آیین‌­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌­ها

آیین‌­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌­ها

مصوب جلسه ۱۳۹۷/۱۱/۱۷ هیأت وزیران

با آخرین الحاقات و اصلاحات تا ۱۴۰۰/۲/۲۰

هیأت‌وزیران در جلسه ۱۷/۱۱/۱۳۹۷ به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط‌زیست و به‌استناد تبصره ماده (۱) قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آیین‌­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها را به شرح زیر تصویب کرد:

ماده۱ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می­‌روند:

الف ـ قانون: قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور ـ مصوب ۱۳۹۶ـ .

ب ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط‌زیست.

پ ـ ستاد: ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور.

ت ـ تالاب: تالاب­‌های موضوع جدول شماره (۱) پیوست این آیین‌نامه که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است و تمامی صخره­‌های مرجانی، علف­های دریایی، خورها، پهنه‌­های گلی، سواحل صخره­ای، جنگل­‌های حرا و مصب رودخانه‌­های حوضه خلیج­ فارس و دریای عمان و مصب رودخانه­‌های حوضه دریای خزر.

ث ـ نیاز آبی محیط زیستی: آب مورد نیاز برای حفظ ویژگی‌های تنوع زیستی و تأمین پایداری کارکردها و خدمات زیست بومی هر تالاب.

ج ـ حریم تالاب: حریم موضوع بند (ج) ماده (۱) آیین‌نامه اجرایی تبصره (۲) ماده(۲) قانون اراضی مستحدث و ساحلی موضوع تصویب­نامه شماره۳۲۷۹ /ت۳۶۲۵۶ک  مورخ۱۹/۱/۱۳۸۷.

چ ـ حریم بوم­‌شناختی تالاب: زیستگاه‌های بلافصل تالاب که حیات‌ وحش تالابی بخشی از فعالیت خود را در آن انجام می‌دهد یا در تعیین اصلی‌ترین خدمات تالاب نقش اساسی دارد.

ح (اصلاحی ۱۴۰۰)ــ تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­: هرگونه فعالیت­های انسانی در بستر و حریم بوم­شناختی که منجر به تنزل برگشت­ناپذیر ارزش­ های بوم شناختی و کارکرد های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیستگاهی تالاب شود.

خ ـ پیت­زار: بخشی از بستر تالاب که مخلوط ناهمگنی از مواد و بقایای گیاهی تجزیه­شده را تشکیل می­دهد.

د ـ پایداری تالاب: حفظ مستمر ویژگی‌های محیطی و تنوع زیستی تالاب و ارائه خدمات و کارکردهای متنوع آن برای جوامع انسانی.

ذ ـ راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب‌ها: سند راهبردی بالادستی و برنامه عمل جامعی که استفاده از رویکرد زیست بومی را در راستای پایداری تالاب‌ها نهادینه نموده و اهداف کلی برای حفاظت و احیای تالاب‌ها و اقدامات اولویت‌دار و شیوه‌ همکاری بین دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط و ذی‌نفعان را مشخص می‌سازد.

ماده۲ـ به‌منظور ایجاد هماهنگی در دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط و جلوگیری از خسارات ناشی از توسعه ناهماهنگ و ناپایدار بر تالاب­‌ها و تضمین کارکرد پایدار تالاب‌ها، ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به ریاست معاون اول رییس‌جمهور و عضویت رییس سازمان (دبیر)، وزیران نیرو، کشور، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و امورخارجه و رییس سازمان برنامه ‌و بودجه کشور، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، استانداران استان‌های ذی­ربط حسب مورد، رییس کمیته ملی کنوانسیون رامسر، مرجع ملی کنوانسیون بین­‌المللی مبارزه با بیابان‌زایی، یک نماینده از شبکه سمن‌های تالابی و دو نفر صاحب­نظر با معرفی سازمان و تصویب ستاد تشکیل می­‌شود.

ماده۳ـ وظایف ستاد به شرح زیر است:

الف ـ هماهنگی بین دستگاه‌های ذی‌ربط و سایر ذی­نفعان با هدف جلوگیری از تخریب و آلودگی تالاب‌ها و بهبود وضعیت تالاب‌های آسیب‌دیده.

ب ـ نظارت بر تأمین نیاز آب محیط زیستی تالاب‌ها.

پ ـ تأیید نقشه راه و راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب‌ها که توسط سازمان و با هدف حفظ و احیای تالاب‌های کشور تهیه می‌شود.

ت ـ پیشنهاد اصلاح و تکمیل الزامات قانونی جهت عملیاتی شدن سند راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب‌ها به مراجع ذی­ربط.

ث ـ ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها در جهت اقدامات پیش‌بینی‌شده در سند راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب‌ها.

ج (اصلاحی ۱۴۰۰) ـ نظارت­ عالی بر اجرای برنامه­ های مدیریت زیست بومی تالاب­ ها و تعیین الزامات آن جهت رعایت در طرح­ های جامع، تفصیلی و هادی.

چ ـ تصویب دستورالعمل تعیین حریم بوم­شناختی تالاب‌ها.

ح ـ تصویب دستورالعمل نحوه تشکیل و اداره جلسات ستاد.

تبصره (اصلاحی ۱۴۰۰) ـ شیوه­نامه تعیین حریم بوم­شناختی تالاب­ ها ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، توسط سازمان با همکاری وزارت جهادکشاورزی تهیه و بعد از تصویب ستاد، ابلاغ می ­گردد.حریم موضوع ماده (۲) آیین نامه اجرایی تبصره (۲) ماده (۲) قانون اراضی مستحدثات و ساحلی ـ مصوب ۱۳۵۴ـ موضوع تصویب­نامه شماره ۳۲۷۹/ت۳۶۲۵۶ک مورخ ۱۳۸۷/۱/۱۹ به قوت خود باقی است. تعیین حد بستر و حریم صخره­ های مرجانی و علف­ های دریایی و خور ها بر عهده سازمان است.

ماده۴ـ وزارت نیرو به منظور تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها که توسط ستاد اعلام می‌شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف، با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم پس از تأمین آب شرب تخصیص می­دهد که با همکاری دستگاه­های ذی­ربط و نظارت سازمان تأمین می‌شود.

ماده۵ ـ هرگونه بهره‌­برداری و اقدامی که به تشخیص سازمان منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها شود، ممنوع است و سازمان موظف است ضمن اخطار کتبی اصلاح یا توقف فعالیت در مهلت مشخص که برابر دستورالعمل ابلاغی سازمان تعیین می‌شود، نسبت به اعمال ماده (۴) قانون در پایان مهلت مذکور با رعایت مفاد این آیین‌نامه اقدام کند.

تبصره۱(اصلاحی ۱۴۰۰) ـ صدور پروانه اکتشاف و بهره­ برداری معدنی در تالاب­ های موضوع بند (الف) ماده (۳) قانون حفاظت و بهسازی محیط­ زیست ـ مصوب ۱۳۵۳ـ با رعایت بند (چ) ماده (۲۴) اصـلاحی قانون معادن ـ مصوب ۱۳۹۰ ـ مستلزم مجوز شورای­عالی حفاظت محیط­ زیست می ­باشد و در مورد سایر تالاب­ ها الزاما منوط به اخذ تاییدیه سازمان می ­باشد.

تبصره۲ (اصلاحی ۱۴۰۰)ـ صدور پروانه جدید چرای دام در تالاب و حریم بوم­شناختی تالاب­هایی که در پارک­ های ملی و آثار طبیعی ملی قرار دارند، ممنوع است و در سایر تالاب­ها، تجدید ممیزی و صدور پروانه جدید چرای دام در تالاب و حریم بوم­شناختی آن توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور منوط به تایید سازمان است.

تبصره۳ـ دستگاه­های اجرایی در انجام فعالیت­ها و اقدامات قانونی خود مکلف به رعایت مفاد قانون و این آیین‌نامههستند.

ماده۶ ـ نحوه محاسبه خسارات ناشی از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها موضوع ماده (۴) قانون به شرح زیر است:

الف (اصلاحی ۱۴۰۰) ـ خسارت آلودگی ماهانه ناشی از تخلیه فاضلاب در تالاب و آب‌های پذیرنده از حاصل‌ضرب عوامل  زیر برای آلاینده‌­ترین عامل به تشخیص سازمان محاسبه می ­شود:

۱ـ حجم کل خروجی فاضلاب واحد آلاینده در ماه بر اساس نمونه مرکب برحسب مترمکعب

۲ـ میزان آلودگی که برابر است با غلظت هریک از آلاینده‌­های اندازه‌گیری­‌شده منهای حد مجاز تقسیم ‌بر حد مجاز مذکور هر آلاینده (مطابق جدول شماره (۲) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

۳ـ ضریب ریالی (مطابق جدول شماره (۲) پیوست)

۴ـ درجه حساسیت (مطابق جدول شماره (۳) پیوست که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

ب (اصلاحی ۱۴۰۰)ـ میزان خسارت آلودگی ماهانه ناشی از دفع غیرصحیح پسماند جامد یا مایع از حاصل‌ضرب عوامل زیر به دست می ­آید:

۱ـ و‌زن مواد زاید آلاینده برحسب کیلوگرم

۲ـ ضریب ریالی (مطابق جدو‌ل شماره (۴) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

۳ـ ضریب حساسیت تالاب (مطابق جدو‌ل شماره (۳) پیوست)

پ ـ میزان خسارت تخریب حاصل از خاک‌برداری و خاک‌ریزی، برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب، زهکشی، چرای غیرمجاز و برداشت غیرمجاز علوفه، برداشت پیت، واردکردن گونه‌های غیربومی مضر گیاهی و جانوری، اقدامات منجر به مرگ‌ومیر حیات‌وحش و آبزیان و از بین رفتن رستنی‌ها، ایجاد حریق، از حاصل‌ضرب هر یک از عوامل تعیین‌شده در جدو‌ل شماره (۵) پیوست که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است (فهرست اقدامات منجر به تخریب غیرقابل جبران تالاب‌ها و ضریب ریالی متناسب آنها) و ضریب حساسیت تالاب (مطابق جدو‌ل شماره (۳) پیوست) تعیین می‌شود.

تبصره۱ (اصلاحی ۱۴۰۰)ـ تمامی خسارات در رابطه با آلاینده­ های ناشی از تخلیه فاضلاب و پسماند در حوضه آبخیز تالاب محاسبه می ­شود.

تبصره۲ـ در صورت اصلاح استانداردهای آلودگی منابع آب (موضوع جدول شماره (۲) پیوست)، استانداردهای مصوب جدید ملاک محاسبه خسارات خواهد بود.

تبصره۳ـ ضریب ریالی موضوع جداول شماره (۲)، (۴) و (۵) پیوست، هر دو سال بر اساس نرخ رسمی تورم اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بررسی­های کارشناسی از سوی سازمان تعدیل و اعلام می‌شود.

 دانلود جداول پیوست

معاون اول رییس ‎جمهور
اسحاق جهانگیری