آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها

 آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها (موضوع ماده (۲) قانون هوای پاک)

مصوب ۱۳۹۷/۰۶/۲۱ هیات وزیران

با آخرین اصلاحات تا تاریخ ۱۴۰۱/۰۹/۱۴

هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۷/۶/۲۱ به پیشنهاد شماره ۴۳۶۹۳ـ۱ مورخ ۱۳۹۶/۱۱/۱ سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (۲) قانون هوای پاک ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها (موضوع ماده (۲) قانون یادشده) را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها (موضوع ماده (۲) قانون هوای پاک)

ماده۱ـ دراین آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

الف ـ قانون: قانون هوای پاک ـ مصوب۱۳۹۶ ـ .

ب ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.

پ ـ شهرهای دارای اولویت: شهرهای واجد شرایط برنامه‌ریزی ویژه جهت کاهش آلودگی هوا شامل تهران، کرج، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، اراک و اهواز.

ماده۲ـ  وزارت نفت موظف است براساس جدول زیر نسبت به تأمین و عرضه سوخت خودرو در سراسر کشور اقدام کند:

تبصره۲ـ از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه باید در تمام شهرهای دارای اولویت، سوخت بنزین یورو (۴) و نفت ـ گاز یورو (۴) در سقف مقرر در جدول مذکور در دسترس باشد.

تبصره۳ـ وزارت نفت موظف است از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه، نسبت به توزیع سوخت نفت ـ گاز یورو (۴) مورد نیاز در جایگاه‌های سوخت موضوع فهرست پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است، اقدام کند.

ماده۳ـ از ابتدای سال ۱۴۰۰ کل سوخت تولیدی بنزین و نفت ـ گاز کشور براساس استاندارد ملی خواهد بود. سازمان ملی استاندارد ایران موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­ نامه نسبت به تدوین استاندارد ملی سوخت گاز طبیعی و ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­نامه نسبت به تدوین استاندارد ملی روغن موتور اقدام و مراحل اجباری شدن آن را از ابتدای سال ۱۴۰۰ از طریق شورای‌عالی استاندارد پیگیری کند.

ماده۴(اصلاحی ۱۴۰۰)ـ برنامه زمانی اعمال حداقل حدود مجاز آلایندگی خودروها و موتورسیکلت‌های تولید داخل و وارداتی (بنزینی، دیزلی و گازسوز) به شرح جدول زیر تعیین می‌شود:

ردیف	نوع وسیله نقلیه	از تاریخ ابلاغ این تصویب ­نامه
۱	خودروهای غیردیزلی (بنزینی، قوای محرکه ترکیبی یا هیبریدی، گازسوز سبک و سنگین و دوگانه‌سوز)	یورو (۵)
۲	خودروهای دیزلی	ـ یورو (۶) یا استاندارد یورو (۴) به همراه نصب پالایشگر (فیلتر) جاذب ذرات معلق ( DPF ) و یا استاندارد یورو (۵) EEV ـ از ابتدای سال ۱۴۰۳ استاندارد آلایندگی نیمی از خودروها با استاندارد یورو (۵) و یورو (۵) EEV ـ از ابتدای سال ۱۴۰۴ تولید خودرو با موتور یورو (۴) ممنوع است.
۳	موتور سیکلت	یورو (۴) تا ابتدای سال ۱۴۰۳ و از ابتدای این سال یورو (۵)

تبصره۱ـ شرکت­های خودروساز موظفند به جهت کاهش میزان آلایندگی و مصرف سوخت خودروهای تولیدی تا شش سال، سالانه به میزان پنج درصد (۵%) مصرف سوخت در سبد محصولات تولیدی خود را کاهش دهند.

تبصره۲ـ کارگروهی متشکل از وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نفت و وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست، موظفند ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب ­نامه، برنامه جایگزینی خودرو و موتور سیکلت فرسوده را تهیه و جهت تصویب به هیأت وزیران ارایه نماید. منابع لازم جهت اعطای تسهیلات قر­ض ­الحسنه برای متقاضیان جایگزینی موتورسیکلت­های فرسوده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تأمین می­ شود.

تبصره۳(منسوخ)ـ خودروهای وارداتی به استثنای کامیون­های وارداتی موضوع بند (ث) ماده (۳۰) قانون احکام دایمی برنامه ­های توسعه کشور ـ مصوب ۱۳۹۵ ـ با استاندارد یورو (۶) یا یورو (۵) EEV ، ملزم به رعایت استاندارد روز اروپا می­ باشند. (این تبصره به موجب مصوبه شماره ۱۶۹۶۱۹/ت۶۰۶۰۷ه مورخ ۱۴۰۱/۹/۱۴ هیات وزیران حذف شده است.)

ماده۵ ـ سازمان موظف است ظرف یک سال از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه فرایند آزمون‌های تأیید نوع و تطابق تولید را بروزرسانی کند. تأییدیه آزمون‌های آلایندگی در صورتی معتبر است که توسط آزمایشگاه‌ها و مراکز آزمون داخلی و خارجی مورد تأیید سازمان انجام شده باشد. سازمان موظف است  فرایند صدور تأییدیه حدود مجاز آلایندگی را به صورت ماشینی (مکانیزه) و از طریق درگاه اینترنتی انجام دهد.

ماده۶ ـ سازمان موظف است به منظور اطمینان از احراز صحت همه بخش‌های فرایند تأیید حدود مجاز آلایندگی، نسبت به نمونه ­برداری و انجام آزمون­های تطابق تولید اقدام کند. عدم احراز حدود مجاز آلایندگی، منجر به توقف تولید، توقف شماره ­گذاری و اجرای مجدد ضوابط آلایندگی می‌شود.

ماده۷ ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب ­نامه نسبت به تدوین و ابلاغ استاندارد مشخصات و ویژگی­های تجهیزات کاهش آلایندگی خودرویی شامل واکنش­گر سه راهه، پالایش‌گر (فیلتر)های جاذب دوده، انتخابی کاهنده اکسیدهای نیتروژن، حذف آمونیاک و اکسیداسیون دیزل و همه افزودنی‌های این تجهیزات مانند محلول رقیق آمونیاک (محلول ادبلو) و افزودنی‌های پالایش‌گر(فیلتر)های دوده اقدام و مراحل اجباری شدن آن را از طریق شورای‌ عالی استاندارد پیگیری کند.

ماده۸ ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است میزان حقوق ورودی خودروهای پایه گازسوز، برقی و تمام هیبریدی و ­اجزا و قطعات مربوط را به صورت سالانه با حداقل تعرفه ممکن جهت تصویب به هیأت ­وزیران ارایه کند.

ماده۹ـ وزارت نفت موظف است ضمن برنامه ­ریزی برای توسعه استفاده از خودروهای گازسوز، قیمت سوخت گاز خودروهای گازسوز را به نحوی به مراجع ذی‌ربط قیمت‌گذاری پیشنهاد کند که مزیت نسبی استفاده از سوخت گاز نسبت به سوخت مایع به میزان مؤثری حفظ شود.

ماده ۱۰ ـ  نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است تمهیدات لازم برای ثبت اطلاعات نوع خودرو، سوخت خودرو، سطح استاندارد آلایندگی در زمان ساخت، تجهیزات خاص پایش (کنترل) آلایندگی نظیر پالایش‌گر(فیلتر)های دوده و کاهنده اکسیدهای نیتروژن و نصب تجهیزات جدید پایش (کنترل) آلایندگی (رتروفیت) را براساس اعلام سازمان به نحوی اعمال کند که اطلاعات مذکور در سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران (سیمفا) قابل دسترسی باشد.

ماده۱۱ـ شماره‌گذاری موتورسیکلت بنزینی منوط به اسقاط یک دستگاه موتورسیکلت است. موتورسیکلت‌های برقی از شرط اسقاط معاف هستند.

تبصره ـ پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است نسبت به اعمال محدودیت‌های قانونی تردد موتورسیکلت­های بنزینی فرسوده از جمله ماده (۸) قانون و ماده (۱۸) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ـ مصوب۱۳۸۹ ـ اقدام کند.

ماده۱۲ـ تولیدکنندگان و واردکنندگان موتورسیکلت از تاریخ ابلاغ این تصویب­ نامه موظفند ده درصد (۱۰%) سبد محصولات هر دوره سه ماهه خود را بر مبنای تعداد تولید، به موتورسیکلت برقی اختصاص دهند و در صورت عدم امکان، به ازای شماره ­گذاری هر دستگاه موتورسیکلت از میزان ده درصد (۱۰%) مذکور، سه دستگاه موتورسیکلت فرسوده از رده خارج کنند.

ماده۱۳ـ صدور مجوز جدید برای شرکت‌های حمل و نقل پیک موتوری منوط به برقی بودن کل ناوگان موتورسیکلت مورد استفاده آنها در شهرهای دارای اولویت است. همچنین تمدید مجوز شرکت‌های حمل و نقل پیک موتوری موجود از ابتدای سال ۱۳۹۹ مشمول حکم این ماده می‌شود.

ماده۱۴ـ دستگاه‌های موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری ـ مصوب۱۳۸۶ـ موظفند تا پایان سال ۱۳۹۷ کلیه ناوگان موتورسیکلت ملکی شهری خود را در شهرهای دارای اولویت به موتورسیکلت برقی تبدیل کنند. وسایل نقلیه امدادی موضوع بند (۱۰۰) ماده (۱) آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی موضوع تصویب‌نامه شماره ۲۰۸۷۳/ت۲۹۱۶۹هـ مورخ ۱۳۸۴/۴/۸ و اصلاحات بعدی آن از شمول این ماده مستثنی هستند.

ماده۱۵ـ حدود مجاز معاینه فنی کلیه وسایل نقلیه به تفکیک نوع خودرو، سوخت و تجهیزات کاهنده آلایندگی توسط سازمان و با اخذ نظر از وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و کشور تعیین می‌شود.

ماده۱۶ـ وزارت نفت موظف است اجرای طرح که اب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار) بنزین را در کلیه جایگاه­های سوخت ­رسانی شهری با اولویت کلانشهر و با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در قالب طرح شرکت­های توزیع سوخت صاحب نشان (برندینگ) تا پایان سال ۱۳۹۸ تکمیل کند.

ماده۱۷ـ کلیه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری در تهران از ابتدای سال ۱۳۹۸ و در دیگر شهرهای دارای اولویت از ابتدای سال ۱۳۹۹، در صورت نیاز به استفاده از وسایل نقلیه نیمه­ سنگین و سنگین اعم از خرید موردی یا خرید در قالب قرارداد پیمانکاری ملزم به استفاده از وسایل نقلیه دیزلی با عمر کمتر از پنج سال، دیزلی دارای پالایشگر(فیلتر) دوده استاندارد، گازسوز یا برقی هستند .

ماده۱۸ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­ نامه نسبت به تدوین استاندارد ملی راهبری و نگهداری ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا شامل همه آلاینده‌های معیار، آزمایشگاه مرجع برای صحت­ سنجی (کالیبراسیون) گازهای مرجع و تجهیزات مربوط اقدام و مراحل اجباری شدن آن را از طریق شورای‌ عالی استاندارد پیگیری کند.

ماده۱۹ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با همکاری سازمان و سازمان هواشناسی کشور ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب ­نامه نسبت به تهیه فهرست تجهیزات مورد تأیید برای پایش آلودگی هوا و اطلاع­ رسانی آن در درگاه اینترنتی سازمان ملی استاندارد ایران اقدام و فهرست مذکور را به صورت سالانه بروزرسانی کند. تأمین هرگونه تجهیزات پایش آلایندگی هوا خارج از فهرست مذکور توسط دستگاه‌هایی که به نحوی از بودجه عمومی یا کمک‌های دولتی استفاده می‌کنند، ممنوع است.

ماده۲۰ـ به منظور هم‌افزایی در بهره‌برداری از دستگاه‌های سنجش آلودگی هوا، کلیه دستگاه‌های اجرایی و شهرداری‌های دارای دستگاه‌های مذکور موظفند ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­نامه امکان دسترسی برخط اطلاعات و خروجی­های دستگاه‌های مذکور را به صورت تعاملات الکترونیکی (وب سرویس) و از طریق شبکه ملی پایش آلودگی هوا فراهم کنند. سازمان موظف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­نامه شبکه ملی پایش موضوع این ماده را در آن سازمان ایجاد کند. کارگروهی با مسئولیت سازمان و عضویت وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، راه و شهرسازی (سازمان هواشناسی کشور) و کشور و مسئولیت هماهنگی‌های اجرایی لازم به منظور استفاده بهینه از امکانات موجود در کشور در خصوص موضوع این ماده را برعهده دارد.

ماده۲۱ـ سازمان موظف است اقدامات لازم برای برخط کردن داده‌های آلودگی هوای کل کشور و اطلاع­رسانی عمومی از جمله از طریق درگاه اینترنتی را ظرف یک سال انجام دهد.

ماده۲۲ـ وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی موظف است برآورد سالانه تخمین هزینه‌های مستقیم آلودگی هوا در خصوص بیماری‌ها و مرگ و میرهای منتسب به آلودگی هوا را به تفکیک آلاینده‌های معیار و شهرهای دارای اولویت کشور منتشر کند.

ماده۲۳ـ ( اصلاحی مورخ ۱۴۰۲/۴/۳)

۱ـ شرکت های پالایش نفت مکلفند با اجرای طرح‌های ارتقاء کیفیت نفت کوره، از سال ۱۴۰۶ نسبت به تولید نفت کوره مطابق استاندارد ملی اقدام نمایند.

۲ـ وزارت نیرو مکلف است با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت نفت، با استفاده از ظرفیت ماده (۱۲) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب ۱۳۹۴ـ ، با تصویب شورای اقتصاد از طریق افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، از سال ۱۴۰۳ سالانه مصرف نفت کوره را در نیروگاه‌های کشور نسبت به عملکرد سال ۱۴۰۱ به میزان ده درصد (۱۰%) کاهش دهد.

۳ـ وزارتخانه‌های نفت و نیرو مکلفند حسب مورد برنامه زمان­بندی اجرای طرح‌های ارتقاء کیفیت نفت کوره پالایشگاه‌ها مطابق استاندارد ملی و افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر را حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­نامه به تأیید سازمان حفاظت محیط زیست برسانند.

ماده۲۴ـ  سازمان موظف است نسبت به تولید سیاهه انتشار آلاینده‌های هوا در شهرهای دارای اولویت، اقدام و نتیجه را تا پایان شهریور ماه سال ۱۳۹۸ به صورت سامانه پویا با قابلیت بروزرسانی ارایه کند.

تبصره ـ سازمان هواشناسی کشور موظف است الگو (مدل)‌های پیش‌بینی آلودگی هوا مبتنی بر استفاده از اطلاعات سامانه سیاهه انتشار موضوع این ماده و اطلاعات ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا را به نحوی تهیه کند که تا شش ماه پس از دریافت سیاهه انتشار امکان ارایه اطلاعات پیش‌بینی آلودگی هوا از طریق الگو (مدل)‌های مذکور به مراجع ذی‌ربط و هشدار و آگاهی‌بخشی عمومی در این خصوص فراهم شود.

ماده۲۵ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظفند تا پایان سال تحصیلی ۱۳۹۸ ـ ۱۳۹۷ حسب مورد و با همکاری سازمان نسبت به ایجاد و ساماندهی رشته­ها و گرایش­های مرتبط با آلودگی هوا با هدف تربیت متخصص مورد نیاز در پایش آلودگی هوا و امور مرتبط اقدام کنند.

ماده۲۶ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب­نامه با همکاری سازمان و سازمان ملی استاندارد ایران دستورالعمل اجرایی بهره­گیری کامل از خدمات آزمایشگاه­های تخصصی عضو شبکه آزمایشگاه­های علمی ایران (شاعا) را برای پایش و ارزیابی کیفیت هوا و منابع انتشار آلودگی هوا به نحوی تدوین کند که نیاز به آزمایشگاه­های خارج از کشور در این خصوص برطرف شود.

ماده۲۷ـ مسئولیت نظارت بر اجرای این آیین­نامه برعهده سازمان بوده و سازمان موظف است گزارش نحوه اجرا و عملکرد این آیین­نامه را در مقاطع زمانی شش ماهه به دفتر هیأت دولت ارایه کند.

معاون اول رئیس‎جمهور ـ اسحاق جهانگیری

فهرست جایگاه‌های محورهای مواصلاتی اصلی کشور با توزیع سوخت نفت ـ گاز یورو۴ (حداکثر محتوی گوگرد ۵۰ قسمت در میلیون)