آیین‌نامه مدیریت ایمنی حمل‌ونقل و سوانح رانندگی
مصوب ۱۳۸۸/۰۶/۰۴ هیات وزیران
با آخرین اصلاحات ۱۳۹۷/۵/۱۴
وزیران عضو کارگروه توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت تصویبنامه شماره ۱۳۱۴۰۱/ت۴۱۰۴۸هـ مورخ ۳۰/۷/۱۳۸۷ آیین‌نامه مدیریت ایمنی حمل و نقل و سوانح رانندگی را به شرح زیر تصویب نمودند:
آیین‌نامه مدیریت ایمنی حمل‌ونقل و سوانح رانندگی
فصل اول ـ کلیات
ماده ۱ـ اصطلاحات و واژه‌های زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
۱ـ قانون: قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت سوخت ـ مصوب ۱۳۸۶ ـ .
۲ـ ستاد: ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت.
۳ـ کمیسیون: کمیسیون ایمنی راههای وزارت راه و ترابری.
۴ ـ دستگاه های مؤثر: دستگاه های عضو کمیسیون ایمنی راه‌ها و سایر دستگاه های مؤثر در کاهش حوادث و تلفات حمل و نقل شامل نیروی انتظامی، وزارت راه و ترابری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت صنایع و معادن، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت اموراقتصادی و دارایی (بیمه مرکزی ایران)، سازمان صدا و سیما، سازمان پزشکی قانونی کشور و سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران.
۵ ـ اوژانس: مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور.
۶ ـ حومه شهر: بر اساس قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها ـ مصوب ۱۳۸۴ ـ حریم شهر عبارت است از قسمتی از اراضی بدون فاصله پیرامون محدوده شهر که نظارت و کنترل شهرداری در آن ضرورت دارد و از مرز تقسیمات کشوری شهرستان و بخش مربوط تجاوز نکند . همچنین منظور از کلمه حومه شهر همان حریم شهرها و مبادی ورودی آن است.
۷ـ حوزه¬های جغرافیایی: مناطقی که در رتبه‌بندی از بالاترین نسبت(وزن) حادثه‌خیزی برخوردارند و به عنوان اولویت اول عملیاتی آیین‌نامه توسط کمیسیون تعیین می‌گردد.
۸ ـ تصادفات رانندگی: انواع وقایع منجر به جرح، فوت، خسارت و یا ترکیبی از آنها که در نتیجه برخورد یک یا چند وسیله نقلیه با یکدیگر و یا انسان، حیوان و شیء به وجود می‌آید.
۹ـ سوانح رانندگی: وقایعی علاوه بر تصادفات رانندگی که وسیله نقلیه یا سرنشینان آن به دلایلی غیر از تعریف ذکر شده برای تصادف، متحمل خسارت های جانی و مالی شوند از قبیل سقوط، واژگونی، ریزش بهمن، ریزش کوه، رانش زمین و وقوع سیل.
۱۰ـ ناوگان حمل ونقل عمومی: تمامی وسایل نقلیه موتوری که فعالیت آنها حمل‌ونقل عمومی بار و مسافر را شامل می‌شود. شامل انواع کامیون، اتوبوس، مینی‌بوس، سواری کرایه و مانند آنها.
فصل دوم- ارتقای ایمنی و بهسازی راه‌ها
ماده ۲ ـ وزارت راه و ترابری موظف است برای افزایش ایمنی راههای برون شهری اقدامات ذیل را انجام دهد:
۱ـ شناسائی نقاط پرتصادف به تفکیک حوزه های جغرافیائی، تعیین اولویت ها و ارائه برنامه زمانبندی شده سالانه برای انجام اقدامات ایمن سازی آنها به کمیسیون ظرف دو ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه
تبصره ـ تعیین نقاط پرتصادف و اولویت بندی رفع آنها درکمیسیون (کمیته تخصصی مهندسی راه) انجام می‌شود.
۲ـ درجه‌بندی ایمنی راههای کشور و بازدید ایمنی راههای موجود و انجام اقدامات ایمن سازی با اولویت اقدامات کم هزینه مهندسی و همچنین ارائه گزارش اقدامات انجام شده هر شش ماه یک بار به کمیسیون.
۳ـ بازرسی ایمنی راه‌ها در مرحله مطالعاتی و پیش از گشایش و ارائه گزارش اقدامات انجام شده هر شش ماه یک بار به کمیسیون.
۴ـ آرام سازی تردد خودروها در فواصل معین قبل از ورود به نقاط پرتصادف حوزه های جغرافیایی و همچنین در فواصل ده الی پانزده کیلومتری ورودی شهرهای بزرگ، با استفاده ازتجهیزات استاندارد سرعت‌گیر، خط‌کشی‌های اکستروژن و غیره.
۵ ـ تأمین، نصب و مدیریت دوربین های‌کنترل سرعت با قابلیت انتقال خودکار اطلاعات ثبتی آن به اولین پاسگاه پلیس درمسیر به منظور توقف و اعمال قانون راننده متخلف در اولین پاسگاه بعدی.
۶ ـ تأمین ونصب دستگاه های (GPS) موردنیاز برای تجهیز گشت ها وکارشناسان رسیدگی به تصادفات، به منظور ثبت مختصات دقیق محل تصادف درسیستم جامع اطلاعات تصادفات .
۷ـ الزام رانندگان ناوگان حمل ونقل عمومی برای نصب و عملیاتی نمودن(GPS).
۸ ـ مکان یابی و توسعه هدفمند تیر پارک‌ها و مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی با لحاظ نمودن اولویت های تعریف شده در طرح جامع مجتمع‌های خدمات رفاهی و الزام به تأمین محل استقرار تیم‌های عملیاتی دستگاه های مؤثر.
۹ـ الزام رانندگان ناوگان حمل ونقل عمومی به داشتن تجهیزات موضوع آیین‌نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی مؤسسات حمل و نقل جاده ای (به ویژه کپسول اطفای حریق و جعبه کمک‌های اولیه) و نیز ارائه آموزش‌های مورد نیاز برای استفاده صحیح و مؤثر از آنها.
۱۰ـ کنترل ساعات کاری رانندگان ناوگان حمل و نقل عمومی (به میزان حداکثر (۸) ساعت رانندگی در شبانه روزی برای هر راننده) توسط شرکت های حمل و نقل و نظارت بر حسن اجرای آن مطابق مقررات مربوط.
۱۱ـ نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی با هماهنگی ستاد.
۱۲ـ اعمال مقررات بازدارنده تعریف شده در دستورالعمل صدور، تمدید، تعویض و لغو برگ فعالیت رانندگان حمل و نقل بار و مسافر برون شهری (تبصره ماده (۶) اصلاحی قانون الزام شرکت ها و مؤسسات حمل و نقل به استفاده از بارنامه و صورت وضعیت)
۱۳ـ ارزیابی مستمر عملکرد شرکت های حمل ونقل عمومی در زمینه رعایت اصول ایمنی ترافیکی و اتخاذ سیاست‌های تشویقی و تنبیهی مطابق دستورالعمل‌های مربوط.
۱۴ـ بهره گیری از رانندگان واجد شرایط ناوگان حمل ونقل عمومی در امداد افتخاری به مجروحان و اطلاع‌رسانی سریع تصادفات به مراکز پلیس، اورژانس، راهداری و هلال احمر با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات.
۱۵ـ تهیه و اجرای طرح کنترل دوره ای سلامت، مهارت و صلاحیت رانندگان سیستم حمل و نقل عمومی بعد از اخذ گواهینامه با همکاری پلیس راهنمایی و رانندگی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۱۶– تأمین ایمنی عبور و مرور در محل‌ها و کارگاه های اجرای عملیات عمرانی در سطح راه‌ها مطابق ضوابط مشخص شده در آیین‌نامه ایمنی راه (نشریه ۷-۲۶۷).
۱۷ـ تدوین برنامه عملیاتی جامع به منظور تجهیز تیم‌های متخصص مقابله با مواد خطرناک در سطح راه‌ها.
۱۸ـ ساماندهی و نظارت بر عملکرد مراکز امداد خودرو و یدک‌کش‌ها.
۱۹ـ افزایش تابلوها و علائم هشداری در فواصل مشخص قبل از ورود به مقاطع حادثه خیز (اطلاع رسانی نقاط پرتصادف).
۲۰– مکان یابی و تجهیز راه‌ها به تابلوهای پیام متغیر خبری.
ماده ۳ـ وزارت کشور موظف است برای افزایش ایمنی شبکه معابر شهرها و حومه از طریق شهرداری‌ها اقدامات ذیل را انجام دهد:
۱ـ شناسایی موقعیت وقوع تصادفات کاربران آسیب پذیر مانند موتورسواران و عابران پیاده و نقاط حادثه خیز شهرها و حومه آنها و ایمن سازی این نقاط با اولویت اقدامات کم هزینه مهندسی.
۲– اقدامات لازم برای تأمین ایمنی عبور و مرور در محدوده های اجرای عملیات عمرانی مطابق ضوابط مشخص شده در آیین‌نامه ایمنی راه (نشریه ۷-۲۶۷).
۳ـ مکان یابی و تجهیز شبکه به تابلوهای پیام متغیر خبری.
۴ـ ساماندهی و نظارت بر عملکرد مراکز امداد خودرو و یدک‌کش‌ها.
۵ ـ تقویت و تجهیز تیم‌های متخصص مقابله با مواد خطرناک.
ماده ۴ـ در راستای تحقق اهداف جدول شماره (۱) قانون توسعه حمل ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و ماده (۱۱) آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده، مدیریت فوریت های پزشکی در حوادث رانندگی (درون شهری و برون شهری) به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد.
تبصره ۱ـ با توجه به اینکه فرماندهی صحنه تصادف بر عهده پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است مدیریت فوریت های پزشکی را ضمن هماهنگی با پلیس انجام دهد.
تبصره۲ـ برای ارائه خدمات فوریتهای پزشکی به مصدومان، وزارتخانه های کشور، راه و ترابری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیرو، رفاه و تأمین اجتماعی، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین نیروهای نظامی، انتظامی و غیرنظامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سایر سازمان های دولتی و غیردولتی و مؤسسات تابعه، موظف به همکاری لازم با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشند.
ماده ۵ ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است برای اجرای این آیین‌نامه ضمن حضور در تمامی حوادث رانندگی اطلاع رسانی شده، زمان رسیدن بر بالین مصدوم را در شهرها در هشتاد درصد (۸۰%) موارد به کمتر از (۸) دقیقه و در جاده ها در هشتاد درصد (۸۰%) موارد به کمتر از (۱۵) دقیقه برساند.
تبصره ـ به منظور افزایش بهره وری و تسریع در ارائه خدمات فوریت های پزشکی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه ساختار ارائه خدمات و مکان یابی پایگاه ها را به نحوی طراحی نماید تا ارائه خدمات استاندارد به مصدومین ناشی از حوادث ترافیکی در مدت زمان های تعیین شده امکان پذیر گردد.
ماده ۶ ـ مهمترین وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مدیریت فوریت های پزشکی در چارچوب این آیین‌نامه به شرح زیر تعیین می‌شود.
۱ـ اصلاح و افزایش ظرفیت شبکه ارتباطی اورژانس کشور .
۲ـ به کارگیری نیروهای دارای صلاحیت علمی در مراکز و پایگاه های اورژانس.
۳ـ تجهیز و نوسازی ناوگان آمبولانس کشور با توجه به اقلیم هر استان و گسترش خدمات امداد هوایی.
۴ـ پایگاه ها و مراکز ارائه دهنده خدمات فوریت های پیش بیمارستانی موظفند از آمبولانس برای انتقال بیماران و مصدومین به مراکز درمانی استفاده نمایند و به کارگیری آمبولانس توسط این مراکز به منظور جابجایی مصدومان یا بیماران میان مراکز درمانی به جز در مواقع ضروری ممنوع است.
۵ ـ برگزاری دوره های آموزش عمومی، با هدف ارتقای سطح آگاهی مردم در خصوص امداد رسانی و آشنایی با کمک های اولیه برای رسیدگی به مصدومان تصادفات.
۶ ـ پایش مستمر حوادث ترافیکی و ارائه خدمات به مصدومان و هماهنگی‌های درون و فرابخشی برای رفع مشکلات احتمالی.
۷ـ برنامه ریزی در راستای هماهنگی و ارتباط مستمر با مراکز مسؤول پایش حوادث جاده ای و همچنین سهولت ارتباط مددجویان با مراکز ارتباطات و پیام.
۸ ـ تجهیز پایگاه ها و تبیین فرآیندهای خدمات فوریت های پزشکی در سطح پایگاه های جاده ای و شهری برای افزایش توانمندی پایگاه ها در خصوص ارائه خدمات به حادثه دیدگان براساس استانداردهای جهانی به صورت زمینی و هوایی.
۹ـ برنامه ریزی برای ایجاد سامانه تروما در راستای دستیابی به ساعت طلایی.
تبصره ـ ساعت طلایی به معنای رسیدن مصدوم از لحظه وقوع حادثه تا اولین مرکز تروما ظرف یک ساعت در جاده های کشور می‌باشد.
۱۰ـ راه اندازی بانک اطلاعاتی خدمات فوریتهای پزشکی در حوادث رانندگی.
۱۱ـ ارزیابی صحنه قبل از ورود به صحنه از طریق کارشناسان مرکز ارتباطات و بعد از ورود به صحنه از طریق تکنسین اورژانس.
۱۲ـ کنترل صحنه و شناسایی سایر نیروهای امدادی حاضر در صحنه با هدف همکاری و تعامل با آنان برای مدیریت مؤثر خدمات فوریت های پزشکی.
۱۳ـ بررسی صحنه از نظر نیاز به تشکیل ناحیه های داغ، گرم، سرد و تشکیل نقطه جمع آوری مصدومین در حوادث پرتلفات و انجام تریاژ (start) و کمک های اولیه و در نهایت انتقال مجروحین.
۱۴ـ فراخوان نیروهای تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حوادث ویژه مربوط به مواد غیرمتعارف (رادیواکتیو، بیولوژیک و شیمیایی) به صحنه حادثه.
۱۵ـ حمل مناسب اجساد متوفیان ناشی از تصادفات رانندگی در خارج از حریم شهرها با استفاده از پوشش مناسب حمل جسد.
تبصره ـ در صورت بروز حادثه شدید با تعداد مجروحین بالا بر اساس درخواست اورژانس، سایر تیم های عملیاتی و اجرایی رسیدگی به حوادث در حوزه امداد رسانی و خدمات پزشکی موظف به همکاری با اورژانس می‌باشند.
ماده ۷ ـ سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر موظف است اقدامات ذیل را انجام دهد:
۱ـ مدیریت بهینه امکانات و تجهیزات و مکان یابی پایگاه های ثابت و سیار هلال احمر و نحوه استقرار آنها در تقاطع پرتصادف حوزه های جغرافیایی (با در نظرگرفتن تجهیزات تخصصی و مخابراتی لازم برای ارتباط صدا و دیتا با فرماندهی صحنه تصادف).
۲ـ استقرار نیروهای هلال احمر در پاسگاه ها و اتاقکهای پلیس با هماهنگی پلیس راهور ناجا.
۳ـ انجام عملیات جستجو و نجات مصدومین و مجروحین گرفتار شده در حوادث رانندگی و ارائه طرح عملیاتی و همچنین اسکان اضطراری سانحه دیدگان.
ماده ۸ ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است اقدامات ذیل را انجام دهد:
۱ـ نصب تجهیزات مخابراتی لازم به منظور پوشش کامل شبکه، از طریق شناسائی نقاط کور شبکه مخابراتی (G.S.M) در تمامی راههای برون شهری و درون شهری بویژه حوزه های جغرافیایی و درحوزه (۳۰) کیلومتری شهرها درسطح استان ها.
۲ـ تأمین بسترهای مخابراتی مورد نیاز برای ایجاد و راه اندازی فرماندهی صحنه تصادف و همکاری و اقدام لازم در رابطه با ایجاد فرکانس مشترک ارتباطی بین پلیس راه، سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای، اورژانس و سازمان امداد ونجات جمعیت هلال احمر.
۳ـ تأمین بستر مخابراتی مورد نیاز به‌منظور راه اندازی سیستم جامع تصادفات برای پاسگاه های پلیس راه و تأمین دسترسی برای دستگاه های مؤثر با همکاری نیروی انتظامی (فاوا ناجا).
۴ـ تأمین بسترهای مخابراتی مورد نیاز به منظور اطلاع رسانی از وقوع حوادث ترافیکی توسط رانندگان واجد شرایط ناوگان حمل ونقل عمومی به مراکز پلیس، اورژانس، راهداری و هلال احمر.
ماده ۹ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی(بیمه مرکزی ایران) موظف است ظرف شش ماه نسبت به اصلاح و بازنگری مقررات بیمه‌ای موجود برای افزایش اثر بازدارندگی آنها از وقوع تخلفات و تشویق به رعایت قوانین ترافیکی، مبتنی بر اطلاعات ثبت شده و سوابق تخلفات و تصادفات رانندگان (بویژه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و موتورسیکلت) اقدام نماید.
تبصره ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی (بیمه مرکزی ایران) موظف است ضمن اجرای دقیق مفاد دستورالعمل اجرایی نحوه مشارکت صنعت بیمه در کاهش آسیب های سوانح رانندگی ( موضوع ماده ۵ قانون)، ظرف مدت دو ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، مقررات مربوط به پرداخت خسارات حوادث رانندگی را به نحوی اصلاح نماید که شرکت های بیمه‌گر ملزم به پرداخت خسارات وارده به وسایل نقلیه در اثر انجام عملیات نجات و رهاسازی که به تأیید پلیس راهنمایی و رانندگی رسیده است، شوند.
فصل سوم ـ ارتقای ایمنی وسایط نقلیه
ماده ۱۰ـ وزارت صنایع و معادن موظف است اقدامات ذیل را انجام دهد:
۱ـ بررسی و تجزیه وتحلیل سالانه تصادفات و تلفات مربوط باهر یک از انواع وسایل نقلیه (با اولویت ناوگان حمل ونقل عمومی) با همکاری پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا در کمیسیون (کمیته تخصصی ناوگان) و شناسائی و رفع نواقص فنی موجود و بهینه سازی آنها درفرآیند تولید و یا ورود وسیله نقلیه.
۲ـ ارائه برنامه اجرائی(زمانبندی شده) در رابطه باچگونگی تجهیز خودروها و بویژه وسایل نقلیه حمل بار و مسافر (با اولویت ناوگان حمل ونقل عمومی) به سیستم ترمز ضد قفل، کیسه هوا و سایر تجهیزات ایمنی اجباری.
۳ـ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موظف است ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، بر اساس پیشنهادات کمیسیون (کمیته تخصصی ناوگان)، استانداردها و الگوهای فصلی کارشناسی شده برای کلاه ایمنی و محافظ پا و سایر موارد مرتبط با ایمنی برای موتورسیکلت سواران را تهیه یا بازنگری و به شورای عالی استاندارد ارائه نماید.
۴ـ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موظف است ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، براساس پیشنهادات کمیسیون (کمیته تخصصی ناوگان)، استانداردهای ایمنی و رفاهی خودروهای تولید داخل و وارداتی (از جمله کمربند ایمنی، کیسه هوا، سیستم تنظیم دور جعبه دنده، کپسول آتش نشانی و جعبه کمک‌های اولیه ویژه ناوگان حمل و نقل عمومی) را تهیه یا بازنگری و به شورای عالی استاندارد ارائه نماید.
۵ ـ کمیسیون (کمیته تخصصی ناوگان) موظف به بررسی سالانه سوابق تصادفات و تلفات هر یک از انواع وسایل نقلیه موجود در کشور و اعلام سطح ایمنی نسبی آنها بر حسب سیستم درجه‌بندی می‌باشد.
ماده ۱۱ـ وزارت راه و ترابری موظف است به منظور ارتقای ایمنی وسایل نقلیه با مشارکت بخش خصوصی نسبت به راه اندازی مراکز معاینه فنی ناوگان حمل‌ونقل عمومی (به جز سواری کرایه) و الزام به بازدید منظم دوره‌ای، ظرف شش ماه از ابلاغ آیین‌نامه اقدام نماید.
فصل چهارم ـ فرهنگ سازی، ارتقای آموزش همگانی و اصلاح رفتار پرخطر رانندگان
ماده ۱۲ ـ پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا موظف است اقدامات ذیل را انجام دهد:
۱ـ راه اندازی کامل سیستم جامع تصادفات ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه و اعمال نظارت مستمر بر ثبت دقیق اطلاعات حوادث رانندگی، در تمامی پاسگاه‌های پلیس راه کشور.
تبصره- دستگاه های مؤثر موظفند، ضمن فراهم سازی بستر لازم، اطلاعات و آمار عملکردی مربوط را به صورت بهنگام در سیستم جامع تصادفات ثبت نمایند.
۲ـ فراهم ساختن امکان تجزیه و تحلیل آماری تصادفات به صورت دینامیکی، برای سازمان های دخیل در امر کاهش تصادفات، بر اساس سطح دسترسی های تعریف شده.
تبصره- سطح دسترسی به بانک اطلاعات تصادفات برای دستگاه های مؤثر در کمیسیون تعیین می‌گردد.
۳ـ همکاری با کمیسیون (کمیته تخصصی آموزش و فرهنگ سازی) به منظور تعیین علل وعوامل انسانی مؤثر در وقوع تصادفات براساس تجزیه و تحلیل آمار تصادفات و نسبت سهم هریک از علل.
۴ـ هدفمند کردن فعالیت گشت های پلیس راه براسسا تجزیه و تحلیل های آماری اطلاعات تصادفات، در بازه های زمانی پرتصادف و با در نظر گرفتن حوزه های جغرافیایی.
۵– کنترل و ثبت وضعیت هوشیاری رانندگان ناوگان حمل و نقل عمومی به صورت نمونه گیری اتفاقی و رانندگان درگیر در تصادف (اعم از مقصر یا غیرمقصر) از طریق تست مصرف موادمخدر، روانگردان، مشروبات الکلی و خواب آلودگی و مانند آنها.
۶ ـ کنترل ساعات کاری رانندگان حمل و نقل عمومی توسط عوامل پلیس راه.
۷ـ استفاده از توان بالقوه مردمی ونیز فناوری‌های موجود ، برای تقویت کنترل نامحسوس و کاهش تخلف توسط رانندگان (بویژه ناوگان حمل‌ونقل عمومی).
۸– ارایه طرح یکپارچه فرماندهی صحنه تصادف با همکاری دستگاه های مؤثر به کمیسیون ظرف دو ماه.
۹– هماهنگی با سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای، اتحادیه‌های کامیون داران و شرکت‌های حمل و نقل بین شهری، به¬منظور طراحی واجرای ساز وکارلازم برای تشدید برخورد با تکرارتخلفات رانندگی توسط رانندگان ناوگان حمل ونقل عمومی براساس قوانین و مقررات بازدارنده موجود و الزام رانندگان پر تخلف جاده‌ای (بویژه در دو مورد سرعت و سبقت) به پرداخت هزینه‌های نصب تجهیزات و سیستم‌های کنترلی تعریف شده ازجمله (GPS) روی وسایل نقلیه مربوط.
۱۰– اصلاح قوانین و مقررات، آیین‌نامه ها و دستورالعمل‌های لازم برای ایجاد محدودیت‌های بازدارنده درخصوص متخلفین و مرتکبین تخلفات حادثه ساز و پیشگیری از وقوع تصادفات با همکاری وزارت کشور و وزارت راه و ترابری ظرف شش ماه.
۱۱ـ تشدید کنترل و مهار رانندگان پر تخلف با استفاده از ابزار بدهی‌های جرائم پرداخت نشده برای احضار، تذکر، تعهد، آموزش و مانند آنها (به ویژه رانندگان حمل‌ونقل عمومی).
۱۲ـ اعلام معایب و نواقص تابلوها و علائم جاده‌ای (شامل علائم راهنمائی و رانندگی، هشدارها و توصیه های ایمنی) به وزارت راه و ترابری.
۱۳ـ اجرای دوره آموزش تخصصی بررسی وضعیت ایمنی راه برای کارشناسان تصادفات راهنمایی و رانندگی از طریق دانشگاه علوم انتظامی ناجا (با هماهنگی وزارت راه و ترابری)، به منظور امکان ثبت نظریه کارشناسی مرتبط با نوع و عوامل مؤثر راه در وقوع تصادف، در زمان تنظیم کروکی تصادفات.
۱۴ـ تشدید اقدامات کنترلی در خصوص موتور سواران شامل:
الف ـ تشدیدکنترل جاده‌ای موتورسواران فاقدکلاه ایمنی (اعم از راکب و ترک نشین) و اعمال محدودیت تردد با بیش از یک نفر ترک نشین در جاده‌ها و حاشیه سی کیلومتری شهرها.
ب ـ طراحی و اجرای آزمون‌های ویژه برای صدور گواهینامه ویژه تردد جاده‌ای برای راکبین موتورسیکلت با هدف کاهش حضور موتور سواران کم تجربه در جاده‌ها و کنترل آنان.
ج ـ منوط کردن ادامه تردد موتورسواران متخلف جاده‌ای به ارائه مدارک مثبته اعم از (گواهینامه ویژه موتورسواران جاده‌ای، پلاک موتورسیکلت، عدم خلافی و مانند آنها).
د ـ هماهنگی با سازمان‌های دولتی و وابسته به دولت و نیز شرکت‌ها و نهادهای‌کشوری و لشگری دررابطه با الزام موتور سواران اداری مربوط به استفاده از کلاه ایمنی و نظارت مستمر برحسن اجرای آن .
ماده ۱۳ـ دستگاه های مؤثر موظفند به منظور آموزش و ارتقای فرهنگ ایمنی ترافیک، اقدامات مؤثر در زمینه آموزش ایمنی ترافیک را مطابق جدول شماره (۱) پیوست که به مهر پیوست تصویبنامه هیئت وزیران تأیید شده است اجرا و نتایج اقدامات انجام شده را برابر شاخصهای ارزیابی عملکردی، هر سه ماه یک بار به ستاد ارایه نمایند.
تبصره۱ـ جزئیات اجرای برنامه‌ها در قالب طرح جامع آموزش و ارتقای فرهنگ ترافیک ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه توسط ستاد ابلاغ می‌شود.
تبصره۲ـ مجموعه شاخص های ارزیابی عملکرد ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه توسط ستاد ابلاغ می‌شود.
فصل پنجم ـ هماهنگی ها و اقدامات مدیریتی
ماده ۱۴- دبیرخانه کمیسیون موظف است اقدامات زیر را انجام دهد.
۱ـ تعیین شاخصهای علمی ارزیابی و سنجش میزان رشد یا کاهش تلفات و مجروحان سوانح رانندگی (با هدف تغییر رویکرد در جایگزینی نسبت های آماری به جای قدر مطلق های وقوع) با استفاده از نتایج آخرین مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته جهانی در کمیسیون (کارگروه آمار و اطلاعات) و ارایه گزارش آن به ستاد در مقاطع شش ماهه.
۲ـ تجزیه و تحلیل آمار تصادفات در کمیسیون (کارگروه آمار و اطلاعات) و ارائه گزارش آن به ستاد در مقاطع شش ماهه.
۳ـ پیگیری اجرای مصوبات کمیسیون (در رابطه با آیین‌نامه)، ازطریق سازمان های مربوط و تهیه گزارش برای جلسات کمیسیون.
۴ـ جمع بندی و بررسی‌کارشناسی پیشنهادات سازمان های مجری طرح (دررابطه با بهبود ویا رفع نواقص اجرائی) و آماده‌سازی آنها برای ارائه در جلسات کمیسیون.
۵ ـ ارائه گزارش شش ماهه اقدامات دستگاه های مؤثر در زمینه ارتقای ایمنی ترافیک به کمیسیون براساس شاخصهای ارزیابی.
۶ ـ ارائه ضوابط و دستورالعمل راه اندازی مراکز معاینه فنی خودروهای سنگین ( با مشارکت بخش خصوصی) برای تصویب به کمیسیون ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه.
۷ـ تدوین ساختار یکپارچه و مدیریت واحد در حوزه ایمنی و ارایه آن ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه به ستاد.
۸– راه اندازی کمیسیون های اجرایی آیین‌نامه در استانها با هدف ایجاد ضمانت اجرایی لازم برای تحقق اهداف آیین‌نامه در استان ها.
تبصره ۱ ـ کمیسیون متشکل از استاندار (رییس کمیسیون)، مدیرکل راه و ترابری استان (دبیر)، رئیس پلیس راه استان، مدیرکل راهداری و حمل و نقل و جاده‌های استان، رئیس اورژانس استان، مسؤول امداد و نجات هلال احمر استان، مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان و دبیر شورای هماهنگی ترافیک استان می‌باشد. (اصلاحی مصوب ۱۳۹۷/۵/۱۴)
تبصره ۲ ـ مأموریت های اصلی کمیسیون های استانی به شرح زیر می‌باشد.
۱– هماهنگی‌های اجرایی بین پلیس راه ، راهداری، اورژانس وهلال احمر به منظور هدفمند کردن اقدامات، درراستای اهداف و اولویت‌های طرح و نیز پیگیری مصوبات مرتبط با حوزه مأموریتی هر سازمان تا حصول به نتیجه.
۲– پیگیری تقویت تجهیزات رده های مرتبط با امور امداد و نجات جاده‌ای از طریق مقامات مسؤول ذیربط استانی.
۳– اجرای مصوبات کمیسیون در سطح استان ها.
۴– احصای مشکلات مناطق به کمیسیون.
ماده ۱۵ـ فرماندهی صحنه تصادف بر عهده پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا می‌باشد. تمامی تیم های عملیاتی دستگاه های مؤثر موظفند اقدامات خود را ضمن هماهنگی با پلیس انجام دهند.
ماده ۱۶ـ تیم‌های عملیاتی و اجرایی رسیدگی به حوادث موظف به انجام اقدامات ذیل می باشند:
۱ـ اطلاع‌رسانی حوادث، مدیریت و کنترل ترافیک و فرماندهی و ایجاد امنیت در صحنه توسط نیروی انتظامی و پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا.
۲ـ خدمات فوریت های پزشکی و حمل اجساد متوفیان حوادث رانندگی توسط تیم‌های اورژانس.
۳– جستجو و نجات شامل اطفای حریق، امداد، نجات و رهاسازی در شهرها و حومه آن توسط سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی.
۴ـ جستجو و نجات شامل اطفای حریق، امداد، نجات و رهاسازی در راههای برون شهری توسط تیم‌های عملیاتی و اجرایی سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر.
۵ ـ پاکسازی، تخلیه صحنه حادثه و ساماندهی امداد خودروها در حوادث جاده‌ای برون شهری و تعمیر و مرمت زیرساخت ها و علایم راه توسط تیم‌های عملیاتی ادارات راه و ترابری.
۶ ـ پاکسازی، تخلیه صحنه حادثه و ساماندهی امداد خودروها و تعمیر و مرمت زیرساخت ها و علایم راه در شهرها و حومه آن توسط تیم‌های عملیاتی شهرداری.
تبصره۱ـ جزئیات وظایف و اقدامات هر یک از تیم‌های عملیاتی و اجرایی رسیدگی به حوادث در زمینه فعالیت های یادشده مطابق پیوست شماره (۲) این آیین‌نامه که به مهر پیوست تصویبنامه هیئت وزیران تأیید شده است می‌باشد.
تبصره۲ـ دستورالعمل مدیریت صحنه تصادف به منظور هماهنگی میان دستگاه های مؤثر، ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، توسط ستاد ابلاغ می‌شود.
تبصره۳ـ وزارت راه و ترابری موظف است محل استقرار متصدیان سوانح ( اعم از تیم‌های پلیس، اورژانس، راهداری، سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر و سایر ارگان های ذی ربط رسیدگی به سوانح رانندگی) را به صورت مجتمع و یکپارچه در محل‌های مورد نیاز فراهم آورد. در این راستا نیروی انتظامی موظف است همکاری لازم را برای استقرار متصدیان و تیم‌های عملیاتی رسیدگی به حوادث را درپاسگاه ها و اتاقکهای پلیس انجام دهد.
ماده ۱۷ـ دستگاه های مؤثر موظفند برنامه اجرایی خود و اهداف کمی حاصل از اجرای آن را در چارچوب تکالیف مشخص شده در این آیین‌نامه با به کارگیری همه منابع و امکانات موجود ظرف سه ماه به ستاد ارایه نمایند.
تبصره ـ دستگاه های مؤثر موظفند هر سه ماه یک بار گزارش اقدامات و عملکرد خود را بهدبیرخانه کمیسیون و ستاد ارائه نمایند.
ماده ۱۸ـ در راستای تحقق مدیریت واحد حمل‌ونقل، وزارتخانه‌های راه و ترابری و کشور وظیفه سیاست‌گذاری کلان، برنامه‌ریزی و نظارت عالی مدیریت ایمنی راه‌ها و سوانح ترافیکی را به ترتیب در شبکه حمل‌ونقل برون شهری و شهرها و حومه آن بر عهده دارند.
محمود احمدی نژاد – رئیس جمهور
