تاریخ دادنامه: ۱۴۰۲/۱۲/۸
شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۳۱۹۷۳۵۱
شماره پرونده: ۰۲۰۰۰۴۰
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم فائزه سامره
طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۳ـ ۸ از ماده ۳ آیین‌نامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۴۰۰/۹/۲۷ شورای هدایت استعدادهای درخشان
گردش کار:
شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۳ـ ۸ از ماده ۳ آیین‌نامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۴۰۰/۹/۲۷ شورای هدایت استعدادهای درخشان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
“اینجانب فائزه سامره دانشجوی رشته پرستاری دانشگاه آزاد در هنگام ثبت نام و استفاده از تسهیلات اعلامی برای تحصیل دانشجویان استعداد درخشان متوجه شدم که با توجه به مصوبه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قسمت بند ۳ـ ۸ از ماده ۳ آیین‌نامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۴۰۰/۹/۲۷ شورای هدایت استعدادهای درخشان، فارغ‌التحصیلان رشته‌های گروه پزشکی دانشگاه آزاد از امکان برخورداری از مزایای بند (ط) ماده ۳ که اشعار می‌دارد: «۱۰% برتر دانش آموختگان هر رشته با ورودی مشترک در مقاطع کارشناسی و بالاتر در هر دانشگاه (مشروط بر اینکه تعداد فارغ‌التحصیلان هر دوره حداقل ۵ نفر باشند) با کسب معدل کل حداقل ۱۷ استثنا شده‌اند لذا از آنجا که این مصوبه باعث تضییع حقوق فارغ‌التحصیلان رشته‌های گروه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی شده و با قانون اساسی و قانون رعایت حقوق شهروندی و نیز با تصمیمات کشوری منافات دارد. برابر مواد ۴، ۶ و ۱۷ از اساسنامه اصلاحی دانشگاه آزاد اسلامی مصوب جلسه ۶۸۲ـ ۲۶/۱۱/۱۳۸۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه از تاریخ صدور جواز تأسیس توسط شوراهای گسترش آموزش عالی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسمیت می‌یابد و رئیس دانشگاه نماینده قانونی دانشگاه خواهد بود همچنین دانشگاه تابع کلیه ضوابط و مقررات مربوط به مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیر انتفاعی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و اصلاحات بعدی آن و حسب مورد مقررات وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده و ظرفیت پذیرش دانشجویان برای هر سال تحصیلی موضوع بند (ن) ماده ۱۲ این اساسنامه باید بر اساس نیازهای کشور و حسب مورد به تصویب نهایی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برسد.
برابر مصوبه جلسه ۳۸۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۷۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی کلیات طرح شکوفاسازی استعدادهای درخشان و مراحل اجرایی آن مطرح و به تأیید رسید و تأکید گردید که این طرح شامل رشته‌های پزشکی هم باشد. بحث در جزئیات و تصویب آیین‌نامه این طرح به شورای مشترک ارجاع شد. تمامی فرآیند تعیین رشته تحصیلی، پذیرش دانشجو و ضوابط فارغ‌التحصیلی دانش آموختگان، امکان تحصیل در مقاطع بالاتر در سایر دانشگاه‌ها برابر ضوابط اعلامی شورای عالی انقلاب فرهنگی و تحت نظر وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام می‌گیرد و برخورداری از مزایای طرح شکوفاسازی استعدادهای درخشان و مراحل اجرایی آن همچنین آیین‌نامه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت بهداشت مصوب ۱۳/۵/۱۳۸۶ محدودیتی در این خصوص برای دانش آموختگان دانشگاه آزاد مشخص ننموده است لذا با توجه به اینکه به موجب بندهای ۹ و ۶ از اصل ۳ و اصول ۴، ۱۹ و ۲۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی از جمله وظایفی است که دولت برای تحقق آن باید همه امکانات خود را به کار برد و اعطای امتیاز خاص برای بخشی از افراد جامعه و از طرفی ایجاد محددیت و محرومیت برای بخش دیگری از افراد جامعه در این زمینه به وجود می‌آورد. تقاضای ابطال بند ۳ـ ۸ از ماده ۳ مصوبه مذکور به شرح خواسته جهت جلوگیری از تضییع حق اینجانب مورد تقاضاست.”
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر می‌باشد:
“آیین‌نامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
مقدمه: در اجرای بند ۱ ماده ۲ آیین‌نامه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به منظور تسهیل مسیر آموزشی دانشجویان استعداد درخشان در جهت شکوفایی استعدادهای آنان، این آیین‌نامه تدوین و اجرا می‌شود.
……..
ماده ۳ـ پذیرش با آزمون
متقاضیان واجد شرایط بند ۳ـ۱ می‌توانند با رعایت دیگر شرایط مقرر در این ماده و با شرکت در آزمون ورودی برای تحصیل در دوره بالاتر (به استثنای دوره‌های فوق تخصصی) در دانشگاه‌ها پذیرفته شوند.
۳ـ۱ـ واجدین شرایط عبارتند از:
الف ـ برگزیدگان آزمون سراسری گروه آزمایشی علوم تجربی باکسب رتبه کشوری مساوی و کمتر از ۵۰۰ (با معرفی سازمان سنجش آموزش کشور)
ب ـ دارندگان مدال طلا، نقره و برنز کشوری از المپیادهای دانش آموزی شیمی، ریاضی، فیزیک، زیست شناسی، رایانه و نجوم (با معرفی سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان).
ج ـ رتبه‌های اول تا سوم انفرادی و رتبه اول گروهی کشوری المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی کشور در هر یک از حیطه‌های المپیاد (به شرط آن که هر یک از اعضای برگزیده رتبه اول گروهی، در مرحله انفرادی ۸۰% نمره نفر سوم انفرادی همان حیطه را کسب نموده باشند) با معرفی دبیرخانه المپیاد علمی وزارت متبوع.
د ـ برگزیدگان حائز رتبه‌های اول تا سوم کشوری جشنواره رازی، جشنواره‌های خوارزمی و جوان خوارزمی (در زمینه علوم پزشکی) و نفرات اول تا سوم جشنواره جایزه ملی ایثار با معرفی دبیرخانه‌های مربوطه.
هـ ـ مـالکان ابـداع یا اختراع ثبت شـده در زمینـه علـوم پزشکی با تـأیید معاونت تحقیقات و فناوری وزارت متبوع بر اساس ضوابط مربوطه.
و ـ دانشجویان نمونه کشوری گروه پزشکی در هر مقطع با معرفی ستاد انتخاب دانشجوی نمونه کشوری.
ز ـ ۲/۵% پذیرفته شدگان برتر کشوری در هر یک از آزمون‌های متمرکز جامع علوم پایه پزشکی، دندانپزشکی و جامع داروسازی و جامع پیش کارورزی پزشکی با کسب حداقل ۷۵% نمره کل آزمون مربوطه با معرفی مرکز سنجش.
ح ـ رتبه‌های برتر پذیرفته شدگان در آزمون ورودی دوره‌های تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد، تا ظرفیت ۲۰ نفر پذیرفته شده در هر رشته، نفر اول کشوری، تا ۵۰ نفر پذیرفته شده در هر رشته، دو نفر اول کشوری و در صورتی که تعداد پذیرفته شدگان بیش از ۵۰ نفر باشد، در مجموعه سه نفر اول کشوری.
ط ـ ۱۰% برتر دانش آموختگان هر رشته با ورودی مشترک در مقاطع کارشناسی و بالاتر در هر دانشگاه (مشروط بر اینکه تعداد فارغ‌التحصیلان هر دوره حداقل ۵ نفر باشد) با کسب معدل کل حداقل ۱۷.
…………….
۳ـ ۸ ـ فارغ‌التحصیلان رشته‌های گروه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی که مطابق موارد مندرج در بند ۳ـ ۱ ماده ۳ (به غیر از بند ط) آیین‌نامه رتبه کسب نموده‌اند، با رعایت سایر شرایط آیین‌نامه می‌توانند از تسهیلات این ماده بهره مند شوند. “
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی، املاک و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه‌ای به شماره ۱۵۰۲/۱۰۷ /د ـ ۳۰/۲/۱۴۰۲ به طور خلاصه توضیح داده است که:
“بر اساس قانون تشکیلات، وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال ۱۳۶۷ تدوین و ارائه سیاست‌ها، تعیین خط مشی‌ها و برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی، تعیین رشته‌ها و مقاطع تحصیلی مورد نیاز و اجرای برنامه‌های تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی از وظایف قانونی این وزارتخانه است. با عنایت به مصوبه جلسه ۵۰۲ ـ ۲۲/۵/۱۳۸۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی شورای هدایت استعدادهای درخشان به طور مستقل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد. آخرین آیین‌نامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای بند ۲ آیین‌نامه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت متبوع در تاریخ ۳۰/۱۰/۱۳۹۷ به تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است و به موجب آیین‌نامه یاد شده مفاد آن برای پذیرش دانشجو از سال تحصیلی ۱۴۰۰ ـ ۱۳۹۹ لازم‌الاجرا اعلام شده است.
با توجه به ظرفیت بالای ورودی رشته‌های دکترای عمومی، کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی در هر سال، ورود ده درصد فارغ‌التحصیلان همه رشته‌های آن دانشگاه به صورت مازاد (سهمیه استعداد درخشان به صورت مازاد پذیرش می‌شوند) به مقطع بالاتر موجب افزایش غیرمنطقی و مازاد بر نیاز تعداد فارغ‌التحصیلان مقاطع بالاتر خواهد گردید که این موضوع در دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی با توجه به تعداد محدود پذیرفته شدگان آنها تغییر غیرعلمی در تعداد فارغ‌التحصیلان مقطع بالاتر در سال‌های بعد ایجاد می‌کند. شایان ذکر است با استقرار نظارت‌ها و ارزیابی‌های اخیر با هماهنگی واحد نظارت و ارزیابی دانشگاه آزاد اسلامی، شورای هدایت استعدادهای درخشان در نظر دارد با در نظر گرفتن تعداد نفرات استعداد درخشان بهره‌مند از این تسهیلات در دانشگاه‌های وزارت بهداشت در خصوص تعداد سهمیه برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی موضوع را مورد بررسی قرار دهد به نحوی که این موضوع موجب افزایش مشکلی در بازار کار با توجه به حجم فارغ‌التحصیلان آن دانشگاه نگردد. بر این اساس و با عنایت به موارد فوق از آنجا که تمامی اقدامات وفق ضوابط و مقررات صورت گرفته است. صدور رأی به رد شکایت مطروحه مورد تقاضا است. “
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۲/۱۲/۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
براساس بند ۹ اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است و مطابق اصل نوزدهم قانون اساسی، مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و به موجب اصل بیستم قانون اساسی، همه افراد ملّت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. نظر به اینکه مفاد بند ۳ـ ۸ ذیل ماده (۳) آیین‌نامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۴۰۰/۹/۲۷ شورای هدایت استعدادهای درخشان دائر بر عدم امکان بهره‌مندی فارغ‌التحصیلان رشته‌های گروه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی از امتیاز مقرر در ردیف (ط) ذیل بند ۳ـ ۱ از ماده (۳) آیین‌نامه اخیرالذکر، مصداق تبعیض ناروا و عدم ایجاد امکانات عادلانه برای آحاد ملّت است، از این رو بند مذکور با بند ۹ اصل سوم و اصول نوزدهم و بیستم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲ ) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری
