رأی وحدت‌رویه شماره ۲۷۱۵ مورخ ۱۳۹۸/۹/۱۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
پرداخت جریمه کمیسیون ماده ۱۰۰ موجب معافیت از پرداخت عوارض قانونی نیست
شماره دادنامه: ۲۷۱۵ تاریخ دادنامه: 19؍۹؍۱۳۹۸ شماره پرونده: ۹۸۰۱۹۲۱
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: آقای علی جعفرلی
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص دادخواست تعدادی از شاکیان مبنی بر الزام شهرداری به صدور گواهی پایانکار وفق تبصره های ۴ و ۵ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری به دیوان عدالت اداری شکایت کرده اند که هر یک از شعب با استنباط های متفاوت آراء معارضی صادر کرده اند.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ۲۸ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۵۰۹۹۸۰۹۰۲۸۰۲۴۲۰ با موضوع دادخواست آقای علی جعفرلی به طرفیت شهرداری شیراز و به خواسته الزام شهرداری به صدور پایانکار به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۲۸۰۱۴۷۶-۷؍۳؍۱۳۹۶ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت آقای علی جعفرلی به طرفیت شهرداری شیراز به خواسته الزام شهرداری به صدور پایانکار با عنایت به محتویات پرونده و لایحه دفاعیه طرف شکایت نظر بر اینکه صدور پایانکار از جمله وظایف اختصاصی شهرداریها می باشد و منوط کردن صـدور پایانکار بـه پرداخت عـوارض با فرض استحقاق شهرداری در این خصوص فاقد وجاهت قانونی می‌باشد شکایت مطروحه را وارد دانسته و مستنداً به مواد ۱، ۱۰ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری حکم به الزام شهرداری به صدور پایانکار موضوع ملک مورد دعوا را صادر و اعلام می دارد. رأی صادره ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
در اثر تجدیدنظر خواهی از رأی مذکور، شعبه ۷ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۹۷۰۹۵۹۰۰۰۷۴۵-۲۵؍۷؍۱۳۹۶ با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند:
اولاً: شهرداری مدعی است برابر بند ۳ از فصل سوم از مجموع قوانین، مقررات و مصوبات مربوط به محاسبه عوارض شهرداری شیراز کلیه ساختمانهای دارای تخلف و رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ مشمول پرداخت کلیه عوارض متعلقه طبق ضوابط جاری در زمان وصول مطالبات می گردند و رأی شماره ۵۸۷-۲۵؍۱۱؍۱۳۸۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و نظریه حقوقی شاره ۶۷۲۱۲-۲؍۵؍۱۳۸۵ دفتر امور حقوقی وزارت کشور و مصوبه شماره ۲۱۶۴۸-۳؍۱۰؍۱۳۸۵ شورای اسلامی شهر مؤید این موضوع است. ثانیاً: برابر ماده ۳۲ آیین نامه مالی شهرداریها، شهرداری مجاز به تقسیط عوارض نیست مگر با تشخیص کمیسیون ماده ۷۷ قانون اصلاح پاره ای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون شهرداریها مصوب سال ۱۳۳۴ لکن در هر حال صدور مفاصا حساب موکول به وصول کلیه بدهی ها است. ثالثاً: به موجب ماده ۲۹ آیین نامه مالی شهرداریها عوارض وجوهی است جزء منابع درآمدهای شهرداریها (حقوق دیوانی) که وضع آن طبق بند ۲۶ ماده ۵۵ قانون شهرداریها و بند ۱۶ ماده ۷۱ و ۷۷ قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشور مصوب سال ۱۳۷۵ به پیشنهاد شهرداری محاسبه و مطالبه و وصول می گردد لکن جریمه مربوط به تخلفات ساختمانی است. رابعاً: عناوین عوارض و جریمه از نظر مبنای قانونی مرجع تعیین، وصول، حل اختلاف و ضمانت اجرای آنها متفاوت از یکدیگر بوده و جریمه شامل عوارض نمی گردد پرداخت یکی از این دو مـوجب معافیت از پرداخت دیگری نخواهـد بود (علاوه بر اینکه عـدم پرداخت عوارض ممکن است تالی فاسدهایی چون برهم خورد نظم شهری، تکرار تخلفات، تجری افراد متخلف، تشویق افراد و … را نیز دنبال داشته باشد) خامساً: آراء مورد استناد شاکی نیز بعضاً با موضوع خروج موضوعی داشته و هیچ کدام آنها موضوع عدم پرداخت عوارض را نفی ننموده است. علیهذا الزام شهرداری به صدور پایانکار بدون پرداخت عوارض تخلفات ساختمانی موجه به نظر نمی رسد مستنداً به ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته شعبه بدوی حکم به رد شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی صادره طبق ماده ۳ قانون مذکور قطعی است.
ب: شعبه ۳۲ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۳۰۰۸۶ با موضوع دادخواست آقای احمد فلاح به طرفیت شهرداری خرم آباد و به خواسته الزام به صدور پایانکار نسبت به سه واحد مسکونی و دو واحد تجاری در پلاک ۳۶۶۸ فرعی از ۳ اصلی بخش ۴ خرم آباد به موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۳۲۰۲۴۹۳-۲۸؍۸؍۱۳۹۱ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت آقای احمد فلاح به طرفیت شهرداری خرم آباد به خواسته فوق الاشعار با توجه به مجموع محتویات و اسناد و مدارک موجود در آن و لایحه دفاعیه طرف شکایت که به شماره ۲۶۱۱-۹؍۸؍۱۳۹۱ ثبت در دفتر لوایح این شعبه گردیده است. نظر به اینکه شاکی فوق اعلام نموده جریمه های متعلقه مربوط به کمیسیونهای ماده ۱۰۰ را پرداخت نموده و شهرداری مبالغی را به عنوان عوارض مطالبه می نماید و این ادعا در لایحه شهرداری نیز به تایید رسید که صدور پایانکار بعد از وصول عوارض مربوط می باشد در حالی که از تبصره های ۲ و ۳ و ۴ ماده ۱۰۰ استنباط می شود که شهرداری بعد از وصول جرایم مربوط به کمیسیونهای ماده ۱۰۰ بدون هرگونه قیدی مکلف به صدور پایانکار می باشد و با عنایت به اینکه شهرداری طرف شکایت دفاع مؤثر و موجهی در رد ادعای شاکی به عمل نیاورده، بنابراین دعوای مطروحه را ثابت تشخیص و به استناد مواد ۷ و ۱۳ و ۱۴ قانون دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی قطعی است.
رأی مذکور در شعبه اول تشخیص دیوان عدالت اداری در اثر اجرای اعمال ماده ۱۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۸۵، به موجب دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۹۰۵۱۰۰۷۲۹-۲۶؍۸؍۱۳۹۲ با استدلال زیر نقض می شود:
با عنایت به اینکه اخذ عوارض پس از اتخاذ تصمیم کمیسیونهای بدوی و تجدیدنظر ماده ۱۰۰ شهرداری در خصوص تخلفات صورت گرفته منع قانونی ندارد و آراء وحدت رویه شماره های ۸۳؍۵۸۷-۲۵؍۱۱؍۱۳۸۳، ۸۷؍۲۴۳-۲۳؍۴؍۱۳۸۷، ۸۷؍۴۳۴ و ۴۳۳ و ۴۳۲-۲۴؍۶؍۱۳۸۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز موید این امر است لذا رأی صادره از ناحیه شعبه ۳۲ بدوی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۲۴۹۳-۲۸؍۸؍۱۳۹۱ در پرونده ۳۲؍۹۱۰۸۱۱ که بدون توجه به مفاد آراء وحدت رویه مذکور صادر گردیده مبتنی بر اشتباه مبین قانونی بوده و با عنایت به مراتب مذکور تقاضای اعمال ماده ۱۸ قانون دیوان عدالت اداری از ناحیه ریاست دیوان عدالت اداری بر مبنای نظریه کارشناسان اداره ماده ۱۸ قانون مرقوم موجه تشخیص و با اختیا رحاصله از ماده قانونی مرقوم ضمن نقض دادنامه مذکور در خصوص خواسته شاکی با عنایت به اینکه قبل از پرداخت عوارض قانونی صدور پایانکار وجاهت قانونی ندارد و ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها و تبصره های آن نیز دلالت بر اعطاء پایانکار بدون اخذ عوارض قانونی ندارد و همچنین صدور پایانکار قبل از پرداخت عوارض مغایر با ماده ۷۷ قانون شهرداریها می باشد زیرا چنانچه مالک مدعی اخذ عوارض به صورت غیر قانونی می باشد بایستی به کمیسیون ماده ۷۷ قانون شهرداریها مراجعه نماید و تا قبل از اتخاذ تصمیم کمیسیون مذکور و رفع اختلاف صدور پایانکار در تضاد با هدف مقنن در وضع ماده ۷۷ مرقوم می باشد و آراء وحدت رویه مذکور نیز دلالت بر این امر دارد لذا بنا به استدلال و استنادات مرقوم حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.
ج: شعبه ۳۲ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۳۷۷۴۲ با موضوع دادخواست آقای فرنام کاظمی بوجار با وکالت آقای یوسفعلی عباس زاده به طرفیت شهرداری لواسان، اداره آب و فاضلاب لواسان و به خواسته صدور پایانکار بدون تعهد به موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۳۲۰۳۱۸۹-۳۰؍۱۰؍۱۳۹۱ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی فوق به طرفیت شهرداری لواسان، اداره آب و فاضلاب لواسان به خواسته فوق الاشعار با توجه به محتویات و اسناد و مدارک موجود در آن و لایحه ای دفاعیه طرفین شکایت که به شماره ۲۳۳۲-۱۷؍۷؍۱۳۹۱ و ۲۳۴۲-۱۸؍۷؍۱۳۹۱ در دفتر ثبت لوایح این شعبه ثبت گردیده است نظر به اینکه گواهی اتمام عملیات ساختمانی و استحکام بنا توسط مهندس ناظر ساختمان صادر گردیده و جریمه های متعلقه نیز از مالک اخذ شده و از طرفی صدور پایانکار وفق تبصره های ۲ به بعد ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها منوط به ایفاء تعهد به مرجع خاصی نشده و بعد از اخذ جرایم تخلفات ساختمانی شهرداری مکلف به صدور پایانکار می باشد و اینکه ملکی در حریم رودخانه باشد موضوعی است که ارتباطی با صدور پایانکار نداشته و راهکار قانونی خاص خود را دارد لذا ضمن صدور قرار رد دعوای خواهان به طرفیت خوانده ردیف دوم به لحاظ عدم توجه دعوا به وی بنابراین دعوای مطروحه را ثابت تشخیص و به استناد مواد ۷، ۱۳ و ۱۴ قانون دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت و الزام شهرداری به صدور پایانکار وفق مقررات صادر و اعلام می گردد و این رأی قطعی است.
رأی مذکور به علت عدم تجدیدنظر خواهی قطعیت یافت.
د: شعبه ۱۰ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۱۰-۸۱-۱۶۴۱ با موضوع دادخواست آقایان ساعد و مجید تنباکوچی، حامد فریمن و فیروز عبداله زاده دیلمقانی به طرفیت شهرداری منطقه ۶ تبریز و به خواسته صدور حکم بر الزام شهرداری به صدور گواهی عدم خلاف نسبت به اعیانی و مستحدثات به موجب دادنامه شماره ۱۸۸۷-۷؍۸؍۱۳۸۱ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
شکات آقایان ساعد و مجید تنباکوچی و حامد فریمن و فریبرز عبداله زاده دیلمقانی مدعی هستند به موجب رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری تبریز به پرداخت جریمه محکوم شده اند و جریمه را پرداخت نموده اند لیکن اکنون شهرداری از صدور گواهی عدم خلاف خودداری می نماید و تقاضای وجوه دیگری بابت عوارض تفکیک مطالبه نموده است صرف نظر از اینکه در مورد صحت یا عدم صحت عوارض تعیینی به لحاظ عدم طرح موضوع در کمیسیون ماده ۷۷ قانون شهرداری تصمیمی قابل اتخاذ نیست با عنایت به اینکه خواسته شکات الزام شهرداری به صدور گواهی عدم خلاف است و کمیسیون در مورد شکات به استناد تبصره ۴ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری اتخاذ تصمیم نموده است و تبصره ۴ اشعار داشته است کمیسیون می تواند با صدور رأی بر اخذ جریمه … بلامانع بودن صدور برگ پایان ساختمان را به شهرداری اعلام نماید و شهرداری نیز مکلف است از آراء قطعی کمیسیونها تبعیت نماید و شهرداری جرایم مذکور را طبق رسیدهایی که تصاویر آن را ارائه نموده اند اخذ نموده است صدور برگ پایان ساختمان از طرف شهرداری لازم است لذا شکایت شاکی وارد تشخیص و شهرداری مکلف است برگ پایان ساختمان را برای ساختمان پلاک ثبتی ۱۶۰-۱۵۸؍۲۰۲۷ بخش ۱۰ تبریز به نام شکات صادر نماید. رأی صادره ظرف مهلت ۲۰ روز قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
رأی مذکور به علت عدم تجدیدنظر خواهی قطعیت یافت.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 19؍۹؍۱۳۹۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً: تعارض در آراء محرز است.
ثانیاً: بـا توجه بـه اینکه مطابق ماده ۳۲ آیین نامـه مالی شهرداریها، شهرداری مجاز به تقسیط مطالبات خود ناشی از عوارض نیست ولی در هر حال صدور مفاصا حساب به وصول کلیه بدهی موکول است و عوارض از حقوق دیوانی است که مؤدی مکلف به پرداخت آن می باشد و تبصره ۴ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری نافی حق دریافت عوارض قانونی قبل از صدور پایانکار نمی باشد و موضوع جریمه تخلف ساختمانی متفاوت از عوارض است، بنا بر مراتب آراء شعب اول تشخیص و هفتم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به شرح مندرج در گردش کار که بر این مبنا صادر شده است و اخذ جریمه موضوع ماده ۱۰۰ قانون شهرداری را نافی اخذ عوارض ندانسته، صحیح است و مطابق مقررات می باشد. این رأی به استناد بند 2 ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است./
محمدکاظم بهرامی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
