پیام رای
بند ۱۸ صورتجلسه اولین نشست هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ که علی‌الاطلاق و صرف نظر از استفاده یا عدم استفاده از خدمات رفاهی (خوابگاه و تغذیه) توسط دانشجو معلمان حکم به الزام به کسر ۴۵% از حقوق تمامی متعهدین خدمت به صورت مبنا و میزان ثابت کرده است از تاریخ تصویب ابطال شد
متن دادنامه
تاریخ دادنامه: ۱۴۰۲/۷/۲۵ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۹۱۹۱۲۶
شماره پرونده: ۰۲۰۰۰۰۸
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمدحسین قاسمی
طرف شکایت: دانشگاه فرهنگیان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۱۸ صورتجلسه اولین نشست هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱۸ صورتجلسه اولین نشست هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
“اینجانب نسبت به مصوبه هیأت امنا دانشگاه فرهنگیان در خصوص تبصره ماده ۶ قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش مصوب ۸/۳/۱۳۶۹ اعتراض نموده و با استناد به مواد ۱۰ و ۱۱ قانون دیوان عدالت اداری درخواست نقض و ابطال مصوبه مذکور را دارم.
نظر به مصوبه اخیر هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان با عنایت به تبصره ششم قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش: کسر حقوق این دانشجویان بابت هزینه‌های شبانه‌روزی و خوابگاه و خدمات حضوری بوده است و کسورات دریافتی در فصل تابستان و ایامی که دانشجویان در دانشگاه حضور فیزیکی ندارند «همانند ایام تعطیل طولانی مدت دانشگاه به سبب شیـوع ویروس کرونا و همچنین فرجـه تعطیلات میان ترم» خلاف این قانـون می‌باشد. لذا خواهشمند است نسبت به ابطال مصوبه اخیرالتصویب و ابلاغ آن به هیأت امنا دانشگاه فرهنگیان و برگزاری مجدد جلسه و تغییر آن مصوبه به نحوه دیگر در شرایط اضطراری حال حاضر که هیچ گونه خدماتی دریافت نمی‌شود که باعث رعایت عدالت و احقاق حقوق دانشجویان می‌گردد دستور اقدام لازم و اتخاذ تصمیم شایسته و قانونی مورد استدعاست.”
متن مقرره مورد شکایت
“مصوبات هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان
وزارت آموزش و پرورش ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور ـ رئیس دانشگاه فرهنگیان
هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان در اولین جلسه مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ بنا به پیشنهاد هیأت رئیسه دانشگاه بر اساس مواد ۸ و ۱۳ اساسنامه، تصویب نمود:
……..
۱۸ـ وزارت آموزش و پرورش حسب تبصره ۱ ماده ۲۰ اساسنامه، ۴۵% حقوق متعهدین خدمت را جهت هزینه خوابگاه (۱۰%) و غذا (۳۵%) به حساب متمرکز دانشگاه واریز نماید.”
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل امور حقوقی، املاک و قراردادها و رسیدگی به شکایات دانشگاه فرهنگیان به موجب لایحه شماره ۱۲۰/۷۹۶۹ مورخ ۲۵/۴/۱۴۰۲ توضیح داده است که:
“دانشگاه فرهنگیان مشمول بند (ب) ماده (۲۰) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و ماده (۱) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور بوده و بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی در چارچوب مصوبات و آیین‌نامه‌های مالی و معاملاتی و اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیأت امنا عمل می‌نماید. در پاسخ به بخش دوم سوال اول معروض می‌دارد مطابق بند (ب) ماده ۲۷ آیین‌نامه مالی معاملاتی، درآمدهای اختصاصی دانشگاه موضوع به حساب خزانه واریز و بنا به درخواست دانشگاه به حساب‌های پرداخت منتقل می‌شود و در خصوص بند ۱۸ صورتجلسه اولین نشست هیات امنای دانشگاه فرهنگیان مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ که مورد شکایت قرار گرفته است در بند (غ) ماده ۱ دستورالعمل انواع و نحوه وصول و مصرف درآمدهای اختصاصی موضوع بند (ب) ماده ۲۷ آیین‌نامه مالی معاملاتی دانشگاه فرهنگیان تحت عنوان درآمد حاصل از تبصره ذیل ماده ۶ قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته است .
در پاسخ به سوال دوم در خصوص مبنای کسر هزینه به یک میزان ثابت و عدد ۴۵ درصد و اساس ارزیابی این هزینه‌ها نیز اعلام می‌دارد:
همانطور که استحضار دارند؛ موضوع کسورات رفاهی دانش آموزان و دانشجو معلمان در قانون الحاق ۲ ماده به قانون اجازه تأسیس دانشسراهای مقدماتی و عالی مصوب سال ۱۳۱۲ مصوب ۳۱/۳/۱۳۵۴ (ماده ۱۸ الحاقی) پیش‌بینی شده و امری مسبوق به سابقه در قوانین بوده و دارای مبنای قانونی می‌باشد .
بر اساس مصوبه اصلاح و تکمیل ماده ۱ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان مصوب جلسه ۷۲۲ مورخ ۲۴/۹/۱۳۹۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی که به تاریخ ۲۱/۷/۱۴۰۰ از سوی رئیس جمهور محترم و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی به وزارتین ابلاغ شده است و همچنین و مطابق بند (۴) از بخش (د) شرایط و ضوابط پذیرش و تربیت دانشجو معلم متعهد خدمت در رشته‌های تحصیلی دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی به شرح صفحات ۲ تا ۴ دفترچه بخش پیوست‌های آزمون سراسری تحصیل دانشجویان پذیرفته شده در دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی به صورت شبانه‌روزی می‌باشد.
مطابق ماده (۶) قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش (مصوب ۸/۳/۱۳۶۹ مجلس شورای اسلامی) دانشجویان متعهد خدمت موضوع این قانون از آغاز تحصیل به استخدام آزمایشی وزارت آموزش و پرورش درآمده و از حقوق و فوق‌العاده شغل (حق شغل و حق شاغل) مربوط به مدارک تحصیلی لازم جهت ورود به دوره تحصیلی مورد نظر برخوردار می‌شوند و به استناد تبصره ذیل همان ماده هزینه‌های شبانه‌روزی و هزینه خوابگاه بابت استفاده از امکانات دانشگاه از وجوه پرداختی به آنان کسر خواهد شد.
بند «۱۳» بخش دوم دستورالعمل وزارتی شماره ۴۷۳۷۴ مورخ ۲۹/۳/۱۳۹۵ مربوط به متعهدین خدمت در وزارت آموزش و پرورش اعلام می‌دارد: «پرداخت حقوق کارآموزی و حقوق به دانشجویان متعهد خدمت موضوع قانون متعهدین خدمت، مانع از استفاده آنان از امکانات رفاهی عمومی از قبیل خوابگاه و وام صندوق رفاه و غیره که مراکز تربیت معلم (پردیس‌های دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی) معمولا در اختیار آنان قرار می‌دهند نخواهد بود، لکن هزینه‌های شبانه روزی و هزینه خوابگاه وفق مقررات مربوط از وجوه پرداختی کسر خواهد شد.»
به موجب بند (۱۸) مصوبات اولین جلسه هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان (مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ ) که در چارچوب بند (ب) ماده (۲۰) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (مصوب ۱۳۸۹) و ماده (۱) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور از اعتبار قانونی برخوردار می‌باشد و به تأیید و امضای وزرای وقت آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری و سایر اعضای محترم هیأت امنای دانشگاه نیز رسیده و در دومین نشست عادی هیات امنا مورخ ۲/۴/۱۳۹۳ نیز تنفیذ و از سوی رئیس جمهور به دانشگاه ابلاغ شده است؛ مقرر شده که وزارت آموزش و پرورش حسب تبصره (۱) ماده (۲۰) اساسنامه دانشگاه فرهنگیان به میزان ۴۵% حقوق (حق شغل و حق شاغل) متعهدین خدمت را به تفکیک هزینه خوابگاه به میزان (۱۰%) و هزینه غذا به میزان (۳۵%) کسر و به حساب متمرکز دانشگاه فرهنگیان واریز نماید.»
بر اساس بخشنامه شماره ۱۲۶۸۰۱/۷۰۰ مورخ ۶/۱۳۹۷/ ۳ ۱ معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش که به تمامی ادارات کل استان‌های آموزش و پرورش در سراسر کشور ابلاغ گردیده مقرر شده است که به میزان ۴۵ درصد از حقوق کلیه دانشجو معلمان کسر و به حساب درآمدهای اختصاصی دانشگاه فرهنگیان جهت هزینه‌های شبانه‌روزی و خوابگاهی واریز شود؛ کما اینکه رویه عملی و عرف متداول وزارت آموزش و پرورش (معاونت تأمین و تربیت نیروی انسانی و دفتر تربیت معلم) در رابطه با روش و میزان کسر از حقوق متعهدین خدمت «دانشجو یا دانش آموز معلمان» از جمله بخشنامه وزیر محترم وقت راجع به ابلاغ آیین‌نامه امور مالی مراکز و دانشسراهای تربیت معلم (موضوع بخشنامه شماره ۱۵۸/۶۰۰/۱۰۰ مورخ ۹/۵/۱۳۷۲ ) و تصریح ماده (۱۱) آن آیین‌نامه به کسر هزینه‌های شبانه روزی و خوابگاه از حقوق متعهدین خدمت و تعیین محل مصرف آنها و بخشنامه‌های شماره ۷۲۴/۶۱۰/۱۰۰ مورخ ۱۱/۱۰/۱۳۷۰ و ۳۹/۶۰۰/۱۰۰ مورخ ۸/۲/۱۳۷۲ ) معاون وقت تأمین و تربیت نیروی انسانی در خصوص تعیین میزان و روش کسر هزینه‌های شبانه‌روزی (به ویژه بند ۲ بخشنامه اخیر) دایر بر تعیین (۳۵%) مجموع حقوق و فوق‌العاده شغل دانشجو معلمان جهت هزینه‌های غذایی و (۱۰%) جهت هزینه‌های خوابگاهی نیز چنین بوده است.”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۲/۷/۲۵ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
به موجب ماده ۶ قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش مصوب سال ۱۳۶۹: «دانشجویان متعهد به خدمت موضوع این قانون از آغاز تحصیل خود به استخدام آزمایشی وزارت آموزش و پرورش درآمده و از حقوق و فوق‌العاده شغل مربوط به مدارک تحصیلی لازم جهت ورود به دوره تحصیلی مورد نظر برخوردار خواهند شد. ضمناً حقوق کارآموزی دانش‌آموزان دانشسراهای تربیت معلم معادل حقوق و فوق‌العاده شغل مربوط به مدرک تحصیلی لازم جهت ورود به دوره تحصیلی مورد نظر پرداخت خواهد شد» و براساس تبصره همین ماده: «پرداخت حقوق کارآموزی و حقوق به دانش‌آموزان و دانشجویان مذکور مانع از استفاده آنان از امکانات رفاهی عمومی از قبیل خوابگاه و وام صندوق رفاه و غیره که دانشسراها و مراکز تربیت معلم و آموزشکده‌های فنی و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و حوزه‌های علمیه معمولاً در اختیار آنان قرار می‌دهند نخواهد بود، لکن هزینه‌های شبانه‌روزی و هزینه خوابگاه از وجوه پرداختی کسر خواهد شد» و بر همین اساس هرچند کسر مبالغ مصرح در مقرره مورد اعتراض در اجرای قسمت اخیر تبصره فوق صورت گرفته، لیکن مفاد تبصره یادشده متضمن جواز کسر از حقوق متعهدین خدمت در صورت بهره‌مندی از امکانات رفاهی بوده و بر همین اساس مجوزی دائر بر کسر مبالغ موصوف در صورت عدم استفاده از خدمات رفاهی (خوابگاه و غذا) قابل استنتاج نیست. ضمن اینکه جواز کسر حقوق از دانشجو معلمان با لحاظ مجوز قانونگذار در تبصره ماده ۶ قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش متوقف بر پرداخت و هزینه‌کرد بابت امکانات رفاهی است که جبران و اعاده وجوه پرداختی و هزینه شده را مستلزم محاسبه با معیار شخصی می‌نماید و نه معیار کلّی و نوعی و بدون در نظر گرفتن استفاده یا عدم استفاده از امکانات موصوف. بنا به مراتب فوق، بند ۱۸ صورتجلسه اولین نشست هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ که علی‌الاطلاق و صرف نظر از استفاده یا عدم استفاده از خدمات رفاهی (خوابگاه و تغذیه) توسط دانشجو معلمان حکم به الزام به کسر ۴۵% از حقوق تمامی متعهدین خدمت به صورت مبنا و میزان ثابت کرده است، خلاف اصل بیست و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تبصره ماده ۶ قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش مصوب سال ۱۳۶۹ بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری ( اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲ ) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری
