دستورالعمل حفظ شان و منزلت کارکنان قوه‌قضائیه

در اجرای بند هفتم حکم ابلاغی مورخ ۱۶/۱۲/۱۳۹۷ مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم حفظ حرمت و عزت قضات و سایر کارکنان قوه‌قضاییه و همچنین سیاست‌های کلی نظام برای حفظ شان و استقلال قضات مصوب ۲۷/۱۲/۱۳۸۴ مجمع تشخیص مصلحت نظام، «دستورالعمل حفظ شان و منزلت کارکنان قوه‌قضائیه » به شرح مواد آتی است:

ماده۱ـ کلیه دارندگان پایه قضایی، کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی (کار معین) قوه‌قضاییه، مشمول این دستورالعمل می‌باشند.

ماده۲ـ قاضی در تصمیم‌گیری خود مستقل است و هیچ مقامی نمی‌تواند در اتخاذ تصمیم او دخالت یا اعمال نظر کند، بر این اساس و به ‌منظور صیانت از استقلال قضایی قضات، تمامی مدیران قوه‌قضاییه موارد زیر را رعایت و جهت تحقق آن برنامه‌ریزی و اقدام می‌کنند:

الف ـ توجه به استقلال، شان و منزلت قضات در راستای اعمال حاکمیت قانون، تضمین دادرسی عادلانه و رعایت اصل بی‌طرفی؛

ب ـ خودداری از اعمال فشار یا القای نظر با هر انگیزه‌ای اعم از سیاسی و غیر آن به قاضی در اتخاذ تصمیم قضایی؛

پ ـ منع هرگونه مداخله مقامات و مدیران دستگاه‌های اجرایی و اداری در امور قضایی؛

ت ـ رعایت مقررات قانونی در جابجایی، ارتقاء، انتقال قضات و ارجاع پرونده‌ به آنان؛

ث ـ تامین امنیت شغلی، مالی و سازمانی قضات در حدود اختیارات.

تبصره ـ حمایت قضایی از قضات و کارکنان قوه قضاییه در دعاوی مطرح شده علیه آنان در نزد مراجع قضایی مشمول قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت و نیروهای مسلح مصوب ۱۳۷۶ است. نحوه اجرای این حکم برای کارکنان قضایی به موجب شیوه ‌نامه‌ای است که به تصویب رئیس قوه قضاییه می‌رسد. (الحاقیه ۱۴۰۳/۴/۶)

ماده۲ مکررـ مشارکت مقامات قضایی و نمایندگان قوه قضاییه در مراجع مختلف از جمله شوراهای تصمیم‌گیر و کمیسیون‌های شبه قضایی، با رعایت اصل استقلال نظر قاضی و حفظ شأن قوه قضاییه می‌باشد. معاونت حقوقی و امور مجلس با همکاری معاونت اول قوه قضاییه، تمهیدات قانونی و زمینه‌ها و لوازم این امر را فراهم می‌آورد. (الحاقیه ۱۴۰۳/۴/۶)

ماده۳ـ مدیران در قوه ­قضاییه جهت تکریم همکاران به منظور دسترسی و ارتباط مستقیم با آنان باید به شرح زیر اقدام نمایند:

۱ـ تعیین روز یا ساعت خاصی در هر هفته، ترجیحاً خارج از وقت اداری، جهت برقراری ارتباط و انجام ملاقات حضوری با کارکنان و اطلاع رسانی ایام ملاقات به آنان؛

۲ـ بازدید برنامه‌ریزی شده یا سرزده از واحدهای قضایی و ستادی و بررسی مشکلات کارکنان و اقدام لازم جهت رفع آن‌ها؛

۳ـ ثبت و پیگیری نتیجه ارتباط و ملاقات حضوری با کارکنان؛

۴ـ بهره‌گیری از روشهای مناسب، به ویژه نظام پیشنهادات جهت مشارکت کارکنان در تصمیم­‌گیری به ویژه در امور مربوط به آنان؛

۵ ـ مبتنی نمودن تمام اقدامات در جهت اعتناء به امور قضات و کارمندان و ملموس بودن جهت‌گیری‌های مثبت و اجتناب از هرگونه اقدامی که اشعار بر بی‌اعتنایی نسبت به امور قاضی داشته و نظارت بر انجام امور اداری کارکنان و پیگیری آنها؛

۶ ـ برگزاری جلسه معارفه هنگام شروع به کار قضات، تغییر سمت، انتقال و یا بازنشستگی آنها و تقدیر شایسته و متناسب با شان، مسئولیت و عملکرد آن‌ها.

ماده۴ـ ضابطان دادگستری در قلمروی وظایف خود، تحت ریاست دادستان انجام وظیفه می‌‌کنند و مجری دستورهای قانونی قضات هستند. پیگیری درخواست ضابطان باید منطبق با موازین قانونی و شرعی و با رعایت شان و منزلت قضات باشد.

ماده۵ ـ فعالیت قاضی نباید به گونه‌ای باشد که سبب مخدوش ‌شدن شان و استقلال وی شود، از جمله دخالت دادن دیدگاه شخصی در اتخاذ تصمیمات، رفتار نامناسب و نامتعارف فردی و سازمانی و انجام فعالیت تجاری موضوع ماده ۲ قانون تجارت.

ماده۶ ـ وظایف واحدهای مختلف قوه‌قضاییه در راستای حفظ شان و منزلت کارکنان، در اجرای این دستورالعمل به شرح زیر می‌باشد:‌

الف ـ دادسرای انتظامی قضات:

۱ـ رعایت اخلاق حرفه‌ای در هنگام نظارت و بازرسی و یا رسیدگی و اظهارنظر در خصوص پرونده‌های قضات؛

۲ـ بررسی و راستی‌آزمایی نسبت به گزارش‌های ارسالی علیه قضات.

ب ـ مرکز حفاظت و اطلاعات:

۱ـ انتصاب مسئول حفاظت و اطلاعات دادگستری‌کل استان و واحدهای قضایی، ترجیحاً از میان دارندگان پایه قضایی و با هماهنگی مدیران مربوط؛

۲ـ اتخاذ تدابیر پیشگیرانه با رعایت اولویت به رویکرد آموزش، آماده‌سازی و تذکر نسبت به خطرات و آسیب‌های فرا روی کارکنان؛

۳ـ اتخاذ تدابیر لازم در شناسایی اشخاصی که از روش‌هایی مانند شکایت علیه قضات به عنوان ابزاری جهت خروج پرونده از روند رسیدگی عادی استفاده می‌کنند و برخورد لازم با آنان.

۴ـ خودداری از هرگونه برخوردی که موجب هتک حرمت کارکنان شود.

۵ ـ برخورد متناسب با گزارش‌های خلاف واقع، علیه کارکنان،

۶ ـ حمایت و مراقبت از کارکنان در پرونده‌های مهم.

۷ـ اختصاص مامور انتظامی به تعداد لازم، به تناسب شعب دادسرا و دادگاه، برای انجام امور انتظامی،

تبصره۱ـ مرکز حفاظت و اطلاعات و دادسرای  انتظامی قضات، ضمن اجرای وظایف نظارتی خود به نحوی عمل کنند که موجب کاهش انگیزه قضات نشوند.

تبصره۲ـ اظهارنظر مراجع نظارتی راجع به کارکنان باید مستند، مکتوب و شفاف باشد.

پ ـ کمیسیون نقل و انتقال قضات:

۱ـ تصمیم‌گیری بر‌ اساس دلایل و یا گزارش‌های مستند در پیشنهاد انتقال یا ارتقاء قضات؛

۲ـ اولویت بخشی به  بررسی درخواست انتقال قضات غیربومی یا دارای مشکلاتی مانند بیماری، سرپرستی خانواده؛

۳ـ استماع توضیح قضات در موارد ابهام و رسیدگی به اعتراض آنان به تصمیمات کمیسیون، در اجرای اصل یکصد و شصت و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.

ت ـ معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی:

۱ـ ارتقای ضابطه‌مند کارکنان براساس الگوی شایستگی رفتاری و شغلی بعد از گذراندن آموزشهای تخصصی موردنیاز؛

۲ـ اقدام برای بهره­مندی کامل کارکنان عضو خانواده شهدا و ایثارگران از تمامی مزیت‌های قانونی در نظر گرفته شده برای آنان؛

۳ـ ارائه برنامه‌های تشویقی برای افزایش انگیزه کارکنان نخبه با اتخاذ سازوکارهای مناسب از جمله ماموریت‌های آموزشی، ارتقای شغلی و برنامه‌های تقدیر از نخبگان؛

۴ ـ معرفی قضات شایسته برای دریافت نشان عدالت، در اجرای «دستورالعمل شناسایی و تقدیر از مفاخر دستگاه قضایی مصوب ۱۳۹۸رییس قوه‌قضاییه»؛

۵ ـ برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی مستمر و منظم راجع به تقویت مهارت‌های اجتماعی، به‌ویژه مهارت‌های ارتباطی، تفکر خلاقانه، مدیریت احساسات و هیجانات، اخلاق حرفه‌ای و آداب قضا، رعایت نزاکت، شان و استقلال قضایی با هدف جلوگیری از خطرات و آسیب‌های پیش روی کارکنان و پایش و ارزیابی میزان اثربخشی آنها؛

۶ ـ توجه به تمایل کارآموزان قضایی در تعیین منطقه و محل خدمت آنان با رویکرد توزیع عادلانه قضات؛

۷ ـ اعلام اسامی کارکنانی که در هر سال بازنشسته می­شوند قبل از آغاز سال، به منظور تامین اعتبار پاداش پایان خدمت و ذخیره مرخصی.

ث ـ معاونت راهبردی:

۱ـ تهیه ضوابط راجع به استفاده از لباس رسمی برای کارکنان قوه‌قضائیه؛

۲ـ تدوین ضوابط حضور اشخاص در مراجع قضایی، متناسب با شان کارکنان؛

۳ـ تدوین ضوابط ویژه ایمنی و امنیت شغلی، مالی و سازمانی کارکنان؛

۴ـ بهبود فرآیند جذب، گزینش،انتقال، طبقه بندی،ارزشیابی و ترفیع کارکنان، با همکاری معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی و مراجع ذیربط؛

۵ ـ تدوین ضوابط مربوط به توزیع کارکنان در واحدهای ستادی و قضایی؛

۶ ـ سنجش رضایت کارکنان از عملکرد و رفتار مدیران و ارزیابی مدیران شایسته نسبت به میزان رضایت کارکنان متبوع؛

۷ـ تدوین شیوه‌نامه نحوه اجرا و سنجه و شاخص‌های ارزیابی مدیران و کارکنان با همکاری معاونت حقوقی و امورمجلس و ارایه آن به معاون اول قوه قضاییه جهت تصویب.

ج ـ معاونت مالی، پشتیبانی و امور عمرانی:‌

۱ـ پیگیری تخصیص بودجه سالانه به منظور ارائه و گسترش خدمات بهداشتی، درمانی، زیارتی و گردشگری، ورزش، مسکن و تشویق کارکنان با اولویت مناطق محروم؛

۲ـ برقراری بیمه مسؤولیت مدنی قضات با رعایت قوانین و مقررات مرتبط؛

۳ـ تخصیص ردیف بودجه جهت تامین منازل سازمانی با اولویت کارکنان فاقد مسکن و توزیع عادلانه و ضابطه‌مند آن؛

۴ـ ایجاد صندوق پرداخت تسهیلات مالی به کارکنان؛ متناسب با شرایط اقتصادی کشور؛

۵ ـ انجام خدمات مشاوره و مددکاری در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه و بیماری‌های سخت درمان، برای کارکنان و خانواده آنان؛

۶ ـ ارائه خدمات رفاهی به خانواده­های نیازمند حمایت کارکنانی که به مقام والای شهادت رسیده، فوت می­کنند، از کارافتاده یا مبتلا به بیماری صعب العلاج می­شوند؛

۷ـ فراهم آوردن زمینه لازم برای تامین سلامت جسمی کارکنان از طریق اختصاص فضای ورزشی و امکانات تفریحی مناسب؛

۸ ـ پرداخت پاداش پایان خدمت یا وجوه مربوط به بازخریدی از خدمت و نظایر آن در یک مرحله و به ترتیب تاریخ بازنشستگی و بازخریدی در اسرع وقت و بدون تبعیض؛

۹ـ فراهم‌نمودن وسیله نقلیه ایمن و مناسب در انجام ماموریت‌های کارکنان قوه‌قضاییه؛

۱۰ـ تمهید سازوکارهای مناسب جهت انجام امور اداری و خدماتی کارکنان در ساعات اداری به منظور استفاده بهینه از زمان آنان؛

۱۱ـ اتخاذ تمهیدات لازم برای ارائه و آموزش نکات امنیتی به کارکنان از طریق ستاد پدافند غیرعامل، به‌ویژه در شرایط خاص و بحرانی و فراهم سازی پاسخگویی برخط به سؤالات کارکنان.

چ ـ‌ معاون حقوق و امور مجلس:

۱ـ‌ تهیه «منشور اخلاق حرفه‌ای قضات » با همکاری دیوان عالی کشور، دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات، مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه و پیشنهاد آن به رییس قوه قضاییه جهت تصویب؛

منشور فوق می‌تواند به عنوان راهنمایی برای کلیه قضات ، دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات باشد.

۲ـ تهیه «شیوه‌نامه جامع تأمین امنیت قضات و کارکنان قوه قضاییه» با همکاری مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه با هدف آموزش و اطلاع‌رسانی و به منظور ارتقاء امنیت قضات و کارکنان، متناسب با جایگاه و شرایط خدمات آن‌ها و پیشنهاد آن به رییس قوه قضاییه جهت تصویب. (الحاقیه ۱۴۰۳/۴/۶)

ح ـ مرکز رسانه:

۱ـ اقدام لازم جهت تولید محصولات فرهنگی در حوزه حقوقی و قضایی برای انعکاس هنرمندانه واقعیت‌های قضاوت با رعایت شان قاضی؛

۲ـ آموزش عمومی چگونگی مراجعه مردم به دستگاه قضایی و مواجهه با کارکنان؛

۳ـ تهیه مستند خدمت قضات با هدف تقدیر از قضات شایسته؛

۴ـ اقدام رسانه ­ای مناسب جهت قدردانی از کارکنانی که در مسیر خدمت خود به شهادت رسیده، فوت می‌کنند یا از کارافتاده می‌شوند.

ماده۷ـ مرکز آمار و فناوری اطلاعات در سامانه‌ راهکار سازمانی ارتباط کارکنان با مسؤولان عالی قوه‌قضائیه، را ایجاد می‌کند. استفاده از این سامانه مستلزم ثبت درخواست و تبیین موضوع می‌باشد.

ماده ۸ ـ به منظور تسهیل و تسریع در رسیدگی به مشکلات اداری، استخدامی یا مالی کارکنان و شکایت آنان  «کمیسیون رسیدگی به مشکلات و شکایات کارکنان قوه قضائیه» تشکیل می‌شود تا در چارچوب اختیارات رئیس قوه قضاییه به درخواست کارکنان رسیدگی کند. اعضای کمیسیون با پیشنهاد معاونت منابع انسانی برای مدت دو سال از سوی رئیس قوه قضاییه منصوب می‌شوند. کمیسیون مرکب از ۵ عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل است که به مدت دو سال از سوی رئیس قوه قضاییه منصوب می‌شوند. (الحاقیه ۱۴۰۳/۴/۶)

تبصره‌ ۱ ـ کمیسیون می‌تواند حسب مورد از مدیران مرتبط با موضوع برای شرکت در جلسات دعوت کند.

تبصره۲ـ نحوه رسیدگی در این کمیسیون و اجرای تصمیمات آن، به موجب شیوه‌نامه‌ای است که توسط معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضاییه تهیه و به تصویب رییس قوه قضاییه می‌رسد.

ماده۹ـ نظارت بر اجرای این دستورالعمل بر عهده معاونت اول قوه قضاییه می‌باشد و گزارش اجرای آن را هر یک ‌سال یک ‌بار به ریاست قوه قضاییه اعلام می‌کند. (الحاقیه ۱۴۰۳/۴/۶)

ماده ۱۰- این دستورالعمل در ۹ ماده و ۳ تبصره در تاریخ ۲۳/۱/۱۴۰۰ به تصویب رئیس قوه‌قضاییه رسید و از تاریخ تصویب لازم‌الاجرا است.(الحاقیه ۱۴۰۳/۴/۶)

رئیس قوه قضاییه ـ سیدابراهیم رئیسی