رأی شماره ۸۵۲ مورخ ۱۳۹۹/۷/۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شماره دادنامه: ۸۵۲ تاریخ دادنامه: ۱۳۹۹/۷/۸ شماره پرونده: ۹۸۰۳۳۲۴
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: دیوان محاسبات کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۸؍۱۱؍۱۳۹۱ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور موضوع فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط های غیر متعارف پست های سازمانی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵ معاونت نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور موضوع امتیاز فوق العاده شرایط سختی کار، شرایط محیط کار پست های سازمانی سازمان ملی استاندارد
گردش کار: معاون حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب شکایت نامه شماره ۶۳۳؍۲۰۰۰۰-۲۷؍۸؍۱۳۹۸ اعلام کرده است که:
” احتراماً در خصوص بخشنامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۸؍۱۱؍۱۳۹۱ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت وسرمایه انسانی رئیس جمهور موضوع فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط های غیرمتعارف پست های سازمانی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵ معاون نوسازی اداری سازمـان اداری و استخـدامی کشور مـوضوع امتیاز فوق العاده شرایط سختی کار شرایط محیط کار پست های سازمانی سازمان ملی استاندارد به استحضار می رساند:
۱- به موجب بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری «فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش های سوختگی و مراقبت های ویژه بیمارستان تا ۱۰۰۰ امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب هیأت وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود.»
۲- مطابق ماده ۷۸ ماخذ موصوف « در دستگاه های مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل با اجرای این قانون لغو می گردد.»
۳- مستفاد از دادنامه شماره ۷۲۷-۱۰؍۶؍۱۳۹۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بیان مصادیق سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف، مندرج در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ که به موجب استحقاق پرداخت فوق العاده موضوع بند مذکور خواهد بود از باب تمثیل می باشد. بدیهی است تعیین مصادیق دیگر باید تشابه موضوع و ماهیت با موارد یاد شده سنخیت داشته باشد.
۴- مطابق دادنامه شماره ۵۵۹-۲۵؍۸؍۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز با همین استدلال، بخشنامه های شماره ۷۹؍۹۲؍۲۲۰-۲۶؍۴؍۱۳۹۲، ۴۳۰۸۵؍۹۱؍۲۲-۲۵؍۱۱؍۱۳۹۱ و ۹۵۵۷؍۹۲؍۲۲۰-۱۴؍۵؍۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور با شکایت دیوان محاسبات کشور ابطال گردیده است.
۵- وفق دادنامه شماره ۱۲۳۳-۸؍۱۲؍۱۳۹۶ هیأت عمومی دیوان محاسبات کشور نیز نامه شماره ۲۷۱۳؍۲۱-۱۷؍۱؍۱۳۹۴ مشاور وزیر و رئیس مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت اقتصاد و دارایی مبنی بر برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف در احکام ذیحسابان و معاونین ذیحساب سازمان بهزیستی کشور ابطال گردیده است. با اتکاء به مستندات اخیرالذکر:
با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری و لازم الاجرا شدن اجرای آن از ابتدای سال ۱۳۸۸ و به موجب حکم ماده ۱۲۷ ماخذ قانونی اخیرالذکر کلیه قوانین و مقررات عام و خاص مغایر با آن قانون به غیر از قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت لغو گردیده و در حال حاضر حسب بررسی های به عمل آمده از احکام کارگزینی شاغلین برخی از پست های ادارات کل منابع طبیعی و اداره کل استاندارد بدون توجه به سنخیت و تشابه داشتن به مصادیق مندرج در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری به استناد بخشنامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۸؍۱۱؍۱۳۹۱ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و همچنین نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵ معاون نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور فوق العاده سختی کار در احکام کارگزینی کارکنان ادارات موصوف درج و مبنای پرداخت قرار گرفته است نظر به تسری حاکمیت قانون مدیریت خدمات کشوری بر ادارات مذکور، لزوماً کلیه پرداخت های آن وزارتخانه راجع به حقوق و مزایا می بایست بر اساس قانون معنون و آیین نامه و بخشنامه های موضوع آن صورت پذیرد بنابراین مفاد بخشنامه و نامه اخیرالذکر از حیث عدم تشابه موضوع و سنخیت ماهیت موارد یاد شده مغایر با مفاد بند ۳ ماده ۶۸ و ماده ۷۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، آیین نامه و دستورالعمل اجرایی مربوط و مالاً دادنامه های اصداری هیأت عمومی اخیرالذکر ارزیابی می گردد. بنا به مراتب پیش گفته و مستند به مواد ۱۲ و ۸۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ درخواست ابطال بخشنامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۸؍۱۱؍۱۳۹۱ معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و همچنین نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵ معاون نوسازی اداری سازمان اداری مورد استدعاست. “
متن مقرره های مورد اعتراض به شرح زیر است:
” الف) نامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۸؍۱۱؍۱۳۹۱
جناب آقای اورنگی – رئیس محترم سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور
موضوع: افزایش میزان فوق العاده سختی شرایط کار
با سلام و احترام ؛ بازگشت به نامه شماره ۶۵۱۱۷؍۱؍۹۱-۸؍۱۱؍۱۳۹۱ در خصوص تجدید نظر و افزایش امتیاز فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط های غیر متعارف پستهای سازمانی پیشنهادی اعلام می دارد: با توجه به بررسی ها و کاربینی به عمل آمده در رابطه با تجدید نظر و افزایش میزان فوق العاده سختی شرایط کار پستهای سازمانی پیشنهادی و نظر به مشخصات شغل ، شرح وظایف و مسئولیت های متصدیان پستهای سازمانی مذکور و وجود عواملی نظیر کار در ارتفاع، ریزش و برخورد اجسام خارجی، سطوح شیب دار و لغزنده، کار در محیط غیر متعارف، وجود ذرات معلق در هوا، در شرایط جوی نامساعد، درجه حرارت، مواجهه با حیوانات یا جانوران گزنده و درنده، کار در فضای باز، رطوبت، کار در محیط های دارای بوی متعفن و نامطبوع که متصدیان مشاغل پستهای سازمانی ذیل در حین کار با آن مواجه می باشند به این وسیله در اجرای بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵؍۲۰۰-۵؍۱۰؍۱۳۸۹ این معاونت، امتیاز سختی شرایط کار متصدیان پستهای سازمانی آن سازمان به شرح جدول ذیل اعلام می گردد. ضمناً مفاد نامه شماره ۳۷۷۸۵؍۹۱؍۲۲۰-۲۷؍۹؍۱۳۹۱این معاونت به شرح این نامه اصلاح می گردد. خاطر نشان می سازد امتیازات تعیین شده برای متصدیان پست های سازمانی مورد اشاره جایگزین امتیازات مورد عمل شده و از تاریخ صدور این مجوز مشروط به پیش بینی اعتبار لازم در بودجه سال جاری آن سازمان قابل پرداخت می باشد. ضمناً آن دسته از مشاغل آن سازمان که قبلاً به موجب مقررات مربوط از فوق العاده سختی کار برخوردار بوده اند کماکان از امتیازات سختی کار مربوط برخوردار خواهند بود. هاجر تحریری نیک صفت–معاون
ب) نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵
سرکار خانم مهندس پیروز بخت – رئیس محترم سازمان ملی استاندارد ایران
با سلام و احترام؛ با عنایت به درخواست شماره ۲۱۸۴۹-۱۰؍۳؍۱۳۹۵ در خصوص برقراری فوق العاده سختی
شرایط محیط کار موضوع بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و با توجه به کاربینی ها و بررسی های کارشناسی به عمل آمده سقف امتیاز فوق العاده سختی شرایط محیط کار پست های سازمانی آن سازمان، مشروط به تأمین بار مالی ناشی از اجرای آن، به شرح جداول ۱ و ۲ تعین می گردد. “
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس امور حقوقی و مجلس (سازمان اداری و استخدامی کشور) به موجب لایحه شماره ۶۴۷۶۱۷-۸؍۱۱؍۱۳۹۸ نامه شماره ۶۱۳۹۴۶-۲۴؍۱۰؍۱۳۹۸ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است:
” بازگشت به نامه شماره ۵۷۳۸۹۳-۸؍۱۰؍۱۳۹۸ در خصوص شکایت معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور منضم به نامه شماره ۹۸۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۲۵۲۵-۲۶؍۹؍۱۳۹۸ دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری راجع به تقاضای ابطال بخشنامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۱؍۱۱؍۱۳۹۱ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵ معاونت نوسازی اداری اعلام می دارد:
۱- هرچند فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف، در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری پیش بینی شده است، لیکن مطابق بند ۳ بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵؍۲۰۰-۵؍۱۰؍۱۳۸۹ این سازمان فرایند تعیین سختی کار کارمندان دولت از جمله نحوه تعیین امتیاز درجه سختی کار و تکمیل فرم مربوط، بر اساس مفاد تصویب نامه شماره ۵۴۹۱۰؍ت۶۳۰-۹؍۸؍۱۳۶۶ هیأت وزیران و دستورالعمل آن (موضوع بخشنامه شماره ۸۰۰-۳۴-۱۲؍۴؍۱۳۶۷ و اصلاحات بعدی آن تعیین گردیده و به عبارت دیگر: تصویب نامه اخیرالذکر و دستورالعمل مربوطه، به نوعی تنفیذ و معتبر اعلام شده است. با توجه به مراتب معنونه، امتیاز سختی کار تعیین شده برای برخی پست های سازمانی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور ( موضوع بخشنامه شماره ۴۳۲۳۸؍۹۱؍۲۲۰-۲۱؍۱۱؍۱۳۹۱ این سازمان) بر اساس شاخص های مذکور در تصویب نامه شماره ۵۴۹۱۰؍ت۶۳۰-۹؍۸؍۱۳۶۶ هیأت وزیران صورت گرفته و همان گونه که ملاحظه می نمایند در این زمینه هیچ گونه تخطی از قوانین و مقررات به عمل نیامده است.
۲- در متن دادخواست ابرازی از سوی دیوان محاسبات کشور، دلایل متقن، مشخص و محکمه پسندی جهت اثبات ادعا، ارائه نگردیده است و صرفاً اقدام به کلی گویی شده و مستندات قانونی برای اثبات خواسته بیان نگردیده است.
شایان ذکر است تقاضای ابطال نامه شماره ۸۰۹۲۲۸-۵؍۸؍۱۳۹۵ منضم به ابلاغیه شماره ۹۸۰۹۹۸۰۹۵۸۰۰۵۰۶-۳؍۴؍۱۳۹۸ دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و ضمایم آن ( موضوع برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف برای برخی مشاغل سازمان ملی استاندارد ایران) قبلاً به این امور واصل و پاسخ مقتضی طی نامه شماره ۲۸۵۱۱۴-۲۸؍۵؍۱۳۹۸ به آن امور صادر شده است. با عنایت به مراتب معروض، تقاضای رد شکایت شاکی را دارد.”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۸؍۷؍۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ مقرر داشته علاوه بر حقوق کارکنان، فوق‌العاده‌هایی نیز به آنها قابل پرداخت است و فوق العاده مذکور در بند ۳ این ماده شامل کارکنانی است که در یکی از وضعیت های مورد اشاره در این بند قرار دارند. اولین وضعیت « سختی کار» می باشد که شامل افرادی است که مشاغل آنها بر اثر عوامل مختلف فشار و تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی و جسمی به فرد وارد می آورد که نوع این مشاغل توسط قانون مشخص نشده و حسب مورد باید از طریق مرجع ذیصلاح تعیین شود. دومـین وضعیت « کار در محیط هـای غیرمتعارف » می باشد کـه نمونه های آن توسط قانـون مشخص شده نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش های سوختگی و مراقبت های ویژه بیمارستانی و شمول آن به سایر مشاغل باید هم‌سنخ از لحاظ موضوع و ماهیت با نمونه های ذکر شده در قانون باشد. سومین وضعیت « کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا» می باشد که قانونگذار برای این وضعیت امتیاز تا سه برابر سایر موارد لحاظ نموده است. نظر به اینکه اولا:ً اختصاص و تصویب برقراری فوق العاده بند ۳ ماده ۶۸ در هر یک از وضعیت های ذکر شده مستلزم وجود دلایل توجیهی لازم و انطباق شغل مورد نظر با آن می باشد لیکن در مصوبات مورد شکایت تفکیکی از این حیث صورت نگرفته و حتی برخی مشاغل متعارف نظیرکارشناس امور اجرایی، مدیرکل، معاون مدیرکل و … از فوق العاده بند ۳ ماده ۶۸ برخوردار شده اند که فاقد دلایل موجه می باشد. ثانیاً: به موجب ماده ۸۰ قانون مدیریت خدمات کشوری مقرر شده آیین نامه اجرایی فصل دهم باید به تصویب هیأت وزیران برسد و این امر شامل ضوابط اجرایی بند ۳ ماده ۶۸ قانون مذکور نیز می باشد لیکن پس از لازم الاجرا شدن این قانون مدیریت خدمات کشوری مصوبه ای در خصوص تعیین مصادیق « سختی کار» از سوی هیأت وزیران تصویب و ابلاغ نشده است و به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۸۳۴-۲۵؍۴؍۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مقررات حاکم در این خصوص که مربوط به قبل از قانون مدیریت خدمات کشوری بوده به علت منسوخ شدن آن از زمان اجرایی شدنقانون قابلیت استناد ندارد و در مورد محیط های غیر متعارف نیز لازم است مصادیق با مثال های مذکور در بند ۳ ماده ۶۸ از سنخیت و انطباق لازم برخوردار باشد، بنابراین مصوبات مورد شکایت مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات می باشد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود./
محمدکاظم بهرامی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
