تاریخ دادنامه: ۲۸/۱۱/۱۳۹۹ شماره دادنامه: ۱۸۴۴ الی ۱۸۵۹
شماره پرونده: ۹۹۰۱۱۰۲ ـ ۹۹۰۰۸۹۱ ـ ۹۹۰۰۸۵۱ ـ ۹۸۰۴۲۱۱ ـ ۹۸۰۴۰۶۰ ـ ۹۸۰۳۹۷۴ ـ ۹۸۰۲۷۹۵ ـ ۹۹۰۳۰۹۱ ـ ۹۹۰۳۰۶۲ ـ ۹۹۰۲۸۱۷ ـ ۹۹۰۲۵۲۶ ـ ۹۹۰۲۵۱۶ ـ ۹۹۰۲۰۱۸ ـ ۹۹۰۱۳۳۴ ـ ۹۹۰۱۳۱۴ ـ ۹۹۰۳۰۹۴
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام‌کننده تعارض: معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری، معاونت قضایی دیوان عدالت اداری در امور اداری و استخدامی، آقایان محمدجواد جزینی درچه، نوذر شاهمرادی، فرج اله کروشی پور، سیدامیررضا عمرانی سیگارودی، محمود کارگر، ابراهیم قربان حمامی، جمال طاهریان، ولی عباس پور، حسین ولی زاده کیاسرائی، سیامک پور رضا تمیجانی، فریبرز گلی جوبنه، محمدرضا رخشانی، ابراهیم خلیل حاجی علیقلی لو
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص زمان اعمال جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با توجه به قانون تفسیر جزء ۶ بند ث ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۷ ناظر بر بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه و همچنین امکان پرداخت آن بدون پیش‌بینی در بودجه سنواتی، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده‌اند.
گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
«تعارض اول: تاریخ بهره‌مندی ایثارگران از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر»
الف: شعبه ۴۰ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست اقای عزت‌اله مخلص‌آبادی به طرفیت شرکت ارتباطات زیرساخت و دیوان محاسبات کشور و به خواسته اعمال جزء (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم لحاظ یک مقطع تحصیلی بالاتر و برخورداری از حقوق و مزایای اداری و استخدامی به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۲۴۰۳۹۸۰ ـ ۴/۱۲/۱۳۹۷ به شرح زیر رای صادر کرده است:
نظر به اینکه تسهیلات پیش‌بینی شده در بند (ت) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه منوط به تامین اعتبار در بودجه سنواتی گردیده است و تاکنون در بودجه سنواتی اعتباری در این خصوص پیش‌بینی نشده است و در جزء ۶ بند مذکور امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی پیش‌بینی نشده است و با توجه به اینکه در قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران و قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی که در مقام اعطای یک مقطع تحصیلی بالاتر به جانبازان و ایثارگران بوده تصریح به حقوق و مزایای استخدامی نموده است بنابراین عبارت حقوق و مزایای اجتماعی منصرف از حقوق و مزایای اداری و استخدامی می‌باشد لذا خواسته شاکی قابل پذیرش تشخیص نمی‌گردد و مستنداً به مواد ۱۰ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می‌گردد. رای صادره ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
شعبه۲۸ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۱۴۹۰ ـ ۱۶/۴/۱۳۹۸ به شرح زیر با این توضیحات تایید کرده است:
نظر به اینکه به موجب تبصره جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۲۱/۱۲/۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی که در تاریخ ۲۸/۱/۱۳۹۸ به تایید شورای نگهبان رسیده است بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر از جمله مزایای مالی و استخدامی تلقی شده و شامل رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس می‌باشد و به موجب نامه شماره ۱۲۲۷۲۶ ـ ۱۲/۳/۱۳۹۸ رئیس امور منابع انسانی و پشتیبانی سازمان برنامه و بودجه کشور از تاریخ ۲۲/۲/۱۳۹۸ لازم‌الاجرا اعلام شده است و با توجه به اینکه به موجب نظریه شماره ۵۸۳/۲۱/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ شورای نگهبان تفسیر قانون از زمان بیان مراد مقنن لازم‌الاجرا است بنابراین اعتراض تجدیدنظرخواه را به کیفیت مطروحه و از تاریخ ۲۲/۲/۱۳۹۸ وارد تشخیص و با اجازه حاصل از ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می‌شود اما در خصوص اعتراض تجدیدنظرخواه مبنی بر اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون برنامه ششم توسعه (۱/۱/۱۳۹۶ تا ۲۱/۲/۱۳۹۸) با توجه به اینکه اعتراض تجدیدنظرخواه به کیفیتی نیست که اساس استنباط رای شعبه بدوی را مخدوش نماید لذا دادنامه تجدیدنظر خواسته به شرح مذکور عیناً تایید و استوار می‌گردد. رای صادر شده قطعی است.
ب: شعبه ۲۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای سیدامیررضا عمرانی سیگارودی به طرفیت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و به خواسته ابطال ابلاغ بازنشستگی و الزام به رعایت تکلیف قانونی به اعطای یک مقطع تحصیلی بالاتر و ادامه خدمت تا رسیدگی به ۳۵ سال سابقه خدمت به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۹۲۴ ـ ۲۱/۷/۱۳۹۸ به شرح زیر رای صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی به طرفیت مشتکی‌عنه ب ه خواسته فوق و به شرح مفاد دادخواست تنظیمی و ضمائم، با بررسی اوراق و محتویات پرونده و مدارک و مستندات ارائه شده و ملاحظه مطالب معنونه در لایحه دفاعیه مشتکی‌عنه، با توجه به اینکه اولاً: طبق جزء ششم از بند (ر) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی جمهوری اسلامی ایران رزمندگان با حداقل شش ماه سابقه جبهه و حضور داوطلبانه در دفاع مقدس مشمول امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر می‌شوند. ثانیاً: حسب نظریه تفسیری مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۲۱/۱۲/۱۳۹۷ مزایای اجتماعی مندرج در بند فوق شامل حقوق اداری و استخدامی رزمندگان نیز می‌شود. ثالثاً: حسب استعلام انجام شده از وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح شاکی دارای ۷ ماه و ۱۰ روز خدمت و حضور داوطلبانه در جبهه بوده. رابعاً: شاکی مشمول بند (ر) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه و بند (الف) ماده ۱۰۳ (اصلاحی) قانون مدیریت خدمات کشوری بوده و حائز شرایط قانونی می‌باشد. لذا شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می‌نماید. رای صادره به استناد ماده ۶۵ قانون مذکور ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
شعبه ۲۸ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۴۸۸۳ ـ ۱۹/۱۲/۱۳۹۸ آن را نقض و به شرح زیر رای صادر کرده است:
نظر به اینکه به موجب جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه شرط استفاده از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس می‌باشد و بند (ر) ماده ۸۷ همان قانون نیز مقرر داشته ایثارگرانی که به موجب قوانین و مقررات مربوط از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر بهره‌مند می‌باشند با داشتن مدرک کارشناسی، مشمول بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری بوده و می‌توانند تا ۳۵ سال خدمت کنند بنابراین با توجه به اینکه به موجب مقررات فوق‌الاشاره رزمندگانی که حضور داوطلبانه در دفاع مقدس داشته باشند می‌توانند از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر استفاده کنند درحالی که در پرونده پیش رو براساس گواهی صادره از مدیرکل عملیات نیروی انسانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به شماره ۱۱۳۳۵/۹۷/۱/۲۰۲۰ ـ ۶/۸/۱۳۹۷ حضور نامبرده در جبهه با عضویت رسمی بوده است نه داوطلبانه، اینکه در گواهی ۱۰۱۱۷/۹۸/۱/۲۰۲۰ ـ ۲۷/۵/۱۳۹۸ مدیرکل عملیات نیروی انسانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح اشاره کرده که در مجموع به مدت ۷ ماه و ۱۰ روز نامبرده در جبهه‌های نبرد (حق علیه باطل با عضویت رسمی (داوطلب) به طور متوالی حضور داشته‌اند مبین داوطلبانه بودن نامبرده نخواهد بود چرا که اعضای رسمی نیروهای مسلح موظف به حضور در مناطق عملیاتی بوده‌اند و داوطلبانه بودن برای اعضای رسمی منافات خواهد داشت همچنین به موجب نامه شماره ۵۹۸۷/۲/۱۷۴ـ ۳/۱۰/۱۳۷۳ معاون اداری و پرسنلی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که حاکی از این است نامبرده از تاریخ ۶/۲/۱۳۶۶ تا ۳/۱۱/۱۳۶۹ با عضویت رسمی در آن وزارت مشغول خدمت بوده و در طول این مدت ۱۱۰ روز مرخصی استحقاقی طلبکار است بنابراین با توجه به اینکه به موجب حکم کارگزینی شماره ۵۱۰۲۸۵ ـ ۱۰/۲/۱۳۹۷ نامبرده با دارا بودن مدرک کارشناسی و با دارا بودن ۳۰ سال و ۱۰ ماه و ۱۱ روز سنوات خدمت از تاریخ ۱۷/۱۱/۱۳۹۶ بازنشسته اعلام شده است و بازنشستگی وی به موجب بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری بوده موجبی برای ابطال ابلاغ بازنشستگی نامبرده وجود نخواهد داشت چرا که به موجب بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون اخیرالذکر دستگاه اجرایی می‌تواند کارمند خود را با داشتن حداقل سی سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی بازنشسته اعلام نماید و شرط استفاده از ۳۵ سال خدمت برای رزمندگان حضور داوطلبانه در جبهه می‌باشد در صورتی که مدارک مثبته‌ای در این خصوص از سوی نامبرده ابراز نشده است از طرفی دیگر با توجه به اینکه شورای نگهبان نظریه تفسیری خود را از جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر بهره‌مندی رزمندگان از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر در تاریخ ۲۸/۱/۱۳۹۸ اعلام کرده است بنابراین از آنجایی که به موجب نظریه شماره ۵۸۳/۲۱/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ شورای نگهبان در مواردی که مربوط به گذشته است و مجریان برداشت دیگری از قانون داشته‌اند و آن را به اجرا گذاشته‌اند تفسیر قانون به موارد مختومه مذکور تسری نمی‌یابد بنابراین برفرض حضور داوطلبانه نامبرده در جبهه با توجه به اینکه راجع به اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر به رزمندگان قبل از تاریخ ۲۸/۱/۱۳۹۸ (نظریه تفسیری شورای نگهبان) مجریان (دستگاه متبوع) به تشخیص خود و براساس برداشت از قانون عمل کرده‌اند به عبارت دیگر چون نامبرده واجد شرایط بازنشستگی بوده وی را بازنشسته اعلام کرده‌اند و این اقدام آنان براساس نظریه تفسیری شورای نگهبان در سال ۱۳۷۶ قابل تسری به موارد مختومه نیست و دستگاه متبوع الزامی به رعایت تکلیف قانونی به اعطای یک مقطع تحصیلی بالاتر در موارد نامبرده را نداشته است چرا که بنا به دلایل پیش گفت نامبرده استحقاق استفاده از یک مقطع تحصیلی بالاتر را نداشته است بناء علیهذا اعتراض تجدیدنظرخواه را وارد تشخیص و با اجازه حاصل از ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن فسخ دادنامه تجدیدنظرخواسته حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می‌شود. رای صادر شده قطعی است.
ج: شعبه ۲۶ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای بهنام گرایلی به طرفیت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و به خواسته اعمال ماده ۸۸ قانون برنامه ششم مبنی بر بهره‌مندی از یک مقطع تحصیلی بالاتر قبل از بازنشستگی از تاریخ اجرای قانون برنامه ششم به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۰۱۰۱۸۸۸ ـ ۳/۱۱/۱۳۹۷ به شرح زیر رای صادر کرده است:
مطابق بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل ۶ ماه سابقه حضور در جبهه دارند و … تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی ارائه نماید نظر به اینکه ارائه تسهیلات مذکور منوط به تصویب در بودجه سنواتی بوده و دلیلی که حاکی از تصویب بودجه باشد ارائه نگردیده و همچنین در جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی پیش‌بینی نگردیده که ناظر به حقوق و مزایای استخدامی نبوده و نامه شماره ۱۶۴۲۶۱۹ ـ ۲۷/۱۰/۱۳۹۶ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام‌های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور مؤید این امر است و مشمولین مزایای اداری و استخدامی مستلزم تصریح قانونگذار می‌باشد علیهذا مستنداً به مواد ۱۰ و ۵۸ قانون تشکیلات و ایین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌شود. رای صادره ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
شعبه ۲۴ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۲۰۱۶۶۶ ـ ۱۶/۴/۱۳۹۸ آن را نقض و به شرح زیر رای صادر کرده است:
با بررسی اوراق و محتویات پرونده و نظر به اینکه اعتراض تجدیدنظرخواه و نظر به قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۱/۱۲/۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی که در ۷/۲/۱۳۹۲ در روزنامه رسمی منتشر شده است محدوده جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم علاوه بر مزایای اجتماعی مزایای اقتصادی را نیز شامل می‌گردد و یکی از اهداف تصویب این قانون بهبود کیفیت معیشت ایثارگران بوده است و مقررات از تاریخ تصویب قانون برنامه ششم توسعه لازم‌الاجرا است، چراکه مصوبه اخیر تغییر را در ماهیت مقرره ایجاد ننموده بلکه رفع ابهام نموده تا مانع تفسیر ناصواب از قانون گردد. لذا ضمن پذیرش تجدیدنظرخواهی مستنداً به ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رای معترض عنه نقض و حکم به ورود شکایت صادر می‌شود. رای صادره قطعی است.
“تعارض دوم: بهره‌مندی ایثارگران از امتیارات یک مقطع تحصیلی بالاتر و قید تامین اعتبار در بودجه سنواتی»
د ـ شعبه ۴۳ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای محمد زنده بودی به طرفیت اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر به خواسته الزام به اجرای قوانین برنامه ششم کشور ماده ۸۸ و۸۷ (اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در حکم کارگزینی در رابطه با ایثارگران و رزمندگان) به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۷۱۰۰۵۱۴ـ ۲۹/۴/۱۳۹۸ به‌شرح زیر رای صادر کرده است:
اسناد و مدارک مضبوط پرونده مثبت وجود رابطه استخدامی فی مابین شاکی و طرف شکایت و سابقه حضور در جبهه به مدت بیش از شش ماه می‌باشد. با عنایت به حکم مقرر در قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ از قانون برنامه ششم توسعه مصوب سال ۱۳۹۷ که صراحتاً مزایای مالی و استخدامی را در شمار مزایای اجتماعی جامعه هدف دانسته است و رزمندگان دارای حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه یکی از گروه‌های مشمول و بهره‌مند از امتیازات مقرر در بندهای شش گانه این بند ذکر گردیده‌اند و لحاظ نظریه شماره ۲۱۵۸۳/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ شورای نگهبان، که اثر اجرایی نظریه تفسیری مجلس شورای اسلامی در خصوص قوانین را به آتیه و عدم امکان عطف به ماسبق دانسته است، ضمن احراز شرایط قانونی بهره‌مندی از حق مورد مطالبه (حق بهره‌مندی از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر) و تکلیف طرف شکایت بر بهرهمندسازی شاکی از این حق به استناد مقررات مذکور و مواد ۱۰، ۱۱، ۵۸ و ۶۵ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت به نحو درج یک مقطع تحصیلی بالاتر از مدرک ارائه شده توسط شاکی و بهرهمندسازی شاکی از این حق، با لحاظ مفاد دستورالعمل شماره ۱۲۲۷۲۶ ـ ۱۲/۳/۱۳۹۸ سازمان برنامه و بودجه، صادر و اعلام می‌گردد. رای اصداری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان می‌باشد.
شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۸۰۴۳۴۴ـ ۲/۹/۱۳۹۸ آن رای را نقض و به شرح زیر رای صادر کرده است:
«براساس بند «ث » ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل ۶ ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر ۲۵ درصد جانبازی و آزادگان با کمتر از ۶ ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی از جمله بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر ارائه نماید، بنابراین بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر منوط به پیش‌بینی اعتبارات مورد نیاز در قانون بودجه شده است و نظر به اینکه از زمان تصویب قانون برنامه ششم توسعه اعتبار لازم جهت اجرای بند فوق در قانون بودجه پیش‌بینی نگردیده لذا اعمال آن در حق شاکی از مصادیق بارز ایجاد و تحمیل بار مالی مازاد بر ارقام مندرج در قوانین بودجه سنواتی است که این امر در قوانین مختلف توسط قانونگذار منع شده است، با توجه به مراتب فوق اعتراض تجدیدنظرخواه وارد تشخیص ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم بر رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. رای صادره قطعی است.»
ه ـ شعبه ۲۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای پرویز رحمتی به طرفیت اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی به خواسته اعمال نشدن، بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۹۱۹ ـ ۱/۷/۱۳۹۶ به شرح زیر رای صادر کرده است:
نظر به اینکه به موجب جزء ۶ از بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه رزمندگانی که حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس دارند از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر بهره‌مند خواهند شد بنابراین باتوجه به اینکه بهره‌مندی از امتیازات مذکور منوط به تامین اعتبار و پیش‌بینی در بودجه سالانه نشده است لذا شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد ۱۰، ۶۵ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می‌نماید. رای صادر شده ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
رای موصوف به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۵۹۰۲۱۰۶ ـ ۱۰/۶/۱۳۹۷ شعبه ۲۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مورد تایید قرار گرفت.
“تعارض سوم: در خصوص الزام سازمان تامین اجتماعی به اعطاء امتیازات یک مقطع تحصیلی و بحث تامین اعتبار»
و: شعبه ۴۳ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای جمال طاهریان به طرفیت سازمان تامین اجتماعی سمنان و به خواسته الزام به اجرای جزء ۶ بند (ب) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس و الزام تامین اجتماعی به اجرایی نمودن آن از تاریخ تصویب به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۷۱۰۱۴۱۸ ـ ۲۸/۱۱/۱۳۹۸ به شرح زیر رای صادر کرده است:
اسناد و مدارک مضبوط پرونده مثبت وجود رابطه استخدامی فی‌مابین شاکی و طرف شکایت و سابقه حضور در جبهه به مدت بیش از شش ماه می‌باشد. با عنایت به حکم مقرر در قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ از قانون برنامه ششم توسعه مصوب سال ۱۳۹۷ که صراحتاً مزایای مالی و استخدامی را در شمار مزایای اجتماعی جامعه هدف دانسته است و رزمندگان دارای حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه یکی از گروه‌های مشمول و بهره‌مند از امتیازات مقرر در بندهای شش گانه این بند ذکر گردیده‌اند و لحاظ نظریه شماره ۲۱۵۸۳/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ شورای نگهبان، که اثر اجرایی نظریه تفسیری مجلس شورای اسلامی در خصوص قوانین را به آتیه و عدم امکان عطف به ماسبق دانسته است؛ ضمن احراز شرایط قانونی بهره‌مندی از حق مورد مطالبه (حق بهره‌مندی از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر) و تکلیف طرف شکایت بر بهرهمندسازی شاکی از این حق به استناد مقررات مذکور و مواد ۱۰، ۱۱، ۵۸ و ۶۵ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت به نحو درج یک مقطع تحصیلی بالاتر از مدرک ارائه شده توسط شاکی و بهرهمندسازی شاکی از این حق، با لحاظ مفاد دستورالعمل شماره ۱۲۲۷۲۶ ـ ۱۲/۳/۱۳۹۸ سازمان برنامه و بودجه، صادر و اعلام می‌گردد. رای اصداری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۵۵۸۰۰۹۲۵ ـ ۹/۲/۱۳۹۹ آن را نقض و به شرح زیر رای صادر کرده است:
بر اساس بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل ۶ ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر درصد جانبازی و آزادگان با کمتر از ۶ ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی از جمله بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر ارائه نماید بنابراین بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر منوط به پیش‌بینی اعتبارات مورد نیاز در قانون بودجه شده است و نظر به اینکه از زمان تصویب قانون برنامه ششم توسعه اعتبار لازم جهت اجرای بند فوق در قانون بودجه پیش‌بینی نگردیده لذا اعمال آن در حق شاکی از مصادیق بارز ایجاد و تحمیل بار مالی مازاد بر ارقام مندرج در قوانین بودجه سنواتی است که این امر در قوانین مختلف توسط قانونگذار منع شده است، با توجه به مراتب فوق اعتراض تجدیدنظرخواه وارد تشخیص ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. رای صادره قطعی است.
ز ـ شعبه ۲۶ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای احد سوری به طرفیت سازمان تامین اجتماعی به خواسته ارتقاء مقطع تحصیلی در حکم کارگزینی باتوجه به حضور داوطلبانه در جبهه به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۰۱۰۱۹۴۳ ـ ۱۲/۷/۱۳۹۶ به شرح زیر رای صادر کرده است:
نظر به اینکه اجرای مفاد بند (ث) ماده ۸۸ از قانون برنامه ششم توسعه و بهره‌مندی افراد واجد شرایط از مزایای پیش‌بینی شده منوط به تامین بار مالی در بودجه سنواتی بوده و حسب مفاد لایحه دفاعیه طرف شکایت در دولت چنین بودجه‌ای در اختیارآن سازمان قرار نداده است لذا با توجه به توضیحات مکتوب طرف شکایت به شرح لایحه دفاعیه واصله و با عنایت به مفاد سایر محتویات پرونده بالاخص مفاد جوابیه واصله که دلالت بر صحت اقدامات و تصمیمات مشتکی‌عنه داشته و بر همین اساس چون تخلفی از قوانین و مقررات ذیربط در این مورد مشهود نیست و ایراد موجهی از سوی شاکی به عملکرد آن مرجع وارد نگردیده است و خواسته مطروحه فوق‌الذکر بنا بر کیفیت موجود قابلیت تحقق را ندارد و الزام طرف شکایت به اجابت خواسته مزبور فاقد مبنای قانونی است، بنابراین به استناد مواد ۱۰, ۵۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. این رای وفق ماده ۶۵ قانون اخیرالذکر ظرف۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
شعبه ۲۸ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۰۸۶۵ ـ ۱۲/۳/۱۳۹۷ این رای را نقض و به شرح زیر رای صادر کرده است:
در خصوص دعوای تجدیدنظرخواهی مذکور صرف نظر از اینکه تجدید نظرخواه مدعی است دارای مدرک تحصیلی دکترای مدیریت فرهنگی و مدرس دانشگاه است نظر به اینکه تجدید نظر خوانده در قسمت پایانی لایحه دفاعیه شماره ۳۸۱ـ ۱۷/۲/۱۳۹۷ منضم به پرونده صراحتاً بیان نموده: “در بودجه سال آتی سازمان پیشنهاد شده است» و در بند ۶ قسمت (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه بیان نموده “بهرمندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی» لذا بنا به مراتب و استناد مذکور به تجویز مواد ۳، ۱۰ و ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن پذیرش تجدیدنظرخواهی و نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می‌گردد. این رای قطعی است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۸/۱۱/۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
۱ـ از حیث زمان اجرای اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در مورد رزمندگان دارای بیش از شش ماه خدمت داوطلبانه در دفاع مقدس:
الف ـ تعارض در آراء محرز است.
ب ـ با توجه به اینکه
اولاً: بر اساس نظریه شورای نگهبان در تفسیر اصل ۷۳ قانون اساسی که طی شماره ۵۸۳/۲۱/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ اعلام شده: «۱ـ مقصود از تفسیر، بیان مراد مقنّن است بنابراین تضییق و توسعه قانون در مواردی که رفع ابهام قانون نیست، تفسیر، تلقی نمی‌شود. ۲ـ تفسیر از زمان بیان مراد مقنّن در کلیه موارد لازم‌الاجرا است. بنابراین در مواردی که مربوط به گذشته است و مجریان برداشت دیگری از قانون داشته‌اند و آن را به مرحله اجراء گذاشته‌اند تفسیر قانون به موارد مختومه مذکور، تسرّی نمی‌یابد.» و
ثانیاً: بر اساس قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۱/۱۲/۱۳۹۷ (که در تاریخ ۲۲/۲ / ۱۳۹۸ لازم‌الاجرا شده) اعلام شده است منظور از مزایای اجتماعی مذکور در جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مزایای مالی و استخدامی هم می‌باشد.
ثالثاً: تا پیش از استفساریه مذکور دستگاه‌های اجرایی بر اساس برداشت از بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴/۱۲/۱۳۹۵ که مقرر شده بود: «دولت مکلف است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر بیست و پنج درصد (۲۵%) جانبازی و آزادگان با کمتر از شش ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی به شرح زیر ارائه نماید: ….. ۶ ـ بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی.» و همچنین مکاتبات سازمان اداری و استخدامی کشور که در این ارتباط اعلام کرده بود حقوق و مزایای اجتماعی منصرف از مزایای استخدامی است و بر اساس آن دستگاه‌های اجرایی از اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در مورد رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در امور استخدامی خودداری کرده بودند و این برداشت از قانون نیز به موجب دادنامه شماره ۲۲۱ـ ۲۵/۷/۱۳۹۷ دیوان عدالت اداری مغایر با قانون تشخیص داده نشده بود و این امر به لحاظ اداری، امری مختومه در دستگاه‌های اجرایی محسوب شده است، بنابراین از آنجا که مراد مقنن مبنی بر اینکه منظور از مزایای اجتماعی مذکور در جزء ۶ بند (ث) ماده (۸۸) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مزایای مالی و استخدامی را هم در برمی‌گیرد با استفساریه مذکور بیان شده است، لذا از زمان لازم‌الاجرا شدن قانون استفساریه در تاریخ ۲۲/۲/۱۳۹۸ قابلیت اجرا دارد و رای شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۵۴۷ ـ ۲۹/۸ / ۱۳۹۸ هیات تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری و رای وحدت رویه شماره ۷۷۳ تا ۷۸۲ـ ۲۸/۵/۱۳۹۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز مؤید این امر است و از این حیث آراء صادر شده مبنی بر رد شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
۲ـ از حیث لزوم تامین اعتبار برای اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در موارد رزمندگان بیش از شش ماه خدمت داوطلبانه در دفاع مقدس:
الف ـ تعارض در آراء محرز است.
ب ـ با توجه به اینکه اولاً: به موجب قانون استفساریه جزء ۶ از بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، رزمندگانی که حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس دارند از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر در حقوق و مزایای استخدامی برخوردار می‌شوند و بهره‌مندی از امتیاز مذکور در متن جزء ۶ بند مذکور به تامین اعتبار و پیش‌بینی در بودجه سالانه منوط نشده است . ثانیاً: منظور از دولت در صدر بند (ث) شامل دستگاه‌های اجرایی دولتی نیز می‌باشد و عدم پیش‌بینی اعتبار آن در بودجه سنواتی دستگاه اجرایی طرف شکایت نافی استحقاق شاکیان نخواهد بود. ثالثاً: پس از لازم‌الاجرا شدن استفساریه بند مذکور بیشتر دستگاه‌های اجرایی با پیش‌بینی اعتبار لازم نسبت به اعمال آن اقدام کرده‌اند، بنابراین آراء صادر شده مبنی بر وارد دانستن شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
۳ـ از حیث امکان اجرای این امر در سازمان تامین اجتماعی بدون تامین اعتبار آن از سوی دولت:
الف ـ تعارض در آراء محرز است.
ب ـ هر چند جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مقید به اجرا در دستگاه‌های دولتی نشده است لیکن از آنجا که جهت برقراری تسهیلات موضوع بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از جمله بند۶ آن دولت مکلف شده است نسبت به پیش‌بینی اعتبار آن در بودجه سنواتی اقدام نماید و از آنجا که سازمان تامین اجتماعی یک نهاد عمومی غیردولتی محسوب می‌شود، لذا تا زمانی که در بودجه سنواتی سازمان تامین اجتماعی اعتبار لازم را برای این منظور تامین نشده باشد، الزام سازمان تامین اجتماعی به اعمال آن فاقد مبنای حقوقی است و آراء صادر شده مبنی بر رد شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
