و آگاه‌سازی مرتبط با مناسبسازی و پخش رایگان حداقل یک ساعت در هفته از محل ساعات پخش برنامه‌های موضوع ماده (۲۱) قانون اقدام کند.
ماده۱۰ـ شهرداری‌ها و دهیاریهای سراسرکشور موظفند جهت مناسبسازی و دسترس‌پذیری محیط، معابر، اماکن و وسایل حمل و نقل عمومی و مبلمان شهری اقدامات زیر را انجام دهند:
۱ـ همسطح‌سازی، مناسبسازی و نصب خط هدایت نابینایان در پیاده‌روها و تأمین محل ویژه توقف (پارک) خودروی افراد دارای معلولیت در محل توقف حاشیه خیابانها و توقف‌گاه‌های عمومی.
۲ـ نصب چراغهای راهنمای مجهز به علایم صوتی ویژه افراد نابینا و کم‌بینا در تقاطع‌ها.
۳ـ انجام اقدامات و تمهیدات لازم برای فرهنگسازی در جامعه پیرامون رعایت ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت.
۴ـ فعالسازی سامانه اطلاعرسانی و دریافت شکایات مردمی در خصوص مشکلات مناسبسازی و دسترس‌پذیری معابر و محیط‌های شهری و اقدام در جهت رفع موانع موجود.
۵ ـ مشروط کردن صدور پروانه احداث و بازسازی و پایانکار برای تمامی ساختمان ها و اماکن عمومی از جمله مجتمعهای مسکونی، تجاری، اداری، درمانی و آموزشی به رعایت ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت در مورد دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت توسط مجری.
۶ ـ مناسبسازی و دسترس‌پذیری کلیه پایانه‌ها، ایستگاه‌ها، تأسیسات سامانه‌ها و ناوگان حمل و نقل درون‌شهری و برونشهری منطبق با قوانین داخلی و استانداردهای بین‌المللی برای افراد دارای معلولیت، تأمین امکان بهره‌مندی این افراد از ناوگان حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی و آموزش کارکنان خود جهت همیاری عملی و صحیح با مسافران دارای معلولیت.
ماده۱۱ـ وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش موظفند موضوع مناسبسازی را متناسب با هر دوره تحصیلی در سرفصل‌ها و محتوای درسی لحاظ کنند.
ماده۱۲ـ وزارت راه و شهرسازی موظف است تمهیدات لازم را به عمل آورد تا از طریق شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، سازمان نظام مهندسی ساختمان و مراجع قانونی مرتبط هنگام بررسی، تصویب و نظارت بر طرحهای توسعه و عمران شهری و روستایی (اعم از طرحهای جامع، تفصیلی و هادی) رعایت ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت لحاظ شود.
ماده۱۳ـ وزارتخانههای راه و شهرسازی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حسب مورد موظفند صدور مجوز احداث و بهرهبرداری مجتمعهای رفاهی بین جادهای، پایانه‌های مسافربری دریایی، هوایی، زمینی و ریلی را به رعایت ضوابط و مقررات مناسبسازی مشروط کنند.
ماده۱۴ـ سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است در فرایند اخذ و ارتقای پایه شرکتهای پیمانکار، گذراندن دوره آموزشی یا بازآموزی ضوابط و مقررات مناسبسازی را لحاظ کند.
ماده۱۵ـ کلیه دستگاههای مشمول موظفند اعتبارات مورد نیاز برای اجرای وظایف مربوط در این آییننامه را همهساله جهت پیشبینی در لوایح بودجه سنواتی حسب مورد به سازمان برنامه و بودجه کشور و سایر مراجع مربوط ارایه کنند.
ماده۱۶ـ از تاریخ لازم‌الاجراشدن این آییننامه، تصویبنامه شماره ۷۷۳۰۳/ت۴۹۱۳۰هـ مورخ ۱۵/۶/۱۳۹۴ لغو میشود.
معاون اول رئیسجمهور ـ اسحاق جهانگیری
ماده۳ قانون حمایت از حقوق معلولان: به‌منظور نظارت و هماهنگی جهت مناسبسازی و همچنین نظارت بر اجرای ماده (۲) این قانون، ستاد هماهنگی و پیگیری مناسبسازی کشور به شرح زیر تشکیل میگردد:
۱ـ وزیر کشور یا معاون ذی‌ربط (رئیس)
۲ـ رئیس سازمان (دبیر)
۳ـ معاون ذی‌ربط وزارت راه و شهرسازی
۴ـ معاون ذی‌ربط وزارت صنعت، معدن و تجارت
۵ ـ معاون ذی‌ربط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
۶ ـ معاون ذی‌ربط وزارت آموزش و پرورش
۷ـ معاون ذی‌ربط سازمان برنامه و بودجه
۸ ـ معاون ذی‌ربط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (به‌عنوان عضو ناظر و بدون حق رأی)
۹ـ معاون ذی‌ربط بنیاد شهید و امور ایثارگران
۱۰ـ نماینده تشکلهای غیردولتی جانبازان (به‌عنوان عضو ناظر و بدون حق رأی)
۱۱ـ نماینده شبکههای ملی تشکلهای مردم نهاد معلولان (به‌عنوان عضو ناظر و بدون حق رأی)
۱۲ـ رئیس شورای عالی استانها (به‌عنوان عضو ناظر و بدون حق رأی)
۱۳ـ نماینده سایر دستگاههای دولتی حسب مورد بنا به دعوت رئیس ستاد
تبصره۱ـ ستاد مکلف است بر امر مناسبسازی ساختمان‌ها و اماکن دولتی و عمومی دستگاههای مذکور در ماده (۲) این قانون نظارت و گزارش‌های اقدامات آنها را درخواست نماید.
تبصره۲ـ آییننامه اجرائی این ماده ظرف مدت شش ماه از ابلاغ این قانون توسط سازمان و با مشارکت وزارتخانههای کشور و راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران میرسد.
