بررسی سؤالات درس آیین دادرسی کیفری در آزمون وکالت ۹۵

تحلیل و بررسی سؤالات درس آیین دادرسی کیفری در آزمون وکالت ۱۳۹۵

به قلم استاد بهداد کامفر

پرسش‌های آزمون وکالت امسال در درس آیین دادرسی کیفری، نسبت به سال‌های گذشته قابل قبول‌تر به نظر می‌رسد؛ چرا که تکیۀ صرف به نص صریح قانون ملاک خوبی برای ارزیابی دانش داوطلبان نیست و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، سؤالات درس آیین دادرسی کیفری در آزمون وکالت سال ۱۳۹۵ تا حدی مفهومی‌تر و استانداردتر از آزمون‌های دو سال اخیر بود.

در هر حال قضاوت جامع دربارۀ آزمون مستلزم مداقه در هر یک از سؤالات است؛ به همین جهت ذیلاً از جنبه‌های مختلف به ارزیابی برخی سؤالات می‌پردازیم.

سؤال ۱۰۲:

طرح این سؤال با عنایت به نوآوری قانون‌گذار، اقدامی مفید بوده است، به‌ویژه آنکه طراح در طرح این پرسش، بیش از سالیان گذشته به متن قانون دقت کرده است. مطابق بند ث ماده ۴۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه تجدیدنظر استان مکلف است در غالب رسیدگی‌های خود طرفین دعوا را برای حضور دعوت نماید که این امر در سیستم تقنینی ایران اقدامی جدید محسوب می‌شود و با توجه به اهمیت مبحث تجدید نظر در حرفۀ وکالت، طرح چنین سؤالی قابل پیش‌بینی بود.

با توجه به ماده فوق، دادگاه تجدید نظر استان در جرایم حدی، قصاص، جرایم غیر عمدی مستوجب بیش از نصف، تعزیرات درجه ۴ و ۵، حبس تعزیری درجه ۶ و ۷ ملزم به دعوت طرفین است که البته در تعزیرات درجۀ ۶و ۷، قانونگذار به محکومیت به حبس اشاره کرده است و در واقع نسبت به تعزیرات درجه ۶ و۷، مجازات قضایی در نظر گرفته شده است و نه مجازات قانونی و توجه به این امر، نشان‌دهندۀ ریزبینی طراح است. طرح ۲ گزینه (۱) و (۴) نیز در راستای همین امر است؛ چراکه در گزینه (۱) به بحث مجازات قانونی و در گزینه (۴) به بحث مجازات قضایی اشاره شده است.

سؤال ۱۰۴:

این سؤال راجع به اختلاف در صلاحیت میان محاکم کیفری یک و دو، سؤال خوبی است؛ چراکه  بر اساس رأی وحدت‌رویه شماره ۷۵۲ که اندکی پیش از آزمون به تصویب دیوان‌عالی کشور رسیده بود، طرح شده است. طرح چنین سؤالاتی به جهت ارزیابی علم روزآمد داوطلبان، موجه به نظر می‌رسد.

سؤال ۱۰۵:

سؤال ۱۰۵، سؤال جالبی است؛ چراکه همانند سؤال ۱۰۲ پاسخ‌دادن به آن مستلزم این است که اولاٌ، داوطلبان از نوآوری‌های قانون مطلع بوده و ثانیاً، در مطالعۀ متن قانون دقیق‌تر باشند. «قرار رسیدگی» و «قرار رسیدگی غیابی» از نوآوری‌های قانون جدید است که از سوی دادگاه کیفری یک صادر می‌شود.

اما آنچه دقت داوطلبان را می‌طلبد آن است که پرونده در دادگاه کیفری یک، به یکی از دو شکل زیر مطرح می‌شود:

۱. یا به طور مستقیم (مانند جرایم منافی عفت)

۲. یا با کیفرخواست دادستان

و قرار رسیدگی تنها زمانی صادر می شود که پرونده به طور مستقیم در دادگاه مطرح شده باشد. در این موارد دادگاه کیفری یک، پس از تشکیل جلسۀ مقدماتی در صورتی که صلاحیت خود را احراز نماید و مورد از موارد منع یا موقوفی تعقیب نباشد، قرار رسیدگی صادر کرده و اقدام به دعوت از طرفین و تشکیل جلسۀ محاکماتی می‌نماید.

سؤال ۱۰۹:

دربارۀ سؤال ۱۰۹ باید گفت که برای نخستین‌بار است که طراحان سؤال، به تفکیک جلسۀ مقدماتی از جلسۀ محاکماتی توجه می‌کنند و از پرداختن به سؤالات کلیشه‌ای که در سالیان گذشته چندین سؤال آزمون‌ها را به خود اختصاص می داد، اجتناب نموده‌اند. البته طرح دو سؤال از یک مبحث که سابقۀ طرح از آن وجود نداشته، چندان منطقی نیست؛ ولیکن با عنایت به آنکه سؤالات ۱۰۵ و ۱۰۹ دو قرائت مختلف از جلسۀ مقدماتی را در صورت سؤال ارائه می کنند، قابل توجیه به نظر می‌رسد.