آیین نامه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان
مصوبه نهصد و بیست و هفتمین (۹۲۷) جلسه شورای‌عالی آموزش و پرورش، تاریخ ۱۳۹۴/۱۲/۲۴(بررسی شده در جلسات ۹۲۶ و ۹۲۷)
مقدمه:
در راستای مفاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش۱ و برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران۲ و نظر به اهمیت، ضرورت و نقش راهنمایی و مشاوره تحصیلی در شناسایی و رشد همه جانبه استعدادها، توانایی‌ها و رغبت‌های دانش‌آموزان، متناسب با نیاز حال و آینده کشور و نیز آماده‌سازی آنان برای انتخاب آگاهانه رشته تحصیلی خود که از دوره ابتدایی آغاز می‌شود و تا پایان دوره دوم متوسطه استمرار دارد، «آیین‌نامه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان» به شرح زیر به تصویب می‌رسد:
ماده۱ـ تعریف:
فرآیند ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره به دانش‌آموزان، تا ضمن آشنایی با استعدادها، علایق، توانایی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی خویش، شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، حِرَف و مشاغل مورد نیاز جامعه را بشناسند و براساس آن، به صورت آگاهانه شاخه و رشته تحصیلی مناسب خود را انتخاب کنند.
ماده۲ـ اهداف:
۱ـ شناسایی و شناساندن استعداد، توانایی، علاقه و ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان،
۲ـ کمک به انتخاب‌آگاهانه رشته تحصیلی و مسیر آینده شغلی و حرفه‌ای دانش‌آموزان،
۳ـ کمک به هدایت متوازن دانش‌آموزان به شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، براساس سیاست های توسعه‌ای کشور.
ماده۳ـ ملاک‌ها و عوامل:
هدایت دانش‌آموزان به شاخه و رشته‌های تحصیلی براساس ملاک‌ها و عوامل زیر انجام می‌شود:
۱ـ نظر دانش‌آموز : توجه به انتخاب و اولویت‌بندی دانش‌آموز از بین شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی مورد نظر در دوره متوسطه، به میزان ۱۰ درصد از کل امتیاز
۲ـ نتایج عملکرد تحصیلی : بررسی نمرات دانش‌آموزان در تمام دروس دوره اول متوسطه، با ضرایب اختصاصی هر یک از آنها در رشته‌ها و گروه های تحصیلی، به میزان ۳۵ درصد از کل امتیاز
۳ـ نتایج آزمون‌های مشاوره‌ای : نتایج آزمون‌های استعداد، رغبت، شخصیت و ارزش‌های تحصیلی ـ شغلی دانش آموزان، به میزان ۳۰ درصد از کل امتیاز
۴ـ نظر معلمان : توجه به نظر معلمان تمام دروس دوره اول متوسطه در تعیین اولویت‌های انتخاب شاخه و رشته تحصیلی دانش‌آموزان، به میزان ۱۰درصد از کل امتیاز
۵ ـ نظر والدین : دریافت نظر والدین در انتخاب و اولویت بندی رشته فرزند خود، به میزان ۵ درصد از کل امتیاز
۶ ـ نظر مشاور : بررسی تخصصی عملکرد تحصیلی دوره ابتدایی و متوسطه، نتایج آزمون‌ها، نتایج عملکرد تحصیلی، مصاحبه و مشاوره با دانش‌آموزان و والدین آنان و توجه به نمره هویت۳ کسب شده، به میزان ۱۰ درصد از کل امتیاز
تبصره۱ـ با توجه به ضرورت توزیع متوازن شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، متناسب با امکانات آموزشی و نیازهای شغلی در سطوح مختلف منطقه‌ای، استانی و کشوری، ثبت‌نام دانش‌آموزان در همه مدارس‌اعم از دولتی، غیر‌دولتی، هیئت‌امنایی و خاص از قبیل استعداد‌های‌درخشان، استثنایی، شاهد، نمونه‌دولتی، وابسته، داوطلبان‌آزاد و… در شاخه‌ها و رشته‌های‌تحصیلی، براساس مفاد این آیین‌نامه و در چارچوب سیاست‌های اعلام شده از سوی آموزش و پرورش و با اولویت امتیاز کسب شده، انجام می‌شود.
تبصره۲ـ چنانچه بنا به دلایل موجه، سوابق و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزی، ناقص بوده یا در دسترس نباشد، سوابق و عملکرد پایه قبلی وی ملاک عمل خواهد بود.
ماده۴ـ برنامه ریزی و اجرا:
به منظور برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر اجرای فرآیند هدایت تحصیلی دانش‌آموزان، مبتنی بر سیاست‌ها و خط‌مشی‌های مصوب توسعه متوازن شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، «شورای برنامه‌ریزی هدایت تحصیلی» در سطح وزارت آموزش و پرورش تشکیل می‌شود. وظایف و ترکیب اعضای این شورا، توسط وزیر آموزش و پرورش تعیین و ابلاغ می‌شود.
تبصره ـ سیاست‌ها و خط‌مشی‌های توسعه متوازن شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی که از سوی وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد می‌شود، به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش می‌رسد.
ماده۵ ـ زمان هدایت تحصیلی:
هدایت تحصیلی به صورت فرآیندی با تشکیل پرونده مشاوره‌ای از دوره ابتدایی آغاز و با انجام مداخله‌های مشاوره‌ای، آموزشی و تربیتی تا پایان دوره دوم متوسطه، ادامه می‌یابد، لکن تا زمان استقرار نظام جامع هدایت تحصیلی و استعدادیابی، هدایت تحصیلی دانش‌آموز ان در پایان پایه نهم صورت می‌پذیرد.
تبصره۱ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است حداکثر ظرف مدت یک‌سال، نظام جامع هدایت تحصیلی و استعدادیابی را طراحی کند و به تصویب شورای‌عالی آموزش و پرورش برساند.
تبصره۲ـ نمون‌برگ هدایت‌تحصیلی، برای همه دانش‌آموزان صادر و پس از تأیید مسئول ثبت نمرات، مشاور و مدیر مدرسه تا نیمه تیرماه همان سال برای قبولی‌های خرداد و همزمان با اعلام نتایج شهریور‌ماه، برای قبولی‌های شهریور، در اختیار دانش‌آموز قرار می‌گیرد.
تبصره۳ـ دانش‌آموزان در شاخه نظری، به «رشته تحصیلی» و در شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش، به «زمینه تحصیلی» هدایت می‌شوند. انتخاب رشته در شاخه‌های فنی‌و‌حرفه‌ای و کاردانش براساس شیوهنامهای خواهد بود که وزارت آموزش و پرورش تهیه و ابلاغ می‌کند.
ماده۶ ـ مسئولیت هدایت تحصیلی:
مسئولیت فرآیند برنامه‌ریزی و هدایت‌تحصیلی دانش‌آموزان، بر عهده مشاور و مسئولیت نظارت بر حسن اجرای آن و تأیید نهایی نمون برگ مربوط، بر عهده مدیـرمدرسه است و همه کارکنان آموزشی و پرورشی مدرسه ملزم به همکاری با آنان می‌باشند.
ماده۷ ـ تغییر شاخه یا رشته تحصیلی:
تغییر شاخه و رشته تحصیلی در پایان پایه دهم بلامانع است. ضوابط و مقررات آن به تصویب کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات‌تحصیلی شورای عالی آموزش و پرورش می‌رسد.
ماده ۸ ـ شیوه نامه اجرایی:
شیوه نامه اجرایی این آیین‌نامه، مشتمل بر تهیه نمون برگ‌های هدایت تحصیلی، نظر خواهی از دانش‌آموزان، معلمان، والدین و تعیین اختصاص مشاور واجد صلاحیت به مدارس بر اساس استانداردهای مصوب و سایر موارد، حداکثر ظرف مدت ۲ ماه پس از تصویب این آیین نامه، تدوین و با امضای وزیر آموزش و پرورش ابلاغ می‌شود.
ماده۹ـ گزارش فرآیند اجرا:
وزارت آموزش و پرورش موظف است گزارش ارزشیابی اجرای این آیین‌نامه را به صورت دو سالانه به شورای‌عالی آموزش و پرورش ارائه دهد.
ماده۱۰ـ قوانین مغایر:
با تصویب این آیین‌نامه، سایر قوانین و مقررات مغایر لغو می‌شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱ـ گسترش و تنوع دادن به حِرَف و مهارت‌های مورد نیاز جامعه و تعلیم متناسب و برنامه ریزی‌شده آن در همه دوره‌های تحصیلی و برای همه دانش‌آموزان. ( راهکار ۶ ـ۱)
ـ طراحی و استقرار نظام جامع هدایت‌تحصیلی و استعدادیابی به منظور هدایت دانش‌آموزان به سوی رشته‌ها وحِرَف و مهارت‌های مورد نیاز حال و آینده کشور متناسب با استعدادها، علاقه‌مندی و توانایی آنان. (راهکار ۳ـ۲۱)
۲ـ مشاوره و هدایت‌تحصیلی و تربیتی در همه دوره‌های تحصیلی الزامی است. انتخاب شاخه و رشته تحصیلی در پایان دوره آموزش عمومی و بر اساس نتایج عملکرد درسی و تربیتی در طول این دوره تحصیلی صورت می‌گیرد. ( بند ۵-۱۳)
ـ دوره متوسطه دوم دارای سه شاخه نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش است؛ هر یک از شاخه‌های این دوره دارای رشته‌هایی خواهد بود که تنوع آنها بر اساس نیاز جامعه، اقتضای زمان و امکان اجرای آن تعیین می شود. ( بند۶-۱۳)
۳ ـ نمره هویت، میزان تطابق و همبستگی حداقل ۶۰ درصد تمامی ملاک‌های هدایت تحصیلی در پیشنهاد اولویت شاخه، گروه و رشته تحصیلی به دانش‌آموزان می‌باشد.
