دوره پسا دکترای پژوهشی چیست؟

دوره پسا دکترای پژوهشی چیست؟

در حالی که نهال تحصیلات تکمیلی در کشور همچنان نوپاست، دانشگاه‌ها به دنبال توسعه مقاطع تحصیلات تکمیلی و جذب بیشتر دانشجویان به واسطه ارائه دوره‌های عالیه هستند. در این میان دانشگاه‌ها ضمن گسترش مقاطع ارشد و دکتری، به دنبال ارائه دوره‌های پسا دکتری نیز هستند و شاهد فراخوان های متعدد جذب پژوهشگران پسا دکتری هستیم.

در این نوشتار، به توضیحی مختصر درباره دوره پسا دکتری و شرایط آن می پردازیم.

تعریف: دوره پسا دکتری یا پسا دکترای پژوهشی (به انگلیسی: Postdoctoral research، غیر رسمی: Postdoc) دوره‌ای است که برای تربیت پژوهشگران حرفه‌ای در مراکز تحقیقاتی تابعه دانشگاه اجرا می‌شود و می‌تواند به عنوان دوره گذر به مرتبه هیأت علمی در نظر گرفته ‌شود. در دوره پسادکتری معمولاً محقق به صورت مستقل و بر روی موضوعی جداگانه اما در کنار یک استاد راهنما کار می‌کند.

ارائه دوره‌های پسادکتری معمولاً به عنوان بخشی از وظایف یک مؤسسه دانشگاهی یا تحقیقاتی شمرده می شود و توقع می‌رود که به تولید و چاپ محتوای علمی منجر شود. در برخی از کشورها گذراندن دوره پسادکتری منجر به دریافت مدرکی رسمی و جداگانه می‌شود در حالیکه در دیگر کشورها اینگونه نبوده و گذرندان این دوره‌ها تنها به صورت سابقه تحقیقاتی در رزومه افراد ثبت می‌گردد.

پژوهشگر پسادکتری جهت کار پژوهشی (معمولاً برای مدت ۱ تا ۳ سال) در یک گروه پژوهشی در دانشگاه استخدام می شود. کار پژوهشگر به طور مستقیم در ارتباط با استاد میزبان و در جهت اهداف پژوهشی گروه وی تعریف می شود. دوره پسادکتری یک دوره تحصیلی نیست و نباید تحت عناوینی مثل فوق دکترا و مانند آن تعبیر شود.

شیوه استخدام: شرط اولیه برای استخدام پژوهشگر پسادکتری این است که استاد میزبان (که در مرتبه دانشیاری یا استادی است) بتواند هزینه استخدام را تأمین نماید. تأمین مالی ممکن است از طریق قرارداد های ارتباط با صنعت، از منابع شخصی، حمایت بنیاد نخبگان یا حتی از منابع معاونت پژوهشی دانشگاه باشد. در برخی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی، مبلغ حقوق پژوهشگر به صورت توافقی بین پژوهشگر و استاد میزبان مشخص می شود، و در برخی دیگر، مبلغ این قراردادها از سوی دانشگاه تعیین می گردد.

لازم به ذکر است که پژوهشگر پسادکتری، رابطه استخدامی با دانشگاه ندارد.

انتخاب پژوهشگر: شیوه معمول انتخاب پژوهشگران اینگونه است که دانشگاه، به انتشار فراخوان عمومی جذب پژوهشگر پسادکتری اقدام می کند و پس از بررسی رزومه متقاضیان، افراد واجد شرایط را استخدام می کند.

در شیوه دیگر، استاد میزبان پس از اطمینان از توانایی تأمین مالی می تواند از طریق آگهی در سایت دانشگاه و یا هر مکانیسم دیگر موضوع استخدام را اعلان عمومی کرده و از بین متقاضیان فرد مورد نظر را انتخاب نماید.

مدارک مورد نیاز: علاوه بر شرایط عمومی ورود به آموزش عالی و نداشتن مشکل نظام وظیفه (برای آقایان)، شرایط علمی خاصی برای ورود به دوره پسادکتری لازم است که از سوی هر دانشگاه تعیین و اعلام می شود. معمولاً رزومه غنی (شامل سابقه آموزشی و فعالیت های پژوهشی) و چاپ مقالات ISI ، پیشنهاد طرح پژوهشی دوره پسا دکتری و توصیه نامه از اساتید راهنما و مشاور رساله دکتری، از این شرایط هستند.

تمدید دوره: قرارداد های پسادکتری برای مدت محدود بسته می شوند و در صورت موافقت استاد میزبان تمدید می شوند.

خاتمه دوره و دریافت گواهی:  پس از پایان دوره و با تأیید استاد میزبان، پژوهشگر می تواند از معاونت پژوهشی دانشگاه، تقاضای گواهی دوره پسادکتری نماید. این گواهی به منزله یک مدرک تحصیلی نمی باشد.