پایگاه خبری اختبار- گواهی سوء پیشینه یکی از اسناد رسمی است که در بسیاری از فرآیندهای استخدامی، حقوقی و اداری مورد نیاز است. این گواهی تحت قوانین و مقررات مشخصی توسط قوه قضاییه صادر می‌شود و اطلاعات مربوط به سابقه کیفری مؤثر متقاضی را ارائه می‌دهد. در ادامه، علاوه بر توضیح مراحل استعلام سوء پیشینه، مستندات قانونی مرتبط نیز بررسی خواهد شد.
تعریف قانونی گواهی سوء پیشینه
گواهی سوء پیشینه سندی است که براساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ صادر می‌شود. مطابق این ماده: «محکومیت کیفری در مواردی که در این قانون تصریح شده است، موجب محرومیت از حقوق اجتماعی می‌شود و این محرومیت در گواهی‌های صادره از مراجع قضایی منعکس می‌شود.»
به‌طور کلی گواهی سوء پیشینه سندی است که توسط مراجع قضایی صادر شده و نشان‌دهنده این است که آیا فرد متقاضی دارای سابقه کیفری مؤثر در پرونده‌های قضایی بوده است یا خیر.
چه افرادی نیاز به گواهی سوء پیشینه دارند؟
- متقاضیان استخدام در بخش‌های دولتی یا خصوصی
- افرادی که قصد مهاجرت یا اخذ ویزا دارند
- متقاضیان اخذ پروانه کسب، مجوز فعالیت، یا عضویت در صنوف خاص
- افراد متقاضی فعالیت در مشاغل حساس مانند آموزش، امنیت، و خدمات عمومی
- ثبت‌نام در برخی آزمون‌ها و فرآیندهای تحصیلی
چه جرایمی در گواهی سوء پیشینه ذکر می‌شوند؟
طبق قوانین ایران، فقط جرایم کیفری مؤثر که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی می‌شوند، در این گواهی ثبت می‌شوند. جرایمی مانند:
- جرایم امنیتی
- کلاهبرداری
- قتل عمد
- جرایم مواد مخدر
مراحل قانونی درخواست گواهی عدم سوء پیشینه
این مراحل را در اینحا برای شما بیان می‌کنیم. در پایان این مطلب، به شما مراحل درخواست این گواهینامه را به صورت اینترنتی و از طریق سامانه عدل ایران آموزش خواهیم داد.
فراموش نکنید برای برخورداری از خدمات مربوط به سامانه عدل ایران، لازم است در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده باشید و از آنجا که ثبت‌نام در این سامانه مستلزم انگشت‌نگاری است، در صورتی که تا کنون در ثنا ثبت‌نام نکرده باشید، حضور شما در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ضروری است. اما اگر پیش از این سامانه ثنای شما راه‌اندازی شده است، صرفا به صورت اینترنتی و از طریق وبسایت عدل ایران می‌توانید درخواست صدور گواهی عدم سوء پیشینه را درخواست نمایید.
الف) ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی
براساس آیین‌نامه اجرایی ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، درخواست گواهی سوء پیشینه باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. این دفاتر مسئول ثبت درخواست و ارسال اطلاعات شما به سامانه قوه قضاییه هستند.
ب) انگشت‌نگاری و تأیید هویت
براساس قانون احراز هویت اشخاص، انگشت‌نگاری برای اطمینان از صحت اطلاعات هویتی متقاضی الزامی است. انجام انگشت‌نگاری از مراحل ضروری در صدور گواهی سوء پیشینه است. این مرحله معمولاً در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراکز انتظامی انجام می‌شود.
ج) ثبت درخواست و دریافت کد رهگیری
پس از ارائه مدارک و انجام انگشت‌نگاری، درخواست شما ثبت شده و کد رهگیری به شما داده می‌شود. این کد برای پیگیری درخواست ضروری است.
د) بررسی سوابق کیفری توسط مراجع قضایی
مراجع قضایی مطابق با ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی و آیین‌نامه مرتبط با اطلاعات کیفری، سوابق مؤثر کیفری فرد را بررسی کرده و در گواهی ذکر می‌کنند.
هـ) صدور و ارائه گواهی سوء پیشینه
براساس ماده ۵۵۸ قانون آیین دادرسی کیفری، گواهی سوء پیشینه فقط به شخص متقاضی یا نهاد مجاز درخواست‌کننده ارائه می‌شود.
پس از بررسی اطلاعات توسط مراجع قضایی، گواهی سوء پیشینه شما صادر می‌شود. براساس آیین‌نامه دفاتر خدمات قضایی، متقاضیان می‌توانند با کد رهگیری از سامانه «ثنا» به آدرس sana.adliran.ir وضعیت درخواست خود را پیگیری کنند. بطور کلی شما می‌توانید این گواهی را به سه صورت زیر دریافت کنید:
- حضوری: با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی.
- پستی: ارسال به آدرس ثبت‌شده.
- اینترنتی: از طریق سامانه ثنا
مدارک مورد نیاز برای ارائه به دفاتر خدمات قضایی
برای ثبت درخواست، مدارک زیر را همراه داشته باشید:
- کارت ملی: اصل کارت ملی یا شماره ملی الزامی است.
- شناسنامه: برای تأیید هویت شخصی.
- آدرس دقیق و کد پستی: محل سکونت فعلی شما برای ارسال گواهی.
- عکس پرسنلی (در برخی موارد): ممکن است درخواست شود.
- پرداخت هزینه‌های قانونی.
حقوق و محرومیت‌های اجتماعی مرتبط با سوء پیشینه
مطابق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، جرایمی که منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی می‌شوند، شامل موارد زیر است:
- محکومیت به حبس‌های طویل‌المدت یا اعدام.
- جرایم امنیتی مانند جاسوسی یا اقدام علیه امنیت ملی.
- محکومیت به کلاهبرداری، جعل اسناد، یا اختلاس.
- سایر جرایم سنگین که در قوانین خاص تصریح شده است.
مدت اعتبار گواهی سوء پیشینه
گواهی سوء پیشینه معمولاً دارای اعتبار ۳ ماه است. پس از این مدت، برای استفاده مجدد باید درخواست جدیدی ثبت کنید.
محرمانگی اطلاعات کیفری و محدودیت‌های قانونی
الف) رعایت حریم خصوصی
براساس قانون آیین دادرسی کیفری (ماده ۵۵۹)، اطلاعات سوء پیشینه فرد محرمانه است و افشای آن بدون اجازه فرد یا حکم دادگاه جرم محسوب می‌شود.
ب) محدودیت استفاده از گواهی سوء پیشینه
مطابق آیین‌نامه اجرایی ماده ۲۵، گواهی سوء پیشینه صرفاً برای استفاده در موارد خاص مانند استخدام یا اخذ مجوز معتبر است و استفاده غیرقانونی از آن جرم تلقی می‌شود.
نکات حقوقی درباره گواهی سوء پیشینه
الف) محدودیت زمانی گواهی
مطابق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، مدت زمان سوء پیشینه مؤثر به نوع جرم بستگی دارد و پس از اتمام مدت محرومیت، اثر سوء پیشینه رفع می‌شود.
ب) رفع اثر سوء پیشینه
براساس ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی، پس از گذشت مدت‌زمان تعیین‌شده، سابقه کیفری فرد در گواهی سوء پیشینه ذکر نمی‌شود.
ج) شرایط درخواست از خارج کشور
مطابق آیین‌نامه اجرایی دفاتر کنسولی وزارت امور خارجه، ایرانیان خارج از کشور می‌توانند از طریق سفارت یا کنسولگری‌های ایران درخواست گواهی سوء پیشینه دهند.
آموزش گام به گام روش استفاده از سامانه عدل ایران برای استعلام سوء پیشینه
ابتدا نشانی اینترنتیِ عدل ایران را در مرورگر خود وارد کنید. پس از ورود به سامانه، با تصویر زیر مواجه می‌شوید. بر روی گزینه سامانه گواهی عدم سوء پیشینه کلیک کنید.
جهت ورود به سامانه، کد ملی و رمز شخصی خود را وارد نمایید. سپس کد شش رقمی را که به خط همراه شما ارسال می‌شود را نیز وارد کنید.
نکته: در صورتی که رمز خود را فراموش کرده‌اید بر روی گزینه فراموشی رمز بزنید و مراحلی که جهت تعیین رمز جدید از شما خواسته می‌شود را طی کنید. رمزی برای خودتان بسازید که هم امن باشد و هم در خاطرتان بماند و فراموش نکنید.
در صفحه‌ای که برای شما باز می‌شود، با تصویر زیر مواجه می‌شوید. بر روی کادر سبز که نوشته ثبت درخواست گواهی عدم سوء پیشینه کلیک کنید.
بعد از کلیک بر روی گزینه مذکور، صفحه زیر برای شما باز می‌شود که شامل اطلاعات مربوط به نام و نام خانوادگی، نام پدر، محل تولد، آدرس محل سکونت می‌باشد.
در این بخش باید واحد قضایی را که می‌خواهید از آن گواهی عدم سوء پیشینه خود را استعلام بگیرید، مشخص نمایید و همچنین مشخص کنید که مرجع اراوه گواهی سازمان و اداره‌ای مشخص است یا درخواست شخصی شما می‌باشد. بعد از انجام این امور، بر روی گزینه ثبت درخواست موقت و سپس مرحله بعدی بزنید.
نکته: وقتی بر روی گزینه ثبت درخواست موقت بزنید به شما یک کد رهگیری داده خواهد شد.
بعد از آنکه بر روی گزینه مرحله بعدی زدید، صفحه زیر برای شما باز می‌شود که هزینه‌ریالی که باید برای ثبت قطعی درخواست خود بپردازید را به شما نمایش می‌دهد. بر روی گزینه پرداخت اینترنتی هزینه بزنید تا از طریق درگاه پرداختی که برای شما باز می‌شود هزینه را واریز نمایید.
بعد از واریز هزینه، ثبت درخواست شما قطعی شده واطلاعات مرتبط با داشتن یا نداشتن سوء پیشینه‌تان، به شما نمایش داده می‌شود.
جمع‌بندی
صدور گواهی سوء پیشینه فرآیندی قانونی است که در چارچوب قوانین قوه قضاییه و مقررات آیین دادرسی کیفری انجام می‌شود. این گواهی بیانگر اطلاعات کیفری مؤثر فرد است و فقط در موارد خاص و با رعایت محرمانگی قانونی ارائه می‌شود. رعایت مراحل و ارائه مدارک دقیق می‌تواند دریافت این گواهی را آسان‌تر کند.
