رأی وحدت‌رویه شماره‌های ۱۳۴۳ و ۱۳۴۴ مورخ ۱۳۹۷/۵/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: تعارض آراء برخی شعب دیوان عدالت اداری درخصوص تعیین محل خدمت متعهدین خدمت به آموزش و پرورش پس از فراغت از تحصیل
تاریخ دادنامه: ۱۳۹۷/۵/۳۰ شماره دادنامه: ۱۳۴۴ـ ۱۳۴۳ شماره پرونده: ۱۷۹۸/۹۷ـ۱۷۹۵/۹۷
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: آقای سیدمحمد حسینی و خانم مریم حسینی‌پور
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش‌کار: در خصوص خواسته ابطال حکم ابلاغ تعیین محل خدمت و الزام به‌صدور ابلاغ جدید راجع به فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان که از متعهدین به خدمت آموزش و پرورش می‌باشند، شعب دیوان آرای معارض صادر کرده‌اند، بدین توضیح که برخی از شعب، تعیین محل صدور و ابلاغ برای آغاز به تحصیل در دانشگاه فرهنگیان را حکم قانونی تعیین محل خدمت تلقی و حکم صادر کرده‌اند که آموزش و پرورش بعد از فراغت از تحصیل اختیار تعیین خدمت جدید برای متعهدین خدمت را ندارد و شعب دیگری حکم به رد شکایت صادر و چنین استدلال کرده‌اند که تعیین محل تحصیل از مصادیق تعیین محل خدمت نیست و آموزش و پرورش پس از فراغت از تحصیل اختیار تعیین محل خدمت برای متعهدین به خدمت را دارد و در واقع موضوع تعیین محل تحصیل و ابلاغ اولیه مربوط به آغاز تحصیل را از مصادیق تعیین محل خدمت تلقی نکرده و از شمول رأی وحدت رویه مذکور خارج دانسته‌اند
گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ۳ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۶۲۰ با موضوع دادخواست خانم مهلا اکبری پور با وکالت آقای احمد خراسانی به طرفیت اداره کل آموزش و پرورش کرمان و به خواسته صدور حکم مبنی بر ابطال ابلاغیه مورخ ۱۳۹۴/۱۲/۲۵ و الزام اداره آموزش و پرورش مبنی بر صدور ابلاغ به‌موجب دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۶۲۰ ـ ۱۳۹۵/۷/۱۷ به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است:
نظر به اینکه به موجب حکم کارگزینی شماره ۷۰/۳۵۷۴۱۶۸ ـ ۱۳۹۲/۵/۲۱ محل خدمت نامبرده در شهرستان رفسنجان تعیین شده است و مراتب نیز به دفترخانه اسناد رسمی رفسنجان اعلام شد که با توجه به اینکه محل خدمت نامبرده در شهرستان رفسنجان تعیین شده است لطفاً نسبت به تنظیم سند محضری مطابق نمونه پیوست اقدام شود، بنابراین از آنجا که دانشجویان متعهد خدمت در بدو شروع به تحصیل به استخدام آزمایشی درآمده‌اند تغییر جغرافیایی محل خدمت براساس قانون تخلفات اداری (ماده ۹) از زمره مجازاتهای اداری تلقی می‌شود و از حیطه وظایف اداره کل آموزش و پرورش کرمان خارج بوده است اینکه خوانده در دفاع اعلام کرده که محلهای تعیین شده در احکام صرفاً جهت برقراری حقوق بوده است قابل توجیه نیست چرا که خوانده می‌توانست از همان ابتدا محل خدمت نامبردگان را تعیین نماید نیازی به تعیین محل خدمت صوری نبوده است از طرفی دیگر صرف اینکه در دفترچه راهنمای آزمون قید شده باشد که دانشجویان پس از فراغت از تحصیل باید در محلی که اداره کل آموزش و پرورش استان تعیین می‌نماید استخدام و مشغول کار شوند نافی حقوق مکتسبه دانشجویان نخواهد بود چرا که خوانده به جای تعیین محل خدمت دانشجویان در پایان تحصیل از همان بدو استخدام محل خدمت آنان را تعیین کرده است همچنین نامه مورخ ۱۳۹۲/۱/۱۹ به شماره ۷۰۶۸ که در بند ۱ آن قید شده محل استخدام تعیین شده صرفاً جهت برقراری حقوق بوده موخر به حقوق مکتسبه صادر شده است لذا شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد ۱۰ و ۱۱ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادر شده ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
رأی مذکور به موجب رأی شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۳۷۶۴ـ ۱۳۹۵/۱۰/۱۵ شعبه ۱۳ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری عیناً تأیید شده است.
ب: شعبه ۳ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده‌های شماره ۹۵۰۹۹۸۰۹۰۰۳۰۰۳۹۶ و ۹۵۰۹۹۸۰۹۰۰۳۰۰۴۷۹ با موضوع دادخواست خانم مریم حسینی‌پور و آقای سیدمحمد حسینی به طرفیت اداره کل آموزش و پرورش کرمان و به‌خواسته ابطال ابلاغیه مورخ ۱۳۹۴/۱۲/۲۵ و الزام خوانده به صدور ابلاغ و تعیین محل خدمت به موجب دادنامه‌های شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۶۱۹، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۶۲۳ـ ۱۳۹۵/۷/۱۷ به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است:
نظر به اینکه محل خدمت نامبرده در شهرستان رفسنجان تعیین شده است و مراتب نیز به دفترخانه اسناد رسمی رفسنجان در تاریخ ۱۳۹۲/۱/۲۱ به موجب نامه شماره ۳۸۲۱/۸۰۴/۷۰۶۸ اعلام شد که با توجه به اینکه محل خدمت نامبرده در شهرستان رفسنجان تعیین شده است لطفاً نسبت به تنظیم سند محضری مطابق نمونه پیوست اقدام شود، بنابراین از آنجا که دانشجویان متعهد خدمت در بدو شروع به تحصیل به‌استخدام آزمایشی درآمده‌اند تغییر جغرافیایی محل خدمت براساس قانون تخلفات اداری (ماده ۹) از زمره مجازاتهای اداری تلقی می‌شود و از حیطه وظایف اداره کل آموزش و پرورش کرمان خارج بوده است اینکه خوانده در دفاع اعلام کرده که محلهای تعیین شده در احکام صرفاً جهت برقراری حقوق بوده است قابل توجیه نیست چرا که خوانده می توانست از همان ابتدا محل خدمت نامبردگان را تعیین نماید نیازی به تعیین محل خدمت صوری نبوده است از طرفی دیگر صرف اینکه در دفترچه راهنمای آزمون قید شده باشد که دانشجویان پس از فراغت از تحصیل باید در محلی که اداره کل آموزش و پرورش استان تعیین می‌نماید استخدام و مشغول کار شوند نافی حقوق مکتسبه دانشجویان نخواهد بود چرا که خوانده به جای تعیین محل خدمت دانشجویان در پایان تحصیل از همان بدو استخدام محل خدمت آنان را تعیین کرده است همچنین نامه مورخ ۱۳۹۲/۱/۱۹ به شماره ۷۰۶۸ که در بند ۱ آن قید شده محل استخدام تعیین شده صرفاً جهت برقراری حقوق بوده موخر به حقوق مکتسبه صادر شده است لذا شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد ۱۰ و ۱۱ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادر شده ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
در اثر تجدیدنظرخواهی اداره کل آموزش و پرورش استان کرمان از رأی مذکور، شعبه ۱۴ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه‌های شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۴۰۲۰۲۸، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۴۰۲۰۲۶ـ ۱۳۹۵/۱۱/۲۵ با استدلال زیر رأی بر نقض صادر کرده است:
در خصوص دعوای تجدیدنظرخواهی اداره کل آموزش و پرورش استان کرمان به‌طرفیت سیدمحمد حسینی نسبت به دادنامه شماره ۱۶۱۹ ـ ۱۳۹۵/۷/۱۷ موضوع پرونده شماره ۹۵/۳۰۰۳۹۶ صادره از شعبه ۳ بدوی که به موجب آن حکم به ورود شکایت صادر گردیده است. با توجه به مفاد اوراق و محتوای پرونده نظر به اینکه اولاً: تجدیدنظرخوانده از دانشجویان متعهد به خدمت و مشمول مقررات قانون متعهدین به‌خدمت به وزارت آموزش و پرورش می‌باشد و تعیین محل خدمت مشارالیه پس از اتمام موفقیت آمیز دوره تحصیل از اختیارات دستگاه مربوط می‌باشد. ثانیاً: برای دانشجویان در حال تحصیل اساساً تعیین محل خدمت امکان پذیر نمی‌باشد زیرا تعیین محل خدمت و اختصاص پست سازمانی به فردی که شرایط اختصاص پست سازمانی را ندارد وجه قانونی ندارد. ثالثاً: همچنان که نامه شماره ۷۰۶۸/۹۲۰/۳۸۰۰ ـ ۱۳۹۲/۱/۱۹ ذکر شده، محل معینه در حکم آزمایشی مبتنی بر محل سکونت صرفاً جهت برقراری حقوق بوده و تعیین محل خدمت قطعی موکول به فراغت از تحصیل می‌باشد. رابعاً: با توجه به مفاد رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ۷۵ ـ ۱۳۹۰/۲/۱۲ تعیین محل خدمت برای دانشجویان متعهد به خدمت از اختیار دستگاه می‌باشد. با توجه به مراتب دادنامه تجدیدنظر خواسته خلاف موازین قانونی تشخیص و به استناد مواد ۶۵ و ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نقض و حکم به رد شکایت صادر می‌گردد. رأی صادره قطعی است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۷/۵/۳۰ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً: تعارض در آراء محرز است.
ثانیاً: با توجه به اینکه به موجب تبصره ۸ الحاقی به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش مصوب سال ۱۳۹۱، احکام قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش به قوت خود باقی اعلام شده است و در ماده ۳ قانون پیش گفته مقرر شده متعهدین به خدمت مکلفند پس از فراغت از تحصیل به میزان دو برابر مدت تحصیل که حداقل آن کمتر از ۵ سال نخواهـد بـود در هـر محلی کـه وزارت آمـوزش و پـرورش تعیین می‌نماید خدمت کنند، بنابراین تعیین محل خـدمت متعهدیـن خـدمت به آموزش و پرورش پس از فراغت از تحصیل با آموزش و پرورش خواهد بود و بـا لحـاظ ایـن استـدلال و استدلال مصرح در رأی وحـدت رویه شماره ۷۵ ـ ۱۳۹۰/۲/۱۲ هیـأت عمومی دیـوان عـدالت اداری، رأی شعبه ۱۴ تجـدیـدنظر دیـوان عدالت اداری بـه شمـاره دادنامـه ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۴۰۲۰۲۸ ـ ۱۳۹۵/۱۱/۲۵ که به غیر وارد دانستن شکایت صادر شده صحیح و موافق مقررات تشخیص شد. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
