سیاست ها و راهبردهای ارتقای سلامت زنان مصوب ۱۳۸۶
سیاست ها و راهبردهای ارتقای سلامت زنان
مصوب ۱۳۸۶/۸/۸
سلامت زنان به عنوان جایگاه والای او در جوهره خلقت به ویژه در شکل گیری فرهنگ، تربیت، سعادت و حفظ و ارتقای سلامت خانواده و جامعه دارای نقش تعیین کننده است که این خود تحت تأثیر حقوق اساسی آنان در خانواده و اجتماع قرار می گیرد.
قانون اساسی جمهوی اسلامی ایران با حمایت از حقوق انسانی، اجتماعی و فرهنگی همه افراد اعم از زن و مرد، سلامت افراد را یک حق اساسی دانسته و تأمین نیازهای سلامت آنها را تکلیف اصلی دولت شمرده است. منشور حقوق زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز بر حق سلامت زنان در بهره مندی و دسترسی به خدمات، حمایت ها و مراقبت های بهداشتی درمانی مورد نیاز و با کیفیت مناسب تأکید می نماید.
شورای عالی انقلاب فرهنگی براساس پیشنهاد شورای فرهنگی. اجتماعی زنان سیاست های لازم و راهبردهای اساسی برای تضمین سلامت زنان و دستیابی آنان به مراقبت های همه جانبه و مورد نیاز در دوره های مختلف زندگی را با تکیه بر پژوهش های انجام شده در ابعاد مختلف و با تأکید بر عوامل فرهنگی تأثیرگذار به شرح ذیل تصویب می نماید:
ماده ۱. تعاریف:
۱. سلامت: عبارت از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است و تنها به نبود بیماری و معلولیت اطلاق نمی شود.
۲. حق سلامت: حق سلامت زنان به معنای برخورداری از سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی با توجه به ویژگی های آنان در مراحل مختلف زندگی بوده و از جمله حقوق طبیعی و همگانی محسوب می شود و مسئولیت تأمین آن بر عهده دولت ها می باشد. یافته های علمی جدید درباره سلامت زنان و نظام های سلامت بر رویکردهای ادغام یافته سلامت در طی دوره های زندگی تأکید دارد و آن را نکته ای کلیدی و با اهمیت در برنامه های پژوهشی و برنامه ریزی به شمار می آورند. در چنین رویکردی ابعاد فیزیکی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و معنوی زندگی زنان با در نظر گرفتن نقش های چندگانه فردی، اجتماعی و خانوادگی آنان مد نظر قرار می گیرد.
۳. سلامت معنوی: یکی از ابعاد سلامت که در ارتباط با زندگی و رستگاری در دنیا و پس از آن است و با احساسات عمیق و عقاید انسان به ویژه در بعد مذهبی و جدای از بخش مادی و جسمانی زندگی می باشد.
۴. ارتقای سلامت: عبارت است از فرآیند توانمندسازی افراد جهت افزایش تسلط بر سلامت خود و بهبود آن
۵. پیشگیری از بیماری ها: پیشگیری از بیماری ها، دربرگیرنده اقداماتی است که علاوه بر جلوگیری از وقوع بیماری (نظیر کاهش عوامل خطر)، پیشرفت آن را نیز متوقف کرده و در صورت بروز، عوارض آن را کم می کند.
۶. رفتارهای پرخطر: رفتارهایی است که موجب افزایش احتمال بروز بیماری، جراحت و یا ناتوانی در طول زندگی می گردد.
۷. عوامل خطر: عبارت است از رفتار، ابعاد شیوه زندگی یا وضعیت اجتماعی، اقتصادی یا زیست شناختی که همراه با استعداد فزاینده ای از ابتلا به بیماری، ناخوشی یا صدمات بوده و یا به وجود آورنده و علت این حالت ها باشد.
۸. نظام سلامت: تمام فعالیت هایی که هدف اصلی آنها، حفظ، ارتقاء و یا بازگرداندن سلامت است.
۹. معلولیت اجتماعی: هرگونه نقص یا ناتوانی شدید در انجام فعالیت های اساسی و عملکرد زندگی خانوادگی و اجتماعی (تحصیل، اشتغال، معاشرت) که بر سلامت تأثیر می گذارد.
ماده ۲. اهداف:
۱. ارتقاء و توسعه سلامت زنان در ابعاد جسمی، روانی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی در دوره های مختلف زندگی و پیشگیری از بیماری ها و کاهش عوامل خطر سلامت زنان
۲. تقویت سیاست ها و برنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سمت سلامت زنان و نیازهای بهداشتی ـ درمانی آنان.
۳. افزایش آگاهی جامعه و خانواده از دانش و نیازهای سلامت زنان و نقش آن در توسعه
۴. تقویت نقش محوری زنان در تأمین سلامت خود، خانواده و جامعه و افزایش مشارکت آنان در سطوح مختلف تصمیم گیری و اجرا.
۵. افزایش دسترسی زنان به اطلاعات (به ویژه از طریق رسانه های ملی و جمعی) خدمات و مراقبت های سلامت واجد کیفیت و متناسب با نیازهای آنان در دوره های مختلف زندگی.
۶. اصلاح و رفع موانع فرهنگی. اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر سلامت زنان
ماده ۳. سیاست ها:
۱. توجه به مسئولیت ها و نقش های متعدد فیزیولوژیک، خانوادگی و اجتماعی زنان و توجه به انسجام مراقبت های بهداشتی و درمانی زنان و پیشگیری از بیماری ها در تمامی دوره های زندگی.
۲. توجه به ابعاد مختلف سلامت زنان از جمله جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی.
۳. توجه به تأثیر شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی زندگی بر سلامت زنان
ماده ۴. راهبردها
۱. بازنگری مستمر، ارزشیابی و نظارت بر اجرای سیاست ها و برنامه های سلامت زنان،طراحی و استقرار نظام پایش و مراقبت سلامت زنان در نظام سلامت کشور.
۲. تقویت همکاری ها و هماهنگی های بین بخشی در تدوین برنامه های مؤثر بر ارتقای سلامت زنان از طریق شورای عالی سلامت
۳. شناسایی و تلاش جهت رفع موانع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر ارتقای سلامت زنان
۴. ارزیابی مستمر وضعیت سلامت زنان و شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود آن و راه های تقویت و توسعه آنها، طراحی و استقرار نظام جامع اطلاعات سلامت زنان
۵. توسعه آگاهی زنان و خانواده ها از نقش و مسئولیت های متعدد زنان در خانواده واجتماع و همچنین نیازهای سلامت زنان در مراحل مختلف زندگی اعم از کودکی، بلوغ، ازدواج، باروری،شیردهی، یائسگی و سالمندی.
۶. تدوین برنامه های آموزشی متناسب با نیازهای سلامت زنان و عوامل فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذار بر آن از طریق تعامل بین بخشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بادستگاه های ذیربط.
۷. فرهنگسازی و اصلاح باورهای جامعه نسبت به جایگاه زنان در تصمیم گیری و تصمیم سازی ونقش آنان در سلامت خود و جامعه و افزایش مشارکت آنان در مدیریت های بخش سلامت زنان.
۸. حمایت از مشارکت سازمان های غیردولتی مرتبط با زنان در توسعه سلامت زنان و بهبودمحیط زیست.
۹. افزایش دسترسی زنان به نیروهای متخصص و همگن خدمات سلامت در ابعاد کمی و کیفی متناسب با نیازهای دوره های مختلف زندگی آنان و رفع موانع فرهنگی، اقتصادی و فیزیکی برای دسترسی و استفاده از خدمات مورد نیاز سلامت خود
۱۰. برنامه ریزی مناسب جهت دسترسی به خدمات و حمایت های ویژه مورد نیاز سلامت برای دختران و زنان آسیب پذیر، زنان سرپرست خانوار، خودسرپرست و دارای معلولیت های فیزیکی، روانی و اجتماعی توسط دستگاه های ذیربط از قبیل سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی و بنیاد شهید و ایثارگران.
۱۱. توسعه فرهنگ ورزش در بین دختران و زنان، رفع موانع موجود و دسترسی آنان به امکانات مورد نیاز و بهینه سازی اوقات فراغت آنان توسط سازمان تربیت بدنی ووزارتخانه های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۱۲. تقویت برنامه ها و خدمات و توسعه آگاهی دختران و زنان درخصوص پیشگیری از بیماری های خاص و شایع زنان، تشخیص زودرس آن، بهبود فرهنگ تغذیه، سوء مصرف مواد و مصرف دخانیات با توجه به آسیب پذیری شرایط فیزیولوژیک آنان در دوره های مختلف زندگی .
۱۳. رعایت اصول و ضوابط معماری اسلامی و ملی با توجه به خصوصیات روحی و جسمی بانوان در شهرسازی، ساخت و تجهیز مدارس و مراکز فرهنگی و ورزشی ویژه آنان توسط شهرداری ها و وزارت مسکن و شهرسازی.
۱۴. آموزش لازم و فعال کردن زنان جهت ارتقای آگاهی و تربیت اعضای خانواده در زمینه شیوه های سالم زندگی توسط رسانه های ملی و جمعی و وزارت آموزش و پرورش.
۱۵. تقویت ارتباط فعال با حوزه های علمیه جهت انعکاس موضوعات سلامت زنان به آنان و رفع ابهامات و شفاف سازی دیدگاه های فقهی در تأمین امنیت و حق سلامت زنان.
۱۶. بهبود وضعیت سلامت محیط کار و تأثیر آن بر سلامت زنان شاغل به ویژه در دوران بارداری و شیردهی توسط وزارت کار و وزارت رفاه و تأمین اجتماعی.
۱۷. حمایت از ترویج و تسهیل امر ازدواج و تشویق جوانان برای تشکیل خانواده پایدار بر اساس معیارهای صحیح و مناسب و رفع موانع فرهنگی و اقتصادی آن به عنوان عامل مؤثر بر سلامت.
۱۸. اتخاذ تدابیر لازم جهت اصلاح قوانین، مقررات و برنامه ها و ساختارهای حقوقی، اقتصادی و فرهنگی در راستای حمایت از زنان خانواده با تأکید بر سلامت .
۱۹. افزایش آگاهی های زوجین و آموزش های لازم در زمینه حقوق، تکالیف، روابط سالم زناشویی، بهداشت باروری، مهارتهای زندگی، حسن خلق و معاشرت.
۲۰. اصلاح نگرش خانواده ها نسبت به رفع تبعیض بین کودکان خود..
۲۱. توانمندسازی، آموزش، افزایش آگاهی و حمایت از زنان، خانواده و جامعه در خصوص مهارتهای لازم زندگی با توجه به آموزه های دینی و شرایط فرهنگی، بومی و منطقه ای در پیشگیری و کنترل آسیب های اجتماعی .
۲۲. شفاف سازی مسئولیت و تقویت نقش و عملکرد دستگاه ها و سازمان های مختلف در پیشگیری، ایمن سازی و کنترل آسیب های اجتماعی تأثیرگذار بر سلامت زنان در راستای برنامه چهارم توسعه کشور.
۲۳. اتخاذ تدابیر مناسب جهت پیشگیری و کاهش هر گونه ظلم و خشونت خانوادگی و اجتماعی در تهدید سلامت جسمانی و روانی زنان و حمایت از قربانیان خشونت توسط قوه قضائیه، نهادهای فرهنگی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۲۴. اتخاذ تدابیر مناسب جهت ارتقای سلامت زنان شاغل با توجه به نقش های خانوادگی (همسر و مادر) و اجتماعی آنان .
۲۵. افزایش آگاهی جامعه از نقش و تأثیر شغل خانه داری در سلامت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و حمایت از آن توسط وزارت کار و امور اجتماعی و قوه قضائیه.
۲۶. توسعه مهارت ها و ظرفیت های شغلی و کسب درآمد برای زنان از طریق خود اشتغالی و مشاغل خانگی به ویژه در اقشار آسیب پذیر و نیازمند توسط وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت رفاه و تأمین اجتماعی.
مصوبه فوق در جلسه ۶۱۳ مورخ ۱۳۸۶/۸/۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی – محمود احمدی نژاد
