اظهارنامه چیست؟
اظهارنامه؛ شیوه‌ای برای مطالبه حق
اظهارنامه، نوشته‌ای است که مطابق مقررات قانونی تنظیم می‌شود و به صراحت ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، از راه‌های رسمی مطالبه حق به شمار می‌رود. به عبارت دیگر، ارسال اظهارنامه مقدمه‌ای است برای مطالبه‌ی بعضی حقوق.
به وسیله اظهارنامه، نه تنها مطالبه رسمی حق امکان‌پذیر است، بلکه می‌توان توسط اظهارنامه آمادگی تسلیم هر چیزی، اعم از مال، وجه و سند را به مخاطب اعلام کرد.
چه مواردی در اظهارنامه درج می‌شود؟
برگ اظهارنامه، فرم چاپی مخصوصی است که که توسط وزارت دادگستری به چاپ می رسد و دردادگستری‌ها و ادارات ثبت اسناد کشور، توزیع می‌شود.
اظهارنامه شامل موارد زیر است:
مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده: اظهارکننده (کسی که اظهارنامه را می‌فرستد) مشخصات خود شامل نام، نام خانوادگی و نشانی را قید می‌کند.
موضوع اظهارنامه: عنوان مطلبی است که در متن اظهارنامه و قسمت خلاصه اظهارات شرح داده می‌شود.
مشخصات و اقامتگاه مخاطب: نام، نام خانوادگی و نشانی طرف خطاب اظهارکننده نوشته می‌شود.
خلاصه اظهارات: آنچه مورد نظر اظهارکننده است و می‌خواهد به طرف دیگر ابلاغ کند، تشریح کرده و توضیح می‌دهد.
خلاصه جواب: در این قسمت نیز دریافت‌کننده‌ی اظهارنامه، به اظهارات فرستنده پاسخ می‌دهد.
اظهارنامه قانونی در سه نسخه تهیه می‌شود؛ یک نسخه در دادگستری بایگانی می‌شود، نسخه دوم به طرف مقابل ابلاغ می‌شود و نسخه سوم به همراه نتیجه ابلاغ یا پاسخ طرف مقابل به اظهارکننده اعاده می‌شود.
برای تهیه اوراق قضایی، از جمله اظهارنامه، باید به محل فروش تمبر و اوراق قضایی در مجتمع‌های قضایی مراجعه کرد.
چه کسانی می‌توانند اظهارنامه ارسال کنند؟
مطابق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (در امور مدنی)، «هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به‌وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط براین که موعد مطالبه‌رسیده باشد.
به‌طور کلی هرکس حق دارد اظهاراتی راکه راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به‌طور رسمی به‌وی برساند ضمن‌اظهارنامه به‌طرف ابلاغ نماید.»
پس از تهیه برگ اظهارنامه، بایستی مطالب خود را در ستون خلاصه اظهارات بنویسیم. در نوشتن این مطالب بایستی کمال دقت را داشته باشیم زیرا هر مطلبی که قید می‌کنیم، از آنجا که در نهایت ذیل آن را امضا خواهیم کرد، تحت شرایطی اقرار محسوب می‌گردد و ممکن است در دعوی، طرف مقابل از آن علیه خودمان استفاده کند.توجه داشته باشید که از نسبت دادن جرم به طرف مقابل یا نوشتن اکاذیب خودداری نماید چون ممکن است تحت شرابطی به عنوان مفتری یا کسی که اقدام به نشر اکاذیب نموده است از سوی طرف مقابل تحت تعقیب کیفری قرار بگیرید.
گفتنی‌ست «اداره ثبت اسناد و دفتر دادگاه‌ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌هایی‌که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری نمایند».
روش ثبت و پیگیری اظهارنامه به روش الکترونیک
ثبت الکترونیکی اظهارنامه از دو طریق امکان پذیر است:
۱. درگاه خدمات الکترونیک قضایی؛
۲. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
در حالت اول، شخص اظهارکننده پس از ورود به درگاه خدمات الکترونیک قضایی (www.adliran.ir) اطلاعات اولیه را تکمیل نموده و پس از ثبت اولیه و دریافت کد رهگیری برای ادامه فرایند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند.
در حالت دوم، شخص با همراه داشتن مدارک مورد نیاز به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند و متصدی دفتر، پس از وارد کردن اطلاعات اولیه اظهارنامه را ثبت و کد رهگیری دریافت می‌نماید. در هر دو حالت متصدی دفتر پس از وارد کردن کد رهگیری ارائه شده از سوی سامانه و احراز هویت شخص، هزینه مربوطه را به صورت الکترونیک از وی دریافت می‌کند. سپس از اظهارنامه ثبت شده چاپ تهیه نموده و به تأیید شخص می رساند و در پایان رسیدی مبنی بر ثبت اظهارنامه در دفتر خدمات الکترونیک قضایی به متقاضی ارائه می‌کند که کد رهگیری ثبت اظهارنامه برای پیگیری اظهارنامه در همین رسید درج می‌شود.
پاسخ به اظهارنامه
مخاطب اظهارنامه، الزام و تکلیفی به پاسخ‌دادن به اظهارنامه ندارد و مهلتی هم برای پاسخ مخاطب از سوی قانونگذار تعیین نشده است. اما چنانچه تمایل به پاسخ دادن دارید، توجه داشته باشید که اظهارات شما ممکن است به‌عنوان اقرار در دعوی بر علیه خودتان مورد استناد قرار بگیرد. بنابراین بهتر است بدون عجله و حتی‌المقدور پس از مشورت با یک وکیل دادگستری پاسخ خود را اظهار کنید.
موارد ضروری ارسال اظهارنامه
ارسال اظهارنامه همیشه ضروری نیست، ولی در بعضی از موارد حتماً باید ارسال شود و اقامه دعوا بعد از این عمل میسر می‌شود.
در مواردی به موجب قوانین مختلف، ارسال اظهارنامه پیش‌بینی و اثبات ادعا و احراز حقیقت به ابلاغ اظهارنامه موکول شده است که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
– ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی درخصوص دعوا‌ی رفع تصرف عدوانی، می‌گوید: «سرایدار، خادم، کارگر و به‌طور کلی هر امین دیگری، چنانچه پس از ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک یا ماذون از طرف مالک یا کسی که حق مطالبه دارد، مبنی بر مطالبه مال امانی، از آن رفع تصرف نکند، متصرف عدوانی محسوب می‌شود.»
– وقتی موجر از تحویل مورد اجاره امتناع کند، مستأجر مکلف است با ارسال اظهارنامه از مالک، تحویل مورد اجاره را تقاضا کند. (ماده ۱۳ قانون روابط موجر و مستأجر ۱۳۵۶)
– مطالبه بدهی مالکان آپارتمان‌ها از طریق اظهارنامه و سپس عملیات اجرایی برای وصول آن بر اساس اظهارنامه ابلاغ‌شده به مالک مستنکف از تأدیه هزینه‌های مشترک. (تبصره ۲ ماده ۱۰ مکرر قانون تملک آپارتمان‌ها)
– اثبات تأخیر در پرداخت اجاره‌بها یا اجرت‌المثل املاک برای اقامه دعوا‌ی تخلیه. (بند ۹ ماد ه ۱۴ قانون روابط موجر و مستأجر ۱۳۵۶)
– درخواست محکوم‌له مبنی بر انحلال شرکت تضامنی به منظور وصول محکوم‌به از محل سهم‌الشرکه محکوم‌علیه در شرکت. (ماده ۱۲۹ قانون تجارت)
سلام
خیلی مفید بود.
با سلام.. بسیار مفید بود.. ممنون