تحلیل و بررسی روش رتبه بندی بر مبنای تراز در آزمون وکالت ۹۲

سخنی با مفهوم عدالت اسکودا

تحلیل و بررسی روش رتبه بندی بر مبنای تراز در آزمون وکالت ۹۲

نویسنده: هادی دیدارلو

یکی از بدعت های آزمون وکالت سال ۹۲ که بدون اعلام قبلی صورت گرفت، تغییر معیار رتبه بندی از نمره میانگین به نمره تراز است.

اما تراز چگونه محاسبه می شود؟ فرق آن با میانگین چیست؟ آیا معیار عادلانه ای برای رتبه بندی می باشد؟

نحوه محاسبه میانگین بسیار ساده بوده و با توجه به فرمول زیر حساب می شود:

میانگین = (تعدادکل سوالات)/(تعداد پاسخ های غلط – ۳* تعداد پاسخ های درست)

در این روش همه سوالات ارزش یکسانی داشته و پاسخ گویی به سوال آسان ، متوسط و یا سخت میانگین داوطلب را یکسان تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین برای محاسبه آن فقط اطلاعات خود داوطلب کافی است.

اما نمره تراز این گونه نبوده و هر سوال ارزش مخصوص به خود را داراست. به عبارت دیگر سوال آسانی که همه می توانند به آن جواب دهند دارای ارزش کمتر و سوال های متوسط و سخت تر ارزش بالاتری دارند. همچنین با وجود ضریب برابر، دروسی که اکثریت بالایی از داوطلبان در آن میانگین خوبی کسب می کنند ارزش به مراتب کمتری از درسی دارد که میانگین کل داوطلبان در آن پایین تر است.

نمره تراز ارتباط مستقیمی با سطح علمی داوطلبان و تعداد شرکت کنندگان دارد به عبارت دیگر هر چه سطح علمی شرکت کنندگان بالاتر باشد کسب نمره تراز بالاتر سخت تر می شود همچنین هرچه تعداد شرکت کنندگان بیشتر شود تراز معیارمناسبتری خواهد بود.

نحوه محاسبه تراز:

T= 1000Z + 5000

به عبارت دیگر نمره تراز نرمال سازی آزمون بوده و نشانگر وضعیت فرد درمیان تمام داوطلبین می باشد و برای به دست آوردن آن نه تنها به اطلاعات فرد بلکه به کلیه اطلاعات همه شرکت کنندگان نیز نیاز هست.

فرض کنیم دو فرد الف و ب در آزمون امسال میانگین یکسانی کسب کرده باشند، این دو فرد درهمه دروس به جز آیین دادرسی کیفری و حقوق جزا درصد های یکسانی داشته باشند و حتی میانگین این دو درس نیز عکس هم باشد مثلا الف در درس آیین دادرسی کیفری میانگین ۵۰ و در درس حقوق جزا میانگین ۶۰ را کسب کرده باشد و ب نیز در در درس آیین دادرسی کیفری میانگین ۶۰ و در درس حقوق جزا میانگین ۵۰ را کسب کرده باشد با توجه به ضریب ۲ بودن هر دو درس میانگین کل دو فرد یکسان می شود ولی چون درس حقوق جزا امسال میانگین کل پایین تری دارد فرد الف با توجه به تراز رتبه بهتری کسب می کند. موضوع زمانی جالب تر می شود که حتی در آزمون امسال فردی با میانگین کل بالاتر اما تراز پایین تر، رتبه بدتری نسبت به فردی با میانگین پایین اما تراز بالا کسب کرده است . مثلا به دو کارنامه امسال از کانون مرکز توجه کنید:

رتبه ۱۰۱ مرکز:

مدنی ۶۶.۶۶      آ.د.مدنی ۹۳.۳۳     تجارت ۶۰     کیفری ۷۳.۳۳      اصول ۵۸.۳۳      جزا ۳۶.۸۴

تراز: ۹۸۴۸   میانگین :  67.58 و معدل :۱۳.۵۲

  رتبه ۱۰۷ مرکز:

مدنی ۶۳.۳۳     آ.د.مدنی ۷۵.۴۳     تجارت ۶۵      کیفری ۶۰           اصول ۶۵         جزا ۸۴.۲۱

تراز: ۹۸۱۶  میانگین: ۶۹.۲۰ و معدل: ۱۳.۸۴

می بینیم که تعیین کننده رتبه ، معدل کل و میانگین نبوده و تراز بالاتر با وجود میانگین پایین تر رتبه بهتری کسب کرده است.

با توجه به اینکه اسکودا بدون اعلام قبلی نسبت به تغییر روش آزمون اقدام کرده است به نظر می رسد داوطلبان زیادی مخصوصا در کانون های با ظرفیت کم از این امرمتضرر شده اند که این امردرنتایج اعلامی کانون ها قابل مشاهده است. با اعلام قبلی، داوطلبان فرصت کافی برای تغییر در روش مطالعه و ارزش گذاری دروس می داشتند، چون با توجه به تغییر در درس حقوق جزا ودردسترس نبودن منابع کافی این درس تبدیل به پاشنه آشیل داوطلبان درآزمون امسال شد و داوطلبین با میانگین بالاتر در دروس دیگر از موفقیت بازماندند.

آقای کشاورز در مصاحبه با ایسنا رتبه بندی با توجه به تراز را عادلانه دانسته اند این عدالت زمانی محقق می شد که تغییر روش تصحیح در زمان ثبت نام به اطلاع داوطلبین می رسید و در سال آتی که زمزمه تغییر بعضی از قوانین به گوش می رسد تکرار این اتفاق قابل پیشبینی است.