عدم ابطال دستورالعمل نقل و انتقال سردفتران اسناد رسمی و ازدواج و طلاق (مصوب ۱۴۰۰)

شماره پرونده:  هـ ت/ ۰۳۰۰۱۶۹

شماره دادنامه سیلور:  ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۲۶۶۲۷۴۱

تاریخ: ۱۴۰۳/۱۱/۰۷

شاکی: آقای اکبر قاسمی ثانی

طرف شکایت: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل شماره ۱۸۳۲۱۰/۱۴۰۰ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۷ رییس سازمان ثبت اسناد و املاک

شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به خواسته فوق الذکر به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است.

متن مقرره مورد شکایت

دستورالعمل شماره ۱۸۳۲۱۰/۱۴۰۰ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۷ رییس سازمان ثبت اسناد و املاک

نظر به این که پس از تاسیس دفتر اسناد رسمی بر اساس معیارهای قانونی، تعطیلی دایم آن مغایر مقررات بوده و هم اکنون تعدادی از دفاتر اسناد رسمی در سراسر کشور توسط کفیل اداره می‌گردند و تداوم  اداره‌ی این دفاتر توسط کفیل باعث تاخیر در ارایه خدمات ثبتی می‌شود . لذا به منظور بهبود ارایه ی خدمات در دفاتر اسناد رسمی و فعال نمودن دفاتر بلاتصدی وهمچنین جهت رفع مشکل  سران دفاتر و تسهیل وتسریع درامور مراجعین وارایه خدمات، نقل وانتقال سران دفاتر مطابق ضوابط ذیل اتخاذ تصمیم خواهد شد.

ماده ۱- دفتر اسناد رسمی بلا تصدی، به دفترخانه ای اطلاق می‌شود که سردفتر آن به علت انتقال، سلب صلاحیت، لغو ابلاغ، انفصال دایم، استعفا، از کار افتادگی از شغل سردفتری منفک شده باشد . همچنین درصورت بازنشستگی یا فوت سردفتر که   اعمال ماده ۶۹ قانون دفاتر اسناد رسمی درخصوص آنها  در جریان نباشد.

ماده ۲– سردفتران اسناد رسمی در موارد زیر می‌توانند انتقال به دفاتر بلاتصدی را درخواست نمایند.

الف) سردفتران اناثی که با کارکنان شاغل رسمی، پیمانی یا نهادهای وابسته به دولت در خارج از محل استقرار دفترخانه مربوط برای اولین بار ازدواج دایم نموده و تقاضای انتقال زوج به محل اشتغال سردفتر، مورد مخالفت بالاترین مقام دستگاه مربوط در استان قرار گرفته باشد.

ب)در مواردی که همسر سردفتر اناث، کارمند شاغل رسمی پیمانی یا نهادهای وابسته به دولت بوده و حسب ضرورت شغلی و بدون درخواست شخصی، از سوی دستگاه مربوط به خارج از حوزه ی ثبتی محل استقرار دفترخانه منتقل شود و این موضوع به تایید بالاترین مقام دستگاه مربوط در استان رسیده باشد .

ج) هرگاه سردفتر متقاضی انتقال از کلانشهرها و تهران، ری و شمیرانات به سایر حوزه‌های ثبتی سراسر کشور باشد.  چنانچه سردفتر شاغل در شهر تهران متقاضی انتقال به حوزه ی ثبتی هم تراز در استان دیگری باشد نسبت به سایر متقاضیان در اولویت قرار دارد.

ماده ۳- سردفتران با سابقه ی سردفتری بیش از ۴ سال در حوزه‌های ثبتی درجه ی ۵ و ۶ و بیش از پنج سال در حوزه‌های ثبتی درجه ی ۳ و ۴ و بیش از هفت سال در حوزه‌های ثبتی درجه ی ۲ و بیش از هشت سال در حوزه‌های ثبتی درجه ی ۱ می‌توانند انتقال به دفترخانه ی بلاتصدی حوزه ی ثبتی هم تراز را درخواست کنند. چنانچه سردفتر متقاضی انتقال، دارای سابقه ی محکومیت به مجازاتهای انتظامی درجه ی ۳ یا ۴ یا اعمال تبصره ی ماده ۴۲ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران باشد به ازای هرمحکومیت ، یک سال به مدتهای مذکور افزوده می‌شود.

تبصره ۱: تقاضای انتقال سردفتر از شهرمرکز استان به شهرستان‌های همان استان و همچنین انتقال از حوزه ثبتی درجه بالاتربه حوزه ثبتی درجه پایین تردر سایر استانها بلامانع است .

تبصره ۲: درخواستهای مزبور درکارگروه ماده ۱۳ رسیدگی خواهد شد .

ماده ۴- پذیرش تقاضای سردفتر در هر حال منوط به وجود دفترخانه بلاتصدی یا ظرفیت پذیرش سردفترجدید توسط اداره کل ثبت اسناد واملاک استان در حوزه ی ثبتی مقصد است. چنانچه در حوزه ی ثبتی مقصد شهرهای مختلف وجود داشته و در هرشهر دفاتر بلاتصدی متعدد وجود داشته باشد، مدیر کل ثبت اسناد و املاک استان اولویت فعال شدن هریک از آنها را به اداره کل امور اسناد و سردفتران پیشنهاد می‌نماید.

ماده ۵- انتقال سردفتر در هیچ شرایطی نباید موجب توقف ارایه ی خدمات ثبتی در شهر مبداء شود. چنانچه شهر مبداء با توجه به جمعیت و میزان معاملات، ظرفیت فعالیت تمام وقت یک دفترخانه را نداشته باشد، با انتقال سردفتر، ابلاغ سیاری برای یکی از سردفتران متقاضی، برای خدمت در شهر مبداء صادر می‌شود.

ماده ۶- چنانچه سردفتر متقاضی انتقال، دارای محکومیت قطعی انفصال  و یا رسیدگی به صلاحیت عملی یا اعمال تبصره‌ی ذیل ماده ۴۲ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران ودفتریاران باشد بررسی درخواست منوط به اجرای حکم یا تصمیم رییس سازمان یا رسیدگی نهایی به صلاحیت دردادگاه انتظامی سردفتران و دفتریاران خواهد بود.

ماده ۷- انتقال سردفتر هیچگونه تغییری در سمت دفتریار دفترخانه ی مقصد ایجاد نمی کند. در کلیه موارد چنانچه قبل از صدور ابلاغ دفتریار، سردفتر به هر علت به طور دایم از تصدی دفترخانه ی مربوط منفک شود، انتصاب دفتریار متوقف و ادامه‌ی آن منوط به موافقت سردفتر جدید خواهد بود.

ماده ۸- چنانچه پس از اشتغال  سردفتر، خود، همسر،فرزندان پدرومادرتحت کفالت وی دچار بیماری صعب‌العلاج یا معلولیت گردند به گونه ای که طبق گواهی پزشکی قانونی استان مبدا، درمان یا استفاده از خدمات ضروری پزشکی در محل اشتغال مقدور نباشد. در این مورد باید گواهی پزشکی قانونی دال بر معلولیت یا بیماری صعب‌العلاج افراد مذکور با تصریح به تاریخ حدوث آن و ضرورت اقامت دایم فرد بیمار یا معلول در مقصد ارایه شود تا موضوع در هیات ماده ۸۶ آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی مطرح و نظر مشورتی جهت اتخاذ تصمیم لازم درگزارش مربوط درج گردد.

تبصره: در خصوص بیماری‌هایی که مصداق صعب العلاج ندارد و امکان خدمات پزشکی نسبت به بیماری سردفتر و افراد تحت تکفل در محل استقرار وجود نداشته باشد موضوع جهت رسیدگی به هیات مزبوراحاله خواهد شد. چنانچه استفاده از خدمات درمانی و مراقبتی به صورت مراجعات نوبتی و معاینات دوره ای مقدور باشد سردفتر مشمول انتقال نخواهد بود.

ماده ۹- چنانچه دفترخانه ی مقصد فاقد دفتریاراول باشد و دفتریار دفترخانه ی مبداء با انتقال به دفتریاری دفتر مقصد رضایت داشته باشد   سردفتر مکلف است پس ازشروع بکار در مقصد نسبت به معرفی دفتریار مزبور اقدام نماید.

تبصره: اولویت انتقال با سردفترانی می‌باشد که با دفتریار دفترخانه همزمان تقاضای انتقال داشته باشند.

ماده ۱۰- پس از وصول تقاضای سردفتر، اداره کل امور اسناد و سردفتران در صورت انطباق آن با ضوابط این دستورالعمل بررسی دفاتر بلاتصدی حوزه ثبتی مقصد، آمار جمعیت ، متوسط درآمد حق التحریر ماهانه دفاتر فعال مقصد، با کسب نظر مدیر کل ثبت اسناد و املاک و روسای کانون‌های استان‌های مبدا و مقصد اولویت انتصاب سردفتر متقاضی انتقال را در یکی از دفترخانه‌های بلاتصدی آن حوزه، به معاون امور اسناد پیشنهاد می‌نماید معاون امور اسناد پس از بررسی نتیجه را جهت اتخاذ تصمیم به رییس سازمان گزارش خواهد نمود.

ماده ۱۱- صدور ابلاغ انتقال سردفتر منوط به بازرسی کلی دفترخانه و ارایه‌ی مفاصا حساب‌های ثبتی، مالیاتی و تامین اجتماعی ناشی از شغل سردفتری ظرف دو ماه می‌باشد .

تبصره – در صورتی که انجام امور مزبور منوط به پیگیری شخص سردفتر باشد و از انجام وظیفه خودداری نماید. صدور ابلاغ انتقال کان لم یکن می‌گردد.

ماده ۱۲- پس از صدور ابلاغ انتقال  سردفتر در دفترخانه مقصد ، سردفتر موظف است ظرف دو ماه  نسبت به اشتغال و اداره دفترخانه اقدام نماید .

ماده ۱۳- موضوع درخواستهای تمامی سردفتران در کارگروه استانی متشکل از مدیر کل ثبت استان رییس واحد ثبتی و کانون سردفتران و دفتریاران ،استان معاونت امور استاد استان رییس بازرسی رییس حفاظت استان بررسی و نتیجه به اداره کل امور اسناد و سردفتران گزارش گردد.

ماده ۱۴- انتقال در دوران خدمت سردفتر فقط برای یک نوبت انجام خواهد شد.

دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت

شاکی به موجب دادخواست تقدیمی و لوایح تکمیلی بعدی درخواست ابطال کل دستورالعمل نحوه نقل و انتقال سردفتران را مغایر ماده ۴ قانون مصوب …….. سال ۱۳۵۴ سردفتران دفاتر اسناد رسمی که مقرر شده « محل دفترخانه در هر شهر یا بخش به معرفی سردفتر و موافقت اداره ثبت محل تعیین خواهد شد و در صورت ضرورت انتقال محل‌دفترخانه به محل دیگر در همان شهر یا بخش با تصویب ثبت محل امکان‌پذیر است» اعلام کرده است.

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به‌موجب لایحه شماره ۲۷۹۲۷۸۵۰ مورخ ۱۴۰۳/۷/۲۲ به‌ طور خلاصه توضیح داده است که:

دستورالعمل مورد شکایت بر اساس تبصره ۲ ماده ۴ آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۴۰۰/۱/۱۰ رییس محترم قوه قضاییه مبنی بر اینکه «تغییر محل دفترخانه ازمحل تعیین شده ، اعم از شهر یا شهرستان یابخش درحکم سردفتر، به محل دیگر منوط به موافقت و صدور حکم توسط رییس سازمان مطابق دستورالعمل مصوب سازمان است .» به تصویب رسیده و در جهت عبور ارایه خدمات در دفاتر اسناد رسمی و پاسخگویی به تقاضای سردفترانی که ادامه خدمت آنها در محل فعلی متعذر بوده و متقاضی انتقال به دفتر بلاتصدی محل دیگری می باشند به تصویب رسیده و مغایرتی با مقررات اعلام شده ندارد.

*پرونده کلاسه هـ ت/ ۰۳۰۰۱۶۹ با موضوع “ابطال دستورالعمل نقل و انتقال سردفتران اسناد رسمی و ازدواج و طلاق” در جلسه هیات تخصصی اداری و امور عمومی مطرح و به شرح آتی رای صادر گردید:

رای هیات تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری

‌بر اساس ماده ۷۵ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سر دفتران و دفتریاران مصوب ۱۳۵۴/۴/۲۵ با آخرین اصلاحات تا تاریخ ۱۳۷۵/۳/۶ وزارت دادگستری مکلف است کلیه آیین‌نامه‌های مذکور در مورد این قانون را ظرف مدت شش­ ماه از تاریخ تصویب این قانون تهیه و به ­موقع اجرا بگذارد.

در اجرای ماده ۷۵ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران و بنا به پیشنهاد رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، “آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران” و بر اساس ماده ۹۳ این آیین‌نامه در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۸ به تصویب رییس قوه‌قضاییه رسیده است؛ به موجب تبصره ۲ ماده ۴ آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب رییس قوه قضاییه با آخرین اصلاحات و الحاقات مصوب ۱۴۰۲/۳/۲۴ تغییر محل دفترخانه از محل تعیین شده، اعم از شهر یا شهرستان یا بخش در حکم سردفتر، به محل دیگر منوط به موافقت و صدور حکم توسط رییس سازمان مطابق دستورالعمل مصوب سازمان است.

علیهذا نظر به اینکه دستورالعمل نقل و انتقال سردفتران اسناد رسمی و ازدواج و طلاق (مصوبه شماره ۱۴۰۳/۲۲۵۵۲ مورخ ۱۴۰۳/۰۲/۱۰ ریس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور) در راستای قانون و آیین‌نامه مصوب رییس قوه قضاییه به شرح مذکور به تصویب رسیده و مغایرتی با قانون ندارد در نتیجه  با اتفاق آراء هیات تخصصی اداری و امور عمومی و مستنداً به بند «ب» ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی ۱۰‌‌/۰۲‌‌/۱۴۰۲) رای به رد شکایت صادر می‌شود؛ این رای ظرف بیست روز از تاریخ صدور، از سوی رییس ارزشمند یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.

بر اساس ماده ۹۳ قانون یاد شده آرای هیات‌های تخصصی و هیات عمومی در ابطال و عدم ابطال مصوبات موضوع بند (۱) ماده (۱۲) این قانون، در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری، معتبر و ملاک عمل است.

دکتر زین العابدین تقوی – رییس هیات تخصصی اداری و امور عمومی