رأی شماره ۶۰۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
رأی شماره ۶۰۴ مورخ ۱۳۹۶/۶/۲۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: فوق‌العاده ایثارگری متناسب با درصد جانبازی و مدت خدمت داوطلبانه در جبهه تعلق خواهد گرفت و بخشنامه معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور حداقل ۳ ماه حضور در جبهه را شرط برخورداری از فوق‌العاده ایثارگری مقرر کرده، به جهت مغایرت با قانون ابطال می‌شود
تاریخ دادنامه: ۲۸/۶/۱۳۹۶ شماره دادنامه: ۶۰۴ کلاسه پرونده: ۹۴/۱۱۰۲۸
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سعید ایزدی
موضـوع شکایت و خواستـه: ابطال بند ۱ جدول شمـاره ۴ بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری
گردش کار:
شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱جدول شماره ۴ بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«ریاست محترم دیوان عدالت اداری
احتراماً، اینجانب سعید ایزدی دبیر آموزش و پرورش ناحیه یک شیراز که از تاریخ ۵/۸/۱۳۶۶ تا ۲۷/۱۰/۱۳۶۶ به صورت داوطلبانه به مدت دو ماه و بیست و دو روز (۲ ماه و ۲۲ روز) در تیپ امام حسن(ع) گردان حضرت فاطمه زهرا(س)، در جبهه‌های جنوب و غرب کشور مشغول خدمت بوده ام که طبق بند ۲ ماده ۶۸ قانون خدمات مدیریت کشوری باید بتوانم از امتیاز فوق‌العاده ایثارگری (که مقرر می‌دارد فوق‌العاده ایثارگری متناسب با مدت خدمت داوطلبان در جبهه حداکثر تا ۱۵۰۰ امتیاز) استفاده نمایم. که طبق جدول شمـاره ۴ بخشنامه مذکـور حداقل ۳ ماه حضـور در جبهه را بیـان کرده که اینجانب از برخورداری از این فوق‌العاده محروم شده‌ام که به اعتقاد اینجانب بخشنامه مذکور هم مغایر قانون و هم مغایر با شرع می‌باشد.
۱ ـ مغایرت با قانون:
طبق بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری فوق‌العاده ایثارگری متناسب با درصد جانبازی و مدت خدمت داوطلبانه در جبهه و مدت اسارت تا ۱۵۰۰ امتیاز و ….» به کارمندان قابل پرداخت می‌باشد، که قانون مدتی معین نکرده و مدت مشخص شده در بخشنامه حداقل سه ماه مغایر با قانون می‌باشد چون حقوق کسانی که بین ۱ تا ۳ ماه ایثارگری دارند نادیده گرفته شده است.
۲ ـ مغایرت با شرع:
در فرهنگ اسلامی امر جهاد و دفاع یک تکلیف همگانی است که یک احساس و تکلیف است و مدت ندارد چون امکان دارد در همان روز اول ورود به جبهه فرد به درجه رفیع شهادت نائل گردد و نمی‌توانیم بگوییم چون مدت خاصی در جبهه نبوده شهید محسوب نمی‌شود. پس فرقی بین اینجانب که ۸۲ روز حضور در جبهه دارم با فردی که ۹۰ روز حضور دارد نیست. زیرا ایثارگری یک احساس و تکلیف است و به مدت زمان نیست و قانون که مقرر داشت برقراری فوق‌العاده ایثارگری متناسب با مدت حضور داوطلبانه در جبهه موافق شرع است بخشنامه که مدت مشخص کرده مغایر با شرع اسلام است.»
در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، به موجب لایحه شماره ۱۶۸۶ ـ ۲۱/۱۱/۱۳۹۴ ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده، پاسخ داده است که:
«ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
احتراماً، اینجانب سعید ایزدی دارای کلاسه پرونده ۹۴/۱۰۲۸ شکایتی مبنی بر ابطال جدول شماره ۴ بخشنامه شماره ۱/۱۴۵۹۳ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ تقدیم کرده بودم که لایحه دفاعیه اینجانب در پاسخ به اخطاریه رفع نقص به شرح ذیل می‌باشد لذا خواهشمند است بررسی و اقدام لازم به عمل آید.
الف ـ مغایرت با قانون (با تعیین قسمت مورد شکایت)
اینجانب مدعی خلاف قانون بودن بند ۱ جدول شماره ۴ که مدت خدمت داوطلبانه جبهه را حداقل ۳ ماه با ۴۰۰ امتیاز در نظر گرفته که برخلاف صریح بند ۲ ماده ۶۸ قانون خدمات مدیریت کشوری می‌باشد که مقرر کرده: «فوق‌العاده ایثارگری متناسب با … و مدت خدمت داوطلبانه در جبهه و …. تا ۱۵۰۰ امتیاز چون این بند از ماده ۶۸ قانون مدت معینی را برای استفاده از فوق‌العاده مذکور معین نکرده است.
با توجه به اینکه در زمان جنگ حداقل مدت اعزام نیروها به جبهه‌های جنگ ۴۵ روز بود لذا این جدول ایثارگرانی که مدت خدمت داوطلبانه در جبهه آنها بین یک ماه تا سه ماه بوده را در نظر نگرفته است که بند الف جدول شماره ۴ برخلاف قانون خدمات مدیریت کشوری و بند (الف) و (واو) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران می‌باشد. چون مانند این است که رزمنده‌ای که در روز به جبهه‌های جنگ اعزام می‌شود در همان روز شهید یا اسیر یا جانباز شود و بگوییم که این مدت خاصی در جبهه حضور نداشته شهید یا اسیر یا جانباز محسوب نمی‌شود.
مضافاً اینکه بند ۲ ماده ۶۸ تا ۱۵۰۰ امتیاز را پیش بینی کرده است در حالی که بند ۱۲ جدول تا ۵۵۰ امتیاز را پیش بینی کرده که بر خلاف قانون می‌باشد.
ب ـ مغایرت با شرع:
جهاد دفاعی: هنگامی که دشمنان به ناحیه‌ای در کشور اسلامی حمله می‌کنند بر تمام مسلمانان واجب است در مقابل آنان از دین، کشور، شرف، ناموس خود دفاع کنند و برای حفظ آن از مال و جان خود دریغ نورزند و بر هر کس پیر و جوان واجب است در حد تـوان خـود شرکت کنند. قـرآن کریم در مـورد جهـاد دفاعـی مـی‌فـرماید: «ولولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لفسدت الارض ولکن الله ذو فضل علی العالمین» اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمی‌کرد زمین تباه می‌شد ولی خداوند بر جهانیان فضل و کرم خویـش را ارزانی می‌دارد و در آیه ۱۱۱ سوره توبه می‌فرماید: «ان الله اشتری من المومنون انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون وعداً علیه حقاً فی التوراه والانجیل و القرآن و من اوفی بعهده من الله فاستبشروا ببیعکم الذی بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم» و در آیه ۴ سوره صف می‌فرماید: «ان الله یحب الذین یقاتلون فی سبیله صفا کانهم بنیان مرصوص» و امام خمینی در مسأله ۲۸۲۶ توضیح المسائل می‌فرماید: «اگر دشمن بر بلاد مسلمانان سرحدات آن هجوم نماید واجب است بر جمیع مسلمانان دفاع از آن به هر وسیله ای که امکان داشته باشد از بذل جان و مال و در این احتیاج به اذن حاکم شرع نیست.
نمونه بارز جهاد دفاعی هشت سال دفاع مقدس مردم ایران در برابر رژیم عراق است. در سالهای دفاع مقدس همه مردم ایران با حضور یکپارچه خود در تمام صحنه ها از جبهه اسلام حمایت می‌کردند که اگر به آیات و روایات نگاهی بیفکنیم به این حقیقت پی می‌بریم که امر جهاد و دفاع که برهر مسلمانی واجب است مقید به زمان معینی نشده است بلکه اصل دفاع از میهن می‌باشد در مقابل کشور متجاوز مقید کردن فوق‌العاده ایثارگران به زمان معین به خلاف موازین شرعی می‌باشد.»
متن بند۱ جدول شماره۴ بخشنامه شماره۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ به قرار زیر است:
…
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست امور حقوقی و قوانین سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه شماره ۷۷۷۵۶۵ ـ ۱۸/۷/۱۳۹۵ توضیح داده است که:
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: شکایت آقای سعید ایزدی
با سلام و احترام
با کسب اجازه در پاسخ به ابلاغیه شماره ۹۴/۱۰۲۸ ـ ۸/۱۲/۱۳۹۴ در خصوص نامبرده ضمن هماهنگی با واحد ذیربط این سازمان (امور مدیریت مشاغل و دبیرخانه شوراها) اعلام می‌دارد:
در خصوص ابطال جدول شماره ۴ بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور (سابق) ضمن اعلام این مطلب که برگ دوم دادخواست ابرازی به همراه مدارک ضمیمه مشاهده نگردید با اجازه حاصل از جزء ب بند ۱۱ قانون بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور، شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی اقدام به تعیین مدت حضور در جبهه نموده است. با توجه به مراتب مزبور مفاد بند (۴) بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ این سازمان منطبق با قوانین و مقررات می‌باشد و تقاضای رد شکایت شاکی را دارد.»
در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت بخشنامه مورد اعتراض با شرع مقدس اسلام، دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره ۲۹۱۰/۱۰۰/۹۵ ـ ۲۴/۸/۱۳۹۵ اعلام کرده است که:
«رئیس محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام و تحیت
موضوع بند ۱ جدول شماره ۴ بخشنامه ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور، در جلسه مورخ ۱۹/۸/۱۳۹۵ فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نظر فقهاء به شرح ذیل اعلام می‌گردد:
خلاف موازین شرع دانسته نشد، اما تشخیص از جهت خلاف قانون بودن بر عهده آن دیوان محترم است.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۸/۶/۱۳۹۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف ـ با توجه به اینکه قائم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره ۲۹۱۰/۱۰۰/۹۵ ـ ۲۴/۸/۱۳۹۵ اعلام کرده است که فقهای شورای نگهبان مقرره مورد اعتراض را مغایر شرع تشخیص نداده‌اند، بنابراین در اجرای تبصره ۲ ماده ۸۴ و ماده ۸۷ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در تبعیت از نظر فقهای شورای نگهبان، موجبی برای ابطال مصوبه از بُعد شرعی وجود ندارد.
ب ـ به موجب بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، فوق‌العاده ایثارگری متناسب با درصد جانبازی و مدت خدمت داوطلبانه در جبهه تعلق خواهد گرفت. نظر به اینکه جدول شماره ۴ بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاونت وقت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور بدون رعایت تناسب حضور در جبهه حداقل ۳ ماه حضور در جبهه را شرط برخورداری از فوق‌العاده ایثارگری مقرر کرده، این امر مغایر حکم بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
