رأی شماره۵۵۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورخ ۱۳۹۵/۸/۲۵
با موضوع: ابطال بخشنامه‌های شماره ۹۵۵۷/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۴/۵/۱۳۹۲ و ۷۹۱۶/۹۲/۲۲۰ـ ۲۶/۴/۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و ابطال بخشنامه شماره ۱۶۱۳۹/۹۲/۲۳۰ـ ۲/۹/۱۳۹۲ معاون حقوقی، امور مجلس و استانهای معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور از تاریخ تصویب
تاریخ دادنامه: ۲۵/۸/۱۳۹۵ شماره دادنامه: ۵۵۹ کلاسه پرونده: ۹۵/۱۰۸
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: دیوان محاسبات کشور
موضوع شکایت و خواسته: ۱ـ ابطال بخشنامه‌های شماره ۹۵۵۷/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۴/۵/۱۳۹۲ و ۷۹۱۶/۹۲/۲۲۰ ـ ۲۶/۴/۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور ۲ـ ابطال بخشنامه شماره ۱۶۱۳۹/۹۲/۲۳۰ ـ ۲۰/۹/۱۳۹۲ معاون حقوقی، امور مجلس و استانهای معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور از زمان صدور
گردش کار: دیوان محاسبات کشور به موجب شکایت نامه شماره ۱۲۲۴/۲۰۰۰۰ ـ ۳/۱۲/۱۳۹۴ اعلام کرده است که:
«ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم:
احتراماً، همان گونه که مستحضرند:
۱ـ به موجب بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری «فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف نظیر کـار بـا اشعه و مـواد شیمیایی، کار بـا بیماران روانی، عفونـی و در اورژانس و در بخشهـای سوختگی و مراقبتهای ویژه بیمارستانی تا (۱۰۰۰) امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره وکار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب هیأت وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود.»
۲ـ مطابق ماده (۷۸) مأخذ موصوف «در دستگاههای مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل … با اجرای این قانون لغو می‌گردد.»
۳ـ مستفاد از دادنامه شماره (۷۲۷) ـ ۱۰/۶/۱۳۹۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بیان مصادیق سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف، مندرج در بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ که به موجب استحقاق پرداخت فوق‌العاده موضوع بند مذکور خواهد بود از باب تمثیل می‌باشد. بدیهی است تعیین مصادیق دیگر باید تشابه موضوع و ماهیت با موارد یاد شده سنخیت داشته باشد.
بنا به مراتب:
الف) معاونت اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور طی نامه شماره ۹۵۵۷/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۴/۵/۱۳۹۲ اقدام به برقراری فوق‌العاده سختی کار برای پستهای کارشناس و کارشناس ارشد امور اجرایی، کمک کارشناس و کارشناس و کارشناس ارشد امور بازرگانی، اقتصاد کشاورزی، جغرافیا و سنجش از دور، کارشناس ارشد و کارشناس و کاردان و کمک کارشناس نقشه‌برداری، نقشه‌بردار، کاردان و کمک کارشناس امور تشکلهای تولیدی و کشاورزی، کارشناس ارشد امور اجرایی مشاغل سازمانی مستقر در سازمانهای استانی جهاد کشاورزی کرده است.
ب) معاونت حقوقی، امور مجلس و استانهای معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور طی نامه شماره ۱۶۱۳۹/۹۲/۲۳۰ ـ ۲۰/۹/۱۳۹۲ اقدام به برقراری فوق‌العاده سختی شرایط کار برای کارگزاران امر رسیدگی تخلفات اداری در دستگاههای مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری به شرح موافقت نامه شماره ۱۲۴۲۸۳/۹۲/۲۲۲/د ـ ۱۹/۹/۱۳۹۲ می‌نماید.
ج) معاونت هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور طی نامه شماره ۷۹۱۶/۹۲/۲۲۰ ـ ۲۶/۴/۱۳۹۲ و موافقت نامه شماره ۴۳۰۸۵/۹۱/۲۲ ـ ۲۵/۱۱/۱۳۹۱ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت مذکور مبادرت به برقراری فوق‌العاده سختی کار تعدادی از پستهای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از جمله رئیس اداره ثبت، کارشناس امور اسناد و املاک و … و اعطای امتیاز ۶۰۰ لغایت ۱۰۰۰ بابت فوق‌العاده سختی شرایط کار در محیط غیرمتعارف برای کارکنان سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نموده است.
بنابراین بر این اساس مفاد نامه‌های اخیرالذکر از حیث عدم تشابه موضوع و سنخیت ماهیت موارد یاد شده مغایر با مفاد بند (۳) ماده (۶۸) و ماده (۷۸) قانون مدیریت خدمات کشوری، آیین‌نامه و دستورالعمل اجرایی مربوط و مالاً دادنامه اصداری هیأت عمومی اخیرالذکر ارزیابی می‌شود.
بنا علی هذا در اجرای مواد (۱۲) و (۱۳) قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲، ابطال نامه‌های شماره ۹۵۵۷/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۴/۵/۱۳۹۲ معاونت اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور، ۱۶۱۳۹/۹۲/۲۳۰ ـ ۲۰/۹/۱۳۹۲ معاونت حقوقی، امور مجلس و استانهای معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و شماره ۷۹۱۶/۹۲/۲۲۰ ـ ۲۶/۴/۱۳۹۲ معاونت هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور از زمان صدور مورد استدعاست.»
متن مصوبات مورد اعتراض به قرار زیر است:
مصوبه شماره ۹۵۵۷/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۴/۵/۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور
«جناب آقای منصور خاکی
معاون محترم توسعه مدیریت و منابع انسانی وزارت جهاد
موضوع: برقراری فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار
با سلام و احترام:
بازگشت به نامه شماره ۳۱۳۹/۲۰۰ ـ ۱۸/۴/۱۳۹۲ آن معاونت در خصوص تعیین و برقراری امتیاز فوق‌العاده سختی شرایط کار و کار در محیطهای غیرمتعارف متصدیان مشاغل پیشنهادی، با توجه به بررسیهای انجام شده و نظر به شرح وظایف و مسؤولیتهای متصدیان پستهای سازمانی مورد نظر بدین وسیله در اجرای بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری و بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۵/۱۰/۱۳۸۹ این معاونت، جدول فهرست مشاغل سازمانی زیر به فهرست مشاغل سازمانی ابلاغی (مستقر در سازمانهای استانی جهاد کشاورزی) موضوع نامه شماره ۶۸۴۲/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۱/۲/۱۳۹۳ این معاونت، اضافه می‌گردد.
اضافه می‌نماید چنانچه مشاغل سازمانی استانی جهاد کشاورزی که برای آنان سختی شرایط کار تعیین شده است در ستاد وزارتخانه وجود داشته باشند میزان سختی کار متصدیان مشاغل مذکور در ستاد وزارتخانه با ۱۰۰ امتیاز کمتر قابل اعمال خواهد بود.»
مصوبه شماره ۷۹۱۶/۹۲/۲۲۰ ـ ۲۶/۴/۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور
«معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور
معاونت هماهنگی اجرای مقررات اداری
جناب آقای شاهرخیان
معاون محترم توسعه منابع انسانی و پشتیبانی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
موضوع: سختی شرایط کار
با سلام و احترام:
بازگشت به نامه شماره ۲۴۴۴۲۰/۹۱ ـ ۱۲/۱۲/۱۳۹۱ در خصوص تجدیدنظر و افزایش میزان امتیاز فوق‌العاده سختی شرایط کار و کار در محیطهای غیرمتعارف پستهای سازمانی ذی‌ربط در سراسر کشور در آن سازمان اعلام می‌دارد:
با توجه به بررسیهای به عمل آمده در خصوص برقراری میزان فوق‌العاده سختی شرایط کار و نظر به مشخصات و شرح وظایف مستخدمین رسمی و پیمانی ارسالی و وجود عواملی نظیر کار در محیط غیرمتعارف، کار در شرایط جوی نامساعد، کار در محیط سر و صدا، کار در شرایط مکانی بد و نامناسب، کار در فضای باز که متصدیان پستهای سازمانی ذیل در استانهای سراسر کشور در حین کار با آن موجه می‌باشند، بدین وسیله در اجرای بند (۳) ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمـات کشوری و بخشنامه شمـاره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۵/۱۰۱/۳۸۹ ایـن معاونت، میـزان امتیاز سختی شرایط کار متصدیان پستهای سازمانی ذی‌ربط به شرح جدول ذیل اعلام می‌گردد.
خاطر نشان می‌سازد، امتیازات تعیین شده برای متصدیان پستهای سازمانی مورد اشاره بر اساس امتیازات مربوطه و بر اساس حاصل ضرب امتیاز پست مورد تصدی ضربدر ضریب سالانه تعیین و از تاریخ صدور این مجوز مشروط به پیش‌بینی اعتبار لازم در بودجه سال جاری قابل پرداخت خواهد شد. ـ معاون»
مصوبه شماره ۱۶۱۳۹/۹۲/۲۳۰ ـ ۲۰/۹/۱۳۹۲ معاون حقوقی، امور مجلس و استانهای معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور
«مسؤولین محترم هماهنگی هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان دستگاههای مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری
موضوع: برقراری فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار
با سلام و احترام، از آن جا که متعاقب درخواست دفاتر هماهنگی هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان دستگاههای مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری و پیگیریها و اقدامات دبیرخانه هیأت عالی نظارت و دستور ویژه جانشین محترم معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور، برقراری فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار برای کارگزاران امر رسیدگی به تخلفات اداری در دستگاههای مشمول قانون فوق، به شرح نامه شماره ۱۲۴۲۸۳/۹۲/۲۲۲/د ـ ۱۹/۹/۱۳۹۲ مورد موافقت معاونت محترم هماهنگی اجرای مقررات اداری قرار گرفته است. لذا ضمن ارسال تصویر نامه مزبور، خواهشمند است مراتب به امور اداری ذی‌ربط منعکس شود تا در چهارچوب تعیین نسبت به برقراری فوق‌العاده یاد شده برای اشخاص ذی نفع اقدام نمایند. ـ معاون»
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس امور حقوقی و قوانین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به موجب لایحه‌ای که به شماره ۳۹۲ ـ ۲۰/۲/۱۳۹۵ ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده اعلام کرده است:
«دیوان عدالت اداری ـ دفتر هیأت محترم عمومی
با سلام و احترام،
بازگشت به نامه شماره ۹۵۰۹۹۸۰۰۰۰۰۰۰۰۰۷۰ـ ۳۰/۱/۱۳۹۵ با توجه به هماهنگی به عمل آمده با امور ذی‌ربط این سازمان، به استحضار می‌رساند:
فوق‌العاده سختی شرایط کار به متصدیان مشاغلی تعلق می‌گیرد که با وجود رعایت شرایط بهداشتی و ایمنی مربوط، شاغل در معرض ابتلاء یا عوارض نامطلوب قرار گرفته و یا این که ماهیت وظایف آنان احتمال بروز بیماری یا عوارض نامطلوب بدنبال داشته باشد. بنابراین با عنایت به این که به استناد مفاد بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری که مقرر می‌دارد «فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار و کار در محیطهای غیرمتعارف نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخشهای سوختگی و مراقبتهای ویژه بیمارستانی تا ۱۰۰۰ امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش‌زا و منفجره و کار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب هیأت وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود. لذا با توجه به ذکر کلمه «نظیر» در مفاد بند مذکور، مصادیق محیطهای غیرمتعارف و شرایط نامطلوب کاری فقط منحصر به موارد مذکور در مفاد بند یاد شده نمی‌شود و متصدیان پستهای سازمانی پیش‌بینی شده در تشکیلات دستگاههای اجرایی مشروط به دارا بودن شرایط، درجات و عوامل (۲۶) گانه سختی شرایط محیط کار پیش‌بینی شده در جدول پیوست مصوبه شماره ۵۴۹۱۰/ت۹۳۰هـ ـ ۹/۸/۱۳۶۶ هیأت وزیران، می‌توانند از مزایای فوق‌العاده یاد شده با رعایت مقررات مربوطه بهره‌مند شوند.
با توجه به مراتب فوق تقاضای رد شکایت شاکی را دارد. اضافه می‌نماید برگ دوم دادخواست مورد اشاره به همراه مدارک ارسالی مشاهده نگردید.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۵/۸/۱۳۹۵ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
بیان مصادیق سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف مندرج در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ که موجب استحقاق پرداخت فوق‌العاده موضوع بند مذکور خواهد بود از باب تمثیل می‌باشد. بدیهی است تعیین مصادیق دیگر باید از حیث تشابه موضوع و ماهیت با موارد یاد شده سنخیت داشته باشد. با امعان نظر در عناوین پستهای سازمانی مصوب در بخشنامه‌های مورد شکایت هیچ‌گونه سنخیتی با مصادیق مذکور در بند ۳ ماده ۶۸ قانون فوق‌الذکر ندارد. بنابراین بخشنامه‌های شماره ۷۹۱۶/۹۲/۲۲۰ ـ ۲۶/۴/۱۳۹۲، ۴۳۰۸۵/۹۱/۲۲ ـ ۲۵/۱۱/۱۳۹۱ و ۹۵۵۷/۹۲/۲۲۰ ـ ۱۴/۵/۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور و ۱۶۱۳۹/۹۲/۲۳۰ ـ ۲۰/۹/۱۳۹۲ معاون حقوقی و امور مجلس و استانهای معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور که به شرح منعکس در آنها بعضی مشاغل سازمانی مستقر در سازمانهای استانی جهاد کشاورزی، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و کارگزاران امر رسیدگی به تخلفات اداری در دستگاههای مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری از جمله مصادیق مشاغل مذکور در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری احصاء شده است، خلاف قانون تشخیص داده می‌شود و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می‌شوند.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
