سفته چیست؟
سفته در لغت
علامه دهخدا در لغتنامه «سفته» (به فتح س) آورده است: « آن است که چیزی از کسی بطریق عاریت یا قرض یا در عوض چیزی بگیرد تا در شهر دیگر بازدهد. (برهان ). مالی باشد که بشهری یا بجایی کسی را دهند و به جایی دیگر بازستانند.»
اینک رهی بمژگان راه تو پاک رفته نزدیک تو نه مایه نه نیز هیچ سفته (رشیدی)
یک اشتباه رایج
برخی افراد سَفته را به اشتباه سُفته می گویند، در حالی که سُفته به معنی سوراخ شده و سوراخ دار است مانند مروارید سفته، گوهر سفته و امثال این ها.
سفته در قانون
در قانون تجارت ایران مصوب ۱۳۱۱ به عنوان »سفته» اشاره نشده است و در بیان قواعد حقوقی آن در مواد ۳۰۷ تا ۳۰۹ قانون تجارت تحت عنوان «فته طلب» مختصر اشاراتی شده است.
تفصیل مقررات و قواعد حقوقی مربوط به «سفته» (فته طلب) در ماده ۳۰۹ قانون تجارت به مقررات مفصل مربوط به برات ارجاع داده شده است.
تعریف قانون تجارت
سفته در ماده ۳۰۷ قانون تجارت به این شکل تعریف شده است: «سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله‌کرد آن شخص کارسازی نماید.»
قیمت خرید سفته الکترونیکی
اصولا سفته مجانی است، طبق تعریف قانون سفته می تواند روی هر نوع کاغذ عادی هم نوشته شود، طبق مادۀ ۳۰۸ قانون تجارت سفته باید حاوی مبلغی که باید تادیه شود(به حروف)، گیرنده وجه و تاریخ پرداخت باشد و علاوه بر اینها امضا یا مهر صادر کننده و تاریخ صدور داشته باشد.
بنا بر این اصلا صدور سفته بر روی برگه های مخصوصی که توسط وزارت امور اقتصادی چاپ می شوند ضرورت ندارد.
ماده ۳۰۸ قانون تجارت: «فته طلب علاوه بر امضاء یا مهر باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد:
۱) مبلغی که باید تأدیه شود با تمام حروف.
۲) گیرنده وجه.
۳) تاریخ پرداخت.»
چیزی که ضروری است، ابطال تمبر مالیاتی بر روی سفته است، در حقیقت مبلغی که در ازای برگه های چاپ شده سفته پرداخت می شود، بابت تمبری است که روی آن نقش شده است.
به همین علت افراد می توانند حتی مبلغی بیشتر از مبلغ چاپ شده بر روی سفته، روی آن بنویسند و به این جهت هیچ خدشه ای به اعتبار سفته وارد نمی شود و فقط دارنده برای هر اقدامی باید کسر تمبر نسبت به مبلغ مازاد را بر روی سفته ابطال کند
ماده ۴۵ قانون مالیات های مستقیم: «از اوراق مشروحه زیر نسبت به مبلغ آنها معادل نیم در هزار حق تمبر اخذ می شود.
-
- برات.
- فته‌طلب (سفته) و نظایر آنها.
تبصره- حق تمبر مقرر در این ماده بابت کمتر از هزار ریال معادل حق تمبر هزار ریال خواهد بود.»
ماده ۴۹ قانون مالیات های مستقیم: «در صورتی که اسناد مشمول حق تمبر موضوع مواد ۴۵ و ۴۶ و ۴۷ و ۴۸ این قانون در ایران صادر شده باشد صادرکنندگان باید تمبر مقرر را بر روی آنها الصاق و ابطال نمایند و هرگاه اسناد مذکور در خارج از کشور صادر شده باشد اولین شخصی که اسناد مزبور را متصرف میشود باید قبل از هر نوع امضاء اعم از ظهرنویسی یا معامله یا قبولی یا پرداخت به ترتیب فوق عمل نماید و در هر صورت کلیه مؤسسات یا اشخاصیکه در ایران اسناد مذکور را معامله یا دریافت یا تأدیه می‌نمایند متضامنا مسوول پرداخت حقوق مقرر خواهند بود.»
مسوول چاپ و انتشار سفته
طبق قانون وزارت امور اقتصادی و دارایی می تواند سفته چاپ کند و در اختیار مردم بگذارد:
ماده ۵۰ قانون مالیات های مستقیم: «وزارت امور اقتصادی و دارائی مجاز است سفته و برات و بارنامه و اوراق دیگر مشمول حق تمبر را چاپ و در دسترس متقاضیان بگذارد. وزارت امور اقتصادی و دارائی میتواند در مواردی که مقتضی بداند بجای الصاق و ابطال تمبر به دریافت حق تمبر در قبال صدور قبض مالیات اکتفا نماید.»
ماده ۴۶ قانون محاسبات عمومی کشور: «انواع تمبر و اوراقی که برای وصول درآمدهای عمومی منظور در بودجه کل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند و انواع گذرنامه، شناسنامه، سند مالکیت و همچنین سایر اوراق و اسناد رسمی دولتی در شرکت سهامی چاپخانه دولتی ایران تحت نظارت هیأتی مرکب از دو نفر نماینده وزیر اموراقتصادی و دارایی، یک نفر نماینده دادستانی کل کشور و یک نفر نماینده دیوان محاسبات کشور و یک نفر به انتخاب مجلس شورای اسلامی چاپ و‌تحویل وزارتخانه یا مؤسسه دولتی ذیربط می‌گردد.
تبصره ۱- تشخیص اوراق و اسناد مشمول این ماده با وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
تبصره ۲- هیأت وزیران مجاز است در صورت اقتضاء چاپ و تحویل تمام و یا قسمتی از تمبر و اوراق و اسناد موضوع این ماده را به چاپخانه‌اسکناس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و یا چاپخانه یکی دیگر از بانکهای دولتی محول نماید تا تحت نظارت هیأت مذکور انجام شود و در این‌صورت یک نفر از مقامات بانک مربوط نیز به انتخاب رئیس بانک به جای یک نفر از نمایندگان وزیر امور اقتصادی و دارایی در هیأت مزبور عضویت خواهد داشت.
تبصره ۳- ترتیب اجرای این ماده و همچنین نحوه نظارت هیأت مذکور تابع آیین‌نامه‌ای است که بنا به پیشنهاد وزارت اموراقتصادی و دارایی به‌تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.»
اظهارات وزیر اقتصاد
سید احسان خاندوزی وزیر امور اقتصاد و دارایی ۱۹ بهمن ماه ۱۴۰۰ از ایجاد امکان صدور سفته الکترونیکی خبر داد و گفت: افراد می‌توانند در منزل خود و بدون مراجعه حضوری سفته الکترونیکی را خریداری کنند. همچنین امکان صدور هر پنج مرحله پس از فروش سفته هم بدون حضور به شعب بانکی به صورت الکترونیکی قابل انجام است. بنابراین افراد می‌توانند به صورت ۲۴ ساعته و آنلاین ظهرنویسی سفته را هم انجام دهند. امکان صدور سفته الکترونیکی از طریق بانک ملی، بانک قرض الحسنه رسالت و بانک آینده از ۲۰ بهمن ماه به صورت برخط و ۲۴ ساعته امکان‌پذیر است.
خاندوزی همچنین به اتصال سامانه صدور سفته الکترونیکی به سامانه خدمات الکترونیک قضایی ثنا اشاره کرد و گفت: این موضوع اطمینان بخشی فعالیت اقتصادی را بالا برده و جعل را نزدیک به صفر می‌کند و همچنین کاهش پرونده‌های قضایی را به دنبال خواهد داشت. همچنین این سامانه با سامانه ثنا قوه قضاییه هماهنگ است و آنها نیز دسترسی دارند.
بانک های صادر کننده سفته الکترونیکی
بنا بر اظهار وزیر اقتصاد، صدور سفته الکترونیکی توسط سه بانک دولتی، خصوصی و قرض الحسنه آغاز خواهد شد. بانک ملی ایران، بانک آینده و بانک قرض الحسنه رسالت سه بانکی هستند که برای صدور سفته الکترونیکی معرفی شده اند.
شکل سفته الکترونیکی
سفته الکترونیکی همان طور که از نامش معلوم است بر بستر الکترونیکی صادر می شود و با اختصاص شناسه یکتای خزانه داری کل کشور به صورت داده های حفاظت شده ثبت و نگهداری می شود.
با این حال صادر کننده سفته می تواند پس از صدور الکترونیکی، سفته را به صورت یک فایل پی دی اف (PDF) نیز دانلود کند و به ذی نفع سفته ارائه کند.
ظهرنویسی و واخواست
بنا بر چیزی که مسوولان وزارت اقتصاد اعلام کرده اند، سفته الکترونیکی به همین صورت الکترونیکی قابل ظهرنویسی و انتقال و یا در صورت نکول قابل واخواست خواهد بود.
