اختبار- متاسفانه امروز خبر درگذشت یکی از هنرمندان کشورمان ( خانم عسل بدیعی همسر سابق آقای فریبرز عرب نیا ) در رسانه ها منتشر شد ، ایشان که بر اثر مسمومیت دارویی در بیمارستان بستری شده بوده اند نهایتا روز گذشته دچار مرگ مغزی می شوند که با موافقت بستگانشان اعضای بدنشان به بیماران نیازمند اهدا می گردد.
به این مناسبت ضمن طلب مغفرت برای این هنرمند عزیز به بررسی قوانین و مقررات اهدای عضو بیماران مرگ مغزی در نظام حقوقی کشورمان می پردازیم.
قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است (مصوب ۱۳۷۹)
ماده واحده – بیمارستانهای مجهز برای پیوند اعضا پس از کسب اجازه کتبی از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی میتوانند از اعضای سالم بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان بر طبق نظر کارشناسان خبره مسلم باشد ، بشرط وصیت بیمار یا موافقت ولی میت جهت پیوند به بیمارانی که ادامه حیاتشان به پیوند عضو یا اعضای قوق بستگی دارد استفاده نمایند
تبصره ۱ – تشخیص مرگ مغزی توسط کارشناسان خبره در بیمارستانهای مجهز دانشگاههای دولتی صورت میگیرد. این کارشناسان با حکم وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مدت ۴ سال منصوب میشوند
تبصره ۲ – اعضای تیمهای تشخیص مرگ مغزی نبایستی عضویت تیمهای پیوندکننده را داشته باشند
تبصره ۳ – پزشکان عضو تیم از جخت جراحات وارده بر میت مشمول دیه نخواهند گردید
آیین نامه اجرائی این قانون بوسیله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نماینده قوه قضائیه با هماهنگی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران و بنیاد امور بیماریهای خاص ظرف ۳ ماه از تاریخ ابلاغ این قانون تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و سه تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ هفدهم فروردین ماه یکهزاروسیصدوهفتادونه مجلس شورای اسلامی تصویب و تاییدیه شورای نگهبان در مهلت مقرر در اصل نودوچهارم (۹۴) قانون اساسی نگردیده است.
آیین نامه اجرایی:
وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
هیات وزیران در جلسه مورخ ۲۵/۲/۱۳۸۱ بنا به پیشنهاد شماره ۳۷۲۰ مورخ ۲۸/۲/۱۳۸۰ وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و در اجرای تبصره ۳ ماده واحده قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده و یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است – مصوب ۱۷/۱/۱۳۷۹ و رعایت هماهنگی با دستگاههای مقرر در تبصره یاد شده ، آیین نامه اجرایی قانون مذکور را به شرح ذیل تصویب نمود
آیین نامه اجرایی قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است
ماده ۱ – مرگ مغزی عبارت است از قطع غیر قابل برگشت کلیه فعالیتهای مغزی کورتیکال -قشر مغز- ، ساب کورتیکال – لایه زیر قشر مغز – و ساقه مغزی به طور کامل
تبصره – شرایط احراز مرگ مغزی و ضوابط و معیارهای آن توسط وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی طی دستور العملی در جارچوب این آیین نامه تعیین و ابلاغ خواهد شد
ماده ۲ – تشخیص و تایید مرگ مغزی بر اساس ضوابط این آیین نامه توسط چهار پزشک متشکل از یک متخصص نورولوژی ، یک متخصص جراحی مغز و اعصاب ، یک متخصص داخلی و یک متخصص بیهوشی صورت می گیرد
تبصره ۱ – متخصصان فوق الذکر در هر یک از دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استانها که دارای بیمارستانهای مجهز باشند، توسط وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی انتخاب و احکام آنان برای مدت چهار سال صادر خواهد شد
تبصره ۲ – هر کدام از پزشکان صدر الذکر این ماده جادگانه بیمار را معاینه نموده ، برگه مخصوص این امر را تکمیل ، امضا و مهر می نمایند و در صورت اتقاق آرا، مرگ مغزی بیمار مسلم خواهد بود
تبصره ۳ – تایید پزشک قانونی در حیطه وظایف و مسوولیتهای مربوط ، در زیر برگه مخصوص – یاد شده در تبصره ۲ فوق – ضروری است
تبصره ۴ – برگه تعیین و تایید مرگ مغزی توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تهیه و در اختیار مراکز تشخیص دهنده مرگ مغزی قرار خواهد گرفت
تبصره ۵ – تشخیص قطعی مرگ مغزی باید در بیمارستانهای دانشگاهی دولتی انجام شود
ماده ۳ – اعضای تیمهای تشخیص و تایید مرگ مغزی نباید عضو تیمهای پیوند کننده باشند
ماده ۴ – کلیه بیمارستانهای کشور موظفند موارد وقوع مرگ مغزی را به مرگز مدیریت پیوند و بیماریهای خاص وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی گزارش دهند تا مراتب توسط تیم تشخیص دهنده مر گ مغزی تایید گردد
ماده ۵ – پس از مشخص شدن مرگ مغزی ، مراحل بعدی در صورت وصیت بیمار با موافقت ولی میت انجام خواهد شد
ماده ۶ – وصیت بیمار در چار چوب قوانین مربوط می تواند به دو صورت کتبی یا شفاهی باشد و با اعلام کتبی یک نفر از وراث قانونی قابل احراز است . در حالتی که اصل وصیتنامه در دسترس نباشد، وراث قانونی که وصیت نامبرده را مبنی بر اعطای عضو محرز بدانند، طبق برگه تهیه شده از سوی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی باید صورتجلسه تنظیم و توسط افراد مطلع امضا شود
ماده ۷ – ولی میت همان وراث کبیر قانونی می باشند که میتوانند رضایت خود را مبنی بر پیوند اعضا اعلام نمایند . رضایت کلیه وراث یاد شده لازم است
تبصره ۱ – موافقت ولی میت باید کتبی صورت گیرد و در پرونده ضبط شود
تبصره ۲ – احراز ولی میت باید بر اساس مدارک مثبته باشد
ماده ۸ – ایجاد هماهنگیهای لازم در اجرای این آیین نامه، به عهده مرکز مدیریت پیوند و بیماریهای خاص وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی می باشد
ماده ۹ – وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برای تامین هزینه ها بر امر پیوند اعضا – هزینه های آی،سی،یو ، انتقال متوفی ، تهیه و انتقال عضو و انجام عمل پیوند – و همچنین انجام امور فرهنگی ، پیشنهادات لازم را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اعلام و سازمان مذکور نیز اعتبارات لازم را در هر سال تحت عنوان دریفی خاص در قانون بودجه کل کشور پیش بینی می نماید
ماده ۱۰ – وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در چارچوب قانون مربوط و این آیین نامه ، سایر دستورالعملهای لازم را صادر و به مبادی ذیربط ابلاغ خواهد نمود
پروتکل:
پروتکل تعیین مرگ مغزی
پیرو مصوبه کمیته تدوین پروتکل مرگ مغزی بدینوسیله معیارهای تعیین و تایید مرگ مغزی در ۶ بند و ۳ تبصره بشرح ذیل اعلام میگردد
۱-تعریف مرگ مغزی
مرگ مغزی عبارتست از قطع غیرقابل برگشت کلیه فعالیتهای مغزی کورتیکال – ساب کورتیکال و ساقه مغزی بطور همزمان منطبق با شرایط و مشخصه های بالینی و پاراکلینیک عنوان شده در بندهای مرتبط با رعایت تبصره های ملحوظ
۲-شرایط تلقی مرگ مغزی سه مورد میباشند
الف) بیمار در اغمای عمیق باشد
شواهدی دال بر مصرف داروهای تضعیف کننده دستگاه عصبی مرکزی وجود نداشته باشد –
شواهدی دال بر هیپوترمی (دمای کمتر از ۳۲ درجه) بعنوان عامل اغما وجود نداشته باشد –
اختلالات متابولیک – توکسیک – اندوکرین عامل اغمای بیمار نباشند –
ب) قطع کامل تنفس و عدم وجود تنفس خودبخودی که موجب وابستگی و نیاز قطعی به دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) گردیده است. در این مورد رد مصرف داروهای شل کننده (عوامل مهار کننده عصبی عضلانی) و سایر داروها بعنوان عامل نارسایی تنفسی ضروری است
ج) با اقدامات معمول علت اغما حتی الامکان مشخص شده باشد
:۳- بررسی های بالینی لازم عبارتند از
الف) عدم حرکات خودبخودی و عدم پاسخ به شدیدترین تحریکات دردناک
(Absent Brain Stem Reflexes) ب) فقدان بازتابهای ساقه مغز
قطر مردمک ها ثابت بوده و به تحریکات نوری با شدتهای متفاوت پاسخی مشاهده نمیشود –
(occulo vesibular عدم وجود واکنش چشمی – دهلیزی (آزمون کالریک یا –
عدم وجود واکنش گاگ –
۴- تایید نهایی یافته های بالینی با انجام و اثبات آزمونهای پاراکلینیک تکمیلی صورت می پذیرد
الف) تست آپنه مثبت به شرح مقابل : ۱۰ دقیقه قبل از جدا شدن از دستگاه ونتیلاتور (تنفس مصنوعی) به بیمار اکسیژن ۱۰۰% داده میشود و پس از جدا شدن از دستگاه اکسیژن بمیزان ۶ لیتر در دقیقه داده شده و اجازه داده میشود تا (فشار دی اکسید کربن) به حد شصت میلیمتر جیوه برسد. در صورت عدم مشاهده هرگونه فعالیت تنفسی تست آپنه مثبت و مؤید مرگ مغزی میباشد
ب) انجام نوار مغزی در دو نوبت و حداقل بفاصله شش ساعت و هر نوبت بمدت بیست دقیقه. ایزوالکتریک بودن نوار مغزی در دو نوبت مؤید مرگ مغزی میباشد
۵- کلیه یافته های بالینی و آزمونها باید بمدت ۲۴ ساعت بدون تغییر بمانند
۶- پزشکان تعیین کننده مرگ مغزی که تکمیل کننده برگه مخصوص تایید مرگ مغزی میباشند شامل دو پزشک متخصص نورولوژی و یا یک متخصص نورولوژی و یک متخصص جراحی مغزواعصاب میباشد که هرکدام جداگانه بیمار را معاینه و بررسی نموده و برگه مخصوص را تکمیل ممهور و امضاء می نمایند. همچنین برگه مذکور توسط یک پزشک متخصص بیهوشی و پزشک نماینده سازمان پزشکی قانونی کشور ممهور و امضاء میگردد
تبصره ۱- در مورد کودکان زیر ۵ سال زمان نگهداری بیمار تحت دستگاه تنفس مصنوعی حداقل ۷۲ ساعت می باشد
تبصره ۲- شروع بررسی مرگ مغزی با درخواست پزشک معالج و از طریق مشاوره پزشکی انجام میگیرد
تبصره۳- فرم ضمیمه در مورد هر مرگ مغزی باید کاملا تکمیل و به مرکز مدیریت پیوند و بیماریهای خاص ارسال گردد
منبع: سایت شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی ایران
