نمونه دادنامه در خصوص الزام خوانده به ثبت چک در سامانه صیاد
رای دادگاه (بدوی)
در خصوص دعوای آقای ….. به طرفیت آقای…. به خواسته الزام خوانده به ثبت شش فقره چک در سامانه صیاد به شمارههای ….. به این شرح که خواهان اعلام داشته به جهت معاملاتی که با خوانده داشته یک فقره چک به مشخصات فوق از خوانده اخذ نموده است، لیکن خوانده از ثبت آن خودداری نموده و لذا تقاضای محکومیت وی را به شرح ستون خواسته دارد.
خوانده با وجود ابلاغ واقعی در جلسه حاضر نشده و لایحهای هم ارسال نکرده است. با بررسی اوراق پرونده و اظهارات خواهان و دادخواست تقدیمی و نظر به اینکه ثبت چک از حقوق صادرکننده است، چراکه ثبت سبب انتقال چک و بار شدن آثار تجاری بدان است و نمیتوان صادرکننده را ملزم به این تعهد بدون رضایت وی نمود بر فرض وجود رابطه قراردادی میان دو طرف و وجود دین برای صادرکننده چک اعطای چک به خواهان تغییر نحوه پرداخت وجه است و این تغییر بدون توافق طرفین امکانپذیر نیست و عدم ثبت چک دلالت بر عدم رضایت دارد و نشانگر این امر است که صادرکننده نمیخواهد آثار و امتیازات اسناد تجاری به نفع دارنده به وجود آید، لذا دادگاه خواسته خواهان را مقرون به صحت ندانسته و مستندا به مواد ۲۱۹ قانون مدنی و ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی حکم به بطلان دعوای خواهان صادر و اعلام مینماید. رای صادره ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر استان تهران میباشد.
رئیس شعبه… دادگاه عمومی حقوقی شهرستان…
رای دادگاه (تجدیدنظر)
در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای… که به طرفیت آقای… نسبت به دادنامه شماره ….. مورخ ۱۴۰۳/۷/۲۸ صادره از شعبه … دادگاه عمومی حقوقی شهرستان … که به موجب آن در خصوص خواسته تجدیدنظرخواه مبنی بر الزام تجدیدنظرخوانده به ثبت شش فقره چک در سامانه صیاد به شمارههای….. دادگاه محترم بدوی چنین استدلال و حکم صادر نموده:
«… نظر به اینکه ثبت چک از حقوق صادرکننده است چرا که ثبت سبب انتقال چک و بار شدن آثار تجاری بدان است و نمیتوان صادرکننده را ملزم به این تعهد بدون رضایت وی نمود بر فرض وجود رابطه قراردادی میان دو طرف و وجود دین برای صادرکننده چک اعطای چک به خواهان تغییر نحوه پرداخت وجه است و این تغییر بدون توافق طرفین امکانپذیر نیست و عدم ثبت چک دلالت بر عدم رضایت دارد و نشانگر این امر است که صادرکننده نمیخواهد آثار و امتیازات اسناد تجاری به نفع دارنده بوجود آید. لذا دادگاه خواسته خواهان را مقرون به صحت ندانسته و مستندا به مواد ۲۱۹ قانون مدنی و ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی حکم به بطلان دعوای خواهان صادر و اعلام می نماید.»
اعتراض تجدیدنظرخواه در دادخواست تقدیمی به این شرح است:
«….با توجه به فروش یک دستگاه خودرو….. توسط اینجانب به آقای… و انتقال سند خودرو مذکور به درخواست ایشان به نام آقای… و انجام کامل تعهدات خودم نسبت به انتقال سند خودرو ولی متاسفانه طی مراجعات متعدد بنده بابت ثبت چکهای مذکور هیچگونه اقدامی از ناحیه ایشان جهت تسویه با ثبت چکها صورت نگرفته و حق اینجانب با استفاده از خلع بانکی از بین رفته است و با توجه به اینکه رای های صادره از شعب متعدد نسبت به ثبت چکهای ثبت نشده صورت گرفته، لذا خواهشمندم نسبت به احقاق حق بنده دستور لازم را صادر فرمایید….»
از نظر این دادگاه استدلال دادگاه بدوی مخدوش است و رای صادره مخالف قانون میباشد و از نظر این دادگاه دعوی تجدیدنظرخواه به جهات ذیل موجه و قابل پذیرش است:
۱- تعهد ضمنی خوانده برای ثبت چک در سامانه صیاد چرا که طبق عرف رایج در معاملات چک باید به گونه ای تنظیم و صادر شود که قابل وصول باشد و تمام امتیازات چک را داشته باشد چرا که در غیر این صورت اغلب مردم از تحویل گرفتن چک امتناع نموده و چه بسا در صورت آگاهی از تبعات امر از انجام معامله خودداری مینمایند.
۲- در اغلب موارد صدور چک صادرکننده تعهد صریح بر ثبت چک مینماید لیکن غالباً این تعهد شفاهی بوده و اثبات آن برای دارنده چک دشوار است.
۳- برخلاف برخی از نظرات در دکترین حقوقی که الزام به ثبت چک را بی فایده دانسته و طرح دعوی مطالبه وجه چک ثبت نشده را توصیه مینمایند بایستی دقت نمود که اصل بر آزادی اختیار و اراده اشخاص در انتخاب نوع دعوی بوده و اصل بر قابل استماع بودن دعاوی میباشد و نمیتوان اختیار اشخاص را نادیده گرفت از سوی دیگر استماع دعوی الزام به ثبت چک در سامانه صیاد آثار قابل توجهی دارد که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
الف – امکان برگشت زدن چک و تحمیل محرومیتهای مذکور در قانونی قانون چک به صادرکننده چک و وادار نمودن او به تکاپو جهت رفع محرومیت ها و سازش با دارنده چک؛
ب- امکان اخذ قرار تأمین خواسته بدون پرداخت خسارت احتمالی؛
ج- امکان اخذ اجرائیه بدون محاکمه موضوع ماده ۲۲ قانون چک بدون پرداخت هزینه دادرسی قابل توجه د امکان محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک از تاریخ چک تا زمان وصول.
۴ – امکان محکوم نمودن تضامنی نماینده شخص حقوقی
۵- طبق ماده ۱۹ قانون چک و طبق تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون چک در مورد چکهایی که پس از گذشت دو سال از لازم الاجراء شدن این قانون صادر میشوند تسویه چک صرفاً در سامانه تسویه چک (چکاوک) طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهائی چک بر اساس استعلام از سامانه صیاد انجام خواهد شد و در صورتی که مالکیت آنها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد مشمول این قانون نبوده و بانکها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند.
در این موارد صدور و پشت نویسی چک در وجه حامل ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت نویسی چک خواهد بود. چکهایی که تاریخ صدور آنها قبل از زمان مذکور باشد تابع قانون زمان صدور میباشد. مفاد این تبصره بدین معناست که صدور چک امری متفاوت از ثبت مالکیت آن در سامانه صیاد است و در مانحن فیه صدور چک انجام شده و تجدیدنظرخوانده با وجود ابلاغ واقعی هیچ گونه ایرادی در مورد اصالت امضانات منتسب به خود ننموده و گواهیهای صادره از بانک مربوط نیز حاکی از صدور چک از حساب وی بوده و مدارک منضم به دادخواست تجدید نظر خواهی در مورد معامله خودرو و تحویل چکها در قبال آن حاکی از مالکیت تجدید نظرخواه بر چک ها میباشد و تجدیدنظرخوانده با وجود ابلاغ واقعی در مقام تبادل لوایح هیچ گونه پاسخی در این خصوص نداده است حال با توجه به وجود اصل چکها نزد تجدید نظر خواه و مالکیت وی بر آنها صرفا ثبت مالکیت در سامانه انجام نشده که استنباط و تفسیر این دادگاه از تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون فوق این است که ثبت مالکیت دارنده چک در سامانه صیاد تکلیف صادر کننده است نه حق وی و البته ممکن است در معامله ای شرایط مقرره طرفین به گونه ای باشد که برای صادر کننده شرایط خاصی در مورد ثبت مالکیت در سامانه صیاد در نظر گرفته شود که در مانحن فیه دلیلی بر وجود چنین شرایطی ارائه نشده است.
بنابراین با عنایت به شرایط اجابت خواسته و احراز تعهد عرفی و قانونی تجدید نظر خوانده به ثبت چکهای فوق در سامانه صیاد به استناد ماده ۲۲۰ قانون مدنی و مواد ۳۰۴ و تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون چک تجدید نظر خوانده را به ثبت شش فقره چکهای فوق که مبلغ و تاریخ هر کدام در تصویر اوراق چکها منضم دادخواست بدوی مشخص است در سامانه صیاد می نماید. رأی صادره حضوری و قطعی است
رئیس و مستشار شعبه ۱۰۰ دادگاه تجدید نظر استان تهران – مجید جعفری افتخار
من مطالب خیلی طولانی باشد نمیخوانم