رأی شماره ۷۲۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
رأی شماره ۷۲۱ مورخ ۱۳۹۵/۹/۲۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع ابطال مصوبۀ دانشگاه پیام نور دربارۀ معادل‌سازی دروس دوره کاردانی و کارشناسی
تاریخ دادنامه: ۲۳/۹/۱۳۹۵ شماره دادنامه: ۷۲۱ کلاسه پرونده: ۹۲/۴۲۱
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای ابراهیم چاییده
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای ۱ـ ۱۱ و ۱ـ ۵ از دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ دانشگاه پیام نور
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ دانشگاه پیام نور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«ریاست محترم دیوان عدالت اداری
احتراماً اینجانب شاکی پرونده ابراهیم چاییده محضر مبارک را معروض می‌دارد:
۱ـ در پی جذب دانشجو از طریق نوبت ۲۲ فراگیر کارشناسی دانشگاه پیام نور در تاریخ ۲۱/۱۰/۱۳۸۹ جهت شرکت در آزمون ورودی ثبت‌نام نمودم که در مهر ماه ۱۳۹۰ به عنوان دانشجوی رشته کارشناسی پیوسته حقوق پذیرفته شدم. از آن جایی که بنده دارای مدرک کاردانی پیوسته نرم‌افزار کامپیوتر و کارشناسی ناپیوسته نرم‌افزار کامپیوتر قبل از شرکت در آزمون ورودی بودم، با توجه به مدارک فوق و طبق روال معمول نسبت به معادل‌سازی دروس گذرانده‌ام در رشته کامپیوتر و تطبیق آنها با رشته تحصیلی جدید اقدام نمودم که با دستورالعمل پیوستی به شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د از جانب دانشگاه پیام نور روبرو گشتم که در تاریخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ به تصویب دانشگاه مزبور رسیده بوده که طی آن «دانشجویانی که دارای مدرک پیش دانشگاهی نمی‌باشند ولی مدرک کاردانی پیوسته دارند موظف به جایگزینی مدرک کاردانی آنان به جای مدرک پیش دانشگاهی که نگذرانده‌اند می‌باشند و هیچ واحد کاردانی آنها معادل‌سازی نمی‌شود و واحدهای گذارانده به جای مدرک پیش دانشگاه می‌نشیند….» [بند ۱۱ ماده ۱ دستورالعمل پیوستی]
۲ـ با عنایت به اینکه در موقع فراخوانی برای ثبت‌نام این دستورالعمل به تصویب نرسیده بوده بلکه در تاریخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ و حدود ۲ ماه بعداز فراخوان عمومی ثبت‌نام دانشجو از طریق نوبت ۲۲ فراگیر پیام نور (در تاریخ ۲۱/۱۰/۱۳۸۹) صادر شده است و با توجه به اینکه هیچ گونه صحبتی از این مسئله در دفترچه ثبت‌نامی نوبت ۲۲ مذکور که به پیوست می‌باشد، نشده است بلکه از جمله شرایط آن دارا بودن مدرک دیپلم نظام قدیم و یا پیش دانشگاهی نظام جدید و یا کاردانی رسمی و … [طبق بند ب قسمت ۳ دفترچه مذکور] بوده است.
۳ـ با توجه به اینکه در آن زمان به دستورالعمل پیوستی معادل‌سازی به شماره ۶۸۲۰۰/۳ به تاریخ ۲۸/۸/۱۳۸۶ معاونت محترم آموزش و سنجش دانشگاه پیام نور عمل می‌شده است، بنده نیز با عنایت به این مورد ثبت‌نام نموده‌ام به امید این که طبق روال معمول و موجود آن زمان دانشگاه پیام نور نسبت به معادل‌سازی واحدهای گذرانده‌ام در دو مقطع فوق در رشته کامپیوتر و تطبیق آنها با رشته تحصیلی جدیدم اقدام نمایند و از تعداد واحدهای گذرانده‌ام کم شود، با توجه به اینکه تعداد این واحدها هم کم نبوده و حدود ۱۴ واحد درسی می‌باشد که یک ترم تحصیلی را شامل می‌گردند.
۴ـ عقلاً و عرفاً چگونه است که واحد درسی که من در دوره کاردانی گذرانده‌ام و پیش نیاز واحد درسی دیگری بوده که در دوره کارشناسی گذرانده‌ام، مورد قبول واقع نگردد و دروس دیگر قبول واقع گردد؟ به عنوان مثال درس [تربیت بدنی۱] که پیش نیاز درس [تربیت بدنی ۲] بوده است برای من چون در دوره کاردانی بوده است قبول نشده ولـی درس [تربیت بدنی ۲] کـه در دوره کارشناسی بـوده است قبول گشته؟ و بـه فرض درست بودن این بند دستورالعمل چه دلیلی دارد که دوره ۸۴ واحدی کاردانی من به جای ۲۴ واحد نگذارنده در دوره پیش‌دانشگاهی معادل گردد؟ و حق بنده در ۶۰ واحد مابه‌التفاوت که حدود ۴ ترم تحصیلی حداقل می‌گردد ضایع گردد ولی ۶ واحد درسی از این دوره ۸۴ واحدی را برای دوره کارشناسی جدیدم مورد قبول ندهند [که درخواست داشته ام].
۵ ـ و اکنون نه تنها واحدهای دوره کاردانی بنده «برخلاف بند ۴ از شرایط اختصاصی ضوابط پذیرش و ثبت‌نام مذکور در دفترچه نوبت ۲۲ فراگیر پیام نور پیوستی» معادل‌سازی نشده‌اند، بلکه نسبت به درس تاریخ اسلام گذرانده‌ام در دوره کارشناسی قبلی‌ام که با نمره ۱۰ از ۲۰ قبول شده‌ام، نیز به استناد بند ۴ و بند ۵ از ماده ۱ دستورالعمل فوق‌الذکر [به شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹] ایراد گرفته‌اند که حداقل نمره ۱۰ از ۲۰ برای دانشگاههای دولتی و پیام نور و… و حداقل نمره ۱۲ از ۲۰ برای دانشگاههای آزاد و حوزه‌های علمیه و… مورد قبول می‌باشد، که این نیز جای بسی شگفتی است که چه تفاوتی میان دروس گذرانده شده در دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه‌های علمیه با دانشگاه پیام نور و دولتی می‌باشد؟ مگر نه این است که هر دو تحت نظارت وزارت علوم و تحقیقات می‌باشند؟ مگر نه این است که سر فصلهای مصوب کلیه دروس تحت یک مرجع واحد و آن هم شورای محترم انقلاب فرهنگی صادر می‌گردند؟ و شاید هم اگر ملاک این دستورالعمل به فرض بعید در سطح علمی ارائه شده این دروس در دانشگاهها و حوزه‌های فوق‌الذکر می‌باشد! چه سطح از غرابت علمی در گذراندن یک درس عمومی دانشگاهی که تمام سر فصلهای آن مورد تأیید شورای محترم انقلاب فرهنگی می‌باشد، باید رعایت می‌شده است که در حوزه‌های علمیه و دانشگاه آزاد اسلامی رعایت نمی‌گردد؟ بلکه در دانشگاههای دولتی پیام نور حتماً رعایت می‌شود!
۶ ـ لازم به ذکر است که دیوان محترم عدالت اداری در دعوای مشابه طی رأی شماره ۸۴۳ به تاریخ ۱۶/۱۱/۱۳۹۱ نیز نسبت به ابطال دستورالعمل مشابه‌ای اقدام نموده است.
۷ـ لهذا با عنایت به جهات موصوف، نظر به این که به حقوق مکتسبه بنده در زمان ثبت‌نام در نوبت ۲۲ فراگیر کارشناسی پیام نور خلل وارد شده است، لذا به جهت جلوگیری از ورود ضرر وزیان به بنده و با توجه به قاعده شریف [لا ضرر و لا ضرار فی السلام] و جهات شرعی و قانونی دیگر و عنایت به حقوق بنده مذکور در اصل ۱۷۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تقاضای ابطال دستورالعمل اخیرالذکر به شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ موضوع یکصد و دومین مصوبه جلسه شورای دانشگاه پیام نور مورخ ۲۷/۴/۱۳۸۹ در حق بنده و تمامی دانشجویان هم شرایط با بنده در نوبت ۲۲ فراگیر کارشناسی پیام نور را استدعا دارم.»
در پاسخ به اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه‌ای به شماره ثبت اندیکاتور هیأت عمومی ۱۰۰۵ ـ ۲۲/۷/۱۳۹۲ توضیح داده است:
«حضور محترم ریاست دیوان عدالت اداری
سلام علیکم:
احترامـاً با توجـه به اخطاریه رفـع نقص صـادره مربوط به پـرونده شمـاره ۰۹۲۰۹۹۸۰۹۰۰۰۳۸۲۰۱ به کلاسه پرونده ۹۲/۴۲۱ آن مرجع محترم مراتب ذیل جهت رفع نقص حضورتان اعلام می‌گردد.
۱ـ با توجه به بند ۱ـ ۵ از ماده ۱ دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ دانشگاه پیام نور در خصوص معادل‌سازی دروس گذرانده شده در مقاطع قبلی دانشجویان و با توجه به داشتن مدرک قبلی در مقطع کارشناسی رشته علمی کاربردی نرم‌افزار کامپیوتر از دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز و گذراندن ۲ واحد درسی تاریخ اسلام در آن مقطع با نمره ۱۰ معیار صفر تا بیست، این نمره مورد قبول واقع نشده که عقلاً و عرفاً با توجه به اینکه کلیه مراکز دانشگاهی (اعم از پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی، حوزه‌های علمیه و…) زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشند و سرفصلهای اعلامی از سوی وزارتخانه مذکور به کلیه مراکز و دانشگاههای تابعه یکسان است منطقی به نظر نمی‌رسد که در دانشگاههای خاصی (مذکور در بند ۱ـ ۵ دستورالعمل فوق‌الاشاره) حدنصاب نمره ۱۲ و در دانشگاههای دیگر زیر مجموعه وزارت علوم و تحقیقات و فناوری (مذکور در بند ۱ـ ۴ دستورالعمل فوق‌الاشاره حدنصاب نمره ۱۰ از سوی دانشگاه پیام نور ملاک عمل برای معادل‌سازی دروسشان قرار گیرد، مگر چه سطح از مراتب علمی مد نظر قرار گرفته است که در دانشگاههای مذکور در بند ۱ـ ۵ دستورالعمل فوق‌الاشاره موجود نمی‌باشد؟ یا چه سطح تخصصی باید کسب می‌شده که در دانشگاههای مذکور در بند ۱ـ ۵ دستورالعمل فوق‌الاشاره (به صرف کسب نمره ۱۰ از آن دانشگاه ها) کسب نشده است؟ با توجه به مراتب بالا و امعان نظر به قاعده فقهی [کلما حکم به العقل حکم به الشرع] از نظر منطقی و عقلی به نظر خلاف شرع بودن بند ۱ـ ۵ از ماده ۱، دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ محرز بوده و همچنین حقوق مکتسبه‌ای در این خصوص از اینجانب ضایع گردیده است.
۲ـ با توجه به بنـد ۱ـ ۱۱ از ماده ۱ دستورالعمـل فوق‌الاشاره هیـچ یک از واحدهای گذرانده شده در مقطع کاردانی پیوسته اینجانب معادل‌سازی نشده‌اند و مورد قبول واقع نگردیده است که با توجه به فراخوان عمومی پذیرش دانشپذیر در دوره‌های فراگیر کارشناسی نوبت ۲۲ آن دانشگاه در تاریخ ۱۵/۱۰/۱۳۸۹ جهت شرکت در آزمون ورودی ثبت‌نام نمودم که در هیچ کجای دفترچه ثبت‌نامی مذکور اشاره‌ای به عدم قبولی واحدهای گذرانده در دوره کاردانی و کارشناسی قبلی دانش پذیران نشده بود و فقط با توجه به ردیف ۳ بند ب دفترچه مذکور (مربوط به شرایط اختصاصی) در شماره‌های ۴ و ۵ آن به داشتن مدارک کاردانی و یا کارشناسی برای ثبت‌نام اشاره شده است و همچنین با امعان نظر به اینکه در آن تاریخ به دستورالعملی به شماره ۶۸۲۰۰/۳ ـ ۲۶/۸/۱۳۸۶ در دانشگاه پیام نور در خصوص معادل‌سازی دروس دانش پذیران عمل می‌شده است که در بند ۱۳ـ ۱ از ماده ۱ آن دستورالعمل کلیه واحدهای گذرانده دانشجویان دارای مدرک کاردانی و کارشناسی حتی فاقد مدرک پیش دانشگاهی مورد قبول واقع می‌شده است. لذا در این خصوص برای بنده ایجاد حقوق مکتسبه‌ای از زمان ثبت‌نام دوره مذکور شده است که اگر بنده در خصوص این فقره اطلاع داشتم (که واحدهای درسی دوره کاردانی بنده به دلیل نگذراندن دوره پیش دانشگاهی[ مذکور در بند ۱ـ ۱۱ از ماده ۱ دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹] مورد قبول واقع نمی‌گردد) از ابتدا قطعاً ثبت‌نام نکرده و وقت و هزینه خود را به هدف دیـگری که تا این حد وقت گیر نبوده و وقت مرا نگیرد معطوف می‌داشتم. (با توجه به این که این واحدهای قبول نشده یک ترم تحصیلی و تقریباً ۹ ماه به سنوات تحصیلی بنده اضافه می‌کنند که اگر قبول واقع می‌شدند در ترم پاییز ۱۳۹۲ فارغ‌التحصیل و اجازه شرکت در امتحان ورودی کانونهای وکلای دادگستری سال ۱۳۹۲ را داشتم ولی با این وضعیت و تصمیم یکسال به سنوات تحصیلی بنده افزوده شده و در سال ۱۳۹۳ مجبور به شرکت در آزمون مذکور می‌باشم.)
همچنین تاریخ دستورالعمل مورد شکایت (۹۸۱۸۵/۲۱/د) ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ می‌باشد که تقریباً ۲ ماه بعد از زمان اتمام ثبت‌نام دوره مذکور یعنی در تاریخ ۲۱/۱۰/۱۳۸۹ می‌باشد و در بند ۵ از ماده ۳ دستورالعمل ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ اشاره نموده که از تاریخ ۱/۷/۱۳۸۹ لازم الاجرا است که با توجه به اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین موضوعه، مخالفت صریح آن با ماده ۴ قانون مدنی به نظر می‌رسد و با در نظر گرفتن ملاک قاعده شریف [قبح عقاب بلابیان] و همچنین قاعده [لاضرر و لا ضرار فی السلام] در حق بنده و امثال بنده نباید اجرا گردد و چون موجب تضییع حقوق و تلف وقت و هزینه‌مان شده است، همچنین با عنایت به رأی صادره قبلی آن مرجع محترم به شماره ۸۴۳، تقاضای رسیدگی عاجل را از آن مرجع محترم خواستارم.
۳ ـ با توجه به این که زمان انتخاب واحد دروس در ترم پاییز ۱۳۹۲ به اتمام رسیده است و زمان حذف و اضافه دروس حداکثر تا اواسط مهر ماه ۱۳۹۲ مدنظر قرار گرفته است و همچنین اینکه در صورت قبولی واحدهای گذرانده قبلی موضوع شکایت فعلی از بنده در ترم تحصیلی جاری (پاییز ۱۳۹۲) فارغ‌التحصیل می‌شوم و اجازه شرکت در امتحان ورودی وکالت ۱۳۹۲ را پیدا خواهم کرد. لذا درخواست تأمین مناسب در این خصوص و رسیدگی هرچه سریعتر دیوان محترم را دارم.»
شاکی طی لایحه دیگری به شماره ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی ۱۰۶۰ ـ ۱۳/۸/۱۳۹۲ توضیح داده است که:
«حضور محترم ریاست دیوان عدالت اداری
سلام علیکم:
احتراماً با توجه به اخطاریه رفع نقص صادره مربوط به پرونده شماره ۰۹۲۰۹۹۸۰۹۰۰۰۳۸۲۰۱ به کلاسه پرونده ۹۲/۴۲۱ آن مرجع محترم ذیل جهت رفع نقص حضورتان اعلام می‌گردد:
۱ـ اینجانب نسبت به بند ۱ـ ۵ از دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ شکایت دارم که این بند طبق قاعده فقهی «کلما حکم به العقل حکم به الشرع» خلاف شرع بوده و عقلاً و شرعاً صحیح و درست به نظر نمی‌رسد که چنین تفاوتی بین دانشگاههای آزاد اسلامی و پیام نور قائل شوند که دلایل خود را کامل و مبسوط در دادخواستهای قبلی تقدیم داشته ام.
۲ـ همچنین بند ۱ـ۱۱ از دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ مورد شکایت بنده می‌باشد که مغایر با ماده ۴ قانون مدنی و مخالف صریح قواعد شریف «قبح‌عقاب بلابیان» و «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» می‌باشد که در این مورد نیز دلایل و مستندات مربوط را مشروحاً طی دادخواستهای قبلی تقدیم داشته‌ام.»
متن مصوبه مورد اعتراض به قرار زیر است:
«با سلام و احترام، پیرو بخشنامه شماره ۶۸۲۰۰/۳ ـ ۲۶/۸/۱۳۸۶ معاونت محترم آموزشی و سنجش (دستورالعمل تطبیق واحد) و با عنایت به یکصد و دومین مصوبه شورای دانشگاه مورخ (۲۷/۴/۱۳۸۹) دستورالعمل معادل‌سازی دروس حضورتان ارسال می‌گردد:
الف ـ دوره کاردانی و کارشناسی
ماده۱ـ پذیرش واحدهای درسی بر اساس شرایط زیر صورت می‌گیرد.
۱ـ ۱ ـ بر اساس آیین‌نامه آموزشی دانشجوی پذیرفته شده جدید حداکثر تا پایان دومین نمیسال تحصیلی بعد از پذیرش موظف به ارائه ریزنمرات تأیید شده خود به آموزش مرکز یا واحد مربوطه می‌باشد این فرصت قابل تمدید نیست.
۱ـ ۲ـ واحدهای درسی در دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی و یا دانشگاههای غیردولتی و غیرانتفاعی مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گذرانده شده باشد.
تبصره۱: مرجع تأیید واحدهای دانشگاههای آزاد اسلامی دفتر گسترش آموزش عالی است. (فایل رایانه‌ای واحدهای دانشگاه آزاد مورد تأیید)
تبصره۲: از مراکز تربیت معلم صرفاً دروس عمومی مطابق جدول پیوست قابل پذیرش است.
۱ـ۳ـ محتوای آموزشی درسهای گذرانده شده قبلی با ۸۰% (هشتاد درصد) محتوای واحدهای مشابه در رشته جدید مطابقت داشته باشد تشخیص آن به عهده گروه آموزشی مراکز استانی است.
۱ـ ۴ـ نمره‌های دانشجو در هر درس حداقل ۱۰ در معیار صفر تا بیست و معادل آن در سایر معیارها، برای دانشگاههای دولتی، روزانه، شبانه، نیمه حضوری، مجازی، پیام نور، مراکز تربیت معلم، آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای باشد.
۱ـ ۵ ـ نمره‌های دانشجو در هر درس حداقل ۱۲ در معیار صفر تا بیست و معادل آن در سایر معیارها، برای دانشگاههای غیردولتی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه آزاد اسلامی، مؤسسات غیرانتفاعی و دانشگاه جامع علمی کاربردی باشد.
تبصره۱: دروس گذرانده شده سطح یک و سطح دو و سطح سه، حوزه علمیه قم و مشهد با رعایت سایر مقررات برای مقطع کاردانی و کارشناسی قابل معادل‌سازی می‌باشد.
تبصره۲: دروس اصلی و جبرانی مقطع کارشناسی ارشد برای دوره‌های کاردانی و کارشناسی قابل بررسی و معادل‌سازی می‌باشد.
تبصره۳: تشخیص شمول مدارک دانشجویان خارج از کشور با یکی از بندهای (۱ ـ ۴ و ۱ـ ۵) بر عهده اداره کل خدمات آموزشی می‌باشد.
۱ـ ۶ ـ واحدهای درسی دوره‌های معادل، کوتاه مدت پیام نور و یا دوره‌های داخلی دانشگاهها و دوره‌های پودمانی دانشگاه جامع علمی کاربردی برای تطبیق واحد در صورت احراز شرایط زیر قابل پذیرش است.
۱ـ ۶ ـ ۱ـ دانشجو درس یا درسها را در دانشگاه پیام نور گذرانده باشد. (با نمره ۱۰ قابل معادل‌سازی است)
۱ ـ ۶ ـ ۲ـ در صورتی که دانشجو واحدهای درسی را در سایر دانشگاهها و یا مؤسسات عالی گذرانده باشد به شرط شرکت در امتحان جامع سازمان سنجش و آموزش کشور و کسب نمره حدنصاب لازم (دانشجو باید گواهی قبولی را از سازمان سنجش آموزش کشور اخذ و به دانشگاه ارائه نماید) قابل بررسی می‌باشد. حدنصاب نمره‌های قابل پذیرش این قبیل دروس حداقل ۱۲ باشد.
یادآوری مهم: مدارک دوره‌های معادل و داخلی می‌بایست با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برگزار شده باشد.
۱ـ ۶ ـ ۳ـ واحدهای گذرانده شده در دوره‌های پودمانی دانشگاه علمی کاربردی، به شرط قبولی در امتحان جامع دانشگاه فوق و ارائه گواهی مربوطه، با نمره حداقل ۱۲ قابل بررسی و معادل‌سازی است.
تبصره: دانش آموختگان دوره‌های پودمانی سال ۱۳۸۳ و پس از آن در صورتی که در آزمون مقاطع بالاتر که از طریق سازمان سنجش برگزار می‌گردد پذیرفته شوند، از آزمون جامع معاف می‌باشند.
۱ـ ۷ ـ بند ۵ ماده ۵۵ آیین‌نامه، مبنی بر تعیین سقف حداکثر ۵۰% تعداد واحدهای درسی جهت پذیرش از دانشگاهها و مؤسسات غیردولتی و یا غیرانتفاعی و یا سایر مؤسسات آموزش عالی حذف و کلیه دروس دانشجو در صورت داشتن سایر شرایط، قابل معادل‌سازی است.
تبصره۱: دانشجویانی که از طریق کنکور سراسری یا فراگیر پذیرفته شده باشند، به ازای هر ۱۵ واحد درسی تطبیق‌شده، یک نیمسال از مجموع سنوات مجاز دانشجو کسر خواهد شد.
تبصره۲: شروع سنوات مجاز دانشجویان تغییر رشته و یا دانشجویان انتقالی از سایر دانشگاهها، از سال پذیرش دانشجو در آزمون سراسری یا فراگیر محاسبه خواهد شد. (تبصره ۱ برای ایشان اجرا نمی‌شود.)
به ازای معادل‌سازی هر واحد درسی، شهریه متغیر یک واحد درسی خودخوان طبق جدول شهریه نیمسال تحصیلی که در آن تقاضای تطبیق واحد داده است اخذ خواهد شد.
۱ـ ۸ ـ نمره هایی که در معیار صفر تا چهار باشد: (۰= مردود ۱= ضعیف ۲= متوسط ۳= خوب و ۴= عالی)، نمره متوسط معادل ۱۲، نمره خوب معادل ۱۴ و نمره عالی معادل ۱۷ تعیین می‌شود. معادل‌سازی در سایر معیارها به عهده اداره کل خدمات آموزشی خواهد بود.
تبصره: چنانچه واحدهای ارائه شده فاقد تعداد واحد باشد مراتب به همراه مدارک مورد نیاز برای بررسی به اداره کل خدمات آموزشی ارسال شود.
۱ـ ۹ـ تعداد واحد درس تطبیقی نباید کمتر از تعداد واحد درسی رشته جدید باشد در صورتی که تعداد واحد یک درس کمتر باشد می‌توان به صورت تلفیقی، چند واحد درسی مرتبط را با یک درس تطبیق و معادل‌سازی نمود در هر صورت میانگین نمرات درسهای تطبیقی نباید از حدنصاب نمرات تعیین شده کمتر باشد.
۱ـ ۱۰ـ کلیه نمرات درسهای تطبیقی در میانگین کل محاسبه می‌گردد.
۱ـ ۱۱ـ دانشجویان پذیرفته شده در مقطع کارشناسی پیوسته که دارای مدرک کاردانی (پیوسته) و فاقد مدرک پیش دانشگاهی هستند، هیچ یک از واحدهای مقطع کاردانی آنان قابل معادل‌سازی نمی‌باشد.
۱ـ ۱۲ـ با انتقال دانشجو از یک مرکز به مرکز دیگر (بدون تغییر رشته) در پذیرش یا در نمره‌های درس دانشجو هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود.
۱ـ ۱۳ـ دانشجویان دانشگاه پیام نور چنانچه تغییر رشته بدهند کلیه دروس عمومی و نیز واحدهای مشترک که دارای عناوین، سرفصل تعداد واحد یکسان و کد درس مشترک باشند نیازی به تطبیق واحد نداشته و عیناً با همان نمره ردی و قبولی در کارنامه دانشجو باقی می‌ماند.
۱ـ ۱۴ـ واحدهای گذرانده شده در مقطع کاردانی، برای پذیرفته شدگان مقطع کارشناسی ناپیوسته قابل معادل‌سازی نمی‌باشد.
ب ـ دوره‌های تحصیلات تکمیلی
۱ـ نمره گذرانده شده دوره‌های رسمی در دانشگاههای دولتی روزانه، شبانه، نیمه‌حضوری، مجازی و پیام نور با نمره حداقل ۱۴ و دانشگاههای غیردولتی، غیرانتفاعی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه جامع علمی کاربردی و حوزه علمیه قم و مشهد با نمره حداقل ۱۶ و در دوره دکتری تخصصی حداقل ۱۸ در معیار صفر تا بیست و معادل آن در سایر معیارها باشد.
۲ـ مجموع واحدهای درسی قابل معادل‌سازی کمتر از نصف مجموع واحدهای درسی رشته تحصیلی فعلی باشد.
۳ـ دروس گذرانده شده در سطح سه حوزه علمیه قم و مشهد با رعایت سایر مقررات برای مقطع کارشناسی ارشد قابل معادل‌سازی می‌باشد.
۴ـ دروس گذرانده شده در مقطع کاردانی و کارشناسی به هیچ عنوان برای مقطع کارشناسی ارشد قابل معادل‌سازی نمی‌باشد.
۵ ـ تطبیق واحد دروس دوره‌های تحصیلات تکمیلی کما کان در اداره کل خدمات آموزشی انجام می‌پذیرد و مراکز لازم است درخواست دانشجو به همراه فرم (م ـ ۱) به همراه اصل کارنامه دروس گذرانده، جهت بررسی به اداره کل خدمات آموزشی ارسال نمایند.
ماده ۲ـ نحوه اجرا (مقطع کاردانی و کارشناسی):
۱ـ مراکز آموزشی موظف به اطلاع رسانی مناسب به دانشجویان جدید می‌باشند در این خصوص می‌بایست اطلاعیه‌های لازم را در مکانهای مناسب قرار داده و یا هنگام ثبت‌نام موارد لازم به صورت کتبی به اطلاع دانشجویان رسانده شود.
۲ـ دانشجو موظف است در اولین فرصت و حداکثر تا پایان دومین نمیسال تحصیلی پس از پذیرش تقاضای کتبی خود را به آموزش ارائه دهد.
۳ـ تقاضای کتبی دانشجو در دبیرخانه مرکز ثبت و سپس اقدام لازم برای اخذ نمره تأییدشده از دانشگاه مبدا به عمل آید.
تبصره: چنانچه به هر دلیل دانشجو در موعد مقرر تقاضای واحد به آموزش مرکز ارائه ندهد موعد مذکور قابل تمدید نبوده و تطبیق واحد میسر نخواهد بود.
۴ـ چنانچه تقاضای دانشجو در موعد مقرر تحویل آموزش شده ولی اخذ کارنامه نمرات تأیید شده از مؤسسه قبلی بعد از موعد مقرر ارسال شود تطبیق بلامانع است.
۵ ـ پس از اخذ نمرات تأیید شده و کنترل از نظر مورد تأیید بودن، دانشجو نسبت به تکمیل فرم تقاضای تطبیق واحد اقدام خواهد کرد. ملاک مورد تأیید بودن مؤسسه یا دانشگاه مورد نظر دفترچه آزمون سراسری است و لیست واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی هر سال از طریق اداره کل خدمات آموزشی ارسال خواهد شد. در صورت عدم وجود نام واحد و رشته دانشگاه آزاد و یا نام سایر مؤسسات لازم است از اداره کل خدمات آموزشی استعلام شود.
۶ ـ درخواست دانشجو به همراه کارنامه ریز نمرات تأیید شده به مرکز استان ارسال و پس از بررسی و تأیید واحدهای قابل تطبیق توسط مدیر آموزش، فرم تطبیق واحد توسط رئیس مرکز استان تأیید و مهر و امضا خواهد شد.
۷ـ مرکز بعد از دریافت واحدهای تطبیق شده ضمن اعلام آن به دانشجو، واحدهای مذکور را در ابتدای کارنامه کامپیوتری دانشجو به عنوان واحدهای تطبیقی وارد و در کارتکس دانشجو نیز ثبت خواهد کرد.
ماده۳ـ نحوه اجرا مقطع تحصیلات تکمیلی:
۱ـ مراکز موظف به اطلاع رسانی مناسب برای دانشجویان هستند.
۲ـ درخواست دانشجو حداکثر تا پایان نیمسال اول پس از پذیرش قابل بررسی می‌باشد.
۳ـ کارشناس و مسؤول آموزش مرکز موظف است درخواست دانشجو را بررسی و در صورت داشتن شرایط اجازه ثبت درخواست در دبیرخانه مرکزی را صادر نماید.
۴ـ مرکز/ واحد می‌بایست پس از ارائه درخواست کتبی، تقاضای ریز نمرات تأیید شده از دانشگاه یا مؤسسه‌ای که دانشجو دروسی را در مقطع کارشناسی ارشد گذرانده است بنماید.
۵ ـ پس از تکمیل مدارک لازم است اصل کارنامه و درخواست دانشجو از طریق اتوماسیون دانشگاه جهت بررسی به اداره کل خدمات آموزشی ارسال گردد.
مسؤولیت حسن اجرای این دستورالعمل به عهده رئیس مرکز استان و رئیس مرکز یا واحد مربوطه می‌باشد. ضمناً این دستورالعمل از نیسمال اول ۱۳۹۰ـ۱۳۸۹ قابل اجرا می‌باشد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی دانشگاه پیام نور به موجب لایحه شماره ۶۶۰۹/۱۱۰۳/ص ـ ۱۱/۷/۱۳۹۵ توضیح داده است:
«جناب آقای عشق آبادی
معاون محترم مدیرکل هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با اهدای سلام و درود
احتراماً عطف به نامه شماره ۹۲/۴۲۱ ـ ۱۹/۴/۱۳۹۵ در خصوص شکایت آقای ابراهیم چاییده به خواسته ابطال بندهایی از دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹، موارد ذیل را به استحضار می‌رساند:
۱ـ دستورالعمل مزبور مصوبه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به شماره ۱۸۵۰۳/و ـ ۱۰/۷/۱۳۸۹ می‌باشد که طبق مفاد آن، کسانی که دارای مدرک پیش‌دانشگاهی نمی‌باشند، در صورت داشتن مدرک کاردانی پیوسته مجاز به معادل‌سازی و تطبیق واحد، در صورت پذیرفته شدن در آزمون کارشناسی دانشگاه نمی‌باشند.
۲ ـ طبق مدارک و مستندات موجود، ادعای مشارالیه مبنی بر عدم اطلاع از دستورالعمل یاد شده به هنگام ثبت‌نام به دلیل عدم قید آن در دفترچه آزمون، کاملاً خلاف واقعیت بوده و مشارالیه با اطلاع کامل از شرایط آزمون که دستورالعمل مزبور به صراحت در دفترچه آمده است، اقدام به ثبت‌نام کرده است. فلذا دستورالعملی که مصداق قاعده «عطف بماسبق» بشود از سوی دانشگاه صادر نشده است.
۳ـ در رابطه با این ادعا که دانشگاه پیام نور در خصوص تطبیق واحد میان دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی تفاوت قائل است به استحضار می‌رساند:
اولاً: تفاوت انگاری بر اساس ماده ۴۹ آیین‌نامه میهمانی و انتقال دانشجویان دوره‌های کاردانی و کارشناسی می‌باشد.
ثانیاً: آیین‌نامه یاد شده به منظور سهولت در فرآیند جذب دانشجو اصلاح شده است.
۴ـ در خصوص ادعای خواهان مبنی بر ابطال بند ۲ـ ۳ و ۲ـ ۴ دستورالعمل، مستحضرید عدالت به مفهوم «جعل کل شی فی موضعه» می‌باشد. بنابراین عدالت به معنای برابری نه تنها عدالت نیست بلکه می‌تواند ظلم هم تلقی شود چرا که توزیع عدالت بر اساس ظرفیتها، استعدادها و توانایی‌ها متفاوت است. شاخص اندازه گیری سطح دانشگاهها، کیفیت آموزش و پژوهش می‌باشد. بدیهی است یکسان انگاری فردی که در یک دانشگاه معتبر مشغول به تحصیل بوده و دانش آموخته شود، با فردی که در دانشگاه دیگری که بدون رقابت دانشجو می‌پذیرد و موفق به اخذ مدرک می‌شود، عدالت محسوب نمی‌شود. از این رو، دانشگاهها در راستای ایجاد فضای رقابتی و ارتقاء سطح کیفی، میان دانشگاهها و مؤسسات آموزشی دولتی که ورود و پذیرش در آنها به علت نیاز به فعالیت و مطالعه بیشتر، سخت‌تر از مؤسسات غیردولتی می‌باشد، تفاوت قائل هستند. لذا یکسان انگاری دانشگاههای دولتی با غیردولتی آن هم در تطبیق واحد نه تنها تبعیض ناروا تلقی نمی‌شود، بلکه عمل کردن بر خلاف آن صحیح نیست.
۵ ـ ناگفته نماند که دانشگاه، مکاتبات متعددی را در راستای کمک به این دسته از فراگیران داشته است که وزارت متبوع در پاسخ اعلام داشته است با عنایت به اینکه این گروه از داوطلبان دارای مدرک پیش دانشگاهی نمی‌باشند، مدرک کاردانی آنان به جای پیش دانشگاهی لحاظ می‌شود تا زمینه ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر برای کسانی که فاقد مدرک پیش دانشگاهی می‌باشند تسهیل شود.
با عنایت به موارد مزبور، رد ادعای موضوع دادخواست مورد استدعا است.»
پرونده در هیأت تخصصی پژوهشی و فرهنگی مطرح شد و این هیأت در خصوص خواسته شاکی مبنی بر ابطال بند ۱ـ ۱۱ دستورالعمل تطبیق واحدهای درسی به شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ به موجب دادنامه شماره ۶۱ ـ۲۲/۵/۱۳۹۳ رأی به رد شکایت شاکی صادر کرده است. متن رأی هیأت تخصصی به قرار زیر است:
«در رابطه با بند ۱ـ۱۱ دستورالعمل تطبیق واحدهای درسی به شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ با عنایت به نظریه فقهای معظم شورای نگهبان به شماره ۵۲۹۰۲/۳۰ ـ ۷/۱۱/۱۳۹۲ و با ملاحظه مفاد نامه استعلام به شماره ۲۰/۱۲۸۴۷۵/۲۱۰ ـ ۱/۱۰/۱۳۹۲ دائر بر اینکه مغایر موازین شناخته نشد و از حیث مغایرت با موازین قانونی نظر بر اینکه دستورالعمل مورد شکایت در این قسمت پس از طی تشریفات قانونی و اخذ نظریه وزارت علوم و سازمان سنجش صادر گردیده و مفاد نامه‌های شماره ۵۶۱۷۶/۲۱ ـ ۱۶/۹/۱۳۸۹ و ۶۰۹۴۶/۲۱ ـ ۲۷/۹/۱۳۸۹ مدیرکل پشتیبانی و حمایت آموزش عالی و نامه شماره ۴۹۱۲۲/۱ ـ ۱۰/۷/۱۳۸۹ معاونت اجرایی سازمان سنجش آموزش کشور موید این امر می‌باشد و در بند ۱ـ ۲ دفترچه آزمون به موضوع عدم معادل‌سازی واحدهای درسی تذکر داده شده بود علی هذا بند ۱ـ ۱۱ مغایر قانون نیست به استناد بند «ب» ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رأی به رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. این رأی ظرف ۲۰ روز از تاریخ صدور از سوی رئیس دیوان یا ۱۰ نفر از قضات دیوان قابل اعتراض است.»
در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت مصوبه شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ با شرع مقدس اسلام، قائم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره ۲۲۹۰/۱۰۲/۹۴ ـ ۱۸/۵/۱۳۹۴ اعلام کرده است که:
«عطف به نامه‌های شماره ۹۲/۴۲۱ ـ ۱۵/۱/۱۳۹۴ و شماره ۲۰۰/۱۲۸۴۷۵/۲۱۰/۹۰۰۰ ـ ۱/۱۰/۱۳۹۲ و پیرو نامه شماره ۵۲۹۰۲/۳۰/۹۲ ـ ۷/۱۱/۱۳۹۲:
موضوع بند ۱ـ ۱۱ دستورالعمل شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ دانشگاه پیام نور استان فارس، در جلسه مورخ ۲/۱۱/۱۳۹۲ فقهای معظم شورای نگهبان هم مورد بحث و بررسی قرار گرفت و این بند نیز خلاف موازین شرع شناخته نشد و در نامه قبلی ذکر آن سهواً حذف شده است.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۳/۹/۱۳۹۵ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
نظر به اینکه در بخشنامه شماره ۹۸۱۸۵/۲۱/د ـ ۷/۱۲/۱۳۸۹ دانشگاه پیام نور به منظور معادل‌سازی دروس دوره کاردانی و کارشناسی در بند ۱ـ ۴ و برای دانشگاههای دولتی، روزانه، شبانه، نیمه حضوری، مجازی، پیام نور، مراکز تربیت معلم، آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای نمره دانشجو در هر درس حداقل ۱۰ در معیار صفر تا بیست لحاظ شده ولی در بند ۱ـ ۵ برای دانشجویان دانشگاههای غیردولتی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه آزاد اسلامی، مؤسسات غیرانتفاعی و دانشگاه جامع علمی کاربردی نمره دانشجو در هر درس حداقل ۱۲ در معیار صفر تا بیست تعیین شده است، از این جهت که بین دانشجویان مراکز مصرح در هر یک از این بندها تبعیض ناروا در احتساب حداقل نمره قائل شده است و بند ۹ اصل سوم قانون اساسی دولت را مکلف کرده است، تبعیضات ناروا را منع کند، بنابراین بند ۱ـ ۵ بخشنامه مورد اعتراض به جهت مذکور مغایر بند ۹ اصل سوم قانون اساسی است و مستنداً به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
