آیین‌نامه اجرایی ماده (۱) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)
مصوب ۱۳۹۵/۴/۱۳ هیات وزیران
با اطلاحات مصوب ۱۳۹۷/۵/۷
هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۵/۴/۱۳ به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های نفت و امور اقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (سابق) و به استناد بند (ح) ماده (۱) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) ـ مصوب ۱۳۹۳ـ آیین‌نامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین نامه اجرایی ماده (۱) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)
ماده۱ـ اصطلاحات مندرج در این آیین نامه در معانی مشروح مربوط زیر به کار می‌روند:
الف ـ قانون تنظیم (۲): قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) ـ مصوب ۱۳۹۳.
ب ـ شرکت: شرکت ملی نفت ایران.
پ ـ شرکت پالایش و پخش: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران.
ت ـ خزانه: خزانه داری کل کشور.
ث ـ سازمان: سازمان برنامه و بودجه کشور.
ج ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
چ ـ نفت: نفت خام و میعانات گازی.
ح ـ پنج فرآورده اصلی: بنزین، نفت گاز، نفت سفید، نفت کوره وگاز مایع.
خ ـ خالص گاز طبیعی صادراتی: ارزش گاز صادراتی پس از کسر هزینه های گاز طبیعی وارداتی.
د ـ سهم شرکت: سهم شرکت ملی نفت ایران معادل درصدی که در قوانین بودجه سنواتی تعیین می‌شود.
ذ ـ خوراک معادل: میزان میعانات گازی معادل ارزش فرآورده های نفتی تحویلی مجتمع های پتروشیمی به شرکت ملی پالایش و پخش.
ر ـ بورس: بورس های تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار.
ماده۲ـ به منظور اعمال حق مالکیت و حاکمیت بر منابع نفت و گاز کشور و به منظور تعیین رابطه مالی و نحوه تسویه حساب بین دولت (خزانه) و شرکت، معادل سهم شرکت از ارزش نفت صادراتی و خالص گاز طبیعی صادراتی و مبالغ حاصل از فروش داخلی گاز طبیعی و نفت تحویلی به مجتمع های پتروشیمی موضوع ماده (۳) و نفت تحویلی به پالایشگاه های داخلی موضوع ماده (۴) این آیین نامه بابت کلیه مصارف سرمایه‌ای و هزینه‌ای شرکت از جمله بازپرداخت بدهی و تعهدات شامل تعهدات سرمایه‌ای و بیع متقابل و جبران خسارات زیست محیطی و آلودگی های ناشی از فعالیت های نفتی خالص درآمد و هزینه های ناشی از عملیات صادرات با احتساب هزینه های حمل و بیمه (سیف) و انبارداری و هزینه های عرضه نفت در بورس تعیین می‌شود و این سهم از نظر مالیاتی با نرخ صفر محاسبه می‌شود. شرکت مکلف است مابقی ارزش نفت را به حساب بستانکار دولت نزد خزانه منظور و به شرح مفاد این آیین نامه با دولت (خزانه) تسویه حساب نماید.
شرکت موظف است از محل سهم خود، قراردادهای لازم را با شرکت های عملیاتی تولید نفت و گاز بر اساس قیمت تمام شده و درچارچوب بودجه عملیاتی منعقد کند و در راستای اجرای بودجه عملیاتی، شرکت های دولتی تابعه وزارت نفت مکلفند موافقتنامه های طرح های سرمایه‌ای از محل سهم خود را از درصدهای پیش گفته و سایر منابع با سازمان مبادله و گزارش عملکرد تولید نفت و گاز را به تفکیک هر میدان در مقاطع سه ماهه به وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان و کمیسیون‌های برنامه و بودجه و محاسبات و انرژی مجلس شورای اسلامی ارایه کنند. (اصلاحی ۱۳۹۵/۶/۲۱)
ماده۳ـ قیمت نفت صادراتی از مبادی اولیه، قیمت معاملاتی یک بشکه نفت صادراتی از مبادی اولیه در هر محموله است و قیمت پایه نفت صادراتی عرضه شده در بورس متوسط قیمت صادراتی از مبادی اولیه یک ماه شمسی است و همچنین برای نفت تحویلی به پالایشگاه های داخلی و مجتمع های پتروشیمی اعم از دولتی و خصوصی بر مبنای نود و پنج درصد متوسط بهای محموله های صادراتی نفت مشابه در هر ماه شمسی است.
ماده۴ـ تا زمانی که دولت برای مصرف فرآورده های نفتی در داخل کشور قیمت تکلیفی تعیین می کند، برای تسویه حساب بین دولت (خزانه) و شرکت پالایش و پخش، قیمت هر بشکه نفت تحویلی به پالایشگاه های داخلی برابر با رقمی خواهد بود که به پیشنهاد کارگروهی متشکل از وزارتخانه های نفت و امور اقتصادی و دارایی و سازمان با رعایت قانون هدفمندکردن یارانه ها ـ مصوب ۱۳۸۸ـ هر ساله به تصویب هیأت وزیران می رسد و اجازه داده می‌شود که مابه التفاوت این رقم با قیمت مذکور در ماده (۳) این آیین نامه به صورت حسابداری در دفاتر خزانه به بدهکار حساب پالایش و پخش ثبت و همچنین رقم مذکور در حساب بستانکار دولت (خزانه) در دفاتر شرکت پالایش و پخش نیز ثبت شده و این رقم مبنای تسویه حساب نهایی با خزانه خواهد بود.
ماده۵ ـ وزارت نفت قیمت هر بشکه نفت تحویلی در هر ماه را تا پایان ماه بعد به هریک از پالایشگاه های داخلی با توجه به کیفیت نفت تحویلی به آن پالایشگاه بر مبنای ماده (۳) این آیین نامه محاسبه و برای اعمال حساب با پالایشگاه ها با ذکر نام هر پالایشگاه به شرکت پالایش و پخش ابلاغ می کند. به همین ترتیب وزارت نفت موظف است در پایان ماه بعد قیمت پنج فرآورده اصلی و سوخت هوایی دریافتی ماه قبل توسط شرکت پالایش و پخش از هر پالایشگاه را محاسبه و با ذکر نام هر پالایشگاه به شرکت پالایش و پخش جهت محاسبه و تسویه حساب با هر پالایشگاه ابلاغ کند. همچنین وزارت نفت موظف است مطابق این ماده، قیمت خوراک معادل را تعیین و برای اقدام به شرکت و شرکت پالایش و پخش ابلاغ کند .
وزارت نفت قیمت هر بشکه میعانات گازی تحویلی به مجتمع های پتروشیمی در هر ماه را تا پایان ماه بعد به شرکت با توجه به کیفیت نفت تحویلی بر مبنای ماده (۳) این آیین نامه محاسبه و برای اعمال حساب با پتروشیمی با ذکر نام هر مجتمع پتروشیمی به شرکت اعلام می کند . شرکت و شرکت پالایش و پخش حسب مورد موظفند بر پایه قیمت های ابلاغی وزارت نفت برای قیمت نفت و فرآورده های نفتی یادشده صورت حساب موقت / قطعی را برای پالایشگاه ها و پتروشیمی ها حسب مورد صادر کند و در مورد خوراک معادل نیز به قیمت مذکور در جزء (۲) بند (الف) ماده (۱) قانون تنظیم (۲) و ماده (۴) این آیین‌نامه محاسبه و به خزانه واریز می‌شود. مبنای محاسبه سهم شرکت از نفت تحویلی به پالایشگاه های داخلی و خوراک معادل یادشده، قیمت مذکور در ماده (۴) این آیین نامه خواهد بود.
تبصره ـ قیمت پنج فرآورده اصلی و سوخت هوایی موضوع این ماده بر اساس میانگین قیمت محموله های وارداتی یا صادراتی و در صورت نبودن قیمت وارداتی یا صادراتی، متوسط ماهانه قیمت محموله های صادراتی فوب خلیج فارس در آن ماه بنابر اعلام وزارت نفت خواهد بود.
ماده۶ ـ مسئولیت وصول مبالغ موضوع مواد (۳) و (۴) این آیین‌نامه حسب مورد بر عهده شرکت و شرکت پالایش و پخش می باشد . شرکت پالایش و پخش بابت تضمین وصول عواید نقدی حاصل از فروش نفت (خوراک) به پالایشگاه ها با احتساب پنج فرآورده اصلی و سوخت هوایی فروش داخلی و فرآورده های صادراتی تحویلی به شرکت، اعتبارات اسنادی ریالی / ارزی به صورت گردشی ماهانه اخذ و شرکت بابت تضمین وصول عواید نقدی حاصل از فروش نفت (خوراک) به شرکت های پتروشیمی با احتساب خوراک معادل، اعتبارات اسنادی ریالی / ارزی به صورت گردشی ماهانه دریافت می کند.
شرکت های پالایش نفت و پتروشیمی موظفند تمام وجوه صورت حساب های موقت / قطعی را که حداکثر در مقاطع ده روزه توسط شرکت و یا شرکت پالایش و پخش حسب مورد بر عهده آنان صادر می‌شود در مهلت مقرر تعیین شده در قانون تنظیم (۲) به حساب این شرکت ها نزد خزانه واریز کنند در صورت عدم واریز بهای خوراک از سوی شرکت های پالایش نفت و پتروشیمی، وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی کشور) مکلف است با اعلام وزارت نفت رأساً نسبت به برداشت از حساب شرکت های بدهکار و واریز آن به حساب خزانه اقدام کند . در هر صورت پیگیری موضوع از طریق وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی کشور) رافع مسئولیت شرکت و شرکت پالایش و پخش برای وصول مطالبات از پالایشگاه ها و شرکت های پتروشیمی نخواهد بود.
درصورتی که هریک از شرکت های پالایش نفت و یا شرکت های پتروشیمی نسبت به صورت حساب های صادره توسط شرکت و یا شرکت پالایش و پخش درخصوص ارزش نفت تحویلی به آنها و یا ارزش فرآورده های دریافتی از آنها شکایت داشته باشند می توانند این شکایت را به وزارت نفت تسلیم کنند . این شکایت با فوریت در هیأتی سه نفره متشکل از نمایندگان وزارت نفت (رئیس هیأت)، سازمان و خزانه و در صورت لزوم با حضور نماینده واحد شاکی و نماینده شرکت و شرکت پالایش و پخش (بدون حق رأی) حسب مورد رسیدگی و درخصوص آن تصمیم گیری می کند. وجود اختلاف نظر و نیز رسیدگی به شکایت ها در مورد صورت حساب ها به هیچ وجه مانع از پرداخت علی الحساب صورت حساب ها نخواهد بود.
ماده۷ـ سهم شرکت بابت نفت تحویلی به شرکت پالایش و پخش و خوراک معادل مستقیماً به حساب های شرکت مورد تأیید خزانه واریز می‌شود . مبالغی که بابت خوراک تحویلی به شرکت های پتروشیمی وصول می‌شود، مستقیماً به حساب های شرکت مورد تأیید خزانه واریز می‌شود و متعاقباً طبق قانون، شرکت موظف است سهم دولت را از منابع مذکور به حساب خزانه و سایر حقوق دولتی را به حساب های مربوط واریز کند.
ماده۸ ـ شرکت مکلف است دریافتی های حاصل از صادرات نفت اعم از صادرات سال جاری و سال های قبل را به هر صورت، پس از کسر بازپرداخت تعهدات بیع متقابل به عنوان علی الحساب پرداخت های موضوع بند ( ب ) ماده (۱) قانون تنظیم (۲) بلافاصله از طریق حساب های مورد نظر و مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به حساب های مربوط در خزانه واریز نماید.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است هر ماه از وجوه حاصله به طور متناسب نسبت به پرداخت سهم شرکت، با احتساب بازپرداخت های بیع متقابل، سهم صندوق توسعه ملی و سهم درآمد عمومی دولت موضوع ردیف های درآمدی مذکور در قوانین بودجه سنواتی را با فروش مبالغ ارزی به نرخی که بر اساس ضوابط شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود به حساب های مربوط نزد خزانه واریز و مازاد آن را به حساب ذخیره ارزی واریز نماید . شرکت موظف است پس از دریافت سهم خود، حساب دولت را در دفاتر قانونی شرکت بستانکار نماید.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است سهم شرکت را به حساب های آن شرکت مورد تأیید خزانه در داخل و مورد تأیید آن بانک در خارج از کشور برای پرداخت به پیمانکاران، سازندگان و عرضه کنندگان مواد و تجهیزات مربوط به طرف قرارداد و هزینه های جاری و تعهدات ارزی شرکت واریز و برای قراردادهای تسهیلات مالی خارجی توثیق نماید.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است سهمی که هر ساله در قانون بودجه سنواتی تعیین می‌شود را از خالص گاز طبیعی صادراتی کسر و به حساب صندوق توسعه ملی واریز کند. مبلغ واریزی از ماه یازدهم سال، محاسبه و تسویه می‌شود.
ماده۹ـ مابه التفاوت قیمت پنج فرآورده اصلی و سوخت هوایی و همچنین فرآورده های نفتی و مواد افزودنی تحویلی از سوی شرکت های پتروشیمی به شرکت پالایش و پخش فروخته شده به مصرف کنندگان داخلی با قیمت صادراتی یا وارداتی این فرآورده ها حسب مورد به علاوه هزینه های انتقال داخلی فرآورده ها و نفت خام معادل آنها، هزینه های توزیع و فروش، مالیات بر ارزش افزوده و انواع عوارض قانونی طبق جداول موضوع ماده (۱۲) این آیین نامه محاسبه و در دفاتر شرکت های پالایش نفت به حساب بدهکار شرکت پالایش و پخش ثبت و از آن طریق در بدهکار حساب دولت (خزانه) نیز ثبت می‌شود. معادل این رقم در دولت (خزانه) به حساب بستانکار شرکت پالایش و پخش، منظور و عملکرد مالی این ماده به صورت مستقل توسط شرکت مذکور در مقاطع زمانی سه ماهه از پایان تیرماه پس از دریافت گزارش سازمان حسابرسی با تأیید کارگروهی متشکل از وزارتخانه های نفت، امور اقتصادی و دارایی و سازمان به صورت علی الحساب با خزانه تسویه می گردد و تسویه حساب نهایی فیزیکی و مالی حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد انجام می‌شود و در هر حال مبنای تسویه حساب های نهایی بین دولت (خزانه) با شرکت پالایش و پخش، مفاد ماده (۴) این آیین نامه خواهد بود.
همچنین شرکت هر سه ماه یکبار گزارش میزان و ارزش نفت تولیدی، صادراتی و تحویلی به شرکت های پالایش نفت و پتروشیمی های داخلی و عرضه شده در بورس و سایر شرکت ها را پس از تأیید سازمان حسابرسی جهت تأیید و تسویه علی الحساب به کارگروه مذکور ارایه می نماید و تسویه حساب نهایی فیزیکی و مالی حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد انجام می‌شود . دبیرخانه این کارگروه در وزارت نفت می باشد.
مرجع تعیین کمیت و کیفیت نفت تحویلی به شرکت های پالایش نفت، پتروشیمی ها و فرآورده های نفتی دریافتی از شرکت های پالایش نفت و پتروشیمی ها وزارت نفت است.
ماده۱۰ـ شرکت در مقاطع ماهانه سهم دولت از ارزش نفت و فرآورده های دریافتی از پتروشیمی‌ها، فروخته شده به شرکت پالایش و پخش/ شرکت های پالایش نفت را در دفاتر خود به حساب بدهکار دولت (خزانه) منظور و به شرکت های یادشده منتقل می نماید . شرکت پالایش و پخش/ شرکت های پالایش نفت موظفند حسب اعلام شرکت به شرح فوق حساب دولت (خزانه) را در دفاتر خود بستانکار کنند. شرکت پالایش و پخش موظف است از طرف شرکت های پالایش نفت نسبت به تسویه حساب با خزانه اقدام کند.
ماده۱۱ـ بازپرداخت تعهدات سرمایه‌ای شرکت از جمله طرح های بیع متقابل که به موجب قوانین مربوط قبل و بعد از اجرای قانون ایجاد شده و یا می شوند ( به جز تعهدات موضوع بند ( ق ) تبصره (۲) قانون بودجه سال ۱۳۹۳ کل کشور و ماده (۱۲) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب ۱۳۹۴ـ) و همچنین هزینه های صدور و فروش نفت با احتساب هزینه های حمل و بیمه ( سیف ) و انبارداری به عهده شرکت می باشد . بازپرداخت تعهدات موضوع بند ( ق ) تبصره (۲) قانون بودجه سال ۱۳۹۳ کل کشور و ماده (۱۲) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور به عهده دولت می باشد و بر اساس سازوکار تبصره ذیل ماده (۶) آیین نامه اجرایی قانون مذکور موضوع تصویب نامه شماره ۶۷۵۷۳/ ت ۵۲۰۹۹ هـ مورخ ۱۳۹۴/۵/۲۷ انجام می‌شود و به حساب افزایش سرمایه دولت نزد شرکت منظور می گردد.
ماده۱۲ـ هزینه های انتقال داخلی فرآورده های نفتی و نفت خام معادل آنها و توزیع، فروش، مالیات و انواع عوارض قانونی از جمله عوارض آلایندگی و مالیات برارزش افزوده موضوع ماده (۱۶) قانون مالیات بر ارزش افزوده ـ مصوب ۱۳۸۷ـ و بند (۲) تبصره آن ماده و بندهای (الف)، (ج)، (د) ماده (۳۸) و ماده (۳۹) قانون مالیات بر ارزش افزوده برای فرآورده های نفتی و واحدهای مربوط (حسب مورد) به شرح جداولی خواهد بود که هر ساله به تأیید کارگروه موضوع بند (ک) ماده (۱) قانون تنظیم (۲) خواهد رسید. نحوه وصول مالیات بر ارزش افزوده و انواع عوارض با رعایت بند (و) ماده (۱) قانون تنظیم (۲) خواهد بود.
ماده۱۳ـ مالیات و عوارض ارزش افزوده نفت تولیدی و فرآورده های نفتی وارداتی و تولیدی و همچنین مالیات و عوارض ارزش افزوده گاز مندرج در صورت حساب (قبوض) مصرف کنندگان فقط یکبار در انتهای زنجیره تولید، انتقال، توزیع و فروش آنها توسط شرکت پالایش پخش / شرکت های پالایش نفت و شرکت های گاز استانی بر مبنای قیمت فروش داخلی محاسبه و دریافت می‌شود و حسب مورد توسط شرکت های فوق الذکر / شرکت ملی گاز ایران به حساب سازمان امور مالیاتی کشور نزد خزانه پرداخت می گردد.
بدین ترتیب شرکت های موجود در زنجیره مکلف به انجام تکالیف مقرر در قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله صدور صورتحساب فروش، محاسبه و درج مالیات و عوارض ارزش افزوده فروش کالا و خدمات مشمول در صورتحساب، اخذ مالیات و عوارض ارزش افزوده فروش کالا و خدمات مشمول ( به استثنای دریافت و پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده فروش کالا و خدمات فوق الذکر حسب مورد فی مابین شرکت های فعال در زنجیره مشمول حکم یادشده) می باشند . مالیات و عوارض ارزش افزوده هر حلقه به حلقه بعد منتقل و به عنوان اعتبار حلقه بعد با رعایت قانون مالیات بر ارزش افزوده قابل قبول خواهد بود. در تعیین مالیات بر ارزش افزوده هر حلقه مالیات و عوارض پرداختی بابت خرید کالا و خدمات برابر مقررات قابل پذیرش می باشد.
مالیات و عوارض ارزش افزوده وصول شده در حلقه آخر با توجه به سهم مالیات و عوارض ارزش افزوده هر کدام از شرکت های حاضر در زنجیره به عنوان مالیات و عوارض حلقه های قبلی قابل تخصیص خواهد بود . در صورت عدم واریز مالیات و عوارض ارزش افزوده توسط اشخاص حلقه آخر فوق الذکر طبق حکم ماده (۴) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)، خزانه داری کل کشور مکلف است بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی کشور از موجودی حساب آنها نزد خزانه داری کل کشور برداشت و به حساب های تعیین شده سازمان مذکور نزد خزانه واریز نماید. فهرست اشخاص قبل و انتهای زنجیره تولید، انتقال، توزیع و فروش از جمله شرکت ملی نفت ایران به تفکیک توسط وزارت نفت به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می گردد.
تبصره۱ـ نفت خام خریداری شده از دولت توسط شرکت ملی نفت ایران و همچنین فروش داخلی به شرکت های فوق‌الذکر و صادرات آن مستلزم محاسبه و دریافت مالیات و عوارض بر ارزش افزوده از حلقه های بعدی نمی‌باشد.
تبصره۲ـ سازمان امور مالیاتی کشور موظف است در مورد احکام مشابه که در قوانین بودجه سنواتی آمده است نیز مطابق حکم این ماده و تبصره (۱) آن اقدام نماید.
ماده ۱۴ـ وزارت نفت با رعایت این آیین نامه مکلف است به نمایندگی از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به انعقاد قرارداد با شرکت اقدام و با مراعات بند (ح) ماده (۱) قانون تنظیم (۲) آن را به تصویب هیأت وزیران برساند. دستورالعمل حسابداری لازم به نحوی که آثار تولید و فروش نفت در دفاتر قانونی و حساب سود و زیان شرکت های دولتی تابعه ذی ربط وزارت نفت انعکاس داشته باشد به پیشنهاد وزارت نفت و تأیید وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ می‌شود.
معاون اول رئیس جمهور ـ اسحاق جهانگیری
