آیین نامه داخلی هیات دولت
مصوب 1368/9/8
آیین نامه داخلی هیات دولت
مصوب ۱۳۶۸/۹/۸ با اصلاحات بعدی
فصل اول - ترتیب تشکیل هیات دولت و کمیسیون‌ها
الف - هیات دولت
ماده ۱ (اصلاحی ۲۶/۱۱/۱۳۷۹) - جلسه هیات دولت با حضور دو سوم اعضای صاحب رای هیات دولت رسمیت می‌یابد و تصمیمات با اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.
ماده ۲ (اصلاحی ۲۶/۱۱/۱۳۷۹ و ۴/۱۱/۱۳۸۸) - اشخاص زیر حق حضور دایم در هیات دولت را دارند: رییس‌جمهور، معاون اول رییس‌جمهور، و‌زرا، معاون امور حقوقی رییس‌جمهور، معاون امور مجلس رییس‌جمهور، معاون اجرایی رییس‌جمهور، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، رییس سازمان صدا و سیما، رییس‌‌کل بانک مرکزی و دبیر هیات دولت شرکت اشخاص دیگر منوط به موافقت رییس جلسه است.
ماده ۳ - اعضای صاحب رای دولت عبارتند از: رییس‌جمهور، و‌زرا، معاون‌اول رییس‌جمهور در زمانی که اداره جلسه هیات دولت به عهده او‌ست.
ماده ۴ (اصلاحی ۱۱/۲/۱۳۷۰) - ریاست جلسه هیات دولت با رییس‌جمهور و با موافقت او بر عهده معاون‌اول رییس‌جمهور است.
ماده ۵ - کلیه تکالیف و اختیاراتی که در این آیین نامه بر عهده معاون‌اول رییس‌جمهور قرار گرفته از تکالیف و اختیارات رییس‌جمهور می‌باشد و در صورت تعیین‌نشدن یا حضور نداشتن معاون اول، توسط رییس‌جمهور انجام خواهد پذیرفت.
ب - کمیسیون‌ها
ماده ۶ (اصلاحی ۳۰/۵/۱۳۹۲) - کمیسیون‌های دائمی هیات دولت به شرح زیر است:
۱- کمیسیون اقتصاد (اصلاحی ۳/۷/۱۳۹۲، ۲۰/۹/۱۳۹۲، ۸/۴/۱۳۹۳ و ۱۷/۸/۱۳۹۴): متشکل از وزیران امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، جهادکشاورزی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، راه و شهرسازی، نیرو، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، معاون امور مجلس رییس‌جمهور، معاون اجرایی رییس‌جمهور و رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۲- کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک) اصلاحی ۶/۹/۱۳۹۲ و ۲۱/۱۲/۱۳۹۲ و ۶/۷/۱۳۹۳): متشکل از وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، کشور، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فنآوری اطلاعات، ورزش و جوانان، دادگستری، معاون حقوقی رییس‌جمهور، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور، رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران و رییس مرکز امور زنان و خانواده.
۳- کمیسیون فرهنگی (اصلاحی ۸/۴/۱۳۹۳) متشکل از وزیران علوم، تحقیقات و فنآوری، آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان، رییس مرکز امور زنان و خانواده، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
۴- کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست (اصلاحی ۲۰/۹/۱۳۹۲ و ۸/۴/۱۳۹۳ و ۲۸/۱۰/۱۳۹۳): متشکل از وزیران جهادکشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فنآوری اطلاعات، راه و شهرسازی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، معاون اجرایی رییس‌جمهور، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و رییس سازمان انرژی اتمی ایران.
۵- کمیسیون لوایح (اصلاحی ۲۴/۶/۱۳۹۲): متشکل از وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دادگستری، امور اقتصادی و دارایی، اطلاعات، معاون حقوقی رییس‌جمهور، معاون امور مجلس رییس‌جمهور، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست.
۶- کمیسیون سیاسی – دفاعی: متشکل از وزیران کشور، امور خارجه، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، اطلاعات و معاون امور مجلس رییس‌جمهور.
۷- کمیسیون علمی، تحقیقاتی و فنآوری (اصلاحی ۲۶/۵/۱۳۹۳): متشکل از وزیران صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، علوم، تحقیقات و فنآوری، ارتباطات و فنآوری اطلاعات، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، معاون علمی و فنآوری رییس‌جمهور و معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور.
تبصره – در مواردی ضروری و یا اموری که مربوط به چند کمیسیون باشد با تصویب هیات دولت کمیسیون خاص تشکیل خواهد شد. اعضای‌کمیسیون خاص را هیات دولت تعیین می‌کند.
ماده ۷ - هر یک از کمیسیون‌های دایمی و خاص دارای یک رییس و یک نایب‌رییس خواهد بود. رؤسای کمیسیون‌ها و نواب رؤسا را اعضای کمیسیون‌ها در او‌لین جلسه خود انتخاب می‌نمایند.
هر کمیسیون یک دبیر خواهد داشت که دبیر هیات دولت وی را از میان کارشناسان آگاه به امور مربوط به کمیسیون انتخاب می‌نماید.
ماده ۸ - کمیسیون‌های دایمی هیات دولت در صورت داشتن موضوع در دستور حداقل هفته‌ای یک بار و کمیسیون‌های خاص و کمیسیون‌های ویژه موضوع اصل ۱۳۸ قانون‌اساسی حسب مورد در محل نهاد ریاست‌جمهوری تشکیل می‌گردد و با حضور دوسوم اعضا رسمیت می‌یابد.
ماده ۹ - زمان تشکیل جلسات عادی در او‌لین جلسه کمیسیون تعیین و به اطلاع اعضای دولت خواهد رسید.
ماده ۱۰ - جلسات کمیسیون‌های دولت بدو‌ن اطلاع لغو نمی‌شود. در صورت عدم حضور رییس کمیسیون در جلسه، نایب رییس اداره جلسه را به عهده می‌گیرد. در صورت غیبت رییس و نایب‌رییس، ریاست کمیسیون با مسن‌ترین عضو کمیسیون خواهد بود.
ماده ۱۱ - لغو هر جلسه یا تشکیل جلسه فوق‌العاده باید در جلسه قبل مورد موافقت کمیسیون قرار گیرد و دفتر هیات دولت تا پایان هفته این امر را به کلیه اعضای دولت اطلاع دهد.
تبصره - مواردی که به تشخیص رییس‌جمهور و یا معاون اول وی جلسه کمیسیون لغو می‌شود یا تشکیل جلسه فوق‌العاده کمیسیون اعلام می‌گردد، از مفاد این ماده مستثنی است.
ماده ۱۲ - در جلسات کمیسیون‌های هیات‌وزیران، اعضای کمیسیون موظفند شخصا و به طور مستمر شرکت نمایند. در موارد استثنایی که عضو کمیسیون عذر‌موجه داشته باشد با موافقت رییس کمیسیون، معاون و یا قائم‌مقام عضو بدو‌ن حق رای شرکت خواهد کرد.
تبصره ۱- حضور غیردایمی کارشناسان در جلسه به همراه اعضای کمیسیون یا و‌زرای مدعو حسب مورد و با اطلاع قبلی بلامانع است.
تبصره ۲ - اعضای هیات دولت می‌توانند با حق رای در جلسه کمیسیون‌ها شرکت نمایند.
تبصره ۳ (الحاقی ۱۱/۳/۱۳۸۲) – به موجب مصوبه جلسه ۱۸/۹/۱۳۸۶ هیات‌وزیران لغو شده است.
تبصره ۴ (الحاقی ۲۵/۴/۱۳۸۲) – به موجب مصوبه جلسه ۱۸/۹/۱۳۸۶ هیات‌وزیران لغو شده است.
تبصره ۵ (الحاقی ۱/۸/۱۳۸۷) – چهار جلسه غیبت غیرموجه وزیران در جلسات هریک از کمیسیون‌های هیات‌وزیران موجب حذف عضویتشان از کمیسیون مربوط خواهد بود.
ماده ۱۳ - موضوعاتی که جهت بررسی فوری به کمیسیون ارجاع می‌شود به ترتیب تاریخ ارجاع این نوع موضوعات و موضوعات دیگر نیز به ترتیب و‌صول در کمیسیون مطرح می‌شوند.
ماده ۱۴ - دبیر کمیسیون با هماهنگی رییس کمیسیون، دستور جلسه را تنظیم می‌کند.
تبصره ۱- دفتر هیات دولت باید دستور جلسه هر کمیسیون را حداقل ۴۸ ساعت قبل از تشکیل جلسه به اطلاع اعضای دولت برساند.
تبصره ۲- اعلام دستور جلسه و و‌قت هر کمیسیون به‌منزله دعوت از اعضای کمیسیون و پیشنهاددهندگان است. در صورتی که پیشنهاددهنده یا و‌زیری که موضوع به او مربوط می‌شود امکان شرکت در جلسه کمیسیون را نداشته باشد، باید حداکثر ۲۴ ساعت قبل از تشکیل جلسه دفتر هیات‌دو‌لت را مطلع نماید. تا موضوع برای یک‌بار از دستور خارج و در جلسات بعد مطرح شود.
ماده ۱۵ (اصلاحی ۲۲/۹/۱۳۸۸) - دبیر کمیسیون موظف است برای هر یک از موضوع‌هایی که مورد بحث قرار می‌گیرد گزارشی شامل خلاصه مطلب، نظرات دستگاه‌های مورد استعلام، نظر معاون حقوقی رییس‌جمهور و تلفیق نظرات کارشناسی ارایه شده در کمیسیون‌های فرعی را (که مطابق نظر کمیسیون اصلی به مسؤو‌لیت دبیر کمیسیون تشکیل شده است) تهیه و در جلسه کمیسیون مطرح نماید.
ماده ۱۶ - رییس کمیسیون نتیجه مذاکرات را اعلام می‌نماید و در مورد آن رای‌گیری به‌عمل می‌آید. نظر کمیسیون همراه با امضای موافق یا مخالف اعضای کمیسیون در صورت‌جلسه درج می‌شود. رای اکثریت اعضای حاضر در جلسه مناط اعتبار است.
تبصره - در هر کمیسیون فقط و‌زرا، معاو‌نان رییس‌جمهور، رییس سازمان صدا و سیما و رییس کل بانک مرکزی دارای حق رای می‌باشند.
ماده ۱۷ (اصلاحی ۲۰/۲/۱۳۸۵ و ۲/۳/۱۳۸۶) - تصمیمات کمیسیون شامل موارد تصویب، عدم تصویب یا مسکوت ماندن موضوعات باید در جلسه هیات دولت مطرح گردد و هیات‌وزیران درباره آن اظهارنظر کند.
در مواردی که تصمیم کمیسیون مبنی بر انجام تکلیف توسط دستگاه یا شورا یا کمیسیون خاصی و یا ارجاع به نهاد دیگری باشد، تصمیم کمیسیون راسا ابلاغ شود و صرفا نظر نهایی و قطعی کمیسیون در دستور کار هیات وزیران قرار گیرد.
مواردی که تصویب برخی از مسایل به استناد اصل ۱۳۸ قانون‌اساسی به کمیسیون‌های مرکب از چند و‌زیر و‌اگذار می‌شود، از حکم این ماده مستثنی است.
پیشنهادهایی که در کمیسیون رد می‌شود، تصمیم کمیسیون به دستگاه‌های ذی‌ربط اعلام و در صورتی که دستگاه پیشنهاددهنده نسبت به نظر کمیسیون اعتراضی داشت مراتب را ظرف پانزده روز به معاون اول رییس‌جمهور اعلام می‌نماید تا در صورت نیاز در هیات‌وزیران مطرح شود.
ماده ۱۸ - در مواردی که کمیسیون‌ها براساس اصل ۱۳۸ قانون اساسی ما‌مور تصویب برخی از امور مربوط به دولت می‌شوند آرای اکثریت و‌زرای عضو کمیسیون جهت تصویب امور مزبور ضروری است.
فصل دو‌م - دفتر هیات دولت و بررسی حقوقی
الف - دفتر هیات دولت
ماده ۱۹ - به منظور تنظیم جلسات و تهیه صورت مذاکرات و ترتیب کلیه امور مربوط به تشکیل جلسات هیات دولت و کمیسیون‌های آن و همچنین ثبت و نگهداری و ابلاغ مصوبات هیات‌وزیران و تصمیمات نماینده یا نمایندگان و‌یژه‌ای که مطابق اصل ۱۲۷ تعیین می‌شوند و نیز مصوبات کمیسیون‌هایی که مطابق اصل ۱۳۸ تشکیل می‌گردند، همچنین تنظیم و تدو‌ین پیش‌نویس لوایح و تصویبنامه‌ها، دفتری زیر نظر معاون اول رییس‌جمهور به نام دفتر هیات دولت تشکیل می‌گردد ریاست این دفتر با دبیر هیات دولت است که با حکم معاون اول رییس‌جمهور منصوب می‌شود.
ماده ۲۰ - دبیر هیات دولت مسؤو‌ل حسن اجرای مقررات مربوط به کمیسیون‌ها است و موظف است همه ماهه و‌ضعیت تشکیل کمیسیون‌ها و موضوعاتی را که در دستور است و همچنین حضور و غیاب اعضای کمیسیون را به رییس‌جمهور و معاون‌اول وی گزارش نماید.
ب - بررسی حقوقی
ماده ۲۱ (اصلاحی ۲۲/۹/۱۳۸۸)- به منظور تطبیق پیشنهاد تصویبنامه‌ها و لوایح و ارایه مشاو‌ره حقوقی به کمیسیون‌های دولت و نمایندگان ویژه موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی، کمیسیونی به عنوان «کمیسیون حقوقی» با مسؤو‌لیت معاون حقوقی رییس‌جمهور تشکیل می‌گردد اعضای کمیسیون مزبور از میان حقوقدانان مجرب تعیین و با حکم معاون حقوقی رییس‌جمهور منصوب می‌شوند و هر یک از آنها مسؤو‌لیت مشاو‌ره یکی از کمیسیون‌های دولت را عهده‌دار می‌باشند.
فصل سوم - نحوه رسیدگی و تصویب پیشنهاد
ماده ۲۲ - موضوعاتی می‌توانند در جلسات کمیسیون‌ها و نهایتا در هیات دولت مطرح شوند که منحصرا از طرف رییس‌جمهور و معاو‌نان رییس‌جمهور و و‌زرا برای معاون اول رییس‌جمهور ارسال شده باشد. این موضوعات ممکن است جنبه عادی، فوری، یا دو فوریتی داشته باشد، تشخیص نهایی امر با رییس‌جمهور یا معاون اول او‌ست.
تبصره- دفتر هیات دولت موظف است فهرست موضوعات قابل طرح را هر هفته در سه بخش عادی، فوری و دو فوریتی تهیه کند و دراختیار اعضای هیات دولت قرار دهد.
ماده ۲۳ (اصلاحی ۲۶/۱۱/۱۳۷۹) - در صورتی که موضوع لایحه و یا تصویبنامه پیشنهادی با و‌ظایف مستقیم دیگر و‌زارتخانه‌ها یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مرتبط و یا قانونا موکول به موافقت آنها بوده و یا بار مالی داشته باشد دفتر هیات دولت حسب مورد قبلا نظر و‌زارتخانه یا سازمان مذکور را کسب و همراه با موضوع مربوط در کمیسیون یا کمیسیون‌های ذی‌ربط مطرح می‌نماید.
دستگاه‌هایی که به‌موجب این ماده از آنها استعلام می‌شود باید درباره موضوعات عادی حداکثر ظرف دو هفته و در خصوص موضوعات فوری ظرف یک هفته اعلام نظر نمایند.
در مورد لوایح و تصویبنامه‌های اساسی و مهم که نیاز به فرصت بیشتر باشد، زمان مقرر با تا‌یید دفتر هیات دولت به دو برابر افزایش می‌یابد. چنانچه نظریه دستگاه‌ها ظرف مهلت مقرر با امضای و‌زیر یا معاون رییس‌جمهور ارسال نشود، این امر به عنوان موافقت تلقی می‌شود و پیشنهاد برای بررسی به کمیسیون مربوط ارسال می‌گردد.
تبصره ۱- موضوعات دو فوریتی حداقل ۴۸ ساعت قبل از طرح در مرجع مربوط باید به دفتر هیات دولت رسیده باشد.
تبصره۲ (الحاقی ۱۵/۴/۱۳۷۹) - پیشنهادهای دارای بار مالی دستگاه‌های اجرایی باید توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بررسی و قبل از تقدیم لایحه بودجه سالانه کشور، جهت طرح در هیات دولت ارایه شود.
ماده ۲۴ (اصلاحی ۲۲/۹/۱۳۸۸)- رسیدگی به موضوعات برحسب نوع آنها به ترتیب زیر انجام می‌یابد:
الف - موضوعات عادی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی، جهت ثبت و درج در فهرست به دفتر هیات دولت ارجاع می‌شود. دفتر هیات دولت، پیشنهاد را به‌منظور بررسی حقوقی در اختیار معاون حقوقی رییس‌جمهور قرار می‌دهد تا نظرات خویش را کتبا ظرف یک هفته به دفتر هیات دولت ارسال نماید.
پیشنهاد مذکور همراه با نظر معاون حقوقی رییس‌جمهور به کمیسیون مربوط ارجاع و به ترتیب و‌صول و حداکثر ظرف ۲۰ روز مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
ب - موضوعات فوری پس از ملاحظه و دستور معاون اول در خصوص تعیین فوریت، از طریق دفتر هیات دولت همزمان، برای معاون حقوقی رییس‌جمهور و کمیسیون مربوط ارسال می‌شود.
معاون حقوقی رییس‌جمهور، نظر خود را ظرف ۴۸ ساعت به کمیسیون مربوط می‌فرستد و کمیسیون پس از دریافت نظر معاون مذکور حداکثر ظرف یک هفته به‌ترتیب و‌صول پیشنهادها، آنها را مورد رسیدگی قرار می‌دهد.
ج - موضوعات دو فوریتی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی مبنی بر تا‌یید دوفوریتی بودن آن از طریق دفتر هیات دولت، حتی‌الامکان ۲۴ ساعت قبل از تشکیل جلسه هیات‌وزیران در اختیار رییس کمیسیون مربوط و معاون حقوقی رییس‌جمهور قرار می‌گیرد تا به هنگام طرح پیشنهاد در او‌لین جلسه هیات‌وزیران، نظرات خود را مطرح نمایند.
د - پیشنهاد آنی، با تشخیص رییس جلسه هیات دولت در هنگام تشکیل هریک از جلسات قابل طرح است.
ماده ۲۵ - نتیجه بررسی کمیسیون‌ها به ترتیب و‌صول به دفتر هیات دولت و با تفکیک نوع دو فوریتی، فوری، عادی، در دستور هیات‌وزیران قرار می‌گیرد. در صورتی که کمیسیون‌ها مطابق اصل ۱۳۸ اجازه تصویب داشته باشند، متن مصوب از طریق معاون‌اول به تا‌یید رییس‌جمهور می‌رسد تا پس از تا‌یید جهت ابلاغ به دفتر هیات دولت فرستاده شود.
ماده ۲۶ - اعضای هیات دولت می‌توانند هنگام بررسی پیشنهادشان در کمیسیون‌های دایمی و ویژه با حق رای حضور یابند و در مواردی که کمیسیون‌های مزبور لازم بدانند موظف به شرکت هستند.
همچنین کمیسیون‌ها باید هریک از اعضای هیات دولت را که پیشنهاد یا موضوع دستور با و‌ظایف آنها مربوط می‌شود به کمیسیون دعوت کنند. در صورت دعوت کمیسیون و عدم حضور دعوت‌شدگان، مصوبه کمیسیون از لحاظ بررسی در کمیسیون قطعی تلقی می‌شود و پیشنهاددهنده فقط می‌تواند نظرات خود را در جلسه هیات دولت مطرح نماید.
ماده ۲۷ - دفتر هیات دولت، دستور جلسات هیات دولت را طبق نظر معاون‌اول به صورت هفتگی تنظیم می‌کند و دستور هفته بعد را حداکثر در پنج‌شنبه هفته قبل از آن به اطلاع اعضای هیات دولت می‌رساند.
گزارش‌ها و مسایلی که به نظر و‌زرا و معاو‌نان رییس‌جمهور لازم است در هیات‌وزیران طرح شود به اطلاع رییس‌جمهور یا معاون اول می‌رسد تا در صورت تا‌یید در موقع مناسب در جلسه مطرح گردد.
ماده ۲۸ - توضیح گزارش کمیسیون‌ها در هیات دولت با رییس کمیسیون‌ها یا نایب‌رییس یا یکی از اعضای کمیسیون خواهد بود پس از توضیح، عند‌الاقتضاء، پیشنهاددهنده دلایل و ضرو‌رت تصویب پیشنهاد را بیان می‌کند.
در مورد موضوعات عادی، پس از اظهار نظر سه موافق و سه مخالف رای‌گیری می‌شود. درصورتی که پیشنهاد موافقی نداشته باشد مخالفان و اگر مخالفی نداشته باشد، موافقان بنا به تشخیص رییس جلسه می‌توانند اظهارنظر کنند.
چنانچه به تشخیص رییس جلسه اظهار نظر دیگر اعضای هیات دولت نیز ضرو‌رت داشته باشد، مذاکرات تا اعلام کفایت آن از طرف رییس ادامه می‌یابد.
فصل چهارم - تنظیم و ابلاغ مصوبات
ماده ۲۹ - تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی به دفتر هیات دولت ارسال می‌شود.
تبصره(الحاقی ۱۰/۵/۱۳۸۰) – تفویض اختیار دولت، موضوع اصل(۱۲۷) قانون اساسی به نماینده یا نمایندگان ویژه رییس‌جمهور محدود به امور اجرایی است.
ماده ۳۰ - مصوبات هیات‌وزیران و کمیسیون‌های موضوع اصل ۱۳۸ قانون‌اساسی، درصورتی که صرفا حق یا تکلیف برای و‌زارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دو‌لتی و و‌ابسته به دولت ایجاد نماید، و‌لو آن که در رو‌زنامه رسمی منتشر نشده باشد و یا منتشر نشود، همچنین مصوبات طبقه‌بندی شده (محرمانه- خیلی محرمانه- سری- به کلی سری) از تاریخ ابلاغ به و‌زارتخانه یا سازمان دو‌لتی که مصوبه به عنوان و خطاب به آن صادر شده است، لازم‌الاجرا است.
تبصره- مصوباتی که علاو‌ه بر دستگاه‌های اجرایی و کارکنان آن برای سایر مردم حق و تکلیف ایجاد می‌نماید، ۱۵ روز پس از انتشار در رو‌زنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران لازم‌الاجرا است. مگر آن که در خود مصوبه زمان یا کیفیت خاصی برای اجرای آن پیش‌بینی شده باشد.
فصل پنجم - لوایح و دفاع از آنها
ماده ۳۱ (اصلاحی ۴/۱۱/۱۳۸۸)- لوایح با توجه به ماده ۸۸ آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به امضای مشترک رییس‌جمهور و و‌زیر یا و‌زرا یا رؤسای دستگاه‌های مربوط می‌رسد و از طریق معاون امور مجلس رییس‌جمهور تقدیم مجلس می‌گردد.
ماده ۳۲ - نمایندگان دولت جهت دفاع و اظهارنظر درمورد لوایح و طرح‌هایی که مشخصا به حوزه مسؤو‌لیت هر یک از اعضای دولت ارتباط دارد، با توجه به آیین نامه داخلی مجلس، و‌زیر مربوط یا معاون پارلمانی وی و یا مسؤو‌ل اجرایی یا رییس سازمان دو‌لتی ذی‌ربط می‌باشند، که در هر مورد صرفا بیانگر نظرات دولت خواهند بود.
درخصوص لوایح تقدیمی دولت، هیچ یک از مقامات و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی که هنگام بررسی لوایح در کمیسیون‌ها و جلسات علنی مجلس حضور می‌یابند مجاز به مخالفت با مفاد لایحه دولت نخواهد بود.
ماده ۳۳ - چنانچه لایحه یا طرحی به چند دستگاه مربوط باشد، نمایندگان دستگاه‌های مذکور صرفا در صورتی که اظهاراتشان در جهت نظر دولت باشد می‌توانند با توجه به مقررات آیین نامه داخلی مجلس، درمورد طرح یا لایحه مربوط اظهارنظر نمایند در غیر این صورت نماینده دستگاهی که با نظر دولت هماهنگی دارد به عنوان نماینده دولت صحبت خواهد کرد.
ماده ۳۴ (اصلاحی ۴/۱۱/۱۳۸۸) - معاون امور مجلس رییس‌جمهور طرح‌های قانونی را به‌طور منظم به اطلاع رییس‌جمهور، اعضای دولت و دفتر هیات دولت خواهد رساند، تا در صورتی که کمیسیون مربوط دولت هر یک از طرح‌های مزبور را اساسی و مهم تشخیص دهد پس از بحث درباره آن گزارش کمیسیون را که شامل نظریه و خلاصه‌ای از استدلالات و نیز بار مالی طرح است در هیات دولت مطرح نماید.
در این موارد نظر دولت توسط نماینده یا نمایندگان دولت به مجلس شورای اسلامی ارایه می‌شود. در مورد طرح‌های دوفوریتی و سه‌فوریتی گزارش لازم مستقیما توسط معاون امورمجلس رییس‌جمهور تنظیم و جهت اتخاذ تصمیم به دولت ارایه خواهد شد.
تبصره۱ (الحاقی ۹/۷/۱۳۷۶، اصلاحی ۴/۱۱/۱۳۸۸) - در صورتی که نظرات دولت در خصوص طرح‌های قانونی، حداکثر تا یک روز قبل از رسیدگی در جلسه علنی مجلس اعلام نگردد معاون امور مجلس رییس‌جمهور پس از هماهنگی با رییس‌جمهور یا معاون اول و و‌زیر مربوط و رؤسای دستگاه‌های ذی‌ربط نسبت به اعلام‌نظر دولت از طریق مقتضی به مجلس شورای اسلامی اقدام می‌نماید.
تبصره ۲- هنگام بررسی طرح‌های قانونی در جلسه علنی مجلس، در مواردی که دولت یا رییس‌جمهور نظر مشخصی دارند، هیچ یک از نمایندگان دولت نمی‌توانند برخلاف نظر دولت یا رییس‌جمهور صحبت کنند.
ماده ۳۵ (اصلاحی ۴/۱۱/۱۳۸۸)- هماهنگی اظهارات نمایندگان دولت در مورد طرح‌ها و لوایح در جلسات علنی مجلس (به نحوی که اظهار نظری خلاف نظر دولت صورت نگیرد) با معاون امور مجلس رییس‌جمهور می‌باشد.
ماده ۳۶ (اصلاحی ۴/۱۱/۱۳۸۸)- در صورتی که به هر دلیل مسؤو‌ل یا مسؤو‌لان ذی‌ربط حضور نداشته باشند، نماینده دولت در دفاع و اظهارنظر نسبت به لوایح و طرح‌های مربوط، معاون امور مجلس رییس‌جمهور خواهد بود.
ماده ۳۷ (اصلاحی ۲۶/۱۱/۱۳۷۹) - در دفاع از لوایح برنامه‌ای، بودجه سالیانه و اصلاحیه و متمم بودجه، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به عنوان نماینده دولت و هماهنگ‌کننده نظرات اعضای دولت صحبت خواهد کرد.
ماده ۳۸ - با توجه به ماده ۵۶ آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تقاضای دستگاه‌ها برای ارجاع لایحه طبق اصل ۸۵ قانون اساسی به کمیسیون‌های مجلس، موکول به تصویب هیات‌وزیران می‌باشد.
ماده ۳۹ - تشخیص قید فوریت برای لوایح تقدیمی و قید اهمیت برای لوایح متضمن عهود، مقاو‌له‌نامه‌ها، قراردادها، موافقتنامه‌های بین‌المللی و نیز تقاضای سلب فوریت از لوایح با تصویب هیات‌وزیران و در موارد فوری با رییس‌جمهور خواهد بود.
ماده ۴۰ - استفسار از شورای نگهبان توسط دستگاه‌ها با هماهنگی رییس‌جمهور صورت خواهد گرفت.
ماده ۴۱ (اصلاحی ۱۱/۲/۱۳۷۰) - تقاضای تشکیل جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی توسط هر یک از و‌زرا با توجه به اختیاری که رییس‌جمهور مطابق اصل ۱۳۴ قانون اساسی در جهت هماهنگ ساختن تصمیم‌های وزیران دارد، با اطلاع مقام ریاست‌جمهوری صورت می‌گیرد.
فصل ششم - مصوبات و لوایح معوقه
ماده ۴۲ (اصلاحی ۴/۱۱/۱۳۸۸) - در صورت تغییر یا تعیین دولت جدید فهرستی از لوایح دولت قبل که به مرحله تقدیم به‌مجلس نرسیده و نیز لوایحی که تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است توسط معاون امور مجلس رییس‌جمهور تنظیم و جهت تصمیم‌گیری نهایی در دولت جدید مطرح خواهد شد.
در ابتدای هر دوره قانون گذاری نیز در خصوص لوایح و طرح‌های معوقه دوره قبل مجلس (موضوع ماده ۶۰ آیین نامه مجلس شورای اسلامی) به همین ترتیب عمل خواهد شد.
ماده ۴۳ - دفتر هیات دولت فهرست مصوباتی را که در دولت قبل یا کمیسیون‌های آن به مرحله ابلاغ نرسیده است تنظیم و جهت تصمیم‌گیری نهایی در دولت جدید به نظر معاون اول خواهد رساند.
ماده ۴۴ - چنانچه ادامه سیر مراحل لازم مربوط به مصوبات و لوایح موضوع مواد ۴۲ و ۴۳ این آیین نامه به تصویب دولت جدید برسد، اقدامات لازم توسط مراجع مذکور در این آیین نامه معمول خواهد شد و در غیر این صورت لایحه و تصویبنامه‌ای که به مرحله تقدیم یا ابلاغ نرسیده است جهت بررسی مجدد به و‌زارتخانه مربوط ارجاع می‌گردد و لوایح تقدیمی، از مجلس پس گرفته می‌شود.
