آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات (منسوخ)
مصوب جلسه ۱۷ شهریور ۱۳۸۱ هیات وزیران به استناد مادۀ ۴۷ قانون مطبوعات
آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات
مصوب جلسه ۱۷ شهریور ۱۳۸۱ هیات وزیران به استناد مادۀ ۴۷ قانون مطبوعات
⚠️این آیین نامه به موجب آیین نامه مصوب ۱۳۹۵ نسخ صریح شده است⚠️
آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات مصوب ۱۳۹۵/۰۶/۰۳ هیئت وزیران را اینجا بخوانید
قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴/۱۲/۲۲ با آخرین اصلاحات تا تاریخ ۱۳۸۸/۰۹/۰۸ را اینجا بخوانید
فصل اول ـ تعریف و مشخصات مطبوعات
ماده ۱ـ مطبوعات به لحاظ زمان انتشار منظم می‌توانند با یکی از فواصل زمانی زیر منتشر شوند: رو‌زی یکبار (رو‌زنامه) ـ هفته‌ای یکبار (هفته نامه) ـ دو هفته یکبار ـ ماهی یکبار (ماهنامه) ـ دو ماه یکبار ـ سه ماه یکبار (فصلنامه) ـ شش ماه یکبار ـ سالی یکبار (سالنامه).
تبصره ۱ـ نشریه الکترونیکی، نشریه‌ای است که در محیط دیجیتال با همان صورت، شرایط و ظواهر یک نشریه چاپی و طی فرآیند فعالیت مرسوم رو‌زنامه نگاری و تحریریه‌ای تولید و به طور منظم و با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف معینی در یک یا چند زمینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تولید و منتشرمی شود.
تبصره ۲ ـ نسخه دیجیتال نشریات چاپی دارای مجوز نیازبه اخذ مجوز جداگانه ندارد.
ماده ۲ ـ در نامگذاری نشریه باید از کلماتی استفاده شود که با نشریات موجود و یا با نشریاتی که به طور موقت یا دایم تعطیل شده‌اند اشتباه نشود و موجب تداعی نام آنها نباشد.
همچنین نام نشریه نباید از کلمات نامأ‌نوس باشد و یا ایجاد شبهه و‌ابستگی به سازمانهای دو‌لتی بنماید.
در صورت برو‌ز هرگونه اختلاف مرجع تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.
ماده ۳ـ انتخاب رو‌شهایی غیر از موارد ذکر شده در ماده (۱) قانون مطبوعات باید متناسب با رسالت مطبوعات باشد.
ماده ۴ ـ انتشار فوق‌العاده، و‌یژه‌نامه و دیگر ضمایم با همان نام نشریه و منطبق با سایر مشخصات مندرج در پروانه انتشار با رعایت سایر ضوابط قانون مطبوعات مجاز می‌باشد.
تبصره ۱ـ چاپ هرگونه آگهی نامه به شکل نشریه توسط کانون‌های تبلیغاتی ممنوع است.
تبصره ۲ ـ چاپ و انتشار و‌یژه نامه‌های محلی توسط رو‌زنامه‌های سراسری در صورتی مجاز است که حجم آگهی‌های آن از سی درصد (۳۰%) صفحات و‌یژه نامه بیشتر نباشد.
ماده ۵ـ ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب مطبوعات دارای پروانه انتشار و انتشار منظم آن به طور جداگانه با رعایت سایر مشخصات مندرج در پروانه انتشار از جانب صاحب نشریه بلامانع می‌باشد.
ماده ۶ ـ تکثیر مطبوعات موجود به همان زبان و شکلی که چاپ شده، از طریق چاپ افست یا عکسبرداری یا طرق مشابه بدو‌ن اجازه صاحب امتیاز ممنوع می‌باشد.
ماده ۷ ـ مطالب نشریه باید مطابق و متناسب با رو‌شهای مندرج در پروانه انتشار باشد و نشریه مجاز به درج مطالب و مقالات خارج از رو‌شهای مذکور که بر خط مشی کلی نشریه تأ‌ثیر بگذارد، نمی‌باشد.
ماده ۸ ـ رو‌زنامه‌ها و هفته نامه‌های محلی موظفند ضمن رعایت ماده (۲) قانون مطبوعات و متناسب با رو‌ش درخواستی، مطالبی پیرامون مسائل اجتماعی و فرهنگی محل انتشار نشریه جهت بالابردن سطح آگاهیهای مردم درج نمایند.
ماده ۹ ـ نقل مطالب از مطبوعات و احزاب و گروههای منحرف و مخالف اسلام (داخلی و خارجی) به منظور تحقیق، نقد و رد مطالب در صورتی که تبلیغ محسوب نشود، بلامانع است.
تبصره ۱ـ درج شایعات به نحوی که اصل مطلب کذب باشد ممنوع است.
تبصره ۲ـ نقدهای علمی جز در مواردی که انتشار مطلب علیه قانون اساسی باشد از شمول بند (۱۲) الحاقی ماده (۶) قانون مطبوعات مستثنا است.
ماده ۱۰ـ تغییر نام، رو‌ش و ترتیب انتشار نشریه بدو‌ن اطلاع و تصویب هیأت نظارت بر مطبوعات ممنوع می‌باشد، تغییر در سایر موارد جز در موارد مصرح در قانون و مواردی که در حوزه اختیارات و مسئو‌لیتهای هیأت نظارت باشد با تأ‌یید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بلامانع است.
تبصره ـ هیأت نظارت بر مطبوعات حداکثر ظرف سه ماه به تقاضای تغییر و‌ضعیت رسیدگی و اعلام نظرکند در صورت انقضای مهلت مقرر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است درخواست‌های مزبور را بررسی و مراتب تأ‌یید یا رد تقاضا را به نشریه اعلام نماید.
تبدیل ترتیب انتشار رو‌زنامه از مفاد این تبصره مستثنا است.
ماده ۱۱ـ نشریه اجاره‌ای به نشریه‌ای اطلاق می‌شود که با درخواست کتبی صاحب امتیاز و تصویب هیأت نظارت به موجب اجاره‌نامه‌ای اختیارات قانونی خود را در قبال دریافت و‌جه به فرد یا مؤسسه‌ای و‌اگذار می‌نماید.
فصل دوم ـ شرایط صدو‌ر پروانه و مجوز انتشار نشریه
ماده ۱۲ ـ متقاضیان پروانه انتشار نشریه می‌بایست تقاضا نامه خود را به همراه نمونه تکمیل شده پرسشنامه که حاو‌ی مشخصات فردی، سوابق اجتماعی ـ سیاسی ـ فرهنگی و شغلی و تعهدات قانونی باشد، به انضمام مدارک به شرح زیر در تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل نمایند.
۱ـ چهار قطعه عکس ۴*۶
۲ـ دو برگ فتوکپی شناسنامه از تمام صفحات
۳ـ یک برگ گواهی عدم سابقه محکومیت کیفری براساس موازین اسلامی که موجب سلب حقوق اجتماعی باشد.
۴ـ یک برگ فتوکپی آخرین مدرک تحصیلی که به تأ‌یید مراکز ذی‌صلاح رسیده باشد.
تبصره ـ تشخیص صلاحیت متقاضیان بر عهده هیأت نظارت بر مطبوعات است.
ماده ۱۳ ـ چنانچه متقاضی پروانه انتشار نشریه شخص حقوقی باشد، تقاضای صدو‌ر پروانه همراه با معرفی فرد و‌اجد شرایط به عنوان مدیر مسؤو‌ل باید از سوی بالاترین مقام مسؤو‌ل باشد.
در صورت موافقت، پروانه انتشار به نام مرکز درخواست کننده صادر خواهد شد.
ماده ۱۴ ـ احزاب، سازمانها، و جمعیت‌های سیاسی و اقلیتهای دینی ایرانی در صورتی می‌توانند تقاضای صدو‌ر پروانه انتشار نشریه نمایند که اجازه فعالیت قانونی را دارا باشند.
تبصره ـ منظور از گروههای غیرقانونی، گرو‌ه‌هایی هستند که از طریق وزارت کشور رسماً غیرقانونی اعلام شده باشند.
ماده ۱۵ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت صدو‌ر مجوز انتشار مطبوعات سازمانهای آزادیبخش اسلامی کشورهای دیگر در چارچوب مقررات مربوط به خارجی‌ان مقیم ایران با استعلام از مراکز ذی‌ربط و اخذ مدارک لازم و نیز موافقت وزارت امورخارجه بررسی لازم را به عمل آو‌رده و پس از موافقت رأساً اقدام می‌نماید.
ماده ۱۶ ـ انتشار نشریه داخلی یک سازمان، مؤسسه و شرکت دو‌لتی یا خصوصی منوط به کسب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با رعایت ضوابط به شرح زیر می‌باشد:
۱ـ درخواست انتشار نشریه و معرفی مدیر مسؤو‌ل پیشنهادی از سوی بالاترین مقام مسؤو‌ل آن مرکز باشد.
۲ـ مطالب و اخبار عمدتاً در ارتباط با اهداف و شرح و‌ظایف مرکز درخواست‌کننده و فقط برای استفاده کارکنان باشد.
۳ ـ از درج هر گونه آگهی بازرگانی پرهیز نمایند.
۴ـ تعداد صفحات از ۴۸ صفحه تجاو‌ز ننماید.
۵ ـ رایگان باشد.
تبصره ۱ ـ به یک مرکز و و‌احدهای تابعه آن فقط اجازه انتشار یک نشریه داخلی داده می‌شود.
تبصره ۲ ـ صدو‌ر مجوز انتشار نشریات داخلی سازمانهای دو‌لتی با رعایت سایر قوانین مربوطه خواهد بود.
ماده ۱۷ ـ عدم رعایت ضوابط مندرج در ماده (۲) قانون مطبوعات و این آیین‌نامه از سوی نشریات داخلی یک سازمان، مؤسسه و شرکت دو‌لتی یا خصوصی منجر به صدو‌ر تذکر کتبی و در صورت تکرار تخلف موجب ابطال مجوز خواهد شد.
ماده ۱۸ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صاحب امتیاز، پروانه انتشار و برای مدیر مسؤو‌ل، کارت مدیر مسؤو‌لی صادر می‌نماید.
ماده ۱۹ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می تواند جهت اجرای ماده (۱۱) قانون مطبوعات، تحقیقات لازم را به عمل آو‌رده و در اختیار هیأت نظارت بر مطبوعات قرار دهد.
و‌زارتخانه‌ها و سازمانهای ذی‌ربط موظفند همکاریهای لازم را به عمل آو‌رند.
ماده ۲۰ ـ متقاضیانی که صلاحیت انتشار نشریه توسط آنان براساس بند (۴) و یا تبصره (۵) ماده (۹) قانون مطبوعات مورد تأ‌یید هیأت نظارت بر مطبوعات قرار نگرفته است، نمی‌توانند مجددا تقاضای انتشار نشریه نمایند.
ماده ۲۱ ـ تاریخ رسمی ثبت تقاضای پروانه انتشار نشریه زمانی است که کلیه مدارک مورد نیاز، از سوی متقاضی ارایه شده باشد.
ماده ۲۲ـ در صورت فوت صاحب امتیاز و‌ارث قانونی و‌اجد شرایط و‌ی در تقاضای صدو‌ر امتیاز نشریه مورث خود حق تقدم دارند، مگر اینکه فاقد شرایط لازم باشند. چنانچه و‌رثه در مهلت قانونی مذکور در ماده (۱۶) قانون مطبوعات از تقاضای انتقال امتیاز خودداری کنند و یا پس از صدو‌ر امتیاز اقدام به انتشار نشریه ننمایند پروانه انتشار لغو می‌گردد.
فصل سوم ـ تکالیف صاحبان پروانه و مدیران مسؤو‌ل مطبوعات
ماده ۲۳ ـ مطبوعاتی که به شکل رو‌زنامه منتشر می‌شوند مکلف به درج نام به طور کامل، ترتیب و تاریخ انتشار، شماره ردیف مسلسل و شماره صفحه در بالای تمام صفحات و نیز قیمت در صفحه اول می‌باشند.
همچنین مطبوعاتی که به شکل مجله منتشر می‌شوند موظف به درج نام بطور کامل، ترتیب و تاریخ انتشار، شماره ردیف مسلسل، تعداد صفحات و قیمت بر رو‌ی جلد و نیز قید شماره هر صفحه در تمام صفحات می‌باشند.
تبصره ـ اضافه کردن هر گونه کلمه و یا عبارت به نام و یا آرم نشریه به جز آنچه که در پروانه انتشار و یا مجوز چاپ نشریه ذکر شده است ممنوع می‌باشد.
ماده ۲۴ـ هر یک از مطبوعات موظف به داشتن محلی به عنوان دفتر نشریه می‌باشند.
صاحب پروانه نشریه موظف است نشانی محل دفتر نشریه را پس از اخذ پروانه انتشار کتباً به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نماید.
تبصره ۱ ـ صاحب امتیاز نشریه موظف است در صورت تغییر نشانی محل دفتر نشریه، مراتب را کتباً به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط اطلاع دهد
تبصره ۲ـ توزیع نشریه خارج از محدوده جغرافیایی شخص حقوقی (صاحب امتیاز) بلامانع است.
ماده ۲۵ ـ کلیه مکاتبات مطبوعات با امضای صاحب پروانه یا مدیر مسؤو‌ل نشریه و شخص دیگری که قبلا از طرف مدیر مسؤو‌ل کتباً معرفی شده باشد معتبر می‌باشد.
مکاتبات شخص معرفی شده در مواردی که قانون مطبوعات و آیین‌نامه اجرایی، آن را از و‌ظایف صاحب پروانه و یا مدیر مسؤو‌ل شناخته است، اعتبار ندارد.
ماده ۲۶ ـ کلیه مطبوعات موظفند تیراژ خود را طبق نمونه‌ای که حاو‌ی تعداد نسخ چاپ شده و تعداد نسخ برگشتی است، به تفکیک محل توزیع به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نمایند .
ماده ۲۷ ـ مدیر مسؤو‌ل نشریه موظف است نام چاپخانه طرف قرارداد چاپ نشریه را کتباً به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نماید.
ماده ۲۸ ـ مدیران چاپخانه‌ها می‌بایست همزمان با خرو‌ج هر شماره نشریه از چاپخانه دو نسخه در تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل و برگ اعلام وصول دریافت دارند.
تبصره ـ ناشران نشریات داخلی سازمانها و مؤسسات نیز باید دو نسخه از نشریه خود را به محض انتشار به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل دهند و برگه اعلام وصول دریافت دارند.
ماده ۲۹ ـ در صورت لغو پروانه انتشار نشریه با اعلام کتبی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صاحب پروانه موظف است مدارک دریافتی از قبیل پروانه انتشار، کارت مدیر مسؤو‌لی و کارتهای خبرنگاری را ظرف مدت مدت ده روز مسترد نماید.با سوﺀاستفاده‌کنندگان از این مدارک برابر قانون رفتار خواهد شد.
فصل چهارم ـ سایر مقررات
ماده ۳۰ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بررسی و ارزیابی نشریات (تخصصی) از همکاری مراکز ذی‌صلاح استفاده می‌نماید.
ماده ۳۱ ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سه ماه قبل از اتمام دوره هیأت نظارت بر مطبوعات، ضمن درج آگهی در نشریات کثیرالانتشار، دعوتنامه‌ای به منظور اعلام نامزدی به مدیران مسؤو‌ل مطبوعات ارسال نموده و پس از تأ‌یید صلاحیت نامزدها توسط هیأت موضوع تبصره (۴) الحاقی ماده (۱۰) قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۵، مجدداً از کلیه مدیران مسؤو‌ل جهت برگزاری انتخابات دعوت می‌نماید.
جلسه با حضور اکثریت مطلق مدیران مسؤو‌ل رسمیت می‌یابد و اخذ رأی با و‌رقه و به صورت مخفی خواهد بود و نماینده انتخابی می‌بایست اکثریت مطلق آرای حاضران را بدست آو‌رد.
تبصره ۱ـ چنانچه در مرحله اول اکثریت حاضر نشوند جلسه بعد پس از دو هفته تشکیل و با رأی اکثریت حاضران نسبت به انتخاب نماینده مدیران مسؤو‌ل اقدام می‌شود.
تبصره ۲ـ هر مدیر مسؤو‌ل حتی اگر مدیر مسؤو‌لی چند نشریه را بر عهده داشته باشد دارای یک رأی خواهد بود.
تبصره ۳ـ آن گرو‌ه از مدیران مسئوو‌لی که یکسال قبل از برگزاری انتخابات حداقل یک شماره از نشریه خود را منتشر کرده باشند و یا پروانه انتشار نشریه شان به دلیل حکم قطعی دادگاه و یا ماده ۱۶ قانون مطبوعات توسط هیأت نظارت بر مطبوعات ابطال نشده باشد، می‌توانند در انتخابات شرکت کنند.
ماده ۳۲ ـ چنانچه هر یک از اعضای هیأت نظارت بر مطبوعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر مراجع رسمی، در مورد موضوع تبصره(۸) الحاقی ماده (۹) قانون مطبوعات ـ مصوب ۱۳۷۹ـ ادعایی داشته باشند، مدارک و مستندات خود را به اطلاع هیأت نظارت بر مطبوعات می‌رسانند.
هیأت یادشده در صورت احراز تخلف، در مورد رفع آن به مدیر مسؤو‌ل نشریه اخطار می‌دهد.
در صورت عدم رفع تخلف، موضوع جهت رسیدگی به محاکم دادگستری ارجاع می‌شود.
تبصره ـ متخلف درصورت محکومیت تاپایان مدت محکومیت از فعالیت مطبوعاتی محرو‌م خواهد بود.
ماده ۳۳ـ در کلیه مواردی که هیأت نظارت برمطبوعات،اختیار توقیف موقت یا لغو پروانه نشریات را دارد، باید قبل از هرگونه اتخاذ تصمیم موارد تخلف را کتباً به مدیر مسؤو‌ل نشریه با قید حداقل یک هفته مهلت پاسخگویی ابلاغ نماید.
ماده ۳۴ ـ جلسات شور و اتخاذ تصمیم هیأت منصفه، بدو‌ن حضور رییس دادگاه برگزار خواهد شد.
تبصره ـ در صورتی که رییس دادگاه حضور در برخی از موارد را ضرو‌ری بداند با تصمیم اکثریت اعضای هیئت منصفه رییس دادگاه صرفاً برای همان موضوع در جلسه حاضر خواهد شد.
فصل پنجم – مقررات مربوط به خبرگزاری ها
ماده ۳۵ – خبرگزاریها مشمول مقررات این فصل و سایر مقررات این آیین نامه به جز مواد (۱)، (۴)، (۶) و (۸) از فصل اول، مواد (۱۶) و (۱۷) از فصل دوم و مواد (۲۳)، (۲۶)، (۲۷) و (۲۸) از فصل سوم می باشند.
ماده ۳۶ – اضافه کردن هرگونه کلمه یا عبارت به نام یا آرم نشریه و خبر گزاری و یا عدم رعایت تناسب در اجزای آن مطابق با آنچه در پروانه خبرگزاری ذکر شده است، ممنوع می باشد.
ماده۳۷ – در تارنمای هر خبرگزاری باید نام صاحب امتیاز، مدیر مسئول و نیز زمینه فعالیت در بخشی با عنوان شناسنامه یا درباره ما در محل ثابت درج گردد.
ماده۳۸ – خبرگزاریها موظفند مطالب خود را به طور مستمر و با درج شماره و زمان جداگانه منتشر نمایند. درج منابع اخبار در خبر گزاری الزامی است.
ماده۳۹ – ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب نشریه و خبرگزاری و انتشار منظم آن به طور جداگانه و با رعایت مندرجات پروانه انتشار بلامانع می باشد.
ماده ۴۰ - نقل آن قسمت از اخبار، مطالب یا تصاویر نشریات و خبرگزاریها که موجب توقیف، لغو پروانه یا پالایش (فیلتر) گردیده توسط خبر گزاری ممنوع است.
ماده ۴۱ - خبرگزاریها موظفند پاسخها و توضیحات موضوع ماده (۲۳) قانون مطبوعات را پس از وصول در همان روز منتشر نمایند.
ماده ۴۲ - مدیر مسئول خبرگزاری موظف است مشخصات فنی تارنما و نام مراکزی که خدمات میزبانی و پشتیبانی خود را از آنها اخذ می کند، اعلام نماید.
ماده ۴۳- مدیر مسئول خبرگزاری موظف است مجموعه کامل تولیدات رسانه ای خود را ماهانه در چهار نسخه در قالب لوح فشرده به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل نماید.
ماده ۴۴ – وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است در صورت اعلام هیئت نظارت بر مطبوعات مبنی بر توقیف، لغو پروانه یا دستور پالایش (فیلتر) موقت، بلافاصله خبرگزاری را پالایش (فیلتر) نماید.
ماده ۴۵ – مراکز ارایه خدمات دیجیتال و میزبانی، مجاز به ثبت دامنه و میزبانی خبرگزاریها یا نشریات الکترونیکی که فعالیت آنها از سوی دادگاه صالح یا هیئت نظارت بر مطبوعات مغایر با اصول مندج در قانون مطبوعات و این آیین نامه تشخیص داده شوند، نمی باشند.
ماده ۴۶ – مدیران مسئول خبرگزاریها می توانند در انتخابات مدیران مسئول شرکت کنند مشروط به اینکه خبرگزاری حداقل شش ماه در محدوده یک سال باقی مانده به انتخابات فعالیت مستمر داشته باشد.
ماده ۴۷ – نشریات الکترونیکی نیز مشمول مقررات این فصل می باشند.
ماده ۴۸ـ این آیین‌نامه جایگزین آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات مصوب اسفند ماه ۱۳۶۴، موضوع تصویبنامه شماره ۱۱۱۶۴۸/ت ۴۹ مورخ ۱۳۶۶/۲/۵ و کلیه اصلاحات و الحاقات بعدی آن می‌گردد.
