رأی شماره ۷۸۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
رأی شماره ۷۸۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال تبصره ذیل بند ۴ دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف موضوع بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری
تاریخ دادنامه: ۱۳۹۶/۸/۱۶ شماره دادنامه:۷۸۴ کلاسه پرونده: ۹۵/۱۰۳۸
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای رجب علی رهبری کرویه
موضوع شکایت و خواسته: ۱ـ ابطال بند ۶ فصل یکم مصوبه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور منضم به بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ معاونت توسعه و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور ۲ـ ابطال بند ۴ و تبصره آن و بند ۵ «دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف موضوع بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشـوری» منضـم به بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور
گردش کار:
شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۶ فصل یکم مصوبه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور منضم به بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ معاونت توسعه و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور و ابطال بند ۴ و تبصره آن و بند ۵ «دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف موضوع بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری» منضم به بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« با سلام، احتراماً در خصوص بند ۶ فصل یکم دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ و بند ۴ دستورالعمل پیوست بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۹۵/۱۰/۵ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور به استحضار عالی می‌رساند:
۱ـ مطابق ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری علاوه بر پرداختهای موضوع ماده (۶۵) و تبصره‌های آن و ماده (۶۶) که حقوق ثابت تلقی می‌گردد فوق‌العاده‌هایی به شرح زیر به کارمندان قابل پرداخت می‌باشد.
۲ـ مطابق بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف نظیر کار با اشعه و … تا (۱۰۰۰) امتیاز و در مورد کار با مواد سمی و… امتیاز یاد شده با تصویب هیأت وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود.
۳ـ بر اساس بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری بند ۶ فصل یکم دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور در خصوص پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف تصویب و طی بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سابق رئیس‌جمهور دستگاههای اجرایی را مکلف نموده «تا تصویب و ابلاغ مصوبات مربوط به تعیین و تخصیص امتیاز، درصد یا مبالغ مربوط به فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف صرفاً مبالغ مقطوع مندرج در آخرین حکم کارگزینی سال ۱۳۸۷ کارمندان مبنای پرداخت برای سال ۱۳۸۸ (اجرای فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری) باشد و بر اساس همین مصوبه و بخشنامه مبالغ فوق‌العاده سختی کار مندرج در احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷ در احکام کارگزینی سال ۱۳۸۸ (۱۳۸۸/۱/۱) منظور و پرداخت گردیده است. مع‌الوصف از آنجا که:
۱) وفق ماده (۸۷) قانون مدیریت خدمات کشوری در دستگاههای مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل به استثنای پرداختهای قانونی که در زمان بازنشسته شدن و … با اجرای این قانون لغو می‌گردد.
۲) وفق ماده (۸۰) قانون مدیریت خدمات کشوری آیین‌نامه اجرایی این فصل (فصل دهم) از تاریخ تصویب این قانون حداکثر ظرف سه ماه با پیشنهاد سازمان به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد و دستگاههای اجرایی موظف‌اند حداکثر ظرف مدت ۳ماه پس از ابلاغ آیین‌نامه‌ها و دستورالعملهای مربوط نسبت به صدور احکام اقدام نمایند. (متأسفانه پس از گذشت یک سال و نیم از تصویب قانون خدمات کشوری (تاریخ تصویب ۱۳۸۶/۷/۸) و اجرای فصل دهم (۱۳۸۸/۱/۱) آیین‌نامه و امتیاز مشاغل سخت و زیان آور برای اجراء به دستگاههای اجرایی ابلاغ نشده است و این موضوع مغایر با بند ۳ ماده ۶۸ می‌باشد).
۳) وفق ماده ۱۲۷ قانون مدیریت خدمات کشوری کلیه قوانین عام و خاص به‌جز قانون بازنشستگی مغایر با این قانون از تاریخ لازم‌الاجرایی این قانون لغو می‌گردد. (متأسفانه برخـلاف نص صریح بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ فوق‌العاده سختی کار و مشاغل بر اساس قانون نظام هماهنگ پرداخـت کارکنان دولت پرداخت شده است یعنی بر اساس احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷).
۴) شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور از بند (۳) ماده (۱۱۶) قانون مدیریت خدمات کشوری یعنی اختیاراتی که به شورا واگذار شده خلاف بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری بند ۶ فصل یکم دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ را تصویب نموده و این شورا خود را در مقام و جایگاه قانونگذار تلقی نموده است. علیهذا با عنایت به مراتب فوق:
الفـ بند ۶ فصل یکم دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور کـه مستند بـه بند ۳ مـاده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری می‌باشد در خصوص تعیین و برقراری فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار کارکنان بر اساس فوق‌العاده سختی کار مندرج در احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷ در احکام کارگزینی سال ۱۳۸۸ (۱۳۸۸/۱/۱) تاریخ اجرای فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری خلاف نص صریح مواد ۷۸ و ۸۰ و ۱۲۷ و بند ۳ ماده ۶۸ قانون مذکور بوده و در حقیقت برداشت فوق‌العاده سختی کار بر اساس احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷ تا تصویب و ابلاغ دستورالعملهای مربوط به صورت علی‌الحساب بوده است.
بـ بند ۴ بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ موضوع دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف معاونت توسـعه مدیریـت و سرمایه انسانی اسبق رئیس‌جمهور به ازای هر ۱ درصد میزان فوق‌العاده کار در سال ۱۳۸۷، ( ۱۲) امتیاز و همچنین تبصره بند ۴ بخشنامه صدرالذکر «تا زمانی که با اعمال امتیاز به روش فوق (هر یک درصد ۱۲) امتیاز مبلغ فوق‌العاده سختی کار کارمندان کمتر از مبلغ مذکور در حکم کارگزینی مربوط باشد همان مبلغ مقطوع مندرج در حکم کارگزینی سال ۱۳۸۷ ملاک دریافت فوق‌العاده سختی کار خواهد بود و بند ۵ دستورالعمل فوق‌الذکر در خصوص کارمندانی که از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ (تاریخ اجرایی شدن فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری) به بعد استخدام و یا تصدی مشاغل مشمول بهره‌مندی از فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار را عهده‌دار می‌شوند میزان فوق‌العاده سختی کار آنان بر اساس ساز و کار بند ۴ این دستورالعمل مشخص و پرداخت گردد (یعنی بر اساس کارمندان مشابه در سال ۱۳۸۷) نیز مغایر با مفاد مواد ۷۸، ۸۰، ۱۲۷ و بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری می‌باشد.
جـ چگونه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور در اجرای بنـد۳ ماده ۶۸ قانون مـدیریت خـدمات کشـوری تصـویـب نمـوده: اولاً: بـا استـناد به دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ بند ۶ فصل یکم دستورالعمل فوق‌الذکر فوق‌العاده سختی کار از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ بر اساس احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷ پرداخت گردد. ثانیاً: با استناد به دستورالعمل شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ به ازای هر یک درصد فوق‌العاده سختی کار در سال ۱۳۸۷ (۱۲) امتیاز و از تاریخ ۱۳۸۹/۱۰/۵ این بخشنامه اجرایی شده است و ثالثاً: با استناد به بخشنامه شماره ۳۴۸۹۰/۶۱/۲۲۰ ـ ۱۳۹۱/۱۲/۲۰ معاونت راهبردی و منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور (بدون تصویب شورای مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور) همان مشاغل با همان شرایط محیط کار و بدون هیچ‌گونه تغییر در مشاغل و شرایط محیط کار در بخشنامه اولیه فوق‌العاده سختی کار سال ۱۳۸۷ پرداخت گردد، در بخشنامه دوم هر یک درصد سختی کار سال ۱۳۸۷ (۱۲ امتیاز) و در بخشنامه سوم که از تاریخ ۱۳۹۲/۱/۱ اجرا شده است در اجرای بند ۳ ماده ۶۸ پس از گذشت چهار سال از اجرایی شدن فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشـوری تعیین امتیاز شود. به عـنوان مثال یک کارمنـد که در سـال ۱۳۸۷ پست سازمانی ایشان «کارشناس امور اجتماعی» بوده ۱۰% حقوق مبنا را به عنوان فوق‌العاده سختی کار دریافت می‌نموده و بر اساس دستورالعمل اولیه از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ (۱۰% حقوق مبنا) سال ۱۳۸۷ به عنوان فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار در حکم کارگزینی منظور شده است. بر اساس بخشنامه دوم از تاریخ ۱۳۸۹/۱۰/۵ (۱۲۰) امتیاز همین کارمند که در سازمان بهزیستی کشور و در مجتمع‌های خدمات بهزیستی مشغول انجام وظیفه بوده بر اساس بخشنامه سوم با همان شغل و در پست سازمانی و شرایط محیط کار چندین سال قبل فوق‌العاده سختی کار از تاریخ ۱۳۹۲/۱/۱ (۱۰۰۰) امتیاز در نظر گرفته و تصویب شده است و در حقیقت برای اجرای بند۳ ماده۶۸ از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ تا ۱۳۹۲/۱/۱ سه دستورالعمل متفاوت صادر و ابلاغ شده است.
دـ با عنایت به اینکه بند ۶ فصل یکم دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی منضم به بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی اسبق رئیس‌جمهور در خصوص پرداخت فوق‌العاده سختی شرایط محیط کار موضوع بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری تا تصویب و ابلاغ مصوبات مربوط به نحوه تعیین و تخصیص امتیاز مشاغل مربوط بوده است بنابراین پرداخت مبالغ مقطوع مندرج در احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷ برای سال ۱۳۸۸ به طور علی‌الحساب بوده است و به تبع آن بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۵/۱۰/۱۳۸۹ در حقیقت بایستی تاریخ اجرای آن حداقل (۱۳۸۸/۱/۱) و همچنین تاریخ اجرای بخشنامه شماره۳۴۸۹۰/۶۱/۲۰۰ـ ۱۳۹۱/۱۲/۲۰ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور به جای (۱۳۹۲/۱/۱) بایستی (۱۳۸۸/۱/۱) اجرا و توسط دستگاههای اجرایی اقدام می‌گردید که متأسفانه خلاف مواد ۷۸، ۸۰، ۱۲۷ و بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری عمل گردیده است.
هـ ـ به موجب جزء (ب) بند ۱۱ قانون بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور در راستای اجرای فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری کلیه مبانی پرداخت خارج از فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری به استثناء موارد مصرح در جزء مرقوم لغو شده است بنابراین پرداخت فوق‌العاده سختی کار بر اساس احکام کارگزینی سال ۱۳۸۷ (قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت) و همچنین به ازای هر یک درصد فوق‌العاده سختی کار در سال ۱۳۸۷ (۱۲ امتیاز) مغایر با نص صریح قانون بودجه و بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری باشد.
«متن مصوبه‌های مورد اعتراض به قرار زیر است»:
۱ـ شـورای توسعه مدیریت و سرمایه انـسانی در جلسه مورخ ۱۳۸۸/۲/۹ بنا به پیشنهاد معاونت توسعه مدیریت سرمایه انسانی رئیس‌جمهور و به استناد جزء ب بند ۱۱ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور جداول … و فوق‌العاده‌های موضوع بنـدهای ۱، ۲، ۳، ۴، ۷ و ۹ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و … به شرح زیر تصویب نمود: قسمتی از بند ۶ فصل یکم دستورالعمل شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱
بند۶ـ «تا تصویب و ابلاغ مصوبات مربوط به نحوه تعیین و تخصیص امتیاز، درصد یا مبالغ مربوط به فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعـارف صرفاً مبالغ مقطوع مندرج در آخرین حکم کارگزینی سال ۱۳۸۷ کارمندان مبنای پرداخت برای سال ۱۳۸۸ می‌باشد.
۲ـ دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف موضوع بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری منضم به بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سابق رئیس‌جمهور.
بند۴ـ «میزان امتیاز فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف کارمندان دستگاههای اجرایی بر اساس درصدهایی که قبلاً برای سختی کار مشاغل دستگاههای اجرایی تأیید شده است، به ازای هر یک درصد، (۱۲) امتیاز، حداکثر (۱۰۰۰) امتیاز به عنوان سختی کار مشاغل آنان تعیین می‌شود.
تبصره: تا زمانی که با اعمال امتیاز به روش فوق، مبلغ فوق‌العاده سختی کار کارمندان، کمتر از مبلغ مذکور در حکم کارگزینی مربوط باشد، همان مبلغ مقطوع مندرج در حکم کارگزینی، ملاک دریافت فوق‌العاده سختی کار خواهد بود».
بند۵ـ «امتیاز سختی کار کارمندانی که از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ به بعد تصدی مشاغل مشمول بهره‌مندی از فوق‌العاده سختی کار را عهده دار شده یا می‌شوند با توجه به درصدهایی که بر اساس مقررات قبلی برای آن مشاغل تعیین‌شده و بر اساس ساز و کار بند (۴) این دستورالعمل مشخص می‌گردد».
علیهذا با عنایت به مراتب فوق و مستندات ضمیمه قسمتی از بند ۶ فصل یکم مصوبه شماره ۱/۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور منضم به بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سابق رئیس‌جمهور در خصوص پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف که صرفاً بر اساس مبالغ مقطوع مندرج در آخرین حکم کارگزینی سال ۱۳۸۷ کارمندان تصویب و جهت اجرا به دستگاههای اجرایی ابلاغ گردیده و در زمره مبانی پرداخت خارج از فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری (بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری) تلقی می‌شود و همچنین بند ۴ و تبصره آن و بند ۵ مـصوبه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور منضم به بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ درخصوص تعیین امتیاز فوق‌العاده سختی کار به ازای هر ۱ درصد فوق‌العاده سختی کار در سال ۱۳۸۷ (۱۲ امتیاز) و همچنین برقراری فوق‌العاده سختی کار برای مستخدمین بعد از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ و کارمندانی که بعد از ۱۳۸۸/۱/۱ مشمول بهره‌مندی از فوق‌العاده سختی کار می‌شوند بر اساس مقررات قبلی و بر اساس ساز و کار بند۴ دستورالعمل مشخص گردیده مغایر با مفاد مواد ۷۸، ۸۰، ۱۲۷ و بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و نیز مغایر با جزء بند ب ماده ۱۱ قانون بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور می‌باشد، بنابراین در اجرای مواد ۱۹، ۲۰ و ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری ابطال مفاد مورد اعتراض دستورالعملها و بخشنامه‌های مبحوث‌عنه از زمان تصویب مورداستدعاست. همچنین تقاضای ابطال تاریخ اجرای بخشنامه‌های ۴۴۸۹۰/۹۱/۲۲۰ ـ ۱۳۹۱/۱۲/۲۰ و ۴۵۵۹۵/۹۱/۲۲۰ ـ ۱۳۹۱/۱۲/۲۷ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور از ۱۳۹۲/۱/۱ و اصلاح تاریخ اجرای آن به ۱۳۸۸/۱/۱ تاریخ اجرایی شدن فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری نیز مورداستدعا می‌باشد».
متن مصوبات مورد اعتراض به قرار زیر است:
«بند ۶ فصل یکم مصوبه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور منضم به بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ معاونت توسعه و سرمایه نیروی انسانی رئیس‌جمهور
۶ـ تا تصویب و ابلاغ مصوبات مربوط به نحوه تعیین و تخصیص امتیاز، درصد یا مبالغ مربوط به فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور، سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف، مناطق کمترتوسعه‌یافته، بدی آب و هوا، نوبت کاری، مبلغ تضمین، کسر صندوق، فوق‌العاده محل خدمت (جابجایی محل خدمت)، صرفاً مبالغ مقطوع مندرج در آخرین حکم کارگزینی سال ۱۳۸۷ کارمندان به علاوه هزینه سفر در این سال، مبنای پرداخت برای سال ۱۳۸۸ می‌باشد.
بند ۴ و تبصره آن و بند ۵ «دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف موضوع بند (۳) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری» منضم به بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور
۴ـ میزان امتیاز فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف کارمندان دستگاههای اجرایی بر اساس درصدهایی که قبلاً برای سختی کار مشاغل دستگاههای اجرایی تأیید شده است، به ازای هر یک درصد، (۱۲) امتیاز، حداکثر تا (۱۰۰۰) امتیاز، به عنوان سختی کار مشاغل آنان تعیین می‌شود.
تبصره : تا زمانی که با اعمال امتیاز به روش فوق، مبلغ فوق‌العاده سختی کار کارمندان، کمتر از مبلغ مذکور در حکم کارگزینی مربوط باشد، همان مبلغ مقطوع مندرج در حکم کارگزینی، ملاک دریافت فوق‌العاده سختی کار خواهد بود.
۵ـ امتیاز سختی کار کارمندانی که از تاریخ ۱۳۸۸/۱/۱ به بعد، تصدی مشاغل مشمول بهره‌مندی از فوق‌العاده سختی کار را عهده دار شده یا می‌شوند، با توجه به درصدهایی که براساس مقررات قبلی برای آن مشاغل تعیین شده و بر اساس ساز وکار بند (۴) این دستورالعمل مشخص می‌گردد».
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس امور حقوقی و قوانین سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه شماره ۱۴۹۶۷۲۸ ـ ۱۳۹۶/۸/۱۵ توضیح داده است که:
«دفتر محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: آقای رجبعلی رهبری کرویه
با سلام و احترام
پیرو نامه شماره ۱۱۷۳۶۸۳ـ ۱۳۹۶/۲/۲۷ این امور که به پیوست می‌باشد، لایحه تکمیلی در خصوص موضوع فوق تقدیم می‌گردد:
۱ـ ابطال بند ۴ و بند ۵ بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ را هیأت تخصصی اداری و استخدامی طی دادنامه شماره ۹۴ ـ ۱۳۹۶/۵/۳۱ به اتفاق آراء به جهت اینکه بندهای فوق با اختیار حاصل از بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری تصویب شده، رد کرده است.
۲ـ در خصوص ابطال تاریخ اجرای بخشنامه‌های ۴۳۸۹۰/۹۱/۲۲۰ ـ ۱۳۹۱/۱۲/۲۰ و ۴۵۵۹۵/۲۲۰ ـ ۱۳۹۱/۱۲/۲۷ لازم به ذکر است که مطابق بند ۷ دستورالعمل نحوه پرداخت فوق‌العاده سختی کار در محیطهای غیرمتعارف دستگاههای اجرایی می‌توانند برای تعیین و یا تغییر امتیاز سختی کار مشاغل خود، پیشنهاد خود را با ارائه توجیهی و طی فرایند و تکمیل فرم مربوط به معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور (وقت) ارسال نمایند. طبعاً چنانچه فرایند تغییر امتیاز به تأیید معاونت برسد از تاریخ ابلاغ تصمیم معاونت توسعه امتیازات تغییر یافته قابل اعمال است و به قبل تسری نخواهد داشت.
۳ـ با توجه به اینکه در جزء ب بند ۱۱ قانون بودجه سال ۱۳۸۸ تصویب جداول موضوع فصل دهم و نحوه تطبیق کارمندان با جداول یاد شده و میزان فوق‌العاده‌های ماده ۶۸ به شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی محول شده بود و با عنایت به این که از طرفی شورا در افزایشها مقید به منابع پیش بینی شده در بند مذکور بود و از طرف دیگر امکان تصویب ضوابط برقراری کلیه فوق‌العاده‌ها در فرصت کوتاه به لحاظ فنی امکان پذیر نبود بند ۶ تصویب گردید که این امر از اختیارات شورای توسعه بوده ضمن اینکه این امر با مواد قانون مدیریت مبنی بر لغو کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات فصل دهم ندارد و در بخشنامه شورای توسعه در خصوص عوامل به جز آنچه که در فصل دهم آمده حکم نشده است.
عنایت دارند در فرض ابطال بند ۶ مصوبه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی این امر باعث تسری بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ با عنایت به این که مصوبات شورا پس از ابلاغ لازم الاجرا است، به تاریخ مقدم نخواهد شد. با توجه به مراتب فوق تقاضای رد شکایت شاکی را دارد. »
در اجرای ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲، پرونده به هیأت تخصصی اداری و استخدامی دیوان عدالت اداری ارجاع می‌شود. هیأت مذکور در خصوص خواسته شاکی مبنی بر ابطال بند ۴ و بند ۵ مصوبه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور منضم به بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵/۲۰۰ ـ ۱۳۸۹/۱۰/۵ در اجرای بند ب ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۴ ـ ۱۳۹۶/۵/۳۱ رأی به رد شکایت شاکی صادر می‌کند. رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.
پرونده در راستای رسیدگی به بند ۶ فصل یکم مصوبه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ و تبصره بند ۴ دستورالعمل مورد اعتراض در دستور کار هیأت عمومی قرار گرفت.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۶/۸/۱۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف ـ نظر به اینکه پیش از این هیات عمومی دیوان عدالت اداری در جلسه مورخ ۱۳۹۳/۴/۹ بند ۶ فصل یکم بخشنامه شماره ۱۴۵۹۳/۲۰۰ ـ ۱۳۸۸/۲/۲۱ را مورد بررسی قرار داده و با این استدلال که بند مذکور به صورت موقت تصویب شده و جنبه دائمی نداشته، قابل رسیدگی و اتخاذ تصمیم ندانسته است، بنابراین موجبی جهت بررسی مجدد بند ۶ مصوبه یاد شده وجود ندارد.
ب ـ در ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مقرر شده است که « علاوه بر پرداختهای موضوع ماده ۶۵ و تبصره‌های آن و ماده ۶۶ که حقوق ثابت تلقی می‌گردد، فوق‌العاده‌هایی به شرح زیر قابل پرداخت می‌باشد. …۳ـ فوق‌العاده سختی کار و کار در محیطهای غیرمتعارف، نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخشهای سوختگی و مراقبتهای ویژه بیمارستانی تا (۱۰۰۰) امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب هیات وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود .» نظر به اینکه قانونگذار مبنای پرداخت فوق‌العاده مذکور را بر اساس امتیاز حاصله قرار داده است، بنابراین تبصره ذیل بند ۴ بخشنامه مورد شکایت که ترتیب دیگری را برای پرداخت سختی کار در سال ۱۳۸۷ معین کرده اسـت، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب می‌باشد و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال می‌شود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
