رای شماره ۳۷۲ مورخ ۱۴۰۰/۳/۱۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شماره پرونده: ۹۹۰۰۹۶۹       مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم سیده الهه کاوسی

موضوع شکایت و خواسته:

ابطال بند ۱ مصوبه شماره ۳۲۷۲؍د۳۱-۸؍۲؍۱۳۹۵ شورای پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس

گردش کار:

شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱ مصوبه شماره ۳۲۷۲؍د۳۱-۸؍۲؍۱۳۹۵ شورای پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

  ” بند ۱ مصوبه مورد شکایت مغایر با ماده ۱۹ آیین نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ۲۴؍۱۱؍۱۳۹۴ می باشد. چرا که مطابق حکم مقرر در ماده ۱۹ ، مقاله به صورت اطلاق قید گردیده و این امر مبین آن است که این مقاله می تواند در مجلات معتبر داخلی باشد یا خارجی. در حالی که مطابق بند ۱ مصوبه مورد اعتراض، صدور مجوز دفاع قطعی و مشروط و نیز تسویه حساب، ارائه پذیرش یا چاپ حداقل یک مقاله JCR در مجلات معتبر بین المللی عنوان شده است.

 مطابق ماده ۲۳ آیین نامه یاد شده، مواردی را که دانشگاه می تواند در خصوص آنها بر اساس شیوه نامه داخلی خود عمل کند احصاء گردیده و اختیار دانشگاه ها در تعیین ضوابط و قواعد نحوه دفاع یا اخذ مدرک تحصیلی جزء موارد مطروحه یا ذیل عنوان « سایر موارد اجرایی این آیین نامه» نیست.

 مصوبه یاد شده، عطف به ما سبق گردیده و به آیین نامه مصوب ۸؍۸؍۱۳۸۹ وزارت علوم مستند شده است که از این حیث نیز مغایر با رای شماره ۱۶۸-۱۶۷ مورخ ۶؍۱۲؍۱۳۹۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. چرا که دانشجویان ورودی ۹۵ به بعد می بایست مشمول آیین نامه جدید شوند. با توجه به دلایل مطروحه تقاضای ابطال کلی مصوبه شورای پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس در هیات عمومی دیوان عدالت اداری را دارم. “

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

  ” معاون محترم پژوهشی دانشکده ها

    با سلام

   پیرو مذاکرات انجام شده در شورای پژوهشی دانشگاه در خصوص شرط ارائه مجوز دفاع از رساله دکتری و با هدف ارتقای کیفیت پژوهش دانشگاه و با عنایت به آیین نامه دکتری مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مصوبه شورای پژوهشی دانشگاه موارد زیر ابلاغ می شود:

  ۱- با عنایت به ماده ۸ آیین نامه دکتری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ۸؍۸؍۱۳۸۹ که مجوز دفاع از رساله دکتری را چاپ و با پذیرش حداقل یک مقاله در مجلات علمی پژوهشی با نمایه معتبر بین المللی قرار داده است و مصوبه مورخ ۱۸؍۱۱؍۱۳۹۳ شورای پژوهشی دانشگاه که شرط صدور مجوز دفاع از رساله دکتری برای دانشجویان دکتری ورودی نیمسال اول ۱۳۹۳-۱۳۹۲ به بعد و دانشجویانی که از طرح تحقیق پیشنهادی (پروپوزال) خود بعد از نیمسال دوم ۱۳۹۴-۱۳۹۳ دفاع کرده باشند ارائه پذیرش و یا چاپ درمجلات با نمایه معتبر بین المللی اعلام گردیده است. شرط صدور مجوز دفاع از رساله دکتری برای دانشجویان دکتری ورودی نیمسال اول ۱۳۹۳- ۱۳۹۲ به بعد و دانشجویانی که از طرح تحقیق پیشنهادی (پروپوزال) خود به بعد از نیمسال دوم ۱۳۹۴-۱۳۹۳ دفاع کرده باشند به شرح زیر ابلاغ می شود.

بند ۱ . ۱ : شروط صدور مجوز قطعی: ارائه پذیرش و یا چاپ حداقل یک مقاله علمی پژوهشی با نمایه معتبر بین المللی با رتبه ۱ تا ۵۰ درصد در فهرست JCR

بند ۲ . ۱ : شرط صدور مجوز مشروط: ارائه پذیرش و یا چاپ حداقل یک مقاله علمی پژوهشی با نمایه معتبر بین المللی با رتبه ۵۱ تا ۱۰۰ درصد در فهرست JCR یا فهرست مجلات نمایه شده در IST Master Journal List

تبصره ۱ : در حوزه علوم انسانی و هنر ارائه پذیرش و یا چاپ حداقل یک مقاله در فهرست نشریات معتبر با مجوز علمی پژوهشی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری نیز شرط صدور مجوز مشروط برای دانشجویان ورودی قبل از نیمسال اول ۹۴-۹۵ که از طرح تحقیق پیشنهادی (پروپوزال) خود قبل از نیمسال دوم ۹۵-۹۶ دفاع کرده باشند می باشد.

تبصـره ۲ : در مـوارد خاص صدور مجوز مشروط با نظر معـاونت پژوهشی دانشکده و مدیر پژوهشی دانشگاه بلامانع می باشد.

بند ۳ . ۱ : شرط تسویه حساب برای دانشجویانی که با مجوز مشروط از رساله دکتری دفاع کرده اند : ارائه رسید ارسال حداقل یک مقاله برای داوری به مجلات علمی پژوهشی با نمایه معتبر بین المللی با رتبه ۱ تا ۵۰ درصد در فهرست JCR با تایید استاد راهنما

 ضمن تشکر از همکاری معاونین و ادارات پژوهشی دانشکده ها در اجرای دقیق قوانین و مقررات پژوهشی دانشگاه، خواهشمند است در اطلاع رسانی قوانین بالا به گروه های آموزشی و دانشجویان اقدام موثر به عمل آورید- مدیرکل پژوهشی و امور آزمایشگاههای دانشگاه تربیت مدرس “

  در پاسخ به شکایت مذکور مشاور حقوقی رئیس دانشگاه تربیت مدرس به  موجب لایحه شماره ۱۴۵۵۳؍۱۵-۲۲؍۶؍۱۳۹۹ توضیح داده است که:

  ” استناد نامبرده بـه مصوبه فـوق، صحیح نیست. زیرا این مصوبـه بر اساس تبصره ۱۶ آیین ناـمه دکتری مصوب  ۸؍۸؍۱۳۸۹ شورای برنامه ریزی آموزش عالی وزارت عتف و مختص دانشجویان دکتری ورودی سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ تدوین شده است. آیین نامه جدید آموزشی دوره دکتری در تاریخ ۲۴؍۱۱؍۱۳۹۴ توسط شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت عتف به تصویب رسیده و جهت اجرا برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۳۹۵ به دانشگاه ها ابلاغ گردیده است. دانشگاه تربیت مدرس در راستای ماده ۲۳ آیین نامه یاد شده اقدام به تصویب شیوه نامه اجرایی آن نموده است. در واقع دانشجویان دکتری ورودی ۱۳۹۵ به بعد از جمله خواهان، مشمول آیین نامه دکتری ۱۳۹۵ و شیوه نامه اجرایی آن هستند. بنابراین ادعای خواهان مبنی بر اجرای آیین نامه دکتری سال ۱۳۸۹ و شیوه‌نامه اجرایی آن در خصوص دانشجویان ورودی ۱۳۹۵ به بعد از سوی دانشگاه، فاقد وجاهت بوده و به هیچ وجه صحیح نیست.

  در ماده ۱۹ آیین نامه دکتری ورودی سال ۱۳۹۵ مقرر شده است که «دانشجو به شرط کفایت دستاوردهای علمی و چاپ یک مقاله علمی- پژوهشی مجاز به دفاع از رساله خود است». در ماده ۱ شیوه نامه اجرایی دانشگاه نیز بر همین اساس صدور مجوز دفاع  منوط به اخذ پذیرش یا چاپ یک مقاله شده است. بنابراین هیچ گونه تعارضی میان آیین نامه و شیوه نامه اجرایی در این خصوص وجود ندارد و دانشجو نیز با چاپ یک مقاله مجوز دفاع از رساله را دریافت نموده و در تاریخ ۲۷؍۲؍۱۳۹۹ از رساله خود دفاع کرده است. اما چاپ مقاله دوم هیچ ارتباطی به مرحله دفاع از رساله نداشته و ارائه آن مربوط به مرحله تصفیه حساب دانشجو است.

  در ماده ۱۹ آیین نامه  دکتری سال ۱۳۹۵ کفایت دستاوردهای علمی و چاپ یک مقاله جهت صدور مجوز دفـاع شرط شده است. آیین نامه یاد شده به تمامی دانشگاه های کشور و با سطوح علمی مختلف جهت اجـرا ابلاغ شده است. طبیعتاً احراز کفایت دستاوردهای علمی در دانشگاه های با سطوح و تراز علمی مختلف، یکسان نبوده و در دانشگاه های برتر و تراز اول، شرایط خاص و ویژه ای را می طلبد. دانشگاه تربیت مدرس نیز به عنوان یکی از دانشگاه های برتر کشور، بر همین اساس و در راستای احراز کفایت دستاوردهای علمی، در شیوه نامه اجرایی اخذ پذیرش یا چاپ یک مقاله در مجلات  علمی- پژوهشی در فهرست JCR و یا در فهرست مجلات معتبر و همتراز با فهرست JCR را مقرر نموده است. لازم به ذکر است در راستای سیاستهای اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، هم اکنون طرح ارتقاء ۵ دانشگاه و ۵ واحد پژوهشی برتر کشور به تراز بین المللی در کشور در حال انجام است که دانشگاه تربیت مدرس یکی از دانشگاه های منتخب در این طرح است. از ملزومات اصلی این طرح افزایش تعداد مقالات در فهرست مجلات علمی- پژوهشی بین المللی از قبیل JCR-ISI و غیره است. از این رو محدود کردن اختیارات دانشگاه ها در احراز کفایت دستاوردهای علمی می تواند منجر به افت سطح علمی دانشگاه‌ها و عدم توفیق در اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی گردد.

  در خصوص رای وحدت رویه شماره ۱۶۸ و ۱۶۷-۶؍۱۲؍۱۳۹۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری که مورد استناد خواهان قرار گرفته به استحضار می رساند، هیات عمومی دیوان عدالت اداری دستورالعمل دانشگاه شهید بهشتی را صرفاً از جهت عطف بماسبق شدن آن ابطال نموده است و در خصوص سایر ادعاهای خواهان از جمله در مورد لزوم چاپ مقاله در مجلات فهرست JCR-ISI ورود نکرده است. بنابراین استناد خواهان به رای یاد شده درست نبوده و موضوعیت ندارد. زیرا شیوه نامه دانشگاه تربیت مدرس مطابق آیین نامه آموزشی دکتری سال ۱۳۹۵ و برای دانشجویان ورودی سال ۱۳۹۵ به بعد تدوین شده و به هیچ وجه عطف بماسبق نشده است. نظر به مراتب یاد شده رسیدگی شایسته و رد دعوای مطروحه مورد استدعاست.”

 هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۱؍۳؍۱۴۰۰ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

برمبنای ماده ۸ آیین‌نامه دوره دکتری مصوب ۸؍۸؍۱۳۸۹ شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی که بر دانشجویان ورودی قبل از سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ حاکم است، دانشجو پس از تدوین رساله و تایید استاد راهنما و به شرط کفایت دستاوردهای علمی رساله (چاپ حداقل یک مقاله برای دانشجویان در شیوه آموزشی – پژوهشی و دو مقاله برای دانشجویان شیوه پژوهشی در مجلات  علمی – پژوهشی دارای نمایه معتبر بین‌المللی) موظّف است در حضور هیات داوران از رساله خود دفاع کند. بنا به مراتب فوق، بند ۱ مصوبه شماره ۳۲۷۲؍د۳۱-۸؍۲؍۱۳۹۵ شورای پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس که براساس آن، صدور مجوز دفاع برای دانشجویان دکتری ورودی نیمسال اول ۱۳۹۳-۱۳۹۲ به بعد و دانشجویانی که از طرح تحقیق خود بعد از نیمسال دوم ۱۳۹۴-۱۳۹۳ دفاع کرده باشند، به چاپ مقاله در رتبه‌های مشخصی از فهرست JCR  وISI Master Journal List   منوط شده، خارج از حدود اختیار شورای پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود./

 مهدی دربین

 هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری