آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه‌های رانندگی
آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه‌های رانندگی
مصوب جلسه ۱۳۹۰/۱۱/۹ هیئت وزیران
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۹ بنا به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد اصل یکصدو سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه‌های رانندگی را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱ـ هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهینامه رانندگی متناسب با آن وسیله را دارا باشد.
تبصره ـ گواهینامه رانندگی برای انواع وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری زمینی حسب شرایط بر اساس تشخیص و اعلام راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود.
ماده ۲ـ انواع گواهینامه‌های رانندگی با شرایط زیر توسط راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود:
الف ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه موتورسیکلت (برای رانندگی با موتورسیکلت‌های با حجم موتور تا دویست سی‌سی):
۱ـ داشتن حداقل هجده سال تمام.
۲ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.
۳ـ ارایه گواهی طی دوره‌های آموزش نظری و عملی از آموزشگاهها یا مراکز مجاز آموزش رانندگی.
۴ـ قبول شدن در آزمونهای تئوری آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت دویست سی‌سی.
ب ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه پایه سوم (برای رانندگی با وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار ۵/۳ تن یا حمل حداکثر نه نفر سرنشین با احتساب راننده):
۱ـ داشتن حداقل هجده سال تمام.
۲ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.
۳ـ ارایه گواهی طی دوره‌های آموزش کاربری با وسیله نقلیه مورد تقاضا از آموزشگاهها یا مراکز مجاز آموزش رانندگی.
۴ـ قبول شدن در آزمونهای نظری آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
پ – شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه پایه دوم (برای رانندگی با انواع وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار شش تن یا حمل حداکثر بیست و شش نفر سر نشین با احتساب راننده):
۱ – داشتن حداقل بیست و سه سال تمام.
۲ – سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی پایه سوم.
۳ – ارایه گواهی طی دوره های آموزش نظری و عملی از آموزشگاهها یا مراکز مجاز آموزش رانندگی.
۴ – ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.
۵ – قبول شدن در آزمونهای تئوری مقررات تخصصی و مهارت عملی رانندگی با وسایل نقلیه باربری و مسافربری مربوط.
ت – شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه پایه یکم (برای رانندگی با انواع وسیله نقلیه موتوری با مجموع وزن و ظرفیت بار بیش از شش تن یا حمل بیش از بیست و شش نفر):
۱ – داشتن حداقل بیست و پنج سال تمام.
۲ – سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی پایه دوم.
۳ – ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.
۴ – ارایه گواهی طی دوره های آموزش اطلاعات فنی و مقررات تخصصی و مهارت عملی از آموزشگاهها یا مراکز مجاز رانندگی.
۵ – قبول شدن در آزمونهای نظری مقررات تخصصی و مهارت عملی رانندگی با وسایل نقلیه باربری و مسافربری متناسب با گروه مربوط.
ث – شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه ویژه (برای رانندگی و کار با وسایل انواع وسایل نقلیه عمرانی، کشاورزی، صنعتی و کارگاهی):
۱ – داشتن حداقل بیست سال تمام
۲ – ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.
۳ – ارایه گواهی طی دوره های آموزش کاربری با وسیله نقلیه مورد تقاضا از آموزشگاهها یا مراکز مجاز آموزش رانندگی
۴ – قبول شدن در آزمونهای نظری آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
تبصره ـ در گواهینامه‌های ویژه، نوع وسیله نقلیه‌ای که دارنده می‌تواند با آن کار و رانندگی نماید قید می‌شود.
ماده ۳ـ مدت اعتبار انواع گواهینامه رانندگی ده سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دوره‌های ده ساله تجدید می‌شود. افرادی که سن آنها بیش از هفتاد سال تمام باشد، مکلفند هر پنج سال یک بار جهت احراز سلامت جسمی و روانی و در صورت لزوم، تعویض گواهینامه متناسب با شرایط جسمی و روانی خود به راهنمایی و رانندگی مراجعه نمایند.
ماده ۴ـ دارندگان گواهینامه‌های رانندگی موتورسیکلت و پایه سوم در اولین مرحله صدور در سال اول مکلف به رعایت محدودیتها و شرایط ویژه‌ای می‌باشند که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آیین‌نامه گواهینامه رانندگی آنان تا سقف مندرج در ماده (۳) معتبر خواهد بود.
تبصره ـ شرایط و ضوابط مربوط به محدودیتهای رانندگی در سال اول صدور گواهینامه‌های موتورسیکلت و پایه سوم به موجب دستورالعملی خواهد بود که ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تأیید وزیر کشور خواهد رسید.
ماده ۵ ـ راهنمایی و رانندگی می‌تواند در صورت لزوم، آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و رانندگی و مهارت عملی را پیش از صدور گواهینامه از درخواست‌کنندگان به عمل آورد.
ماده ۶ ـ مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی درخواست‌کنندکان و هرگونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، راه و شهرسازی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی تعیین می‌شود.
ماده ۷ـ آزمون آیین‌نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت نوشتاری یا رایانه‌ای انجام می‌گیرد. در موارد خاص، راهنمایی و رانندگی می‌تواند آزمونهای نظری را به صورت شنیداری انجام دهد.
ماده ۸ ـ مکان آزمونها و نوع وسیله نقلیه برای احراز مهارت عملی رانندگی که متناسب با نوع گواهینامه رانندگی درخواستی متقاضیان است توسط راهنمایی و رانندگی تعیین می‌شود.
ماده ۹ـ گواهینامه مجاز برای رانندگی با وسایل نقلیه خاص باید با توجه به اتاق و شاسی وسیله‌نقلیه و متناسب با نوع گواهینامه مربوط در جدول انواع گواهینامه‌ها موضوع ماده (۱۳) این آیین‌نامه، باشد.
ماده ۱۰ـ دارنده گواهینامه موتورسیکلت پس از سه سال از اخذ گواهینامه و رسیدن به سن بیست و سه سال تمام می‌تواند با موتورسیکلت‌های با حجم موتور بیش از دویست سی‌سی نیز رانندگی نمایند.
ماده ۱۱ـ دارندگان گواهینامه هر پایه به استثنای گواهینامه‌های ویژه و موتورسیکلت می‌توانند با هر نوع وسایل نقلیه در نظر گرفته شده برای پایه قبل، رانندگی نمایند و برای رانندگی با وسایل نقلیه خدمات عمومی، حسب مورد دارا بودن گواهینامه پایه دوم یا یکم الزامی است.
ماده ۱۲ـ برای رانندگی با وسایل نقلیه دارای جرثقیل، دارا بودن گواهینامه متناسب با نوع و کاربری وسیله نقلیه در جدول انواع گواهینامه‌ها موضوع ماده (۱۳) این آیین‌نامه، الزامی است.
ماده ۱۳ ـ گواهینامه‌هایی که بر اساس مقررات قبلی صادر شده‌اند به شرح و مطابق جدول زیر معادل‌سازی می‌شوند:
۱ـ الف ـ پایه یک گروه « پ» و « ت» معادل پایه یکم
۲ـ پایه دوم و (ب ـ ۲) معادل پایه دوم
۳ـ (ب ـ ۱) معادل پایه سوم
۴ـ موتورسیکلت با رعایت ماده (۱۰) این آیین‌نامه، معادل موتورسیکلت
جدول طبقه بندی انواع گواهینامه های رانندگی
| ردیف | نوع و یا پایه | وسایل نقلیه مجاز برای رانندگی |
گواهینامه پیش‌نیاز |
شرط سنی |
|
۱ |
موتور سیکلت |
انواع موتور سیکلت |
– |
۱۸ سال تمام |
|
۲ |
پایه سوم |
وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار ۵/۳ تن و یا برای حمل حداکثر ۹ نفر سر نشین با احتساب راننده |
– |
۱۸ سال تمام |
|
۳ |
پایه دوم |
وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار ۶ تن و یا برای حمل حداکثر ۲۶ نفر سر نشین با احتساب راننده |
پایه سوم |
۲۳ سال تمام |
|
۴ |
پایه یکم |
وسایل نقلیه موتوری با مجموع وزن و ظرفیت بار بیش از ۶ تن و یا برای حمل حداکثر بیش از ۲۶ نفر سر نشین |
پایه دوم |
۲۵ سال تمام |
|
۵ |
ویژه |
انواع وسیله نقلیه عمرانی، صنعتی، کشاورزی و کارگاهی |
– |
۲۰ سال تمام |
ماده ۱۴ـ وضعیت ظاهری درخواست‌کننده گواهینامه، از جهت وجود نقص عضو، با گواهی سلامت جسمی و روانی صادر شده از مراکز مجاز پزشکی به وسیله افسران کارشناس راهنمایی و رانندگی تطبیق داده می‌شود و در صورت وجود مغایرت، موضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می‌شود.
ماده ۱۵ـ درخواست‌کننده هر نوع گواهینامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف راهنمایی و رانندگی اعلام می‌شود به مراجع آگهی شده ارایه نماید.
ماده ۱۶ـ مندرجات گواهینامه رانندگی شامل جدول انواع گواهینامه، پایه گواهینامه رانندگی، شناسه اطلاعات دارنده، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کدملی)، نام واحد صادرکننده، امضای مقام صادرکننده، شماره و تاریخ صدور، عکس درخواست‌کننده، مهر واحد صدور و سایر مشخصات مرتبط با نوع گواهینامه حسب تشخیص راهنمایی و رانندگی می‌باشد.
ماده ۱۷ـ هرگاه درخواست‌کننده گواهینامه رانندگی در آزمایشهای مربوط موفق شود، گواهینامه رانندگی وی پس از رؤیت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد. دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تجدید، تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن به گواهینامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی هنگام تجدید، تمدید یا تعویض گواهینامه، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمی و روانی از درخواست‌کننده، می‌تواند آزمونهای لازم را از وی به عمل آورد. مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه موظفند هنگام بررسی گواهینامه رانندگان در صورتی که تاریخ اعتبار آن سپری شده باشد، گواهینامه رانندگی را با ارایه رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهینامه یاد شده را برای تمدید یا تجدید به اداره مربوط ارسال نمایند. دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه با مراجعه به واحد مربوط برای دریافت گواهینامه رانندگی جدید اقدام نماید.
تبصره ۱ـ دستورالعمل نحوه زمان‌بندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها تجدید، تمدید اعتبار و تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست‌کننده توسط راهنمایی و رانندگی تهیه می‌شود.
تبصره ۲ـ دریافت هرگونه خدمات مربوط به گواهینامه رانندگی منوط به ارایه مفاصاحساب تخلفات رانندگی فرد متقاضی می‌باشد.
ماده ۱۸ـ در صورتی که دارنده یک نوع گواهینامه بخواهد برای دریافت نوع دیگر گواهینامه اقدام نماید، موظف است در آزمونهای مربوط شرکت کند. پس از قبول شدن، چنانچه گواهینامه قبلی پیش‌نیاز دریافت گواهینامه مورد درخواست باشد، گواهینامه قبلی از درخواست‌کننده اخذ و گواهینامه جدید صادر و به وی تحویل می‌شود.
ماده ۱۹ـ رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جاده‌ای، علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب، حسب مورد نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ صادر شده از سوی وزارت راه و شهرسازی می‌باشد.
ماده ۲۰ـ در صورتی که گواهینامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن می‌تواند درخواست صدور المثنا نماید، پس از احراز درستی ادعای درخواست‌کننده و سپری شدن حداکثر دو ماه از زمان اعلام، گواهینامه المثنا صادر و به وی تسلیم می‌شود.
ماده ۲۱ـ در صورت فقدان گواهینامه در اثر حوادثی از قبیل آتش‌سوزی، سیل و زلزله با ارایه گواهی از مراجع ذی‌صلاح، گواهی موقت رانندگی برای مدت انتظار صادر می‌شود.
ماده ۲۲ـ دارندگان گواهینامه‌های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) می‌توانند تا شش ماه پس از ورود، در ایران رانندگی نمایند. در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید نسبت به تبدیل گواهینامه خارجی خود به گواهینامه ایرانی اقدام نمایند.
ماده ۲۳ـ تبدیل گواهینامه‌های رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی که گواهینامه صادر شده از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب می‌شود، با رؤیت ترجمه و اصل گواهینامه خارجی و سایر مدارک لازم و احراز سلامت جسمی و روانی درخواست‌کننده صورت می‌پذیرد. در موارد دیگر تبدیل گواهینامه‌های رانندگی با تأیید وزارتخانه‌های کشور و امور خارجه صورت می‌پذیرد.
ماده ۲۴ـ مأموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمانهای بین‌المللی می‌توانند برای تبدیل گواهینامه‌های خود مدارک مندرج در ماده (۲۳) این آیین‌نامه را حسب مورد از طریق وزارتخانه‌های امور خارجه و کشور به راهنمایی و رانندگی ارسال نمایند.
ماده ۲۵ـ صدور گواهینامه مجدد برای کسانی که گواهینامه رانندگی آنان توقیف شده باشد امکان‌پذیر نیست و در صورت صادر شدن و تحویل از درجه اعتبار ساقط می‌باشد و به وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهد شد.
ماده ۲۶ـ راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهینامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهینامه صحیح صادر کند و به وی تحویل دهد.
ماده ۲۷ـ هرگاه دارنده گواهینامه یکی از شرایط پزشکی موضوع ماده (۶) این آیین‌نامه را از دست بدهد، موظف است ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی دارنده گواهینامه را برای انجام معاینات و آزمایشهای ضروری پزشکی به مراکز پزشکی مجاز معرفی می‌نماید. در صورت احراز عدم وجود شرایط و صلاحیت رانندگی توسط مراکز یـاد شده، گواهیـنامه از وی اخذ و ابطال می‌شود. در صورت تقاضا، حسب مقررات گواهینامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور به وی تسلیم می‌شود.
تبصره ـ در صورت کشف نقص عضو مؤثر از سوی مأموران راهنمایی و رانندگی و عدم قید آن در گواهینامه رانندگی، گواهینامه رانندگی اخذ می‌شود و تا زمان بررسی‌های پزشکی و اعلام امکان صدور گواهینامه مجدد، دارنده گواهینامه حق رانندگی ندارد.
ماده ۲۸ـ در صورت ارتکاب و تعدد تخلفات مهم و پرخطر رانندگی، بر اساس قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ـ مصوب ۱۳۸۹ ـ با راننده متخلف رفتار خواهد شد.
ماده ۲۹ـ نحوه، شرایط و تعیین مسئول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می‌رسد.
ماده ۳۰ـ راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مکلف است تا پایان برنامه پنجساله پنجم توسـعه جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۹ـ نسبت به الکترونیکی نمودن خدمات صدور گواهینامه رانندگی اقدام نماید.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا رحیمی
