آیین‌نامه داخلی هیات دولت
مصوب ۱۳۶۸/۹/۸با اصلاحات و الحاقات بعدي
آیین‌نامه داخلی هیات دولت
مصوب ۱۳۶۸/۰۹/۰۸ هیات وزیران
فصل اول: ترتیب تشکیل هیأت دولت و کمیسیونها
الف: هیأت دولت
ماده ۱- جلسه هیأت دولت با حضور دو سوم اعضای صاحب رأی هیأت دولت رسمیت می یابد و تصمیمات با اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.
ماده ۲ – اشخاص زیر حق حضور دائم در هیات دولت را دارند:
رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور، وزراء، معاون امور حقوقی رییس جمهور، معاون امور مجلس رییس جمهور، معاون اجرائی رئیس جمهور، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس کل بانک مرکزی و دبیر هیات دولت شرکت اشخاص دیگر منوط به موافقت رئیس جلسه است.
ماده ۳ – اعضاء صاحب رأی دولت عبارتند از رئیس جمهور، وزراء معاون اول رئیس جمهور در زمانی که اداره جلسه هیأت دولت به عهده اوست.
ماده ۴ (اصلاحی ۱۱ˏ۰۲ˏ۱۳۷۰)- ریاست جلسه هیات دولت با رئیس جمهور و با موافقت او بر عهده معاون اول رئیس جمهور است.
ماده ۵ – کلیه تکالیف و اختیاراتی که در این آئین نامه بر عهده معاون اول رئیس جمهور قرار گرفته از تکالیف و اختیارات رئیس جمهور می باشد و در صورت تعیین نشدن یا حضور نداشتن معاون اول، توسط رئیس جمهور انجام خواهد پذیرفت.
ب: کمیسیون ها
ماده۶ ( اصلاحی ۱۴۰۲/۳/۲۷) ـ کمیسیون های دائمی هیئت دولت به شرح زیر است:
۱ـ کمیسیون اقتصاد:
متشکل از وزیران امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیرو، راه و شهرسازی، نفت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور و رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۲ـ کمیسیون مدیریت و سرمایه انسانی:
متشکل از وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران.
۳ـ کمیسیون فرهنگی و اجتماعی:
متشکل از وزیران علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کشور، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ورزش و جوانان، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده و رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
۴ـ کمیسیون زیربنایی، صنعت و محیط زیست:
متشکل از وزیران جهادکشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فناوری اطلاعات، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون اجرایی رئیس جمهور.
۵ ـ کمیسیون حقوقی و قضایی:
متشکل از وزیران دادگستری، امور اقتصادی و دارایی، جهادکشاورزی، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، معاون حقوقی رئیس جمهور، معاون امور مجلس رئیس‌جمهور و معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده.
۶ ـ کمیسیون سیاسی و امنیت ملی:
متشکل از وزیران کشور، امورخارجه، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، اطلاعات،
رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور و معاون امور مجلس رئیس جمهور.
۷ـ کمیسیون علمی، فناوری و هوشمندسازی:
متشکل از وزیران علوم، تحقیقات و فناوری، صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور.
۸ ـ کمیسیون مسکن و عمران:
متشکل از وزیران راه و شهرسازی، نیرو و کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و معاون اجرایی رئیس جمهور.
۹ـ کمیسیون برنامه و بودجه:
متشکل از وزیران امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، دادگستری، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، معاون حقوقی رئیس جمهور و رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ماده ۷ – هر یک از کمیسیونهای دائمی و خاص دارای یک رئیس و یک نائب رئیس خواهد بود. روسای کمیسیونها و نواب روسا را اعضای کمیسیونها در اولین جلسه خود انتخاب می نمایند. هر کمیسیون یک دبیر خواهد داشت که دبیر هیأت دولت وی را از میان کارشناسان آگاه به امور مربوط به کمیسیون انتخاب می نماید.
ماده ۸ – کمیسیونهای دائمی هیأت دولت در صورت داشتن موضوع در دستور حداقل هفته ای یکبار و کمیسیونهای خاص و کمیسیونهای ویژه موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساسی حسب مورد در محل نهاد ریاست جمهوری تشکیل میگردد و با حضور دو سوم اعضاء رسمیت می یابد.
ماده ۹ – زمان تشکیل جلسات عادی در اولین جلسه کمیسیون تعیین و به اطلاع اعضاء دولت خواهد رسید.
ماده ۱۰ (اصلاحی ۲۴ˏ۰۳ˏ۱۴۰۲)- جلسات کمیسیونهای دولت بدون اطلاع لغو نمی شود. در صورت عدم حضور رئیس کمیسیون در جلسه، نائب رئیس اداره جلسه را بعهده میگیرد. در صورت غیبت رئیس و نائب رئیس، ریاست کمیسیون با مسن ترین عضو کمیسیون خواهد بود. اعضای کمیسیون موظفند عدم امکان حضور در جلسات عادی کمیسیون را حداقل ( ۴۸ ) ساعت قبل از تشکیل به دفتر کمیسیون اطلاع دهند.
ماده ۱۱ – لغو هر جلسه یا تشکیل جلسه فوق العاده باید در جلسه قبل مورد موافقت کمیسیون قرار گیرد و دفتر هیأت دولت تا پایان هفته این امر را به کلیه اعضاء دولت اطلاع دهد.
تبصره – مواردیکه به تشخیص رئیس جمهور و یا معاون اول وی جلسه کمیسیون لغو می شود یا تشکیل جلسه فوق العاده کمیسیون اعلام میگردد، از مفاد این ماده مستثنی است.
ماده ۱۲ – در جلسات کمیسیونهای هیأت وزیران، اعضاء کمیسیون موظفند شخصاً و بطور مستمر شرکت نمایند. در موارد استثنائی که عضو کمیسیون عذر موجه داشته باشد با موافقت رئیس کمیسیون، معاون و یا قائم مقام عضو بدون حق رأی شرکت خواهد کرد.
تبصره ۱ – حضور غیردائمی کارشناسان در جلسه بهمراه اعضاء کمیسیون یا وزرای مدعو حسب مورد و با اطلاع قبلی بلامانع است.
تبصره ۲ – اعضاء هیأت دولت میتوانند با حق رأی در جلسه کمیسیونها شرکت نمایند.
تبصره ۳ (منسوخه ۱۸ˏ۰۹ˏ۱۳۸۶)ـ در مواردی که پیشنهاد دستگاه غیر عضو کمیسیون در جلسه کمیسیون مطرح باشد، معاون دستگاه پیشنهاد دهنده با حق رأی، مجاز به شرکت در جلسه می‌باشد.
تبصره ۴(منسوخه ۱۸ˏ۰۹ˏ۱۳۸۶)ـ در جلسه کمیسیونهای دولت، باید حداقل (۴) نفر از اعضای هیئت دولت شرکت نمایند.
تبصره ۵(الحاقی ۰۱ˏ۰۸ˏ۱۳۸۷)– چهار جلسه غیبت غیرموجه وزیران در جلسات هر یک از کمیسیون های هیئت وزیران موجب حذف عضویت شان از کمیسیون مربوط خواهد بود.
ماده ۱۳ – موضوعاتی که جهت بررسی فوری به کمیسیون ارجاع میشود به ترتیب تاریخ ارجاع این نوع موضوعات و موضوعات دیگر نیز به ترتیب وصول در کمیسیون مطرح میشوند.
ماده ۱۴ – دبیر کمیسیون با هماهنگی رئیس کمیسیون، دستورجلسه را تنظیم میکند.
تبصره ۱ – دفتر هیأت دولت باید دستورجلسه هر کمیسیون را حداقل ۴۸ ساعت قبل از تشکیل جلسه به اطلاع اعضاء دولت برساند.
تبصره ۲ – اعلام دستورجلسه و وقت هر کمیسیون به منزله دعوت از اعضاء کمیسیون و پیشنهاد دهندگان است. در صورتیکه پیشنهاد دهنده یا وزیری که موضوع به او مربوط میشود امکان شرکت در جلسه کمیسیون را نداشته باشد، باید حداکثر ۲۴ ساعت قبل از تشکیل جلسه، دفتر هیأت دولت را مطلع نماید، تا موضوع برای یکبار از دستور خارج و در جلسات بعد مطرح شود.
ماده ۱۵ (اصلاحی ۲۲ˏ۰۹ˏ۱۳۸۸)– دبیر کمیسیون موظف است برای هر یک از موضوعهائیکه مورد بحث قرار میگیرد گزارشی شامل خلاصه مطلب، نظرات دستگاههای مورد استعلام، نظر معاون حقوقی رییس جمهور و تلفیق نظرات کارشناسی ارائه شده در کمیسیونهای فرعی را (که مطابق نظر کمیسیون اصلی و به مسئولیت دبیر کمیسیون تشکیل شده است)، تهیه و در جلسه کمیسیون مطرح نماید.
ماده ۱۶ – رئیس کمیسیون نتیجه مذاکرات را اعلام می نماید و در مورد آن رأی گیری بعمل میآید. نظر کمیسیون همراه با امضاء موافق یا مخالف اعضای کمیسیون در صورتجلسه درج میشود. رأی اکثریت اعضاء حاضر در جلسه مناط اعتبار است.
تبصره – در هر کمیسیون فقط وزراء، معاونان رئیس جمهور، رئیس سازمان صدا و سیما و رئیس کل بانک مرکزی دارای حق رأی می باشند.
ماده ۱۷ (اصلاحی ۰۲ˏ۰۳ˏ۱۳۸۶)- تصمیمات کمیسیون شامل موارد تصویب، عدم تصویب یا مسکوت ماندن موضوعات باید در جلسه هیات دولت مطرح گردد و هیات وزیران درباره آن اظهار نظر کند.در مواردی که تصمیم کمیسیون مبنی بر انجام تکلیف توسط دستگاه یا شورا یا کمیسیون خاصی و یا ارجاع به نهاد دیگری باشد، تصمیم کمیسیون رأساً ابلاغ شود و صرفاً نظر نهایی و قطعی کمیسیون در دستور کار هیئت وزیران قرار گیرد. مواردیکه تصویب برخی از مسائل به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی به کمیسیونهای مرکب از چند وزیر واگذار میشود، از حکم این ماده مستثنی است.پیشنهادهایی که در کمیسیون رد میشود، تصمیم کمیسیون به دستگاههای ذیربط اعلام و در صورتی که دستگاه پیشنهاد دهنده نسبت به نظر کمیسیون اعتراضی داشت مراتب را ظرف پانزده روز به معاون اول رییس‌جمهور اعلام می‌نماید تا در صورت نیاز در هیئت وزیران مطرح شود.
ماده ۱۸ – در مواردیکه کمیسیونها بر اساس اصل ۱۳۸ قانون اساسی مأمور تصویب برخی از امور مربوط به دولت میشوند آراء اکثریت وزرای عضو کمیسیون جهت تصویب امور مزبور ضروری است.
فصل دوم: دفتر هیأت دولت و بررسی حقوقی
الف: دفتر هیأت دولت
ماده ۱۹ – به منظور تنظیم جلسات و تهیه صورت مذاکرات و ترتیب کلیه امور مربوط به تشکیل جلسات هیأت دولت و کمیسیون های آن و همچنین ثبت و نگهداری و ابلاغ مصوبات هیأت وزیران و تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه ای که مطابق اصل ۱۲۷ تعیین می شوند و نیز مصوبات کمیسیونهائی که مطابق اصل ۱۳۸ تشکیل می گردند، همچنین تنظیم و تدوین پیش نویس لوایح و تصویب نامه ها دفتری زیر نظر معاون اول رئیس جمهور به نام دفتر هیأت دولت تشکیل می گردد ریاست این دفتر با دبیر هیأت دولت است که با حکم معاون اول رئیس جمهور منصوب میشود.
تشکیلات تفصیلی دفتر هیئت دولت و دفاتر کمیسیون ها و معاونت های دفتر و امور ذیل هر یک از آنها علاوه بر تشکیلات موجود، با تسری تصویب نامه شماره ۲۱۴۶۰/۸۷/م/ت۴۱۳۲۴هـ مورخ ۲۵/۹/۱۳۸۷ و اصلاحات بعدی آن نسبت به تشکیلات یادشده، با هماهنگی نهاد ریاست جمهوری به تأیید سازمان اداری و استخدامی کشور میرسد.( الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۷)
تبصره ـ دستگاههای اجرایی ذیل قوه مجریه مکلفند گزارش عملکرد خود در حوزه‌های وظایف، صلاحیت‌ها و موضوعات راهبردی را در بازه‌های زمانی مشخص مطابق چهارچوب‌های ابلاغی از سوی دفتر هیئت دولت و به صورت مستند و همراه با آمار و مقایسه از لحاظ ابعاد مختلف، جهت ارائه به دولت به آن دفتر ارائه نمایند.( الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۷)
ماده ۲۰ – دبیر هیأت دولت مسئول حسن اجرای مقررات مربوط به کمیسیونهاست و موظف است همه ماهه وضعیت تشکیل کمیسیونها و موضوعاتی را که در دستور است و همچنین حضور و غیاب اعضاء کمیسیون را به رئیس جمهور و معاون اول وی گزارش نماید.
ب: بررسی حقوقی
ماده ۲۱ – به منظور تطبیق پیشنهاد تصویب نامه ها و لوایح و ارائه مشاوره حقوقی به کمیسیون های دولت و نمایندگان ویژه موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی، کمیسیونی به عنوان “کمیسیون حقوقی” با مسئولیت معاون حقوقی رییس جمهور تشکیل می گردد اعضاء کمیسیون مزبور از میان حقوقدانان مجرب تعیین و با حکم معاون حقوقی رییس جمهور منصوب می شوند و هر یک از آنها مسئولیت مشاوره یکی از کمیسیون های دولت را عهده دار می باشند.
فصل سوم: نحوه رسیدگی و تصویب پیشنهاد
ماده ۲۲ – موضوعاتی می توانند در جلسات کمیسیونها و نهایتاً در هیأت دولت مطرح شوند که منحصراً از طرف رئیس جمهور و معاونان رئیس جمهور و وزراء برای معاون اول رئیس جمهور ارسال شده باشد.
این موضوعات ممکن است جنبه عادی، فوری، یا دو فوریتی داشته باشد، تشخیص نهائی امر با رئیس جمهور یا معاون اول اوست.
تبصره ۱- دفتر هیأت دولت موظف است فهرست موضوعات قابل طرح را هر هفته در سه بخش عادی، فوری و دو فوریتی تهیه کند و در اختیار اعضاء هیأت دولت قرار دهد.
تبصره۲ـ دستگاه های اجرایی باید پیشنهادهای خود را مطابق راهنماهای دفتر هیئت دولت در زمینه های مختلف از قبیل لزوم داشتن اسناد پشتیبان، مقدمه توجیهی، ارزیابی تأثیرات و پیوست ها به صورت الکترونیکی ارسال کنند.( الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۷)
تبصره۳ـ دستگاههای اجرایی مکلفند گزارش پایش و ارزیابی تأثیرات اجرای مصوبات مربوط به خود را در قالب الگوهای مشخص حسب درخواست دفتر هیئت دولت تدوین و در فواصل زمانی معین جهت ارائه به دولت یا رئیس جمهور یا معاون اول ایشان، به دفتر هیئت دولت ارسال نمایند.( الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۷)
ماده ۲۳ – در صورتیکه موضوع لایحه و یا تصویب نامه پیشنهادی با وظایف مستقیم دیگر وزارتخانه ها یا سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مرتبط و یا قانوناً موکول به موافقت آنها بوده و یا بار مالی داشته باشد دفتر هیات دولت حسب مورد قبلاً نظر وزارتخانه یا سازمانهای مذکور را کسب و همراه با موضوع مربوط در کمیسیون یا کمیسیون های ذیربط مطرح می نماید.
دستگاه هایی که به موجب این ماده از آنها استعلام می شود باید درباره موضوعات عادی حداکثر ظرف دو هفته و در خصوص موضوعات فوری ظرف یک هفته اعلام نظر نمایند. در مورد لوایح و تصویب نامه های اساسی و مهم که نیاز به فرصت بیشتر باشد، زمان مقرر با تائید دفتر هیات دولت به دو برابر افزایش می یابد.
چنانچه نظریه دستگاه ها ظرف مهلت مقرر با امضاء وزیر یا معاون رئیس جمهور ارسال نشود، این امر به عنوان موافقت تلقی میشود و پیشنهاد برای بررسی به کمیسیون مربوط ارسال می گردد.
تبصره ۱ – موضوعات دو فوریتی حداقل ۴۸ ساعت قبل از طرح در مرجع مربوط باید به دفتر هیات دولت رسیده باشد.
تبصره ۲ – پیشنهادهای دارای بار مالی دستگاه های اجرایی باید توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بررسی و قبل از تقدیم لایحه بودجه سالانه کشور، جهت طرح در هیأت دولت ارایه شود.
ماده ۲۴ – رسیدگی به موضوعات برحسب نوع آنها به ترتیب زیر انجام می یابد:
الف – موضوعات عادی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی، جهت ثبت و درج در فهرست به دفتر هیات دولت ارجاع میشود. دفتر هیات دولت، پیشنهاد را به منظور بررسی حقوقی در اختیار معاون حقوقی رییس جمهور قرار میدهد تا نظرات خویش را کتباً ظرف یک هفته به دفتر هیات دولت ارسال نماید. پیشنهاد مذکور همراه با نظر معاون حقوقی رییس جمهور به کمیسیون مربوط ارجاع و به ترتیب وصول و حداکثر ظرف ۲۰ روز مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
ب: موضوعات فوری پس از ملاحظه و دستور معاون اول در خصوص تعیین فوریت، از طریق دفتر هیات دولت همزمان، برای معاون حقوقی رییس جمهور و کمیسیون مربوط ارسال میشود. معاون حقوقی رییس جمهور، نظر خود را ظرف ۴۸ ساعت به کمیسیون مربوط میفرستد و کمیسیون پس از دریافت نظر معاونت مذکور حداکثر ظرف یک هفته به ترتیب وصول پیشنهادها، آنها را مورد رسیدگی قرار میدهد.
ج: موضوعات دو فوریتی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی مبنی بر تائید دو فوریتی بودن آن از طریق دفتر هیات دولت، حتی الامکان ۲۴ ساعت قبل از تشکیل جلسه هیات وزیران در اختیار رئیس کمیسیون مربوط و معاون حقوقی رئیس جمهور قرار می گیرد تا به هنگام طرح پیشنهاد در اولین جلسه هیات وزیران، نظرات خود را مطرح نمایند.
د: پیشنهاد آنی، با تشخیص رئیس جلسه هیأت دولت در هنگام تشکیل هر یک از جلسات قابل طرح است.
تبصره ـ در موارد ضروری به تشخیص دفتر هیئت دولت، مراکز و مؤسسات پژوهشی وابسته به دستگاه های ذیل قوه مجریه مکلفند در زمینه ارزیابی پیشنهادها از جمله ارزیابی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی، مطالعات و تحقیقات مورد نظر را انجام دهند یا ظرفیت استفاده از پژوهشگران خود را به صورت موقت در اختیار دفتر هیئت دولت قرار دهند. دفتر هیئت دولت با هماهنگی بنیاد ملی نخبگان از ظرفیت نخبگان جهت بررسی و پیشبرد موضوعات مطروحه در دولت استفاده خواهد نمود. ( الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۷)
ماده ۲۵ – نتیجه بررسی کمیسیونها به ترتیب وصول به دفتر هیأت دولت و با تفکیک نوع دو فوریتی، فوری، عادی در دستور هیأت وزیران قرار می گیرد.
در صورتیکه کمیسیونها مطابق اصل ۱۳۸ اجازه تصویب داشته باشند، متن مصوب از طریق معاون اول به تائید رئیس جمهور میرسد تا پس از تائید جهت ابلاغ به دفتر هیأت دولت فرستاده شود.
ماده ۲۶ – اعضاء هیأت دولت می توانند هنگام بررسی پیشنهادشان در کمیسیون های دائمی و ویژه با حق رای حضور یابند و در مواردی که کمیسیون های مزبور لازم بدانند موظف به شرکت هستند. همچنین کمیسیونها باید هر یک از اعضاء هیأت دولت را که پیشنهاد یا موضوع دستور با وظایف آنها مربوط میشود به کمیسیون دعوت کنند.
در صورت دعوت کمیسیون و عدم حضور دعوت شدگان، مصوبه کمیسیون از لحاظ بررسی در کمیسیون قطعی تلقی میشود و پیشنهاد دهنده فقط می تواند نظرات خود را در جلسه هیأت دولت مطرح نماید.
ماده ۲۷ – دفتر هیأت دولت، دستور جلسات هیأت دولت را طبق نظر معاون اول بصورت هفتگی تنظیم می کند و دستور هفته بعد را حداکثر در پنجشنبه هفته قبل از آن به اطلاع اعضاء هیأت دولت میرساند. گزارشها و مسائلی که به نظر وزراء و معاونان رئیس جمهور لازم است در هیأت وزیران طرح شود به اطلاع رئیس جمهور یا معاون اول میرسد تا در صورت تائید و با رعایت سازوکار ماده (۲۲) این آیین نامه در موقع مناسب در جلسه مطرح گردد. ( الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۷)
ماده ۲۸ – توضیح گزارش کمیسیونها در هیأت دولت با رئیس کمیسیونها یا نائب رئیس یا یکی از اعضاء کمیسیون خواهد بود. پس از توضیح، عندالاقتضاء، پیشنهاد دهنده دلایل و ضرورت تصویب پیشنهاد را بیان می کند. در مورد موضوعات عادی، پس از اظهارنظر سه موافق و سه مخالف رأی گیری می شود. در صورتیکه پیشنهاد موافقی نداشته باشد، مخالفان و اگر مخالفی نداشته باشد، موافقین بنا به تشخیص رئیس جلسه می توانند اظهار نظر کنند. چنانچه به تشخیص رئیس جلسه اظهارنظر دیگر اعضاء هیأت دولت نیز ضرورت داشته باشد، مذاکرات تا اعلام کفایت آن از طرف رئیس، ادامه می یابد.
فصل چهارم: تنظیم و ابلاغ مصوبات
ماده ۲۹ – تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی به دفتر هیأت دولت ارسال می شود.
تبصره ـ تفویض اختیار دولت، موضوع اصل (۱۲۷) قانون اساسی به نماینده یا نمایندگان ویژه رییس جمهور محدو‌د به امور اجرایی است.
ماده ۳۰ – مصوبات هیأت وزیران و کمیسیون های موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساسی، در صورتیکه صرفاً حق یا تکلیف برای وزارتخانه ها، سازمانها و موسسات دولتی و وابسته به دولت ایجاد نماید. ولو آنکه در روزنامه رسمی منتشر نشده باشد و یا منتشر نشود، همچنین مصوبات طبقه بندی شده (محرمانه – خیلی محرمانه – سری – بکلی سری) از تاریخ ابلاغ به وزارتخانه یا سازمان دولتی که مصوبه به عنوان و خطاب به آن صادر شده است، لازم الاجرا است.
تبصره – مصوباتی که علاوه بر دستگاه های اجرائی و کارکنان آن برای سایر مردم حق و تکلیف ایجاد می نماید، ۱۵ روز پس از انتشار در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران لازم الاجرا است، مگر آنکه در خود مصوبه زمان یا کیفیت خاصی برای اجرای آن پیش بینی شده باشد.
فصل پنجم: لوایح و دفاع از آنها
ماده ۳۱ – لوایح با توجه به ماده ۸۸ آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به امضاء مشترک رئیس جمهور و وزیر یا وزراء یا روسای دستگاه های مربوط می رسد و از طریق معاون امور مجلس رییس جمهور تقدیم مجلس می گردد.
ماده ۳۲ – نمایندگان دولت جهت دفاع و اظهارنظر در مورد لوایح و طرح هائی که مشخصاً به حوزه مسئولیت هر یک از اعضاء دولت ارتباط دارد، با توجه به آئین نامه داخلی مجلس، وزیر مربوط یا معاون پارلمانی وی و یا مسئول اجرائی یا رئیس سازمان دولتی ذیربط می باشند، که در هر مورد صرفاً بیانگر نظرات دولت خواهند بود. در خصوص لوایح تقدیمی دولت، هیچ یک از مقامات و نمایندگان دستگاه های اجرائی که هنگام بررسی لوایح در کمیسیونها و جلسات علنی مجلس حضور می یابند مجاز به مخالفت با مفاد لایحه دولت نخواهد بود.
ماده ۳۳ – چنانچه لایحه یا طرحی به چند دستگاه مربوط باشد. نمایندگان دستگاه های مذکور صرفاً در صورتیکه اظهاراتشان در جهت نظر دولت باشد می توانند با توجه به مقررات آئیننامه داخلی مجلس، در مورد طرح یا لایحه مربوط اظهارنظر نمایند در غیر اینصورت نماینده دستگاهی که با نظر دولت هماهنگی دارد بعنوان نماینده دولت صحبت خواهد کرد.
ماده ۳۴ – معاون امور مجلس رییس جمهور طرح های قانونی را بطور منظم به اطلاع رئیس جمهور، اعضاء دولت و دفتر هیات دولت خواهد رساند، تا در صورتیکه کمیسیون مربوط دولت هر یک از طرح های مزبور را اساسی و مهم تشخیص دهد پس از بحث درباره آن گزارش کمیسیون را که شامل نظریه و خلاصه ای از استدلالات و نیز بار مالی طرح است در هیات دولت مطرح نماید. در این موارد نظر دولت توسط نماینده یا نمایندگان دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه می شود. در مورد طرح های دو فوریتی و سه فوریتی گزارش لازم مستقیماً توسط معاون امور مجلس رییس جمهور تنظیم و جهت اتخاذ تصمیم به دولت ارائه خواهد شد.
تبصره ۱ – در صورتی که نظرات دولت در خصوص طرح های قانونی، حداکثر تا یک روز قبل از رسیدگی در جلسه علنی مجلس اعلام نگردد، معاون امور مجلس رییس جمهور پس از هماهنگی با رییس جمهور یا معاون اول و وزیر مربوط و رؤسای دستگاه های ذی ربط، نسبت به اعلام نظر دولت از طریق مقتضی به مجلس شورای اسلامی اقدام می نماید.
تبصره ۲ – هنگام بررسی طرح های قانونی در جلسه علنی مجلس، در مواردی که دولت یا رئیس جمهور نظر مشخصی دارند، هیچ یک از نمایندگان دولت نمی توانند بر خلاف نظر دولت یا رئیس جمهور صحبت کنند.
ماده ۳۵ – هماهنگی اظهارات نمایندگان دولت در مورد طرح ها و لوایح در جلسات علنی مجلس (بنحوی که اظهار نظری خلاف نظر دولت صورت نگیرد) با معاون امور مجلس رییس جمهور می باشد.
ماده ۳۶ – در صورتیکه به هر دلیل مسئول یا مسئولان ذیربط حضور نداشته باشند، نماینده دولت در دفاع و اظهار نظر نسبت به لوایح و طرح های مربوط، معاون امور مجلس رییس جمهور خواهد بود.
ماده ۳۷ – در دفاع از لوایح برنامه ای، بودجه سالیانه و اصلاحیه و متمم بودجه، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بعنوان نماینده دولت و هماهنگ کننده نظرات اعضاء دولت صحبت خواهد کرد.
ماده ۳۸ – با توجه به ماده ۵۶ آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تقاضای دستگاه ها برای ارجاع لایحه طبق اصل ۸۵ قانون اساسی به کمیسیون های مجلس، موکول به تصویب هیأت وزیران می باشد.
ماده ۳۹ – تشخیص قید فوریت برای لوایح تقدیمی و قید اهمیت برای لوایح متضمن عهود، مقاوله نامه ها، قراردادها، موافقتنامه های بین المللی و نیز تقاضای سلب فوریت از لوایح با تصویب هیأت وزیران و در موارد فوری با رئیس جمهور خواهد بود.
ماده ۴۰ – استفسار از شورای نگهبان توسط دستگاه ها با هماهنگی رئیس جمهور صورت خواهد گرفت.
ماده ۴۱ (اصلاحی ۱۱ˏ۰۲ˏ۱۳۷۰)- تقاضای تشکیل جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی توسط هر یک از وزراء مستلزم هماهنگی قبلی با مقام ریاست جمهوری است.
فصل ششم: مصوبات و لوایح معوقه
ماده ۴۲ – در صورت تغییر یا تعیین دولت جدید فهرستی از لوایح دولت قبل که به مرحله تقدیم به مجلس نرسیده و نیز لوایحی که تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است توسط معاون امور مجلس رییس جمهور تنظیم و جهت تصمیم گیری نهائی در دولت جدید مطرح خواهد شد. در ابتدای هر دوره قانونگذاری نیز در خصوص لوایح و طرح های معوقه دوره قبل مجلس (موضوع ماده ۶۰ آئیننامه مجلس شورای اسلامی) به همین ترتیب عمل خواهد شد.
ماده ۴۳ – دفتر هیأت دولت فهرست مصوباتی را که در دولت قبل یا کمیسیون های آن به مرحله ابلاغ نرسیده است تنظیم و جهت تصمیم گیری نهائی در دولت جدید به نظر معاون اول خواهد رساند.
ماده ۴۴ – چنانچه ادامه سیر مراحل لازم مربوط به مصوبات و لوایح موضوع مواد ۴۲ و ۴۳ این آئیننامه بتصویب دولت جدید برسد، اقدامات لازم توسط مراجع مذکور در این آئیننامه معمول خواهد شد و در غیر اینصورت لایحه و تصویب نامه ای که به مرحله تقدیم با ابلاغ نرسیده است جهت بررسی مجدد به وزارتخانه مربوط ارجاع می گردد و لوایح تقدیمی، از مجلس پس گرفته می شود.
حسن حبیبی معاون اول رئیس جمهور
