پرسش و پاسخ نظام وظیفه (۱) – اعزام به خدمت
پرسش و پاسخ نظام وظیفه (۱) – اعزام به خدمت
۱- مشمول به چه کسی گفته می‌شود؟
جواب :مشمول کسی است که در شمول قانون خدمت وظیفه عمومی قرار داشته باشد. برابر قانون، افراد از ۱۸ سالگی تمام تا ۵۰ سالگی تمام در شمول قانون وظیفه عمومی قرار دارند.
۲- با توجه به تغییراتی که در قانون وظیفه عمومی صورت گرفته، سن مشمولیت در حال حاضر چه سنی است؟
جواب : برابر ماده (۲) قانون خدمت وظیفه عمومی، هر فرد ذکور ایرانی در ماهی که طی آن ماه به سن ۱۸سال تمام می‌رسد مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی است.
۳- افرادی که سن خود را تغییر داده‌اند تکلیف آنها چیست؟
جواب :برابر قانون، سن مشمولان از لحاظ خدمت وظیفه عمومی و یا معافیت از آن، تابع مندرجات اولیه اولین شناسنامه بوده و هرگونه تغییری که بعداً به عمل آمده باشد از لحاظ وظیفه عمومی معتبر نمی‌باشد مگر اینکه تغییر سن آنان بر مبنای ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی مصوب سال ۶۷ صورت گرفته باشد.
۴- در مورد قانون مربوط به تغییر سن توضیح بیشتری دهید؟
جواب : : برابر ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی مصوب ۱۳۶۷، تغییر تاریخ تولد اشخاص ممنوع است. در تبصره این قانون آمده: صاحب شناسنامه تنها یک بار در طول عمر و در صورتی که اختلاف سن واقعی با سن مندرج در اسناد سجلی به تشخیص کمیسیون مربوط، بیش از ۵ سال باشد می‌تواند سن خود را اصلاح نماید.
۵- آیا تغییر سن برای بستگان مشمول مانند پدر، در ارتباط با معافیت کفالت پذیرفته می‌شود؟
جواب : خیر. سن بستگان و افراد تحت تکفل مشمولان از لحاظ معافیت، تابع مندرجات اولیه اولین شناسنامه آنان است و هرگونه تغییری که بعداً به عمل آمده باشد از لحاظ وظیفه عمومی معتبر نخواهد بود مگر اینکه شناسنامه اولیه آنان با حکم قضایی ابطال شده باشد که در این صورت شناسنامه جدید ملاک است.
۶- مدت خدمت سربازی در حال حاضر چند ماه میباشد؟
جواب : با توجه به مقررات موجود که از ابتدای سال ۱۳۹۱ به مرحله اجرا درآمده، مدت خدمت دوره ضرورت به شرح زیر میباشد:
الف : خدمت کارکنان وظیفه مأمور به دستگاه‌های غیر نظامی (امریه): ۲۴ ماه.
ب : خدمت کارکنان وظیفه در نیروهای مسلح و یگان‌های حفاظت در مناطق عادی: ۲۱ ماه.
پ : خدمت کارکنان وظیفه غیربومی در مناطق امنیتی غیردرگیر، مناطق عملیاتی مناطق محروم و بد‌آب‌وهوا: ۱۹ ماه
ت : خدمت کارکنان وظیفه در مناطق جنگی و امنیتی درگیر: ۱۸ ماه
۷- اگر فردی وضعیت خدمت سربازی خود را مشخص نکرده باشد چه محرومیت‌هایی شامل حال او می‌شود؟
جواب : برابرماده ۱۰ قانون خدمت وظیفه عمومی، انجام امور زیر در مورد مشمولین وظیفه عمومی مستلزم ارایه مدرک دالّ بر رسیدگی به وضع مشمولیت آنان میباشد:
الف : شرکت در آزمایشات رانندگی و اخذ گواهینامه.
ب : دریافت هر گونه وام و کمک‌های کشاورزی و صنعتی و دامداری و مسکن از طریق بانک‌ها و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادهای قانونی.
پ : کاندیدا شدن جهت انتخابات مجلس شورای اسلامی و سایر شوراها و انجمن‌های قانونی.
ت : تحویل اصل گواهینامه یا پایان نامه دوره‌های تحصیلی دیپلم و بالاتر از وزارتخانه مربوطه.
ث: صدور پروانه کسب و اجازه اشتغال و عضویت در شرکت‌های تعاونی.
ج : دریافت مستمری از سازمان‌های دولتی و وابسته و نهادهای قانونی.
چ : – استخدام به هر صورت (رسمی، پیمانی، روزمزد و خرید خدمت) در وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادهای قانونی و شرکت‌های دولتی.
۸- چه مدارکی نشان‌دهنده رسیدگی به وضع مشمولیت افراد میباشد؟
جواب:مدارک زیر نشان‌دهنده رسیدگی به وضع مشمولیت افراد بوده و دارندگان آن می‌توانند حسب مورد از خدمات موضوع ماده ۱۰ قانون وظیفه عمومی بهره‌مند شوند:
الف: کارت پایان خدمت دوره ضرورت.
ب : کارت معافیت دایم.
پ : برگ معافیت موقت در مدت اعتبار آن.
ت : برگ آماده به‌خدمت بدون غیبت در مدت اعتبار آن.
ث : گواهی اشتغال به تحصیل (معافیت تحصیلی) در مدت اعتبار آن.
ج : گواهی اشتغال به خدمت برای کارکنان وظیفه.
چ : گواهی اشتغال به خدمت برای کارکنان نیروهای مسلح و افراد متعهد خدمت در دستگاه‌های غیرنظامی.
ح :گواهی صادره از واحدهای وظیفه عمومی.
۹- افرادی که به صورت کارمندی و یا پیمانی به استخدام نیروهای مسلح درمی‌آیند در صورتی که قبل از اتمام تعهد از خدمت استعفاء دهند یا برکنار شوند، از نظر خدمت سربازی چگونه با آنان رفتار می‌شود؟
جواب :این دسته از افراد در صورتی که در شمول معافیت‌های قانونی قرار نداشته باشند، به نسبت چهارماه خدمت یک ماه از خدمت دوره ضرورت آنان کسر می‌شود و بقیه خدمت دوره ضرورت را برابر قانون انجام می‌دهند.
۱۰- افرادی که ترک تحصیل کرده و یا زیر سن مشمولیت دیپلم می‌گیرند، در چه زمانی باید خودشان را برای خدمت سربازی معرفی کنند؟
جواب : این دسته از افراد پس از رسیدن به ۱۸ سالگی تمام، شش ماه مهلت دارند که خود را معرفی کنند در غیر این صورت وارد غیبت می‌شوند مگر اینکه در مهلت شش ماه، در دانشگاه قبول شده و وارد دانشگاه شوند.
۱۱- مشمولانی که در خارج از کشور اقامت دارند چگونه خود را معرفی می‌کنند؟
جواب: این افراد باید به نمایندگی کنسولی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور محل اقامت خود و در صورت نبود آن، به نزدیک‌ترین نمایندگی کنسولی یا سیاسی دولت مراجعه نمایند.
۱۲- آیا مشمولانی که برای آنان تاریخ اعزام تعیین شده، می‌توانند تاریخ اعزام خود را تغییر دهند مثلاً تمدید نمایند؟
جواب :بله. مشمولینی که جهت اعزام به خدمت معاذیر دارند و نمی‌توانند در موعد مقرر به خدمت اعزام شوند، اعزام آنان حسب مورد به شرح زیر به تعویق می‌افتد:
الف :مشمولانی که به علت بیماری و یا صدمات جسمانی وارده ناشی از حوادث و سوانح (خارج از موضوع ماده ۴۰ قانون خدمت وظیفه عمومی)، قادر به اعزام به خدمت در موعد مقرر نمی‌باشند و بیماری و مصدومیت آنان مورد تأیید پزشک معتمد سازمان وظیفه عمومی میباشد، موعد اعزام آنان با پیشنهاد پزشک مربوط، حداکثر تا ۲ ماه به تعویق می‌افتد.
ب : در صورت فوت همسر و فرزند حداکثر ۶ ماه، پدر و مادر حداکثر ۳ ماه، برادر و خواهر حداکثر ۲ ماه و پدر و مادر همسر حداکثر یک ماه از زمان فوت، اعزام مشمول به تعویق می‌افتد.
پ : مشمولانی که به علت بروز بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و یا وقوع حوادث مانند سقوط هواپیما، آتش‌سوزی و … (خارج از موضوع ماده ۴۰ قانون خدمت وظیفه عمومی)، خود یا یکی از اعضای درجه یک خانواده (پدر، مادر، همسر و فرزند) به طور جدی آسیب دیده باشند یا منزل مسکونی آنان بالای ۵۰ درصد خسارت دیده باشد با ارایه مدارک و مستندات معتبر، موعد اعزام آنان حسب مورد و به تناسب میزان آسیب وارده از زمان آسیب‌دیدگی، از یک تا شش ماه به تعویق می‌افتد.
ت: پذیرفته‌شدگان قطعی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی (داخل و خارج از کشور) که زمان ثبت نام و ادامه تحصیل آنان بعد از موعد اعزام باشد، اعزام آنها حسب مورد حداکثر تا شش ماه به تعویق می‌افتد.
ث : دارندگان برگ اعزام تاریخ‌‌های مرداد، شهریور و دی ماه هر سال که منتظر اعلام نتیجه آزمون مراکز سنجش آموزش عالی هستند، موعد اعزام آنان حسب مورد حداکثر تا دو ماه به تعویق می‌افتد.
ج : ورزشکاران تیم‌های ملی با درخواست فدارسیون مربوط جهت اعزام به مسابقات المپیک، جهانی و آسیایی، موعد اعزام آنان بنا به تشخیص رئیس سازمان وظیفه عمومی حداکثر تا چهار ماه به تعویق می‌افتد.
چ : مشمولانی که در حال طی مراحل نهایی گزینش و استخدام در نیروهای مسلح می‌باشند، در صورت تأیید موضوع از سوی سازمان مربوط، اعزام آنان حداکثر تا ۴ ماه به تعویق می‌افتد.
ح : مشمولان متأهلی که دارای شرایط خاص (تولد فرزند، بیماری شدید همسر و فرزند و …) می‌باشند، موعد اعزام آنان حداکثر تا ۲ ماه به تعویق می‌افتد.
خ : مشمولانی که قصد تشرف به حج تمتّع را دارند موعد اعزام آنان حداکثر تا ۲ ماه به تعویق می‌افتد.
تعویق موعد اعزام شامل مشمولانی می‌شود که فاقد غیبت باشند و صرفاً با درخواست مشمول و فقط برای یک بار انجام می‌شود.
۱۳- افرادی که در حین تحصیل به سن مشمولیت می‌رسند باید چه اقدامی انجام دهند؟
جواب : افرادی که در حین تحصیل به سن مشمولیت می‌رسند، تا زمانی که برابر مقررات به تحصیل خود ادامه می‌دهند برای آنان معافیت تحصیلی صادر شده و از اعزام به خدمت دوره ضرورت معاف می‌باشند.
۱۴- دانش‌آموزان و دانشجویان در چه زمانی باید خود را برای انجام خدمت سربازی معرفی نمایند؟
جواب : دانش‌آموزان و دانشجویان مشمول در صورت ترک تحصیل، انصراف، اخراج یا فراغت از تحصیل باید حداکثر ظرف مدت یک سال خود را برای انجام خدمت سربازی معرفی نمایند مگر اینکه در مهلت یک‌ساله بعد از فراغت از تحصیل، در دانشگاه قبول شده و وارد دانشگاه شوند.
۱۵- در قانون وظیفه عمومی، چه تنبیهاتی برای مشمولان غایب در نظر گرفته شده است؟
جواب : برابر ماده ۵۸ قانون خدمت وظیفه عمومی، مشمولان غایبی که مدت غیبت اولیه آنان در زمان صلح تا سه ماه باشد، به سه ماه اضافه خدمت و چنانچه مدت غیبت آنان از سه ماه تا یک سال باشد، به شش ماه اضافه خدمت تنبیه می‌گردند و مشمولینی که مدت غیبت اولیه آنان در زمان صلح از یک سال تجاوز نماید علاوه بر شش ماه اضافه خدمت، فراری محسوب شده و به مراجع قضایی معرفی خواهند شد.
۱۶- بخشودگی اضافه خدمت شامل چه کسانی می‌شود؟
جواب : مشمولان غایب چنانچه حداکثر تا تاریخ ۳/۳/۹۱ خود را معرفی نمایند در شمول بخشودگی اضافه خدمت قرار می‌گیرند.
۱۷- آیا امکان استخدام مشمولان در دستگاه‌های دولتی وجود دارد؟
جواب :استخدام مشمولان به طور کلی در وزارتخانه‌ها و مؤسسات وابسته به دولت و در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و مؤسسات خصوصی بدون داشتن کارت پایان خدمت و یا کارت معافیت دایم ممنوع است. البته استخدام مشمولان غیرغایب در نیروهای مسلح با رعایت مقررات مربوط، از محدودیت فوق مستثنی میباشد.
۱۸- آیا مشمولان به طور موقت می‌توانند اشتغال به کار داشته باشند؟
جواب :بله. اشتغال به کار مشمولان با برگ معافیت موقت مانند معافیت موقت کفالت یا معافیت تحصیلی و همچنین دفترچه آماده به خدمت فقط در مدت اعتبار آنها بلامانع میباشد.
۱۹- آیا برای استخدام‌کنندگان مشمولان غایب مجازاتی هم در قانون پیش‌بینی شده است؟
جواب :بله. برابر ماده ۶۳ قانون خدمت وظیفه عمومی، استخدام‌کننده یا استخدام‌کنندگان مشمولین غایب در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادها برای هر یک از افراد اول ودوم به کسر نصف حقوق از ۶ ماه الی یک سال و در صورت تکرار سه مورد یا بیشتر به انفصال دائم از خدمت توسط دادگاه صالحه محکوم خواهند شد.
۲۰- آیا به کارگیری موقت مشمولان غایب هم مجازات دارد؟
جواب : بله. برابر ماده ۶۳ مکرر قانون خدمت وظیفه عمومی، کسانی که به نحوی مشمولین غایب را در موسسات دولتی و غیر دولتی از قبیل کارخانه‌ها، شرکت‌ها، آموزشگاه‌ها، کارگاه‌ها، بنگاه‌ها، مغازه‌ها و تعمیرگاه‌ها، به‌کارگیری نمایند توسط نیروی انتظامی، وزارتخانه‌های «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» و «صنعت، معدن و تجارت» شناسایی و به محاکم صالحه قضایی معرفی می‌شوند. مجازات این گونه افراد برای بار اول هزینه سالانه یک سرباز و برای بار دوم و بیشتر هزینه سالانه سه سرباز است.
۲۱- مصادیق غیبت کدامند؟ به عبارتی در چه صورتی افراد وارد غیبت می‌شوند؟
جواب : مشمولین خدمت وظیفه عمومی که برای رسیدگی و یا اعزام احضار می‌شوند چنانچه در مهلت یا موعد مقرر خود را معرفی نکنند غایب شناخته می‌شوند. موارد غیبت به شرح زیر میباشد:
الف :افرادی که پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام، ظرف مدت شش ماه خود را معرفی نکنند (این بند شامل افرادی می‌شود که قبل از سن مشمولیت ترک تحصیل کرده و یا دیپلم گرفته باشند و در مهلت ۶ماهه معرفی، وارد دانشگاه نشده باشند).
ب :دانش‌آموزان و دانشجویان مشمولی که پس از ترک تحصیل، انصراف، اخراج و یا فراغت از تحصیل، ظرف مدت یک سال خود را معرفی نکرده باشند.
پ :مشمولینی که معافیت موقت دریافت داشته و پس از انقضاء مدت اعتبار، ظرف یک ماه خود را برای تجدید رسیدگی معرفی نکنند.
ت : کارکنان نیروهای مسلح و متعهدین خدمت در دستگاه‌های غیر نظامی که پس از استعفاء یا برکناری، ظرف مدت ۶ ماه خود را معرفی نکنند.
ث :دانش‌آموزان و دانشجویان مشمول که مدت تحصیل آنان بیش از سقف مجاز به طول انجامیده باشد.
ج :مشمولانی که برای آنان برگ آماده به خدمت صادر شده ولی در موعد اعزام حاضر نشوند.
۲۲- شرایط تعهد خدمت در دستگاه‌های غیر نظامی به عنوان جایگزین خدمت دوره ضرورت چگونه میباشد؟
جواب : برابرقانون، دولت می‌تواند از خدمات کارکنان وظیفه به صورت استخدام تعهد خدمتی استفاده نماید که در حال حاضر نهاد‌هایی مانند وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، سازمان هواپیمایی، قوه قضاییه، سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت کشتیرانی و شرکت ملی نفت‌کش از خدمات کارکنان وظیفه به عنوان استخدام تعهد خدمتی با تعهد ۵ تا ۱۰ سال استفاده می‌کنند.
۲۳- به متعهدین خدمت در دستگاه‌های غیر نظامی پس از پایان تعهد، کارت معافیت داده می‌شود یا پایان خدمت؟
جواب : به متعهدین خدمت در پایان تعهد، کارت پایان خدمت داده می‌شود البته به شرطی که آموزش نظامی را طی کرده باشند.
۲۴- اگر متعهدین خدمت قبل از خاتمه تعهد، از خدمت برکنار شوند یا استعفاء دهند، تکلیف خدمت سربازی آنان چه می‌شود؟
جواب : چنانچه علت برکناری از خدمت، بیماری یا عدم صلاحیت ناشی از اعمال غیر ارادی آنان به تشخیص سازمان به‌کارگیرنده باشد، مدت خدمت انجام شده به تناسب جزء خدمت دوره ضرورت محسوب شده و بقیه خدمت دوره ضرورت را انجام خواهند داد.
۲۵- برای من برگه اعزام به تاریخ ۱۸/۳/۹۱ صادر شده اما برادر دیگرم هم‌اکنون در حال انجام خدمت سربازی است آیا می‌توانم اعزامم را به عقب بیندازم؟
جواب :بله. برابر قانون شما می‌توانید تاریخ اعزام خود را تا خاتمه خدمت برادرتان به تعویق بیندازید به شرطی که غیبت نداشته باشید.
۲۶- فرزند من متولد ۱۸/۶/۱۳۷۳ میباشد وی از چه تاریخی وارد سن مشمولیت می‌شود؟
جواب : فرزند شما در ۱۸ سالگی تمام یعنی از تاریخ ۱/۶/۱۳۹۱ به سن مشمولیت خواهد رسید.
۲۷- برای تمدید تاریخ اعزام باید چگونه اقدام نمایم؟
جواب :شما باید برای ثبت درخواست تمدید تاریخ اعزام، به یکی از دفاتر پلیس + ۱۰ در شهرستان محل سکونت خود مراجعه کنید. درخواست شما توسط وظیفه عمومی بررسی می‌شود چنانچه دارای معاذیر موجه برای تعویق اعزام باشید، اعزام شما به تعویق خواهد افتاد. در هر حال پس از گذشت ۴۸ ساعت برای اطلاع از نتیجه درخواست خود مجدداً به دفتر پلیس+ ۱۰ مراجعه نمایید.
۲۸- افرادی که متقاضی خدمت در سازمانها در قالب امریه سربازی هستند باید از چه طریقی اقدام نمایند؟
جواب : این افراد باید در مهلت معرفی یک ساله که بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در اختیار دارند درخواست خود را به سازمان مربوط ارایه دهند و در صورت موافقت آن سازمان، حداقل دو ماه قبل از پایان مهلت یک ساله معرفی و متناسب با تاریخ پذیرش امریه، درخواست اعزام خود را از طریق دفتر پلیس + ۱۰ ثبت نمایند.
۲۹- من تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شدم و می‌خواهم زودتر به خدمت سربازی بروم باید چکار کنم؟
جواب : در صورتی که نمی‌خواهید از مهلت یک ساله بعد از فارغ‌التحصیلی استفاده کنید درخواست اعزام خود را از طریق دفتر پلیس + ۱۰ ثبت کنید و در اولین نوبت اعزام که ظرفیت خالی وجود داشته باشد به خدمت اعزام خواهید شد.
۳۰- متولدین ۱۳۷۲ بر اساس قانون جدید وظیفه عمومی تا چه تاریخی مهلت دارند خود را معرفی کنند؟
جواب : با توجه به اینکه با اجرای قانون جدید، سن مشمولیت و تاریخ معرفی مشمولان با تغییراتی مواجه شده است و ممکن است بعضی از مشمولان به خصوص مشمولان متولد ۱۳۷۲ به دلیل عدم آگاهی از مقررات جدید وارد غیبت شوند لذا به مشمولان متولد ۷۲ اعم از دیپلم و زیر دیپلم چند ماه فرجه ارفاقی برای معرفی داده شده است. بنابراین این دسته از مشمولان حداکثر تا ۳۱/۶/۹۱ مهلت دارند خود را معرفی نمایند در غیر این صورت وارد غیبت خواهند شد. ضمناً مشمولانی که متولد ۷۲ هستند و در دی‌ماه ۹۰ دیپلم یا پیش‌دانشگاهی گرفته‌اند برابر قانون جدید، بعد از فراغت از تحصیل (اخذ دیپلم یا پیش‌دانشگاهی) یک سال مهلت معرفی دارند.
۳۱- اگر فردی قبل از تاریخ اعزام به خدمت، واجد شرایط یکی از معافیت‌ها مثلاً معافیت کفالت شود چه اقدامی باید انجام دهد؟
جواب : چنانچه افراد پس از دریافت برگ آماده به خدمت و قبل از اعزام، واجد شرایط یکی از معافیت‌های قانونی شوند می‌بایست جهت بررسی وضعیت جدید به وظیفه عمومی محل سکونت مراجعه نمایند. در صورتی که واجد شرایط معافیت شناخته شدند اعزام آنها باطل و مجوز ثبت درخواست معافیت صادر خواهد شد. در هر حال مشمولان نباید بدون هماهنگی و تأیید وظیفه عمومی، اعزام خود را به تعویق بیندازند.
۳۲- من متولد خرداد ۱۳۷۲ هستم. سال گذشته دیپلم گرفتم ولی تاریخ اعزام من آبان ۹۱ اعلام شده است آیا می‌توانم زودتر به خدمت اعزام شوم؟
جواب : بله. شما می‌توانید با مراجعه به دفتر پلیس + ۱۰، درخواست تعجیل تاریخ اعزام نمایید. چنانچه ظرفیت خالی وجود داشته باشد در اولین نوبت اعزام، به خدمت اعزام خواهید شد.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی پلیس Police.ir
