پیام رای:
بند ۳ بخشنامه شماره ۲۸؍۷۱۰ مورخ ۱۰؍۷؍۱۳۹۸ معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهد ده ساله محضری مبنی بر عدم ارائه درخواست انتقال و جابجایی از پذیرفته‌شدگان آزمون استخدام پیمانی سال ۱۳۹۷ وزارت آموزش و پرورش است، ابطال شد.
متن دادنامه:
شماره دادنامه: ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۹۵۲
تاریخ دادنامه: ۲۵؍۵؍۱۴۰۱
شماره پرونده: ۰۰۰۱۸۸۵
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمد تمیمی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۳ بخشنامه شماره ۲۸؍۷۱۰ مورخ ۱۰؍۷؍۱۳۹۸ معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش
گردش کار:
شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۳ بخشنامه شماره ۲۸؍۷۱۰ مورخ ۱۰؍۷؍۱۳۹۸ معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
“وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۹۷ بر اساس اختیارات ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان بر اساس مجوز شماره ۱۶۶۷۲۰۷- ۱۰؍۱۱؍۱۳۹۶ سازمان اداری و استخدامی کشور برای جذب مستخدمین پیمانی از طریق پنجمین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی کشور اقدام نمود و در این راستا قبول شدگان آزمون را ملزم به سپردن تعهـد خدمت ده ساله به شرح پیوست شماره ۳ بخشنامه شماره ۲۸؍۷۱۰-۱۰؍۷؍۱۳۹۸ معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش نمود. از آنجایی که اختیارات ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان و مجوز شماره ۱۶۶۷۲۰۷-۱۰؍۱۱؍۱۳۹۶ سازمان اداری و استخدامی کشور و دیگر قوانین مربوطه اجازه اخذ تعهد ده ساله را از مستخدمین پیمانی موضوع ماده ۲۸ اساسنامه دانشـگاه فرهنگیان به وزارت آمـوزش و پرورش نمی‌دهند و مستخدمین پیمانی ماده ۲۸ در شمول قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب ۸؍۳؍۱۳۶۹ قرار نمی گیرند، به نظر می رسد وزارت آموزش و پرورش خارج از حوزه اختیارات خود اقدام به اخذ تعهد موضوع بخشنامه شماره ۲۸؍۷۱۰-۱۰؍۷؍۱۳۹۸ معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش نموده است؛ بنابراین تقاضامند است در صورت امکان نسبت به بررسی موضوع و لغو تعهد ۱۰ ساله مستخدمین پیمانی ماده ۲۸ سال ۱۳۹۷ از جمله اینجانب اقدام فرمایید. شایان ذکر است قانون متعهدین خدمت وزارت آموزش و پرورش مصوب ۸؍۳؍۱۳۶۹ مستخدمین پیمانی ماده ۲۸ را شامل نمی شود. زیرا صراحتاً درباره دانشجویان دانشگاه‌ها صادق است و نه فارغ التحصیلان دیگر دانشگاه ها که بر اساس ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان با آزمون به شکل پیمانی به استخدام آموزش و پرورش در می آیند.”
متن مقرره مورد شکایت:
“اداره کل آموزش و پرورش استان …
با سلام و احترام
در اجرای مجوز استخدامی شماره ۱۶۶۷۲۰۷ مورخ ۱۰؍۱۱؍۱۳۹۶ سازمان اداری و استخدامی کشور، اسامی تاییدشدگان پودمان‌های ماده (۲۸) دوره مهارت آموزی آزمون استخدام پیمانی سال ۱۳۹۷ و جاماندگان از دوره مهارت‌آموزی استخدام پیمانی سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی به پیوست ایفاد می‌گردد، خواهشمند است دستور فرمائید؛ به منظور صدور احکام استخدام پیمانی پذیرفته شدگان آزمون فوق موارد ذیل رعایت گردد.
…….
۳- اخذ تعهد ۱۰ ساله محضری (مطابق فرم تعهد پیوست) مبنی بر عدم ارائه درخواست انتقال و جابجایی تحت هر شرایطی و انجام تعهدات مربوط الزامی است و به کارگیری افراد صرفاً در شغل محل قبول شده در آزمون‌های استخدام پیمانی سال مربوط است.
…….
معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش”
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره ۱۵۷۳۲۶-۱۳؍۹؍۱۴۰۰ توضیح داده است که:
“همانگونه که مستحضرند بر اساس اصل ۱۲۶ قانون اساسی رئیس‌جمهور مسئولیت امور اداری و استخدامی کشور را مستقیماً بر عهده دارد. لکن می تواند اداره آنها را به عهده دیگری بگذارد. مقام یاد شده مسئولیت امور اداری و استخدامی کشور را به احدی از معاونان خود (رئیس سازمان اداری و استخدامی) واگذار نموده است. بر اساس اختیارات تفویضی سازمان اداری و استخدامی کشور در اجرای ماده ۴۴ قانون مدیریت خدمات کشوری ماده ۶ دستورالعمل نحوه برگزاری امتحان عمومی و تخصصی برای استخدام افراد در دستگاه های اجرایی منضم به بخشنامه شماره ۹۷۵۷؍۹۳؍۲۰۰- ۱۹؍۷؍۱۳۹۳ سازمان اداری و استخدامی کشور و بند اول ماده یک اصلاح دستورالعمل نحوه برگزاری امتحان عمومی و تخصصی برای استخدام در دستگاه‌های اجرایی (بخشنامه شماره ۱۱۷۲۶۶۰- ۶؍۲؍۱۳۹۶ سازمان اداری و استخدامی کشور) آزمون استخدام پیمانی سال ۱۳۹۷ را با همکاری سازمان سنجش آموزش کشور برگزار نمود. بنابراین هرگونه استخدام یا به کارگیری نیرو، با اخذ مجوز از سازمان اداری و استخدامی کشور و بدون مداخله این وزارت صورت گرفته است. لذا استماع شکایت، مستلزم طرف دعوی قرار دادن سازمان اداری و استخدامی کشور می باشد. ضمناً برابر آراء وحدت رویه هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های ۴۷۵ و ۴۷۴- ۱۷؍۵؍۱۳۹۶ و ۱۸۴۱- ۲۰؍۹؍۱۳۹۷ شرایط قید شده در آگهی های استخدامی که داوطلبان با آگاهی از این موضوع در آزمون شرکت کرده اند، الزام آور می باشد. به استناد ماده ۴۳ قانون مدیریت خدمات کشوری، دستگاه های اجرایی می توانند با لحاظ نمودن قوانین و مقررات قبلی، شرایطی علاوه بر شرایط عمومی استخدام را ملاک عمل قرار دهند.
مستند به تبصره یکم ماده ۸ اصلاح آیین‌نامه استخدام پیمانی موضوع تبصره ماده ۶ قانون استخدام کشوری و تصویب نامه شماره ۵۲۲۸۲؍ت۶۶۴-۵؍۶؍۱۳۶۸ کلیه ضوابط و مقررات اداری و استخدامی مربوط به مستخدمین رسمی در مورد مستخدمین پیمانی نیز ملاک عمل می باشد و از سویی وفق مواد ۱ و ۳ قانون متعهدین خدمت در آموزش و پرورش، اخذ تعهد از مستخدمین رسمی آزمایشی ضروری است. بنابراین تعهد ماخوذه از مستخدمین پیمانی، بنا به تجویز قانونی و با رعایت شرایط و ضوابط جاری صورت گرفته است. به موجب تبصره ۴ قانون «نحوه جذب منابع انسانی در مشاغل آموزشی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش» مصوب جلسه شماره ۸۳۳-۲۷؍۸؍۱۳۹۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی، هرگونه گزینش و استخدام در مشاغل آموزشی تربیتی در آموزش و پرورش، بر اساس نیاز برای بوم (منطقه محل خدمت اولیه) خواهد بود و پذیرفته شدگان نمی‌توانند درخواست خروج از بوم استخدام را نمایند و خارج شدن از بوم به منزله قطع رابطه استخدامی فرد با دستگاه و ابقای ردیف برای بوم خواهد بود. بنابراین یکی از دلایل اخذ تعهد نیز خدمت در بوم و ممانعت از خروج از آن است. با توجه به اینکه استخدام سال ۱۳۹۷ به صورت پیمانی بوده است، لذا برابر تبصره ۴ ماده ۴۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، تعیین محل خدمت و شغل مورد تصدی کارمندان دولت در پیمان نامه تعیین می گردد. در این راستا مستخدم پیمانی نمی تواند شرایط جدیدی را پیشنهاد نماید ولی دولت می تواند حتی در جریان اجرای قرارداد از طریق وضع مقررات و اعمال پاره ای از مقررات از جمله ماده ۴۳ پاره ای از شرایط پیمان را تغییر نماید.”
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۵؍۵؍۱۴۰۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: در قوانین و مقررات عمومی کشور از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ و آیین‌نامه استخدام پیمانی مصوب سال ۱۳۶۸ هیات وزیران شرطی مبنی بر ارائه تعهد محضری جهت خدمت در محل مورد تقاضا پیش‌بینی نشده و براساس قوانین و مقررات مذکور، حق انتقال و جابجایی کارمندان رسمی و پیمانی به رسمیت شناخته شده و مدت اشتغال کارمندان پیمانی ممکن است کمتر از ده سال باشد که در این صورت اساساً اشتغال اشخاص به مدت ده سال امکان‌پذیر نخواهد بود.
ثانیاً: براساس آرای متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرای شماره ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۳۰۵۸- ۲۳؍۱۱؍۱۴۰۰ و شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۱۱۸- ۲۰؍۱؍۱۴۰۱ این هیات، شرط ارائه تعهد محضری مبنی بر عدم تقاضای انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خلاف قانون تشخیص و ابطال شده است و در نتیجه وضع شرط ارائه تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت در محل جغرافیایی مورد تقاضا توسط داوطلب پذیرفته‌شده مندرج در مقرره مورد شکایت عملاً منتج به عدم برخورداری از امکان انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خواهد شد.
ثالثاً: براساس رای شماره ۲۲۴ مورخ ۱۸؍۴؍۱۳۸۵ هیات عمومی دیوان عدالت اداری اعلام شده است که: «وضع قواعد آمره در باب شرایط استخدام افراد در واحدهای دولتی و عمومی از وظایف و اختیارات قوه مقننه یا ماذون از قبل قانونگذار است…» و از همین رو، حکم مقرر در بند ۳ بخشنامه شماره ۲۸؍۷۱۰ مورخ ۱۰؍۷؍۱۳۹۸ معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهد ده ساله محضری مبنی بر عدم ارائه درخواست انتقال و جابجایی از پذیرفته‌شدگان آزمون استخدام پیمانی سال ۱۳۹۷ وزارت آموزش و پرورش است، خارج از حدود اختیار مرجع وضع‌کننده آن بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
حکمتعلی مظفری- رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
