لایحه ساختار، وظایف و اختیارات سازمان ملی مهاجرت

مقدمه توجیهی:

نظر به اینکه مطابق تبصره بند (الف) ماده (۸۶) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳، ساختار وظایف و اختیارات سازمان ملی مهاجرت به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد و به منظور تسریع در حصول به اهداف مدنظر برای تشکیل سازمان یادشده، ساماندهی ساختار یافته امور مهاجرین و اتباع خارجی و مدیریت چالش‌های این موضوع از جمله ورود غیرقانونی، آموزش، اشتغال و نبود نهاد متمرکز در این حوزه، لایحه زیر برای انجام تشریفات قانونی مربوط تقدیم می‌شود:

لایحه ساختار، وظایف و اختیارات سازمان ملی مهاجرت

ماده ۱- به منظور ساماندهی امور مهاجرین و اتباع خارجی، هماهنگی و هم‌افزایی میان دستگاه‌های ذی‌ربط، راهبری، برنامه‌ریزی و تعامل مؤثر با نهادها و سازمان های ذی‌ربط، «سازمان ملی مهاجرت» با شخصیت حقوقی مستقل و وابسته به وزارت کشور تشکیل می‌شود.

تبصره- سازمان از نظر تشکیلاتی در سطح ستاد مرکزی سازماندهی شده و وظایف استانی و شهرستانی آن به ترتیب در استانداری ها و فرمانداری ها انجام می‌شود.

ماده ۲- در این قانون اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

۱- سازمان: سازمان ملی مهاجرت.

۲- شورا: شورای سیاستگذاری و هماهنگی امور مهاجرین و اتباع خارجی موضوع ماده (۵) این قانون.

۳- مهاجرین و اتباع خارجی: افراد فاقد تابعیت جمهوری اسلامی ایران که به قلمرو کشور ایران وارد شده و مشمول یکی از عناوین موضوع بندهای (۴) تا (۸) این ماده می باشند.

۴- مهاجر قانونی: تبعه خارجی که درخواست ورود و یا اقامت وی در کشور ایران در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط مورد پذیرش دولت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

۵- مهاجر غیر قانونی: تبعه خارجی که بدون روادید معتبر وارد کشور ایران شده یا با وجود ورود قانونی کشور ایران را در مهلت مقرر ترک نکرده است.

۶- پناهجو: تبعه خارجی که با ارائه ادله معتبر به علل ،سیاسی ،مذهبی، نژادی یا عضویت در گروه های خاص ،اجتماعی از ترس جان و شکنجه خود و افراد خانواده اش که تحت تکفل او هستند از جمهوری اسلامی ایران درخواست پناهندگی داشته و این درخواست در حال رسیدگی می باشد.

۷- پناهنده: پناهجویی که درخواست پناهندگی اش مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

۸- آواره: تبعه خارجی که به دلایل مختلف از جمله بلایای طبیعی وقوع جنگ داخلی یا بین‌المللی، بدون تشریفات، قانونی کشور متبوع خود را ترک کرده یا وادار به ترک آن شده و به قلمرو کشور ایران وارد شده است.

۹- اردوگاه مراقبتی: محلی برای نگهداری موقت پناهجویان تا زمان رسیدگی به درخواست پناهندگی و مهاجرین غیرقانونی تا زمان تعیین تکلیف یا ترک کشور

۱۰ – مهمان شهر: منطقه ای که به تشخیص دولت جمهوری اسلامی ایران در نقاطی که به مصلحت است برای حضور و بیتوته مهاجرین و اتباع خارجی مجاز ایجاد یا تعیین می‌شود.

۱۱- سامانه: پایگاه و سامانه داده مرجع مهاجرین و اتباع خارجی که جهت ثبت آمار و اطلاعات هویتی زیست سنجی و سایر اطلاعات فاقد طبقه‌بندی مهاجرین و اتباع خارجی به کار می‌رود.

۱۲- شناسه: شناسه هویتی مهاجرین و اتباع خارجی که شماره‌ای منحصر به فرد و بر پایه اطلاعات هویتی و آثار زیست‌سنجی تبعه خارجی صادر می‌گردد و تمامی درخواست‌ها و خدمات برای مهاجرین و اتباع خارجی منوط به دریافت این شماره است.

۱۳- ایستگاه خروجی: محلی که به عنوان آخرین مکان برای خروج یا اخراج مهاجرین و اتباع خارجی استفاده می گردد.

ماده ۳- رئیس سازمان به عنوان معاون وزیر کشور و با حکم ایشان، منصوب می‌شود و در برابر وی مسئول و پاسخگو بوده و در چهارچوب قوانین و مقررات اداره سازمان را بر عهده دارد.

ماده ۴- وظایف و اختیارات سازمان با رعایت موازین شرعی سیاست های کلی و قوانین به شرح زیر است:

۱- ساماندهی و راهبری امور مهاجرین و اتباع خارجی براساس قوانین و مقررات مربوط.

۲- سازماندهی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی و خارجی در راستای حفظ کرامت و حقوق انسانی مهاجرین و اتباع خارجی.

۳- راهبری و نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا توسط دستگاه‌های اجرایی مرتبط با مهاجرین و اتباع خارجی.

۴- بررسی قوانین و مقررات مربوط به مهاجرین و اتباع خارجی و ارائه پیشنهادهای ناظر به اصلاح قوانین و مقررات یاد شده به شورا جهت طی مراحل تصویب در مراجع ذی‌صلاح.

۵- تدوین سند راهبرد ملی مهاجرین و اتباع خارجی و ارائه آن به شورا جهت تصویب.

۶- انعقاد توافقنامه‌ها و قراردادهای مربوط به امور مهاجرین و اتباع خارجی با سازمان‌ها و نهادهای بینالمللی و سازمان‌های مردم نهاد خارجی فعال در این حوزه با تأیید وزارت امور خارجه و وزارت اطلاعات و در صورت ضرورت، هماهنگی با سایر دستگاه‌های ذی‌ربط با رعایت اصول هفتاد و هفتم و یکصد و بیست و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تشریفات قانونی مقرر.

۷- ایجاد سامانه جهت مدیریت یکپارچه و ساماندهی ورود، خروج، طرد، سرشماری، آمایش سرزمینی و ثبت احوال مهاجرین و اتباع خارجی با همکاری و مشارکت دستگاه های اجرایی ذی ربط.

۸- جذب و ترخیص اقلام و کالاهای اهدایی از سوی سازمان های بین المللی و کشورهای خارجی با اخذ مجوزهای لازم از دستگاه های اجرایی مربوط، با استفاده از معافیت های قانونی و انجام تمهیدات لازم به منظور توزیع کمک های اهدایی خارجی به مهاجرین و اتباع خارجی.

۹- حضور در نشست ها و مجامع بین المللی مرتبط با مهاجرین و اتباع خارجی با هماهنگی وزارت امور خارجه.

۱۰- تدوین و ابلاغ دستورالعمل ها، طرح ها ابلاغیه ها و بخشنامه های مربوط به مهاجرین و اتباع خارجی به دستگاه های اجرایی ذیربط و نظارت بر حسن اجرای آنها براساس مصوبات شورا و قوانین مربوط.

۱۱- رصد و پایش وقایع رویدادها و تحولات مربوط به مهاجرین و اتباع خارجی به منظور اطلاع رسانی به دستگاه های ذی‌ربط.

۱۲- رصد و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مربوط به اقامت، تابعیت، انتقال، اشتغال، سرمایه گذاری، آموزش ازدواج، بهداشت و درمان، استملاک، اسکان مهاجرین و اتباع خارجی

۱۳- برنامه ریزی و نظارت بر اجرای سیاست های مربوط به ،احداث ،توسعه نگهداری، مدیریت و راهبری امور اردوگاه های ،مراقبتی ،مهمانشهرها مراکز ارائه خدمات و ایستگاه های خروجی.

۱۴- پذیرش، زیست سنجی نگهداری و ترخیص مهاجرین و اتباع خارجی، غیر مجاز و انجام اقدامات لازم جهت طرد آنها از کشور.

۱۵- راهبری هدایت و نظارت بر فعالیت های آموزشی ،اجتماعی فرهنگی، هنری و ورزشی مهاجرین و اتباع خارجی با استفاده از امکانات و کمک های داخلی و بین المللی.

۱۶- راهبری و برنامه ریزی برای جلوگیری از ورود غیرقانونی مهاجرین و اتباع خارجی، توسط دستگاه های اجرایی ذیربط و آمایش مهاجرین و اتباع خارجی.

۱۷- برنامه ریزی برای توزیع اعتبارات مصوب مربوط به امور مهاجرین و اتباع خارجی مطابق قوانین و مقررات.

۱۸- برنامه ریزی جهت نگهداری پناهجویان و مهاجرین غیرقانونی در اردوگاه های مراقبتی تا تعیین وضعیت یا اخراج آنها.

۱۹- اختصاص شناسه و کارت شناسایی به منظور صدور پروانه ،اقامت پناهندگی و اشتغال برای مهاجرین و اتباع خارجی توسط هر یک از دستگاه های اجرایی مرتبط براساس این قانون.

تبصره- اختصاص شناسه و کارت شناسایی منوط به استعلام و اخذ تأییدیه از وزارت اطلاعات و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است.

۲۰- نظارت بر فعالیت تشکل‌های مردم نهاد داخلی و خارجی مرتبط با حوزه مهاجرین و اتباع خارجی با هماهنگی وزارت اطلاعات و وزارت امور خارجه.

تبصره – امور بین المللی و خارجی مندرج در این قانون از جمله انعقاد تفاهم نامه ها و قراردادها و حضور در نشستها و مجامع بین المللی نظارت و برقراری ارتباط با نهادها و سازمان های بین المللی و تخصیص منابع بین المللی در حوزه مهاجرین و اتباع خارجی باید از طریق و با هماهنگی و تأیید وزارت امور خارجه و با رعایت وظایف قانونی آن وزارتخانه و سایر قوانین مربوط انجام شود.

ماده ۵ – شورا با ترکیب زیر تشکیل می‌شود:

۱- وزیر کشور رئیس شورا)
۲- معاون ذی ربط ستادکل نیروهای مسلح
۳- رئیس سازمان (دبیر شورا).
۴- وزیر امور خارجه
۵- وزیر اطلاعات
۶- وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
۷- وزیر آموزش و پرورش
۶- رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور
۷- فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
۸- فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران
۹- دادستان کل کشور
۱۰- بالاترین مقام دستگاه اجرایی مربوط یا معاون وی (حسب مورد).

تبصره ۱- جلسات شورا با حضور دوسوم اعضا رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با رأی اکثریت مطلق حاضرین در جلسه معتبر و لازم الاجرا است.

تبصره ۲- دبیرخانه شورا که مسئولیت هماهنگی تشکیل جلسات و ابلاغ و پیگیری مصوبات شورا را بر عهده دارد در سازمان مستقر است.

تبصره ۳- با ایجاد شورا، سایر نهادهای تصمیم گیر در حوزه اتباع و مهاجرین خارجی شامل شوراها، ستادها، کمیته ها (در صورت وجود) فاقد اعتبار خواهند بود. مسئولیت ساماندهی نهادهای تصمیم گیر در این حوزه بر اساس پیشنهاد وزارت کشور بر عهده سازمان اداری و استخدامی کشور با رعایت قوانین و مقررات است.

ماده ۶- وظایف شورا به شرح زیر است:

۱- تصویب سیاست های اجرایی جهت گیری ها اولویت ها و برنامه های راهبردی و تصمیم گیری در خصوص امور مهاجرین و اتباع خارجی و نظارت برای اجرای این مصوبات و ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی مربوط در این زمینه.
۲- تصویب محدودیتهای خاص در ،ورود خروج و عبور مهاجرین و اتباع خارجی از مبادی مرزی کشور و اقامت آنها در کشور با رعایت مصوبات شورای عالی امنیت ملی
۳- تصویب سند راهبرد ملی مهاجرین و اتباع خارجی

تبصره – با عنایت به وظایف و اختیارات شورا، سایر نهادهای تصمیم گیر فعال در حوزه مهاجرین و اتباع خارجی تحت عناوینی مانند شورا ستاد و کارگروه کمیته لغو میشوند وضعیت این نهادها با همکاری وزارت کشور و سازمان اداری و استخدامی کشور و به موجب اصلاح قوانین و مقررات مربوط به آنها ساماندهی می‌شود.

ماده ۷- به منظور هماهنگی امور اتباع و مهاجرین خارجی در سطح استانها و اجرای مصوبات شورا شورای استانی ساماندهی و هماهنگی امور اتباع و مهاجرین خارجی با ترکیب زیر تشکیل می‌شود:

۱- استاندار (رئیس)
۲- معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استانداری (نائب رئیس)
۳- مدیرکل دفتر امور اتباع و مهاجرین خارجی (دبیر)
۴- مدیر کل اطلاعات استان
۵- نمایندگی وزارت امور خارجه در استان در صورت وجود
۶- مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان
۷- مدیرکل آموزش و پرورش استان
۸- رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان
۹- فرمانده سپاه استان یا جانشین وی
۱۰- فرمانده انتظامی استان
۱۱ – دادستان شهرستان مرکز استان یا نماینده تام الاختیار وی.
۱۲- بالاترین مقام دستگاه اجرایی مربوط در استان حسب مورد

ماده ۸- منابع مالی سازمان به شرح زیر است:

۱- اعتبارات دولتی پیش بینی شده در قوانین بودجه سنواتی
۲- هدایا و کمک های اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از داخلی و بین المللی با رعایت قوانین و مقررات مربوط
۳- وجوه حاصل از ارائه خدمات به مهاجرین و اتباع خارجی توسط وزارت کشور و یا سایر دستگاه های اجرایی ذی ربط که پس از واریز به خزانه در قالب بودجه سنواتی در اختیار وزارت کشور (سازمان) یا دستگاه ذیربط قرار میگیرد.

ماده ۹- سازمان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون با همکاری وزارت امور خارجه وزارت اطلاعات سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرکز آمار ایران فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان ثبت احوال کشور به نحوی اقدام نماید که همه اطلاعات مربوط به مهاجرین و اتباع خارجی در سامانه به صورت یکپارچه گردآوری شود و امکان بهره برداری از آن سامانه مطابق ماده (۷) قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۱ برای سایر دستگاه های اجرایی فراهم گردد.

ماده ۱۰- کلیه امور مالی معاملاتی اداری و استخدامی سازمان تابع قوانین و مقررات مربوط به موسسات دولتی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶ می‌باشد.

ماده ۱۱- آیین نامه اجرایی این قانون، ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت کشور با همکاری وزارت امور خارجه وزارت اطلاعات و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.

وزیر کشور                                       رییس جمهور