با موضوع: عدم ابطال بخشنامه ستادکل نیروهای مسلح درباره ذخیره‌سازی مرخصی استحقاقی جانبازان
* شماره پــرونـــده: ۹۷۰۱۵۷۴ شماره دادنامه: ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۱۱۴ تاریخ: 16/4/98
* شاکی: آقای بابک تقوی دیزج
* طرف شکایت: ستاد کل نیروهای مسلح
* موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۲؍۲۵؍۲۰۶؍ط–4؍۵؍۱۳۹۰ ستاد کل نیروهای مسلح
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* شاکی دادخواستی به طرفیت ستاد کل نیروهای مسلح به خواسته ابطال بخشنامه شماره ۲؍۲۵؍۲۰۶؍ط–4؍۵؍۱۳۹۰ ستاد کل نیروهای مسلح به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
از: ستاد کل نیروهای مسلح ( معاونت طرح و برنامه و بودجه و نیروی انسانی )
به: گیرندگان
موضوع: ذخیره سازی مرخصی استحقاقی کارکنان
سلام علیکم ؛ با احترام، بازگشت به استعلام معاونت حقوقی و امور مجلس سپاه به شماره ۱۸۲۳۵؍۲؍۱؍۸۲؍س مورخ ۲۲؍۱؍۱۳۹۰ در خصوص ضوابط قانونی ناظـر بر ذخیره سازی مرخصی ها و با عنایت به سؤال و ابهام مشـابه سـایر سازمان های نیروهای مسلح، در اجرای دقیق «دستورالعمل اجرایی نحوه محاسبه و پرداخت وجوه مرخصی استحقاقی ذخیره شده در پایان خدمت» موضوع ابلاغیه شماره ۷۰؍۴۰؍۲۰۶؍ط مورخ ۲۳؍۱۰؍۱۳۸۹، اشعار می‌دارد:
۱- « دستورالعمل اجرایی نحوه تعیین وجوه مرخصی استحقاقی ذخیره شده در پایان خدمت » که طی گردشکار شماره ۷۴۸۹۶ مورخ ۱۱؍۱۰؍۱۳۸۹ به تأیید مقام معظم فرمـاندهی کل قوا رسیده، جدیدترین ضابطه مـلاک عمل در زمینه ذخیره سازی مرخصی استحقاقی کارکنان نیروهای مسلح برای تبدیل آن به وجه نقد و پرداخت در خاتمه خدمت است و همانگونه که در ماده (۶) این دستورالعمل تصریح شده، وجوه مرخصی های ذخیره شده کارکنان از تاریخ ۱؍۱؍۱۳۸۸ بر اساس دستورالعمل مذکور محاسبه و پرداخت می‌شود و با ابلاغ آن کلیه مصوبات، ضوابط و مقررات قبلی ملغی اعلام می‌گردد.
۲- مستند به قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، قانونگذار ذخیره مرخصی را صرفاً در خصوص مرخصی استحقاقی مجاز دانسته است. بر این اساس ذخیره سازی سایر اقسام مرخصی از جمله تشویقی، مأموریتی، استعلاجی، عملیاتی، آموزشی و نظایر آن وجاهت قانونی ندارد. شایان ذکر است مرخصی استحقاقی، خود شقوق مختلفی دارد که مرخصی استحقاقی سالانه و کسر کار ساعت جانبازی ( که امکان تبدیل آن به مرخصی استحقاقی فراهم است ) از مصادیق آن می‌باشد.
۳- وفق ابلاغیه مورد اشاره، از تاریخ ۱؍۱؍۱۳۹۰ صرفاً ۱۵ روز از مرخصی استحقاقی کارکنان قابل ذخیره است و مصادیق متعدد مرخصی استحقاقی، به موجب قوانین و مقررات مختلف از جمله «مرخصی استحقاقی ناشی از کسر کار جانبازان، موضوع تبصره ۲ ماده ۹ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان مصوب ۱۳۷۷ و ماده ۴ آیین نامه اجرایی مربوط»، در شمول این قاعده قرار گرفته و علاوه بر ۱۵ روز اشاره شده قابل ذخیره نمی باشد.
۴- نیروهای مسلح تمهیداتی بیندیشند تا کارکنان بتوانند به نحو شایسته از مرخصی های خود در طول سال استفاده نمایند و به کارکنان اطلاع رسانی شود که از ابتدای سال ۱۳۹۰ ذخیره سازی مرخصی بیشتر از ۱۵ روز برای تبدیل به وجه به هر نحو و تحت هر عنوان مجاز نیست.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح–سرلشکر بسیجی دکتر سید حسن فیروز آبادی
*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت: به موجب بخشنامه مورد اعتراض، مرخصی استحقاقی ناشی از کسر کار جانبازان از مصادیق مرخصی استحقاقی به شمار می‌رود و بیش از ۱۵ روز قابل ذخیره نیست در حالی که مطابق تبصره ۲ ماده ۹ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان، جانبازانی که به هر دلیل نتوانند از کسر ساعات کار استفاده نمایند، از اضافه کار ساعتی، مرخصی سالانه، کسر سنوات خدمات بازنشستگی به نحوی که در آیین نامه آن پیش بینی می‌گردد، برخوردار خواهند شد. مطابق ماده ۴ آیین نامه اجرایی مواد ۹ و ۱۱ قانون فوق الذکر، جانبازانی که به هر دلیل نتوانند مطابق مواد ۲ و ۳ این آیین نامه از کسر ساعت کار موظف بهره مند شوند، با موافقت دستگاه ذی ربط به میزان کسر ساعات کار موظف، استحقاق دارند مشمول یکی از این موارد شوند: الف) احتساب اضافه کار ساعتی ب) افزودن به مرخصی استحقاقی ج) محاسبه مدت کسر ساعات کار موظف به عنوان سنوات خدمت مستخدم از لحاظ بازنشستگی. در ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه نیز تصریح شده که ایثارگران و فـرزندان شهدا مشمـول قوانین و مقررات و ضـوابط اسـتخدامی خاص مربوط به خـود بوده و کلیه دستگاه های مشمول ماده ۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مکلف به انجام آن هستند. نکته آخر اینکه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۲۱-۲۱؍۱؍۱۳۹۱، ابلاغیه های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را که کسر ساعت کاری جانبازان را قابل ذخیره سازی نمی دانست، مغایر با تبصره ۲ ماده ۹ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان تشخیص داد و ابطال کرد.
*در پاسخ به شکایت مذکور، مشاور رئیس ستاد کل و رئیس حقوقی و امور مجلس نیروهای مسلح به موجب لایحه شماره ۱۲۸؍۱۱۲۲؍۳۶۱۴ مورخ ۲۱؍۷؍۱۳۹۷ به طور خلاصه اعلام داشته: در راستای تهیه ضوابط قانونی ناظر بر ذخیره سازی مرخصی ها، دستورالعمل اجرایی نحوه تعیین وجوه مرخصی استحقاقی ذخیره شده در پایان خدمت تهیه و به تأیید مقام معظم فرماندهی کل قوا رسیده است و ضابطه ملاک عمل در زمینه ذخیره سازی مرخصی استحـقاقی کارکنان نیروهای مسـلح به شمار می‌رود. برابر مـاده ۶ این دسـتورالعمل وجوه مرخصی های ذخیره شده کارکنان از تاریخ ۱؍۱؍۱۳۸۸ بر اساس دستوراالعمل مذکور محاسبه می‌شود. بر اساس ماده ۱۱ آیین نامه مرخصی کارکنان نیروهای مسلح مصوب مقام معظم فرماندهی کل قوا، از ابتدای سال ۱۳۹۰ فقط ۱۵ روز از مرخصی ها قابل پرداخت است. در تبصره ۱ ماده ۱۱ آیین نامه فوق نیز تصریح شده که مرخصی استحقاقی شهدا و جانبازان از کار افتاده کلی مشمول قانون حالت اشتغال نیز تابع این ماده خواهد بود.
* پرونده در جلسه مورخ ۲؍۴؍۱۳۹۸ هیأت تخصصی استخدامی مطرح گردید و پس از استماع گزارش عضو محترم قضایی هیات جناب آقای اسدی موضوع مورد بحث و بررسی قرار گرفت و اعضاء با اتفاق آراء مفاد مقرره مورد شکایت را قابل ابطال ندانستند، بنابراین به استناد بند «ب» ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به شرح زیر مبادرت به صدور رأی می‌شود.
«رأی هیات تخصصی استخدامی»
اولاً هرچند مقنن در تبصره ۲ ماده ۹ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان مصوب سال ۱۳۷۴ مقرر کرده است «جانبازانی که به هر دلیل نتوانند از کسر ساعت کار استفاده نمایند از اضافه کار ساعتی، مرخصی سالانه و کسر سنوات خدمت بازنشستگی به نحوی که در آیین نامه آن پیش‌بینی می‌شود برخوردار خواهد شد.» و در ماده ۴ آیین نامه اجـرایی مـواد ۱۱ و ۹ قانون مذکور مقرر شده است، در صورتی که جانبازی نتواند از کسر ساعت کار استفاده کند با موافقت دستگاه متبوع به میزان کسر کار، اضافه کار ساعتی احتساب خواهد شد یا به مرخصی استحقاقی افزوده می‌شود و یا مدت کسر ساعت کار به عنوان سنوات خدمت مستخدم جانباز از لحاظ بازنشستگی محاسبه می‌گردد. لیکن نظر به اینکه حکم مقنن ناظر بر برخورداری از کسر ساعت کار به منظور شرایط خاص جانبازان است و کسر ساعت کار تاثیر مطلوب در نحوه خدمت جانبازان دارد و در صورتی که به هر دلیل نتوانند از کسر ساعت کار استفاده کنند به یکی از ۳ طریق ماده ۴ آیین نامه با آنان رفتار خواهد شد و افزودن ساعت کسر کار به مرخصی استحقاقی صرفاً مبین افزایش مرخصی استحقاقی آنان می‌باشد و به منزله افزودن به ذخیره مرخصی نیست و نحوه ذخیره مرخصی تابع عمومات مقررات استخدامی است و مفاد دادنامه شماره ۷۷۱-۷۷۰ مورخ ۱۶؍۸؍۱۳۹۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری موید این امر می‌باشد. ثانیاً برابر ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری کارمندان دستگاههای اجرایی سالی سی روز حق مرخصی کاری با استفاده از حقوق و مزایای مربوط را دارند. حداکثر نیمی از مرخصی کارمندان در هر سال قابل ذخیره شدن است و حسب ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری شمول قانون مذکور نسبت به نیروهای مسلح موکول به نظر مقام معظم رهبری شده است که در این خصوص حسب پیشنهاد ستاد کل نیروهای مسلح و موافقت مقام معظم رهبری برخی بخش های مختلف قانون مدیریت خدمات کشوری با تغییرات متناسب با وضعیت نیروهای مسلح طی دستورالعمل های مختلف گردشکار و با تایید معظم له در نیروهای مسلح مجرا است و برابر « دستورالعمل اجرایی نحوه تعیین وجوه مرخصی استحقاقی ذخیره شده در پایان خدمت » که طی گردشکار شماره ۷۴۸۹۶ مورخ ۱۱؍۱۰؍۱۳۸۹ به تأیید مقام معظم فرمـاندهی کل قوا رسیده است فقط ۱۵ روز مرخصی استحقاقی کارکنان قابل ذخیره جهت بازخرید می‌باشد ، بنابر این مقرره مورد شکایت که ذخیره مرخصی استحقاقی ناشی از کسر کار جانبازان را بیش از ۱۵ روز قابل ذخیره ندانسته است مغایرتی با موازین قانونی نداشته و قابل ابطال تشخیص داده نمی شود.
این رأی مستند به بند «ب» ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و ظرف بیست روز پس از صدور، از سوی ده تن از قضات یا رئیس محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض می‌باشد.
