رأی شماره ۲۰۷۱ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال اطلاق بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ـ۲۲/۳/۱۳۹۵ سازمان نظام وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
تاریخ دادنامه: ۳۰/۱۱/۱۳۹۷ شماره دادنامه: ۲۰۷۱ شماره پرونده: ۹۶/۷۱۲
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای وحید شمشیری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ـ ۲۳ مورخ ۲۲/۳/۱۳۹۵ سازمان نظام وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
گردش کار: آقای وحید شمشیری به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ـ ۲۳ مورخ ۲۲/۳/۱۳۹۵ سازمان نظام وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«اینجانب وحید شمشیری دانشجوی مقطع کارشناسی مهندسی ایمنی دانشگاه صنعت نفت آبادان به شماره دانشجویی ۹۲۵۶۰۱۸ در حال تحصیل در ترم ۷ می‌باشم اینجانب چند ماهی است که پس از اینکه متوجه شدم در انتخاب رشته خود اشتباه کرده‌ام تصمیم به خواندن دوباره دروس کارشناسی و شرکت دوباره در کنکور تجربی کرده‌ام پس از مدتی طی نامه‌ای به سازمان امور دانشجویان (وابسته به نظام وظیفه) با استناد به بخشنامه ۲/۲/۳۲۵ ـ ۲۳ [۳۲۵/۲/۲ـ ۲۳] مورخ ۲۲/۳/۱۳۹۵ که مربوط به امور معافیت دانشجویی می‌باشد بیان می‌کند «با عنایت به اینکه معافیت برای هر یک از مقاطع تحصیلی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) فقط یک بار صادر می‌شود و مشمولان قبل از اخذ پایان خدمت یا معافیت دائم از خدمت وظیفه عمومی مجاز به تحصیل مجدد در مقاطعی که از آن فارغ التحصیل شده‌اند نیستند بر همین اساس نیز فارغ التحصیلان مقطع کاردانی و بالاتر مجاز به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی پیوسته و همچنین دکترای پیوسته نمی‌باشند.» طبق بند ذکر شده اینجانب که در خرداد ماه سال ۱۳۹۶ فارغ التحصیل می‌شدم و خواهان شرکت در کنکور دوباره آزمون سراسری را دارم و همچنین برای شرکت در کنکور سال ۱۳۹۶ باید در بهمن ۱۳۹۵ ثبت نام کنم دیگر حق شرکت در کنکور برای تحصیل مجدد را ندارم و باید بعد از اتمام دوران سربازی (سال ۱۳۹۸) برای کنکور شرکت کنم که در رابطه با این موضوع ذکر چند نکته را لازم می‌دانم:
۱ـ تمامی کتابها و آیین‌نامه‌های آموزشی و شیوه برگزاری آزمون در سال ۱۳۹۸ با توجه به نظام آموزشی جدید (یعنی ۶ سال ابتدایی و ۶ سال دبیرستان) تغییر پیدا کرده و کنکور بخش اعظمی از امتیازش مربوط به امتحانات نهایی سالهای دهم و یازدهم و دوازدهم می‌باشد. در حالی که ما چنین امتحانات نهایی را نگذرانده ایم پس برای کنکور نمی‌توانیم شرکت کنیم.
۲ـ اگر شخصی بخواهد بعد از دوران سربازی یعنی ۲ سال تمام برای کنکور شرکت کند تمامی مباحث آموخته شده به ورطه ی فراموشی سپرده شده چون ذهن آدمی فراموش کار است و این موضوع کار را برای ادامه تحصیل دشوار می‌کند حتی اگر در نکته ۱ مشکلی بوجود نیاید.
۳ـ ماده ۷ لایحه قانون اصلاح مواد ۷ و ۸ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایران مصوب سال ۱۳۵۸ می‌باشد در حالی که طبق نامه نظام وظیفه عمومی این امکان تحصیل به گونه‌ای غیرمستقیم سلب شده است (با توجه به نکات ۱ و ۲) چه مشکلی برای نظام وظیفه به وجود خواهد آمد در صورتی که کسی ۲ بار از معافیت تحصیلی استفاده کند و نه بیشتر بالاخره همه مشغول به این امر مقدس می‌شوند با این تفاوت که عده‌ای خیلی زود و عده‌ای هم پس از گذراندن تحصیلات! آنچه در اینجا مهم و شایان ذکر است: مگر نه این است که اگر دانشجویی، دانش آموزی و یا هر شخص توانایی تحصیل تا رسیدن به درجات عالیه را دارد در جامعه اسلامی که مهد دین و علم می‌باشد حمایتهای لازم از او به عمل آید تا هم برای پیشرفت خودش و هم برای پیشرفت جامعه اش! تلاش کند ولی طبق بند ذکر شده بنده باید دیگر از تحصیل مجدد دست بکشم که این این کار واقعاً استعداد سوزی می‌باشد!
همچنین طبق قوانین نظام وظیفه هر دانشجویی ۴ سال دوره کارشناسی، ۱ سال معافیت پس از دوران کارشناسی، ۲ سال دوره کارشناسی ارشد و ۵ سال دوره دکتری، معافیت تحصیلی دارد یعنی حداقل ۱۲ سال که حتی اگر بنده در دوره دکترای پیوسته شرکت کنم که ۷ سال می‌باشد با احتساب ۴ سال معافیت دوره کارشناسی ۱۱ سال می‌شود که از ۱۲ سال نیز کمتر می‌باشد و با هم مشکل خاصی برای نظام وظیفه به‌وجود نمی‌آید، از دیوان عدالت اداری تقاضا دارم این بند را که تحصیل مجدد را از دانشجویان سلب می‌کند را باطل و یک فرصت دوباره به کسانی که یک بار مسیر زندگیشان را اشتباه رفته‌اند داده شود نه اینکه در راه اشتباهی که رفته بماند و بسوزد و همه استعدادهایش آن هم در جامعه اسلامی بسوزد… »
متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:
«از: سازمان وظیفه عمومی ناجا ـ معاونت مشمولان و امور معافیتها
به: ریاست محترم سازمان امور دانشجویی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
موضوع: درخواست معافیت تحصیلی
سلام علیکم
با احترام به آگاهی می‌رساند طبق ماده (۳۵) قانون خدمت وظیفه عمومی و ماده (۶) آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی این معافیت برای هر یک از مقاطع دانشگاهی فقط یک بار صادر می‌گردد، لذا مشمولان قبل از پایان خدمت بـا اخـذ معافیت دائم خـدمت وظیفه عمومی مجاز به ادامه تحصیل در مقاطعی که قبلاً از آن مقطع فارغ‌التحصیل شده‌اند نیستند.
علیهذا بـا توجه بـه اینکه «فـارغ التحصیلان مقاطع کاردانی و بـالاتر، مجاز بـه ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد پیوسته و همچنین دکترای پیوسته نمی‌باشند»، خواهشمند است دستور فرمایید کلیه دانشگاهها و مراکز و مؤسسات آموزش عالی مربوط، به منظور جلوگیری از اشتباه کاربران دفاتر پلیس+۱۰، در برگه درخواست معافیت تحصیلی، الزاماً پیوسته یا ناپیوسته بودن مقطع تحصیلی مشمولان را مشخص نمایند و در غیراین صورت دفاتر پلیس+۱۰ از ثبت این گونه درخواستها معذور خواهند بود. ـ رئیس سازمان نظام وظیفه عمومی ناجا »
علی‌رغم ارسال نسخه ثانی شکایت و ضمائم آن برای طرف شکایت تا زمان رسیدگی به پرونده در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری هیچ پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۳۰/۱۱/۱۳۹۷ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
با عنایت به اینکه به موجب تبصره ۱ ماده ۳۳ قانون خدمت وظیفه عمومی، حداکثر معافیت تحصیلی در هر یک از مقاطع تحصیلی پیش‌بینی شده است و به موجب قسمت ذیل ماده ۳۵ قانون مذکور و ماده ۶ آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی، این معافیت در هر مقطع تحصیلی فقط یک بار صادر می‌شود، بنا به مراتب اطلاق مصوبـه مورد شکایت ناظر بر مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزاماً مستلزم طی آن از مقطع قبلی می‌باشد باعث اعمال محدودیت حق بر آموزش می‌شود و به همین جهت خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات وضع شده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
