دادنامه شماره ۷۵۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

دادنامه شماره ۷۵۲ مورخ ۱۳۹۸/۴/۱۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال دستور سیزدهم از بیست و یکمین نشست هیأت امناء دانشگاه جامع علمی‌کاربردی در خصوص «تخفیف شهریه دانشجویان»

شماره دادنامه:۷۵۲      تاریخ دادنامه: ۱۸؍۴؍۱۳۹۸      شماره پرونده: ۹۷؍۱۰۲۱

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ۱) دستور سیزدهم از بیست و یکمین نشست مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹ هیأت امناء دانشگاه جامع علمی –کاربردی در خصوص «تخفیف شهریه دانشجویان نیازمند»

۲) دستور بیست و یکم: « اصلاحیه مصوبه سیزدهم جلسه بیست و یکم هیأت امناء مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹» از صورتجلسه بیست و سومین نشست مورخ ۱۳؍۴؍۱۳۹۱ هیأت امناء دانشگاه جامع علمی- کاربردی

۳) ابطال دستورالعمل مورخ ۲۵؍۴؍۱۳۹۶ هیأت رئیسه دانشگاه در خصوص تخفیف شهریه دانشگاه جامع علمی-کاربردی

گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ۲۵۳۷۸-۱۱؍۲؍۱۳۹۷ اعلام کرده است که:

" حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای بهرامی

 رئیس محترم دیوان عدالت اداری

 سلام علیکم

 احتراماً مصوبات هیأت امنای دانشگاه جامع علمی-کاربردی پیرامون اعمال تخفیف در شهریه دانشگاه از جهت انطباق با قانون در این سازمان مورد رسیدگی قرار گرفت که نتیجه به شرح ذیل اعلام می گردد:

۱- هیأت امنا دانشگاه مذکور به موجب دستور سیزدهم، بیست و یکمین نشست هیأت امنا ( با موضوع تخفیف شهریه به دانشجویان نیازمند» در تاریخ ۴؍۱۱؍۱۳۸۹ مقرر کرده است: « هیأت امنا با تخفیف شهریه برای کمک به دانشجویان نیازمند از محل ۱۵ درصد حق نظارت دانشگاه بر اساس دستورالعملی که به تصویب هیأت رئیسه دانشگاه خواهد رسید، موافقت نمود».

۲- هیأت مذکور در بیست و یکمین نشست هیأت ( با موضوع اصلاح مصوبه سیزدهم جلسه بیست و یکم مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹) در تاریخ ۱۳؍۴؍۱۳۹۱ مصوب کرده است: « با توجه به تعداد مورد استحقاق دریافت تخفیف شهریه از جمله کمک و تشویق دانشجویان نمونه کشوری و خانواده کارکنان دانشگاه، به منظور انسجام و وحدت رویه در امر اعطای تخفیفات دانشجویی، پس از کلمه (نیازمند) از عنوان و متن مصوبه سیزدهم جلسه بیست و یکم هیأت امنا مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹ عبارت (دانشجویان نمونه کشوری و خانواده کارکنان دانشگاه) به متن مصوبه دستور یاد شده اضافه می گردد».

۳- در اجرای مصوبات فوق «دستورالعمل تخفیف شهریه دانشگاه جامع علمی کاربردی» در ۳ ماده و ۳ تبصره تنظیم و در تاریخ ۲۵؍۴؍۱۳۹۶ به تایید هیأت رئیسه دانشگاه رسیده است. مصوبات هیأت امناء به شرحی که گذشت و دستورالعملی که بر مبنای آن تحت عنوان دستورالعمل تخفیف شهریه دانشگاه به تصویب رسیده، مغایر با قانون می باشد چرا که:

اولاً: اعمال تخفیف در پرداخت شهریه به شرح مصوبات فوق و دستورالعمل یاد شده از موجبات تبعیض ناروا و برخلاف بند ۹ اصل ۳ قانون اساسی می باشد.

ثانیاً: هیأت عمومی دیوان به موجب دادنامه شماره ۷۱۴-۱۱؍۱۰؍۱۳۹۱ مصوبات هیأت امنای دانشگاه های صنعتی شریف، تهران و امیرکبیر را در موارد مشابه ابطال کرده است.

بنا به مراتب و با توجه به ماده ۹۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال دستور سیزدهم نشست بیست و یکم مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹ و دستور بیست و یکم نشست بیست و سوم مورخ ۱۳؍۴؍۱۳۹۱ هیأت امنای دانشگاه جامع علمی و کاربردی و همچنین دستورالعمل تخفیف شهریه دانشگاه مذکور (که بر مبنای مصوبات هیأت امنا به شرح فوق مصوب شده است) در هیأت عمومی دیوان (و به صورت فوق العاده و خارج از نوبت) مورد درخواست می باشد. در خاتمه موجب امتنان است از نتیجه تصمیم متخذه این سازمان را مطلع نمایند."

متن دستورالعملهای مورد اعتراض به قرار زیر است:

۱) دستور سیزدهم از بیست و یکمین نشست مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹ هیأت امناء:

" دستور سیزدهم: « تخفیف شهریه به دانشجویان نیازمند»

مصوبه:

هیأت امنا با تخفیف شهریه برای کمک به دانشجویان نیازمند از محل ۱۵ درصد حق نظارت دانشگاه بر اساس دستورالعملی که به تصویب هیأت رئیسه دانشگاه خواهد رسید، موافقت نمود."

۲) دستور بیست و یکم: «اصلاحیه مصوبه سیزدهم جلسه بیست و یکم هیأت امنا مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹» از صورتجلسه بیست و سومین نشست مورخ ۱۳؍۴؍۱۳۹۱ هیأت امنای دانشگاه جامع علمی-کاربردی:

" صورتجلسه بیست و سومین نشست عادی هیأت امنای دانشگاه جامع علمی کاربردی مورخ ۱۳؍۴؍۱۳۹۱

دستور بیست و یکم: «اصلاحیه مصوبه سیزدهم جلسه بیست و یکم هیأت امنا مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹»

مصوبه:

 با توجه به تعداد موارد استحقاق دریافت تخفیف شهریه از جمله کمک و تشویق دانشجویان نمونه کشوری و خانواده کارکنان دانشگاه، به منظور انسجام و وحدت رویه در امر اعطای تخفیفات دانشجویی، پس از کلمه «نیازمند» از عنوان و متن مصوبه سیزدهم جلسه بیست و یکم هیأت امنا مورخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۹ عبارت «دانشجویان نمونه کشوری و خانواده کارکنان دانشگاه» به متن مصوبه دستور یاد شده اضافه می گردد."

۳) ابطال دستورالعمل مورخ ۲۵؍۴؍۱۳۹۶ هیأت رئیسه دانشگاه در خصوص تخفیف شهریه دانشگاه جامع علمی- کاربردی

" دستورالعمل تخفیف شهریه دانشگاه جامع علمی کاربردی

در اجرای مصوبات دستور ۱۳ و ۲۱ نشست های عادی بیست و یکم و بیست و سوم هیأت امنای دانشگاه جامع علمی کاربردی، این دستورالعمل با هدف کمک و ایجاد انگیزه و بالا بردن توان علمی و جبران بخشی از هزینه دانشجویان نیازمند و نمونه و خانواده کارکنان شاغل به تحصیل در مراکز آموزشی تابعه و تحت نظارت تدوین گردیده است.

ماده ۱) تعاریف: حق نظارت: ۱۵ درصد از کل شهریه ( ثابت و متغیر ) بر اساس جدول شهریه مصوب هیأت امنای دانشگاه است که در موقع ثبت نام هر ترم؍ پودمان توسط دانشجو یا مرکز به حساب درآمد اختصاصی دانشگاه واریز می شود.

سهم مرکز : ۸۵ درصد از کل شهریه ( ثابت و متغیر ) بر اساس جدول شهریه مصوب هیأت امنای دانشگاه می باشد که به حساب مرکز واریز می شود.

ماده ۲) مدارک مورد نیاز برای درخواست تخفیف شهریه و مراحل اجرای آن:

۱- درخواست مکتوب یا الکترونیکی با امضای دانشجو ( پیوست شماره ۱ ) و تحویل فرم به همراه مدارک و مستندات قانونی مربوطه به واحد استانی.

۲- تایید مدارک توسط واحد استانی ( تکمیل پیوست شماره ۲ ) و ارسال آن ظرف مدت حداکثر پانزده روز به دانشگاه.

۳- تایید ریاست دانشگاه و ارجاع به معاونت اداری، مالی و مدیریت منابع جهت اعمال تخفیفات.

۴- ثبت تخفیفات توسط مدیریت دفتر بودجه، تشکیلات و تحول اداری و ارجاع به امور مالی.

۵- پرداخت مبالغ تخفیف هر استان به واحد استانی توسط امور مالی.

۶- ارسال مدارک پرداخت تخفیف متقاضیان توسط واحد استانی به معاونت اداری، مالی و مدیریت منابع دانشگاه جهت تسویه بدهی.

ماده۳) مشمولین تخفیف شهریه و میزان آن:

دانشجویان مشمول تخفیف شهریه و میزان تخفیف آنان مطابق جدول ذیل می باشد.

ردیف	مشمولین تخفیف	شرایط و میزان تخفیف	ملاحضات
۱	برگزیدگان مسابقات جشنواره ملی علمی کاربردی ، جشنواره قرانی دانشجویان علمی کاربردی ، جشنواره کشوری قران ، جشنواره خوارزمی ، مسابقات کشوری ورزشی اول تا سوم	بین المللی نفرات اول تا سوم ۲۰ درصد کشوی نفر اول ۲۰ درصد نفر دوم ۱۵ درصد نفر سوم ۱۰ درصد	یک نیمسال
۲	دانشجویانی که با تایید معاونت پژوهش و فناوری اختراعی به ثبت برسانند.	بین المللی ۵۰ درصد ملی ۳۰ درصد	یک نیمسال
۳	دانشجویانی که بر اساس اعلام وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و در سطح کشوری ، دانشگاه و سطح استانی به عنوان دانشجوی نمونه انتخاب شوند.	وزارت علوم ۵۰ درصد سطح کشوری و دانشگاه ۳۰ درصد سطح استانی ۱۵ درصد	دو نیمسال
۴	دانشجویان خانواده شهدا و ایثارگران و تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد و قاریان و حافظان قران کریم بر اساس تصویب نامه هیأت وزیران از محل اعتبار ردیف های خود تأمین اعتبار می شود.	تأمین تخفیف شهریه به عهده سازمانهای ذیربط می باشد	آیین نامه اجرایی برنامه ششم توسعه
۵	موارد خاص : بیماری صعب العلاج و بیماری خاص ، ارایه کلیه مستندات اعم از مدارک و سوابق پزشکی ، تاییدیه بنیاد امور بیماری های خاص	تا ۱۵ درصد	چهار نیمسال
۶	دانشجویان فاقد استطاعت مالی ( تایید مدارک مثبته توسط واحد استانی ) مدارک ( استشهاد محلی ، مدارک لازم مبنی بر درآمد پایین خانواده ) زنان سرپرست خانوار ، آسیب دیدگان حواد طبیعی و سایر موارد مشابه	تا ۱۵ درصد	چهار نیمسال
۷	تخفیف شهریه به خانواده هایی که بیش از یک دانشجوی علمی کاربردی دارند.	تا ۱۵ درصد	دو نیمسال
۸	تخفیف شهریه به همکاران شاغل در دانشگاه که خود ، همسر و یا فرزندان آنها در این دانشگاه تحصیل نمایند.	تا ۱۵ درصد	دو نیمسال
۹	تخفیف شهریه به همکاران شاغل در وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری ، سازمانهای تابعه و سایر دانشگاه های زیر مجموعه که خود ، همسر و یا فرزندان آنها در این دانشگاه تحصیل نمایند.	تا ۱۵ درصد

 

 تبصره ۱- دانشجویان در صورت دارا بودن شرایط تخفیف، فقط مشمول یکی از تخفیف های ذکر شده در جدول بوده و بالاترین درصد اعمال خواهد شد.

تبصره ۲- چنانچه دانشجو مشروط شود، در نیمسال بعد مشمول تخفیف نمی شود.تبصره ۳- به دانشجوی میهمان از غیر علمی کاربردی، هیچ گونه تخفیف تعلق نمی گیرد.

این دستورالعمل در ۳ ماده و ۳ تبصـره در تاریخ ۲۵؍۴؍۱۳۹۶ به تایید هیأت رئیسه دانشگاه رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا می باشد. "

در پاسخ به شکایت مذکور، مشاور رئیس و مدیرکل دفتر حقوقی دانشگاه جامع علمی-کاربردی به موجب لایحه شماره ۲۳۰۵۰؍۹۷؍م-۲۵؍۶؍۱۳۹۷ توضیح داده است که:

" اعضای محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

 سلام علیکم

 احتراماً بازگشت به ابلاغیه مورخ ۱۲؍۶؍۱۳۹۷ در پرونده کلاسه بایگانی ۴۸۹۲۷ مبنی بر درخواست ابطال مصوبه هیأت امنای دانشگاه جامع علمی کابردی که در تاریخ ۲۰؍۶؍۱۳۹۷ به این دانشگاه ابلاغ شده است، در مقام دفاع از مصوبه مزبور به استحضار می رساند: مصوبات هیأت امنای دانشگاه در خصوص اعمال تخفیف در شهریه برخی دانشجویان خاص، مخالفتی با قوانین نداشته و خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده نیست زیرا:

 1- تبعیض هنگامی ناروا و ممنوع است که بدون معیار قانونی مشخص و صرفاً در مورد شخص یا اشخاص معین و بـدون در نظر گرفتن موقعیت ممتازه باشد لیکن آن گـاه که بـر اساس معیارهـای کلی و عمومی، ترجیحی مقرر می شود و عموم اشخاص که دارای شرایط خاص باشند و در آن موقعیت قرار گیرند و توجیه مناسب و مبتنی بر مصلحت، پشتیبان آن باشد، تبعیض ناروا محسوب نمی گردد.

 2- مصوبات مزبور موجب اعمال تبعیض ناروا نشده و لذا مشمول بند ۹ اصل ۳ قانون اساسی نیستند بلکه ترجیحی است که برای آن مرجح وجود دارد و لذا ترجیح بلامرجح نیز محسوب نمی گردد. توضیح اینکه طبق مصوبات مورد نظر برای گرفتن تخفیف در پـرداخت شهریه توسط دانشجویان، احـراز شرایط و یا صلاحیت ها و یا وجود وضعیت خاص لازم است و هر کس حائز آن موارد خاص باشد استحقاق تخفیف را دارد. تفاوت قابل شدن بین دانشجویان، هنگامی «تبعیض ناروا» محسوب می گردد که بلادلیل و بلاتوجیه باشد لیکن مصوبه هیأت امنای دانشگاه از یک طرف در راستای حمایت از دانشجویان مرحوم و بی بضاعت بوده و از طرف دیگر جهت تشویق و ترغیبت دانشجویان با استعداد و ممتاز تصویب شده است. به علاوه اعطای امتیاز و تخفیف به دانشجویان شاهد و ایثارگر نیز که جزو مصوبه و از سیاستهای کلی نظام است هیچ گاه تبعیض محسوب نشده و نمی شود.

 3- بر اساس آیین نامه شهریه دانشگاه، برای اخذ شهریه ثابت و متغیر، ملاک مشخص تعیین شده و سهم دانشگاه و مراکز مجری در آن مشخص شده است و همه دانشجویان تابع آن خواهند بود. در عین حال به موجب مصوبات مورد اعتراض، مقرر شده که به برخی از دانشجویان دارای شرایط خاص تخفیف داده شود. بنابراین این گونه نیست که دانشگاه و مراکز مجاز باشند از برخی دانشجویان شهریه بیشتر و از برخی شهریه کمتر دریافت کنند تا موجب تبعیض ناروا گردد بلکه همه دانجشویان شرایط برابر دارند و هر فرد که در موقعیت یا شرایط خاص توجیه شده قرار گیرد، مشمول تخفیف قرار خواهد گرفت.

 بنا به مراتب فوق صدور تصمیم شایسته مبنی بر رد درخواست سازمان بازرسی کل کشور و عدم ابطال مصوبات معترض عنه مورد استدعاست."

در اجرای ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ پرونده به هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و هیأت مذکور در خصوص خواسته شاکی، دستور ۱۳ از مصوبه ۲۴؍۱۱؍۱۳۸۶ هیأت امناء دانشگاه طرف شکایت را مغایر قانون و خارج از حدود اختیار ندانسته است و بندهای ۱ الی ۷ دستورالعمل تخفیف شهریه دانشگاه جامع علمی-کابردی مصوب ۲۵؍۴؍۱۳۹۶ هیأت رئیسه دانشگاه را قابل ابطال تشخیص داده و رأی به رد شکایت شاکی صادر کرده است. رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.

 رسیدگی به سایر بندها در دستور کار هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفت.

 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۸؍۴؍۱۳۹۸ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

آن قسمت از مصوبه مورخ ۱۳؍۴؍۱۳۹۱ هیأت امناء دانشگاه جامع علمی کاربردی و بندهای ۹-۸-۷ از دستورالعمل تخفیف شهریه دانشگاه جامع علمی کاربردی که متضمن جواز اعمال تخفیف شهریه دانشجویان به خانواده کارکنان دانشگاه می باشد مصداق تبعیض ناروا بند ۹ اصل ۳ قانون اساسی است و با لحاظ مدلول رأی شماره ۱۷۸۶-۶؍۹؍۱۳۹۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود./

 مرتضی علی اشراقی

 رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری