رأی وحدت رویه شماره ۱۰۴۳ هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع رعایت حق تجدیدنظرخواهی کارگران نسبت به آرا صادره از کمیته های بدوی مشاغل سخت و زیان آور
همراه با تحلیل و بررسی
اختبار- آرای وحدت رویه صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است، از طرفی به سبب خاص بودن اکثر موضوعاتی که آرای وحدت رویه دیوان عدالت اداری در آن ها صادر می شود مفاد این آرا شاید خیلی موثر و قابل توجه به نظر نرسند، با این حال از جهت جنبه تحلیلی و به عنوان مطالعه موردی مطالعه آرای وحدت رویه دیوان عدالت اداری مفید و دارای اهمیت خواهند بود، در ادامه رای وحدت رویه شماره ۱۰۴۳ هیات عمومی دیوان عدالت اداری که ذیلا آمده است را بررسی خواهیم کرد:
در رای حاضر فردی به استناد مادۀ ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، رییس دیوان را از صدور رای متعارض از شعبه بیستم با آرا شعب هجدهم و نوزدهم مطلع نموده است، هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای رسیدگی به موضوع تشکیل جلسه داده است و بدوا تعارض موجود در آرا مذکور را تشخیص داده است و وارد رسیدگی ماهوی شده است.
هر چند در رای صادره از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری ظاهرا به نفع شاکی رای صادر شده است ولی با کمی دقت این طور به نظر می رسد که جهت شکایت شاکی، ماهیت رای صادره از کمیته مشاغل سخت و زیان آور استان بوده است و اشاره مشارالیه به آرا شعب هجدهم و نوزدهم دیوان عدالت اداری از جهت نقض تصمیم این کمیته در مورد سخت و زیان آور تشخیص ندادن شغل خواهان های آن پرونده ها بوده است، ولی مفاد رای وحدت رویه صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری ناظر بر جنبه شکلی روند رسیدگی به اعتراض کارگران در کمیته های بدوی و تجدید نظر و ضرورت ابلاغ آرا کمیته های بدوی به کارگران جهت استفاده از حق اعتراض در کمیته تجدید نظر استان ناظر بر حکم تبصرۀ ۵ مادۀ ۸ آیین نامه مربوطه می باشد که می گوید: "رأی کمیته بدوی ظرف پانزده روز اداری از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی است و در صورتی که هر یک از طرفین (کارگر و کارفرما) به رأی بدوی اعتراض داشته باشند درخواست تجدیدنظر خود را کتباً به سازمان کار و امور اجتماعی محل تسلیم می‌نماید."
آرا شعب هجدهم و نوزدهم در اعتراض به رای کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور صادر شده بوده اند در حالی که رای شعبه بیستم در اعتراض شاکی به رای کمیته تجدید نظر استان صادر شده است و منظور شاکی از اعتراض در شعبه بیستم نقض رای قطعی شده در کمیته تجدید نظر استان بوده است که ظاهرا به درستی از سوی شعبه بیستم دیوان عدالت اداری رد شده است.
رای وحدت رویه صادره از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری را باید دست کم بی فایده به حال شاکی دانست، هر چند تشکیل هیات عمومی دیوان عدالت اداری فقط به جهت اعلام شاکی و با اطلاع رییس دیوان عدالت اداری تشکیل می شود و این هیات تکلیفی در جهت تامین نظر و حقوق شاکی در این مورد ندارد ولی در هر حال توجه به جهت شکایت و تعارض اعلام شده در صدور رای وحدت رویه لازم است و در این مورد اصولا تعارضی از جهت ابلاغ آرا کمیته بدوی و محرومیت کارگران معترض از حق تجدیدنظر خواهی در آرا صادره از شعب دیوان وجود ندارد و رای شعبه بیستم که با موضوع اعتراض به رای کمیته تجدید نظر استان طرح شده بوده است با آرا شعب هجدهم و نوزدهم که در اعتراض به آرا قطعی شده صادره در کمیته های بدوی صادر شده اند موضوعا متفاوت بوده و تعارض میان آنان از این جهت منتفی است، و رای حاضر صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری را بیش از جنبه ایجاد وحدت رویه باید دارای جنبه ارشادی و تاکیدی دانست.
رأی شماره ۱۰۴۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، موضوع استفاده از مزایای اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور
تاریخ دادنامه : ۲۴/۶/۱۳۹۳ شماره دادنامه: ۱۰۴۳ کلاسه پرونده : ۹۳/۵۶۶
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای سیداحمد مشهدی
موضوع شکایت و خواسته : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار : آقای سیداحمد مشهدی به موجب درخواستی اعلام کرده است که شعب دیوان عدالت اداری در خصوص اعتراض به تصمیم کمیته استانی جهت استفاده از مزایای اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور، آراء معارض صادر کرده‌اند. نامبرده رفع تعارض و صدور رأی وحدت رویه را خواستار شده است.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعـبه بیسـتم دیوان عـدالت اداری در رسیـدگی به پرونده شـماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۱۴۱۲۷ با موضوع دادخواست آقای سیداحمد مشهدی به طرفیت اداره کل کار و امور اجتماعی استان تهران و به خواسته نقض رأی قطعی مورخ ۳۰/۱/۱۳۹۰ کمیته تجدیدنظر، به موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۰۰۲۴۵۹ـ ۲۴/۸/۱۳۹۱، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
نظر به شرح شکایت شاکی و توجه به مفاد لایحه شماره ۱۳۱۵ـ۲۴/۴/۱۳۹۱ ارسالی از ناحیه خوانده، از آنجا که کمیته بررسی‌کننده بر اساس صلاحیت ذاتی و تخصصی فنی خود شغل کارگر قطعات لاستیکی تهران را به دلیل عدم مواجهه مستمر و دائم با عوامل زیان‌آور موجود در محیط شرکت، در ساعات کاری روزانه سخت و زیان‌آور تشخیص نداده است. علی‌هذا و با توجه به این که اظهارنظر قضایی در امور فنی و تخصصی به موجب رأی وحدت رویه شماره ۳۵۹ـ ۵/۶/۱۳۸۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری منع شده است و دلیلی بر تخلف خوانده از اجرای مقررات مربوط ملاحظه نمی‌شود. لذا شکایت شاکی غیر وارد تشخیص به رد شکایت وی حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.
ب: شعـبه هجدهم دیوان عـدالت اداری در رسیـدگی به پرونـده شمـاره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۱۳۷۸۸ با موضوع دادخواست آقای شمس اله جوانمردی به طرفیت اداره کل کار و امور اجتماعی استان تهران و به خواسته اعتراض به رأی مورخ ۳۰/۱/۱۳۹۰ کمیته بـدوی، به موجب دادنامـه شـماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۸۰۲۴۱۹ـ ۹/۷/۱۳۹۱، مـفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
در خصوص شکایت شاکی به طرفیت اداره کار و امور اجتماعی استان تهران کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان‌آور به خواسته اعتراض به رأی مورخ ۳۰/۱/۱۳۹۰ بدین توضیح که حسب اظهارات شاکی، وی در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال داشته، لیکن کمیته شغل وی را در آن شغل تأیید نکرده است. با عنایت به لایحه طرف شکایت و این که حسب لایحه اداره طرف شکایت، شرکت قطعات لاستیکی تهران مشاغل کارگران را به صورت گروهی اعلام داشته و پس از تصمیمات کمیته به رأی اعتراض نکرده که این امر موجب تضییع حق قانونی کارگر بوده، دیوان با بررسی اوراق پرونده و اظهارات طرفین به استناد مواد ۷ و ۸ و۹ آیین‌نامه اجرایی موضوع قانون مشاغل سخت و زیان‌آور به وارد دانستن شکایت مطروح و نقض رأی معترضٌ‌عنه و ارجاع امر به هیأت هم عرض برای رسیدگی مجدد حکم صادر و اعلام می‌نماید. رأی دیوان قطعی است.
ج: شعبـه نوزدهـم دیـوان عدالت اداری در رسـیدگی به پـرونده شمـاره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۱۳۸۰۸ با موضوع دادخواست آقـای محمد ریحانی بـه طرفیت اداره کل کار و امـور اجتماعی استـان تهران و به خواسته اعتراض به تصمیم کمیته استانی جهت استفاده از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور به موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۹۰۱۸۷۵ـ ۲۶/۴/۱۳۹۱، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
با عنایت به محتوای پرونده و لایحه خوانده و با استناد به بند ب ماده ۷۶ قانون تأمین اجتـماعی و ماده ۵۲ قانون کـار و آییـن‌نامه‌های اجرایی مواد قانونی مورد اشاره و با توجه به این که وفق تبصره ۵ ماده ۸ آیین نامه اجرایی بند ۵ جزء ب ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ و … مصوب ۲۶/۱۲/۱۳۸۵ هیأت وزیران رأی کمیته بدوی ظرف ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی از سوی کارگر و کارفرما بوده و ابلاغ مفاد رأی کمیته استانی قابلیت تجدیدنظرخواهی را در کمیته تجدیدنظر استان داراست با توجه به مراتب مذکور و پذیرش استحقاق شاکی جهت بررسی مجدد از سوی اداره طرف شکایت به وارد دانستن شکایت حکم صادر و اعلام می‌نماید. رأی دیوان قطعی است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعـب دیوان تشکیل شد. پـس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می‌کند.
رأی هیأت عمومی
اولاً: تعارض در آراء محرز است.
ثانیاً: مطابق تبصره ۵ ماده ۸ آیین‌نامه اجرایی بند ۵ جزء ب ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون اصلاح مواد ۷۲ و ۷۷ و تبصره ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده ۷۶ مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ مصوب ۲۶/۱۲/۱۳۸۵ هیأت وزیران ، رأی کمیته بدوی استانی تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور ظرف ۱۵ روز اداری از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی است و در صورتی که کارگر یا کارفرما به رأی بدوی اعتراض داشته باشند درخواست تجدیدنظر خود را کتباً به سازمان کار و امور اجتماعی محل تسلیم می‌نمایند. با عنایت به این که کمیته بدوی استانی به تکلیف مقرر در تبصره ۵ ماده ۸ آیین‌نامه مذکور عمل نکرده و تصمیم کمیته به کارگران شاکی ابلاغ نشده است تا از حق تجدیدنظرخواهی برخوردار باشند، بنابراین دادنامه‌های شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۸۰۲۴۱۹ـ ۹/۷/۱۳۹۱ و ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۹۰۱۸۷۵ـ ۲۶/۴/۱۳۹۱ شعب هجدهم و نوزدهم دیوان عدالت اداری مبنی بر وارد دانستن شکایت و ضرورت ابلاغ نظریه کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان‌آور به کارگران، صحیح و موافق مقررات می‌باشد. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضائی دیوان عدالت اداری ـ علی مبشری
