پیشاپیش از محبت و لطف همیشگی دوستان در رعایت حقوق مولف و قرار دادن لینک مستقیم سایت اختبارهنگام باز نشر مطالب سپاسگزارم
یکی از مسائل سوال برانگیزِ آزمون وکالت، مسئلۀ سهمیۀ داوطلبان شرکت کننده در آزمون است. پیش از این و در مطلب "راهنمای جامع تحلیل کارنامۀ آزمون وکالت ۹۲" به اجمال در مورد ساز و کار آزمون وکالت و جذب کارآموزان گفتیم و به بحث سهمیه ها نیز پرداختیم، با این حال با توجه به سوالات زیاد داوطلبان در مورد سهمیه ها و نحوۀ پذیرش داوطلبان سهمیه های مختلف، اینجا به طور مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت.
سهمیۀ ایثارگران در آزمون وکالت ۱۳۹۲
تحلیل و بررسی بر اساس قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران مصوب ۱۳۹۱
نویسنده: سیاوش هوشیار
روند کلی پذیرش داوطلبان آزمون وکالت
در آزمون وکالت، داوطلبان در دو سهمیه مختلف آزاد و ایثارگران قرار می گیرند و هر داوطلب با سایر داوطلبان سهمیۀ خودش رقابت می کند و در کارنامۀ داوطلبان نیز رتبه در کانون و سهمیه اعلام می شود، یعنی رتبۀ هر داوطلب در میان داوطلبانی که در همان کانون و با همان سهمیه شرکت کرده بودند.
ولی نهایتا، هر کانون وکلا ظرفیتی را که قبلا در آگهی آزمون اعلام کرده بوده است را با ترکیبی از داوطلبان برتر سهمیه های آزاد و ایثارگران جذب می کند، یعنی مثلا اگر کانون وکلای مرکز ۱۲۵۰ نفر ظرفیت اعلام کرده است، نهایتا عده ای از سهمیۀ ایثارگران را جذب و الباقی تا ۱۲۵۰ نفر را از سهمیۀ آزاد پذیرش می کند.
ویژگی آزمون وکالت ۹۲: قانون خدمات جامع ایثارگران
ویژگی مهم آزمون وکالت ۹۲ از لحاظ بحث سهمیه ها، تایید "قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران" توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، پس از کش و قوس های فراوان از زمان تصویب آن در سال ۱۳۸۶ در مجلس شورای اسلامی، و اجرایی شدن این قانون از ابتدای سال ۱۳۹۲ بود.
این قانون به منظور تجمیع و یک پارچه سازی مقررات و قوانین مربوط به خدمات رسانی به ایثارگران تدوین و تصویب شده است، و از جمله در مادۀ ۵۹ آن برای کانون های وکلا در جذب ایثارگران تکالیفی تعیین شده است.
مبنای سهمیۀ ایثارگران تا پیش از تصویب قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران
ایثارگران تا پیش از اجرایی شدن این قانون، به استناد مادۀ ۳ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری مصوب ۱۳۷۶/۱/۱۷ از سهمیۀ ویژۀ خود استفاده می کردند، مادۀ ۳ می گوید:
ماده ۳ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری: سی درصد (۳۰%) سهمیه مورد نیاز کانون وکلای هر حوزه به ایثارگران ( رزمندگانی که شش ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه جنگ داشته و یا در اسارت دشمن بوده اند و یا جانبازان ۲۵% و بالاتر و بستگان درجه اول شهدا و جانبازان (۵۰% به بالا) اختصاص می یابد که از بین ایثارگرانی که بیشترین نمره را آورده اند انتخاب خواهند شد.
تبصره – استفاده از این سهمیه مانع از پذیرش ایثارگرانی که نمره قبولی سهمیه آزاد را آورده اند نمی باشد.
چنانکه در بند ۴-۵ آگهی آزمون وکالت ۱۳۹۱ نیز به این ماده استناد شده و مشمولان استفاده از سهمیۀ ایثارگران احصا شده بودند که شامل سه گروه می شدند:
الف- کسانی که شش ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه جنگ را داشته ( حداکثر تا تاریخ ۶۷/۶/۳۱) یا در اسارت دشمن بوده اند
ب- جانبازان ۲۵ درصد به بالا
ج- بستگان درجه اول (شامل پدر، مادر و اولاد) شهداء و جانبازان ۵۰ درصد به بالا
البته با وجود تصریح به جذب ۳۰ % ظرفیت های اعلام شده برای هر کانون از میان کسانی که در سهمیه ایثارگران ثبت نام کرده اند، عملا کانون های وکلا هرگز در این حد از سهمیۀ ایثارگران کارآموز جذب نکرده اند.
چنانکه در بررسی تعداد کارآموزان جذب شده در آزمون ۱۳۹۱ دیده می شود، در میان کانون هایی که اطلاعات آن ها در دسترس بوده است و مورد تحلیل قرار گرفته است، بیشترین جذب از سهمیۀ ایثارگران را کانون وکلای خراسان با ۲۷% ظرفیت اعلام شده، داشته است و کانون وکلای مرکز در آزمون وکالت ۱۳۹۱ از مجموع ۱۰۰۰ طرفیت اعلام شده ۸۵ نفر از سهمیۀ ایثارگران پذیرش کرد.
البته نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که سطح نمرات داوطلبان سهمیۀ ایثارگران با داوطلبان سهمیۀ آزاد تفاوت فاحشی دارد، شاید این امر ناشی از سن بالاتر و پیش امدن فاصله بین دوران تحصیل و دانشگاه با زمان شرکت در آزمون باشد که باعث شده است در رقابت با دانشجویان جوان و تازه فارغ التحصیل عقب بمانند، ظاهرا بر همین اساس کانون های وکلا نوعی تفسیر مضیق و محدود از مادۀ ۳ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری را ملاک عمل خود قرار داده بودند و بر اساس رویه ای نا نوشته معیار حداقلی نمره و معدل برای جذب داوطلبان سهمیۀ ایثارگران اعمال می کرده اند و ۳۰% را به عنوان سقف و حداکثر جذب از سهمیۀ ایثارگران تفسیر کرده اند.
مبنای سهمیۀ ایثارگران پس از تصویب قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران
با توجه به انتشار قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران در روزنامه رسمی مورخ ۲۸ اسفند ۱۳۹۱ و اجرایی شدن آن از اوایل سال ۱۳۹۲، با توجه به تکلیف تعیین شده برای کانون های وکلا در مادۀ ۵۹ این قانون، و تاکید مادۀ ۷۶ این قانون بر ملغی اثر شدن قوانی مغایر، باید مادۀ ۳ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری را منسوخ و قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران را مبنای جذب سهمیۀ ایثارگران در آزمون وکالت ۹۲ بدانیم، که بر همین اساس ذیل بند ۴-۵ آگهی آزمون وکالت ۹۲ و تبصره های آن به این مسئله پرداخته شده است.
مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران چه می گوید؟
ماده ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران: قوه‌قضائیه، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و کانون وکلای دادگستری موظفند بیست و پنج درصد (۲۵%) سهمیه صدور پروانه سردفتری و وکالت و مجوز کارشناسان رسمی دادگستری را به خانواده شاهد، جانبازان بیست و پنج درصد (۲۵%) و بالاتر و آزادگان با شش ماه سابقه اسارت و رزمندگان با شش ماه سابقه حضور در جبهه و در صورت واجد شرایط بودن اختصاص دهند.
در مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران برای سه مرجع تعیین تکلیف شده است:
۱- قوه قضائیه به عنوان مرجع صدور مجوز کارشناسان رسمی دادگستری
۲- سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به عنوان مرجع صدور پروانه سردفتری
۳- کانون وکلای دادگستری به عنوان مرجع صدور پروانۀ وکالت
طبق حکم این مادهف این سه مرجع مکلف شده اند که ۲۵ % ظرفیت خود را به جذب ایثارگران اختصاص بدهند.
مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران، نسبت به مادۀ ۳ منسوخ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری یک تحول ماهوی دیگر از لحاظ افراد مورد شمول نیز یافته است، افراد مشمول مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران شامل چهار دسته هستند:
۱- خانوادۀ محترم شاهد، شامل کسانی که پدر، مادر، همسر یا فرزندشان شهید، مفقودالاثر یا اسیر (که هنوز آزاد نشده باشد) شده باشد
۲- جانبازان بیست و پنج درصد و بالاتر
۳- آزادگان با شش ماه سابقه اسارت
۴- رزمندگان با شش ماه سابقه حضور در جبهه
از مقایسۀ حکم دو مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران و مادۀ ۳ منسوخ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری دریافت می شود که بستگان درجۀ اول جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر از شمول افراد حائز شرایط استفاده از سهمیه ایثارگران در آزمون وکالت خارج شده اند، ولی ۳ دسته به افراد مشمول شرایط استفاده از سهمیۀ ایثارگران افزوده شده اند:
۱- کسانی که پدر، مادر، همسر یا فرزندشان اسیر باشد (که هنوز آزاد نشده باشد)
۲- همسر شهید و مفقودالاثر
۳- افرادی که شش ماه حضور غیر داوطلبانه در جبهه داشته اند (با توجه به اطلاق عنوان "حضور در جبهه" در ماده ۵۹)
مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران تفسیر می شود؟
ظاهر مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران، اطلاق بر جذب ۲۵% ظرفیت از میان داوطلبان سهمیۀ ایثارگران دارد، مسئلۀ تعیین کننده برای داوطلبان آزمون وکالت ۱۳۹۲ نحوۀ اجرا و تفسیر احتمالی کانون های وکلا از حکم این ماده خواهد بود. شاید مسائلی چون تفاوت سطح نمرات داوطلبان سهمیه ایثارگران با داوطلبان سهمیه آزاد و همین طور عدم تعادل تعداد این دو گروه از داوطلبان آزمون وکالت با توجه به خیل عظیم فارغ التحصیلان جوان از یک سو و جمعیت رو به کاهش ایثارگران با دور شدن از سال های جنگ تحمیلی از سوی دیگر، انگیزه و توجیهات تفسیر حکم مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران را ایجاد می کند، که ذیلا به بررسی آن ها می پردازیم:
الف- روح قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران: تبصرۀ مادۀ ۷۰
در بررسی کامل تر قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران، شاید جای خالی یک تبصره ذیل مادۀ ۵۹ این قانون به چشم می خورد، تبصره ای مشابه تبصرۀ مادۀ ۷۰ :
تبصرۀ ماده ۷۰ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران: کسب حداقل هفتاد درصد حد نصاب شرایط علمی و امتیاز پذیرفته‌شدگان برای رشته‌ها و مقاطع تحصیلی الزامی می‌باشد. این میزان درخصوص رشته‌های پزشکی هشتاد درصد حدنصاب شرایط علمی می‌باشد.
مادۀ ۷۰ به ذکر سهمیۀ ورودی ایثارگران به دانشگاه ها می پردازد، و در تبصرۀ ذیل این ماده حد نصاب نمره داوطلبان را شرط لازم بهره مندی از این سهمیه قرار داده است، این دقت قانونگزار با توجه به اهمیت رعایت حداقل آمادگی علمی داوطلبان برای ورود به دانشگاه ها صحیح و اصولی است، و از همین رو عدم توجه به سطح علمی داوطلبان سهمیۀ ایثارگران در آزمون وکالت می تواند تسامح قانونگذار را به ذهن متبادر کند، چرا که وقتی قانونگذار برای جلوگیری از افت سطح علمی دانشگاه ها و احراز حد نصاب نمره را برای داوطلبی که احتمالا برای تحصیل در دورۀ کارشناسی وارد دانشگاه می شود در نظر داشته است، خیلی بعید خواهد بود که به سطح علمی کارآموزان وکالت که در آینده به عنوان رکنی از دستگاه قضایی کشور دخیل در عرض و جان و مال مردم خواهند بود بی تفاوت باشد.
ب- تبصرۀ ۳ بند ۴-۵ آگهی آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت ۱۳۹۲: واجد شرایط بودن
ذیل بند ۴-۵ آگهی آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت ۱۳۹۲ که اول شهریور ماه ۱۳۹۲ از سوی اسکودا منتشر شد به سهمیۀ ایثارگران پرداخته شده است، در تبصرۀ ۳ همین بند به "احراز نصاب قبولی" اشاره شده است:
تبصره ۳ بند ۴-۵ آگهی آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت ۱۳۹۲: طبق قسمت اخیر ماده ۵۹ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران « واجد شرایط بودن» داوطلبان ، شرط استفاده از سهمیه است . بنابراین وضعیت داوطلبان محترم باید بر ماده ۲ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت و سایر شرایط قانونی ایجابی و سلبی لازم برای ورود به کارآموزی منطبق باشد و نصاب نمره قبولی نیز در مورد ایشان رعایت خواهد شد.
در این تبصره به درستی به بخش پایانی مادۀ ۵۹ قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران اشاره شده است که وجود شرایط عمومی ورود به کارآموزی وکالت را برای داوطلبان واجد شرایط استفاده از سهمیۀ ایثارگران لازم دانسته است، این شرایط همان شرایط مندرج در مادۀ ۲ قانون کیفیت اخذ پروانۀ وکالت مصوب ۱۳۷۶/۱/۱۷ است:
ماده ۲ قانون کیفیت اخذ پروانۀ وکالت: برای اشخاصی پروانه کارآموزی وکالت صادر می شود که علاوه بر دارا بودن دانشنامه لیسانس یا بالاتر حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن از دروس حوزوی و دانشگاهی دارای شرایط ذیل باشند :
الف – اعتقاد و التزام عملی به احکام و مبانی دین مقدس اسلام
ب – اعتقاد و تعهد به نظام جمهوری اسلامی ایران ، ولایت فقیه، قانون اساسی
ج – نداشتن پیشینه محکومیت مؤثر کیفری
د – نداشتن سابقه عضویت و فعالیت در گروههای الحادی و فرق ضاله و معاند با اسلام و گروههایی که مرامنامه آنها مبتنی بر نفی ادیان الهی می باشد
هـ – عدم وابستگی به رژیم منحوس پهلوی و تحکیم پایه های رژیم طاغوت
و – عدم عضویت و هواداری از گروهکهای غیر قانونی و معاند با جمهوری اسلامی ایران
ز – عدم اعتیاد به مواد مخدر و استعمال مشروبات الکلی…
در مادۀ ۲ ذکری از کسب حد نصاب نمره برای پذیرش به عنوان کارآموز وکالت نشده است و "سایر شرایط قانونی ایجابی و سلبی" هم ظهور در این موضوع ندارد، در عین حال تنظیم تبصرۀ ۳ بند ۴-۵ آگهی آزمون وکالت ۹۲ که توسط اسکودا منتشر شده است، به این صورت و تاکید بر "رعایت نصاب نمرۀ قبولی" در مورد داوطلبان سهمیۀ ایثارگران، قرینه ای بر اجماع کانون های وکلا در مورد جذب داوطلبان سهمیۀ ایثارگران در آزمون وکالت ۹۲ بر اساس حد نصاب نمره و تا سقف ۲۵% ظرفیت مقرر در قانون خدمات رسانی جامع ایثارگران، و با الگویی مشابه رویۀ سابق می باشد.
