تفاوت آزمون وکالت در ایران و امریکا

فرایند ورود به حرفه وکالت در ایالت نیویورک امریکا

✍ محسن روحانی *

چندی است انتقادات نسبت به وجود محدودیت در تعداد پذیرفته شدگان در آزمون وکالت مراکز داخلی رو به فزونی است اما با مقایسه نسبت به فرایند پذیرش وکیل در آمریکا و ایران به نظر می رسد مشکل در ورودی های دانشکده حقوق باشد.

عده ای از اینکه با توجه به حجم بسیار زیاد پرونده های موجود در سیستم قضایی کشورمان، برای قبولی وکالت محدودیت وجود دارد، انتقاد دارند و معتقدند آزمون وکالت باید لغو شود. حامیان این نگاه، اغلب، افرادی هستند که هنوز نتوانسته اند در این آزمون قبول شوند. لیکن در مقابل ایشان، قبول شدگان و وکلای فعلی هستند که توانسته اند از آن امتحان طاقت فرسا، عبور کنند و در حال حاضر مشغول وکالت هستند.

هر دو گروه مشتاق هستند بدانند فرایند وکالت در آمریکا چگونه است و تفاوت آن با آزمون های وکالت در ایران چیست؟ در این یادداشت به اجمال به شرایط قبولی در آزمون وکالت در ایالت نیویورک اشاره می کنم.

در اغلب ایالت های آمریکا به جز چند ایالت انگشت‌شمار همچون نیویورک و کالیفرنیا، صرفا فارغ التحصیلان مقطع جی دی یا دکترای حرفه ای حقوق از دانشگاه‌های مورد تایید ایالات متحده، حق شرکت در آزمون وکالت را دارند.

در ایالت نیویورک برای شرکت در آزمون وکالت دو فرایند متصور است.

۱- افرادی که دارای لیسانس حقوق در دانشگاهی حضوری و مورد تایید دولتی خارجی هستند و می‌توانند در کشور خود در آزمون وکالت شرکت کنند. این اشخاص بایستی در دوره یک ساله LLM در یکی از دانشگاه‌های مورد تایید ایالات متحده شرکت کنند و حداقل ۲۴ واحد بگذرانند که در داخل این ۲۴ واحد باید ۶ واحد تخصصی چون حقوق قراردادها، آیین دادرسی کیفری، آیین دادرسی مدنی، مسئولیت مدنی با دو یا سه واحد مقدمه علم حقوق آمریکا یا حقوق اساسی آمریکا و همچنین دو یا سه واحد آشنایی با نگارش حقوقی و همچنین مسئولیت حرفه ای را گذرانده باشند. پس از اخذ این مدرک، این افراد خارجی می توانند در آزمون وکالت این ایالت شرکت کنند.

۲- افرادی که لیسانس از رشته دیگری دارند اما می خواهند در نیویورک کار وکالت کنند، آنان باید ابتدا در آزمونی به نام الست شرکت کنند. این آزمون از امتحانات بسیار سخت در این کشور به شمار می رود که قوای تحلیل و منطق و آمار متقاضی را ارزیابی می کند. پس از قبولی در این آزمون با توجه به نمره اکتسابی و حدنصاب های دانشگاه‌های مورد تایید سیستم آموزشی ایالات متحده، وارد دانشکده های حقوق می شوند.

در این کشور اگر بخواهند سه رشته پر هزینه را نام ببرند، بلاشک رشته‌های حقوق، پزشکی و دندانپزشکی هستند و تقریبا بورس و کمک هزینه مالی برای این رشته‌ها، حداقل میزان ممکن است. به همین دلیل، معمولاً دانشجویان دانشکده های حقوق از قشر مرفه جامعه و بسیار محدود هستند.

به عنوان مثال در شهر نیویورک، تقریبا هشت دانشکده حقوق با میانگین تعداد ورودی سالانه ۲۰۰ نفر در هر دانشکده وجود دارد. البته شایان ذکر است که دانشجویان آمریکایی و یا افرادی که دارای کارت سبز هستند، می توانند از دولت وام تحصیلی با سود نسبتا پایین بگیرند و پس از اشتغال آن را پس دهند، این اشتغال هر چقدر که به تاخیر بیفتد، میزان سود دریافتی دولت بیشتر خواهد شد. از سوی دیگر این وام، از معدود بدهی هایی است که حتی در صورت ورشکستی فرد نیز، از ذمه اش مبری نمی‌شود.

پس از ورود به دانشکده حقوق، تازه ابتدای مسیر سخت دانشجویی است. معدل، در اشتغال نقش بسیار زیادی دارد و در رزومه ها به آن تصریح می شود. پس دانشجو مجبور است که از همان ترم اول رابطه عمیقی با کتابخانه دانشکده برقرار کند. طبق آماری که کتابخانه دانشکده سابقم با رصد ورود و خروج دانشجویان و ثبت کارتهایشان داشته است، در ایام عادی ترم به معنای هفته های ابتدایی، هر دانشجو روزانه بین چهار تا هفت ساعت را در کتابخانه گذرانده و در ایام امتحانات این عدد به ۱۲ تا ۱۵ساعت در طول شبانه روز می رسد.

اغلب نمرات در نظام آموزشی این کشور بر روی نمودار می رود، امری که می تواند بسیار به ضرر افرادی باشد که در پایین نمودارند. دانشجویان مجبورند حتما در دو تابستانی که در دوره سه ساله تحصیلشان دارند، در مجموعه ای حقوقی، اعم از دادگاه یا دفتری حقوقی، شاغل باشند تا رزومه شان تقویت شود. در غیر این صورت این خلاء نیز می تواند عاملی باشد که از استخدامشان جلوگیری کند.

فرایند آزمون وکالت

در این ایالت چهار آزمون مسئولیت حرفه ای، دوره آموزشی قوانین ایالت نیویورک، قوانین خاص ایالتی و آزمون اصلی وکالت که در تمام آمریکا یکسان است، برگزار می شود.
آزمون مسئولیت حرفه ای مشتمل بر ۵۰ پرسش چهار گزینه ای است که به ارتباطات وکلا با موکلان، قضات، دادگاه، حق الوکاله و رازداری ایشان می پردازد.

دوره آموزشی قوانین ایالت نیویورک، ۱۵ ساعت ویدیو است که در انتهای تماشای آنها باید در آزمونی با سوالات چهار گزینه ای شرکت کنیم.

یک ماه پس از این دوره باید مجددا همان موارد را این دفعه بدون تماشای آن ویدیوهای امتحان دهیم.

امتحان اصلی که در ۱۲ ساعت برگزار می شود مشتمل است بر ۶ پرونده حقوقی تشریحی، دو مشاوره حقوقی تشریحی و ۲۰۰ پرونده حقوقی که به صورت سوال چهار گزینه ای است.
در این ایالت، نمره قبولی برای آزمون نهایی یا همان چند ایالتی، ۲۶۶ از ۴۰۰ است و اگر تمام افراد شرکت کننده که البته در هر دوره آزمون به حدود هزار و ۵۰۰ نفر می رسند هم این حد نصاب را کسب کنند می توانند در صورت قبولی در سایر مراحل، وکیل شوند.

آزمون وکالت دو مرتبه در سال برگزار می شود. هزینه شرکت در آزمون اصلی برای دارندگان مدرک جی دی، ۲۵۰ دلار و برای دارندگان مدرک ال ال ام، ۷۰۰ دلار است.
پس از این مراحل، باید وکیل در فرایند تایید صلاحیت نیز شرکت کند و پرونده اش کاملا بررسی می شود. اگر صلاحیتش تایید شد، می تواند در حوزه قوانین فدرالی همچون قوانین مهاجرتی در تمام ایالات متحده و در حوزه قوانین ایالتی صرفا در ایالت نیویورک وکالت کند.

وکلا از اقشار بسیار پر درآمد در شهر نیویورک به شمار می روند و معمولا در جذب پرونده حقوقی در کشوری که از سردمداران کثرت پرونده‌های حقوقی است، مشکلی ندارند. به همین دلیل اغلب وکلا سعی می‌کنند در حوزه خاصی همچون پرونده های خانواده، املاک یا انحصار وراثت وکالت کنند.

در کشور ما، رشته حقوق پس از رشته حسابداری از بیشترین اقبال بین قبول شدگان و قبول نشدگان کنکور بهره‌مند است. سالانه تعداد بسیار زیادی از دانشجویان با آرزوی وکالت، روانه دانشکده های حقوقی می شوند که پس از چهار سال صرفا چند صد نفرشان می‌توانند لباس وکالت بر تن کنند. مشکلی که به نظر می رسد بیش از آنکه وجود حد نصاب یا نبود آن باشد، به مساله ورود به دانشکده های حقوق مربوط می‌شود.

* دکترای حقوق تجارت بین الملل در آمریکا

منبع: ایرنا