رای شماره‌های ۱۴۷۷ و ۱۴۷۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
مصوب ۱۴۰۱/۱۱/۳
تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۹/۱
شماره دادنامه: ۱۴۷۸ ـ ۱۴۷۷
شماره پرونده: ۰۱۰۰۰۰۸ ـ ۰۰۰۴۳۶۰
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکیان: آقایان وحید جاودان و خانم معصومه عدالتی سروستانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مواد ۱، ۴، ۵ و ۶ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیل (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ دانشگاه پیام نور
گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست‌ها و لوایح جداگانه، ابطال مواد ۱، ۲، ۴، ۵ و ۶ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیل (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ دانشگاه پیام نور را به استناد ماده ۴ قانون مدنی، بندهای ۹، ۱۰ اصل سوم و اصول ۳، ۱۵۹ و ۱۷۰ قانون اساسی
و آرای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور به شماره‌های ۵۱۶ ـ ۱۳۶۸/۱/۷ و ۷۱ـ ۱۳۵۳/۹/۴ خواستار شده‌اند و اعلام کرده‌اند که محدودیت‌های مقرر در مواد مورد شکایت از آیین‌نامه دانشگاه پیام نور در رابطه با شرایط معادل‌سازی دروس و واحدهای گذرانده شده، عادلانه نیست و علاوه بر تحمیل هزینه‌های اضافی به دانشجویان، موجب تضییع حقوق ایشان می‌شود؛ چرا که دانشگاه‌ها با استناد به آیین‌نامه مورد اعتراض از معادل‌سازی برخی از دروس و واحدهای گذرانده شده توسط دانشجویان، اجتناب می‌نمایند.
متن مواد مورد شکایت به شرح زیر است:
“شیوه‌نامه اجرایی مربوط به آیین‌نامه یکپارچه آموزشی
پیوست ۳: معادل‌سازی
۱ـ صرفاً بررسی تقاضای معادل‌سازی دانشجویان اخراجی و انصرافی و تغییر رشته که دروسی را در همان دوره رسمی مورد تایید وزارتین گذرانده باشند مقدور است.
………..
۴ـ حداکثر ۵۰ درصد کل واحدهای گذرانده شده قابل معادل‌سازی است.
۵ـ دروسی که بیش از ۵ سال از زمان گذراندن آنها گذشته باشد، قابل معادل‌سازی نیستند.
۶ـ دروس عملی و نظری ـ عملی قابل معادل‌سازی نیستند.
………….. “
علی‌رغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به دانشگاه پیام نور، تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیات عمومی، پاسخی از طرف آن دانشگاه واصل نشده است.
در اجرای ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ موضوع به هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع شد و این هیات به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۴۸۸ ـ ۱۴۰۱/۷/۳۰ بند ۲ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیلی (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ دانشگاه پیام نور را قابل ابطال تشخیص نداد و به رد شکایت رای صادر کرد. رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.
رسیدگی به تقاضای ابطال بندهای ۱، ۴، ۵ و ۶ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیلی (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ دانشگاه پیام نور در دستورکار جلسه هیات عمومی قرار گرفت.
هیات عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۹/۱با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف ـ نظر به اینکه براساس ماده ۱ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیلی (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ شورای آموزشی دانشگاه پیام نور صرفاً تقاضای معادل‌سازی دانشجویان اخراجی، انصرافی و تغییر رشته که دروسی را در همان دوره رسمی مورد تایید وزارتین گذرانده باشند، قابل بررسی بوده و به فارغ‌التحصیلان دیگر رشته‌ها اشاره‌ای نشده است، لذا مقرره مذکور از حیث خارج نمودن بدون دلیل دانش‌آموختگان از فهرست اشخاصی که می‌توانند معادل‌سازی دروس مشابه گذرانده شده را تقاضا نمایند، متضمن اعمال تبعیض ناروا میان این اشخاص و دانشجویان اخراجی، انصرافی و تغییر رشته بوده و با بند ۹ اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد و از سوی دیگر اجبار دانش‌آموختگان سابق به اخذ مجدد دروس مشابه که در رشته‌ای دیگر گذرانده‌اند، منجر به تحمیل هزینه اضافی می‌شود که اخذ آن برمبنای حکم مقرر در ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۰ و ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) مصوب سال ۱۳۹۳، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و لذا ماده ۱ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیلی (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ شورای آموزشی دانشگاه پیام نور برمبنای دلایل مزبور و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
ب- با توجـه به اینکه در مـاده ۴ پیوست شماره ۳ شیوه‌نامه مـورد شکایت حداکثر ۵۰ درصـد از واحـدهای گذرانده شده قابل معادل‌سازی اعلام شده و در ماده ۶ پیوست شماره ۳ شیوه‌نامه نیز دروس عملی و نظری ـ عملی را قابل معادل‌سازی تشخیص نداده و این در حالی است که ایجاد چنین محدودیتی مستند و مبنای قانونی ندارد و از سوی دیگر تکلیف دانشجویان به اخذ مجدد دروس مشابه مازاد بر ۵۰ درصد مقرر در ماده ۴ و همچنین دروس عملی و نظری ـ عملی، منجر به تحمیل هزینه اضافی می‌شود که اخذ آن برمبنای حکم مندرج در ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۰ و ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) مصوب سال ۱۳۹۳ خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و لذا مواد ۴ و ۶ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیلی (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰ شورای آموزشی دانشگاه پیام نور برمبنای دلایل یاد شده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
ج- با عنایت به اینکه ماده ۵ پیوست شماره ۳ شیوه‌نامه مورد اعتراض کلّیه دروسی را که بیش از ۵ سال از زمان گذراندن آنها گذشته باشد، به طور مطلق قابل معادل‌سازی تشخیص نداده و این در حالی است که امکان عدم تغییر محتوای این دروس در بازه زمانی ۵ ساله و حتی بیش از آن وجود دارد، لذا اطلاق ماده ۵ پیوست شماره ۳ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی یکپارچه آموزشی تمام مقاطع تحصیلی (ویژه ورودیهای ۱۴۰۰ و بعد از آن) مصوب ۱۳۹۹/۸/۱۰شورای آموزشی دانشگاه پیام نور در حدی که متضمن عدم قابلیت معادل‌سازی دروس مشابه گذرانده شده‌ای است که بیش از ۵ سال از گذراندن آنها سپری گردیده و محتوای آن نیز در این مدت تغییر نکرده است، از این حیث که منجر به تحمیل هزینه اضافی شده و اخذ آن برمبنای حکم مندرج در ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۰ و ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) مصوب سال ۱۳۹۳ خلاف قانون است، مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری
