پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی

شماره ۱۰۶۹۱۶                                          ۱۴۰۱/۱۰/۲۷

• قوه قضائیه ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• وزارت آموزش و پرورش ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
• وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
• سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران  
• فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران
• بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران  
• مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه
• مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی

در اجرای ماده۱۱ آیین‌نامه داخلی شورای عالی فضای مجازی کشور، به پیوست مصوبه هشتاد و پنجمین جلسه مورخ ۱۴۰۱/۷/۱۹ این شورا با موضوع «پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی»، که در تاریخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۲  به استحضار مقام معظم رهبری (مدظله العالی) رسیده است، برای اجرا ابلاغ می‌شود.

دبیر شورای عالی فضای مجازی ـ سیدابوالحسن فیروزآبادی

پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی

مقدمه

در راستای اجرای بندهای «۲ ـ ۲ ـ ۴ ـ ۱ ـ » و «۲ ـ ۲ ـ ۴ ـ ۴ ـ » طرح کلان و معماری شبکه‌ ملی اطلاعات در زمینه «کاهش نرخ رشد جرایم فضای مجازی» و «ارتقاء سالم‏سازی و کاهش محتوای آسیب‌رسان و مجرمانه در فضای عمومی» سند « پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی» در هشتادوپنجمین جلسه مورخ ۱۴۰۱/۷/۱۹ شورای عالی فضای مجازی کشور به تصویب رسید.

ماده۱ـ تعاریف

۱ـ۱ـ قمار در فضای مجازی: هرگونه قمار، شرط‌بندی و بخت‌آزمایی، موضوع مواد ۷۰۵ تا ۷۱۱ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در صورتی که از طریق فضای مجازی انجام شود، در این سند به‌اختصار قمار در فضای مجازی نامیده می‌شود؛

۱ـ۲ـ اعتیاد به قمار: میل غیر قابل‌ کنترل برای ادامه قمار با وجود آگاهی از مشکلات آن، که منجر به اختلال و مشکلات قابل ‌ملاحظه در زندگی شخصی، شغلی، تحصیلی و اجتماعی فرد می‌شود؛

۱ـ۳ـ مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار: شامل قمارباز، طراح، راه­انداز و اداره‌کننده وبگاه و واسط‌های نرم‏افزاری قمار، تبلیغ و تسهیل‌کننده فرایند قمار در فضای مجازی.

ماده۲ـ هدف

۲ـ۱ـ آشنایی جامعه با تأثیرات روانی، اجتماعی و اقتصادی قمار در فضای مجازی؛

۲ـ۲ـ پیشگیری از ترویج و گسترش قمار در فضای مجازی؛

۲ـ۳ـ مقابله با شبکه مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار.

ماده۳ـ سیاست‏های کلان

۳ـ۱ـ تنقیح قوانین و مقررات و رفع خلأهای قانونی برای مقابله با قمار در فضای مجازی؛

۳ـ۲ـ تأکید بر رصد، پژوهش و برنامه‏ریزی محتوایی در پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی؛

۳ـ۳ـ تمهید اقدامات عملیاتی برای مقابله با قمار در فضای مجازی؛

۳ـ۴ـ گسترش اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی در رابطه با ابعاد و مخاطرات قمار در فضای مجازی؛

۳ـ۵ ـ تفکیک بین افراد غیرحرفه‏ای، حرفه‏ای و سرشبکه‌های قمار در فضای مجازی و مواجهه متناسب با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار؛

۳ـ۶ ـ گسترش خدمات مشاوره‏ای و درمانی برای معتادان به قمار در فضای مجازی؛

۳ـ۷ـ تربیت مشاورین متخصص و متعهد در زمینه آثار و تبعات قمار در فضای مجازی؛

۳ـ ۸ ـ اتخاذ روش‌های مستمر، بازدارنده و مؤثر در برخورد با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار در فضای مجازی؛

۳ـ۹ـ شناسایی و قطع زنجیره اقتصادی شبکه قمار در فضای مجازی اعم از نظام بانکی، تبلیغات و صاحبان مشاغل مرتبط.

ماده۴ـ اقدامات ملی

۴ـ۱ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

۴ـ۱ـ۱ـ هدایت رسانه‏ها در جهت آگاهی‏بخشی به جامعه درباره ماهیت قمار در فضای مجازی و اطلاع‏رسانی درباره شبکه قمار، آسیب‏های آن برای کشور (اعم از خروج ارز از کشور، پول‌شویی و استفاده از پول حاصل از قمار برای برپایی شبکه فساد) و تبعات مباشرت و معاونت برای قمار از جمله اجاره حساب بانکی؛

۴ـ۱ـ۲ـ ساماندهی شرکت‏ها و مؤسسات تبلیغاتی و مقابله با گسترده‏ های[۱] مشارکت ‏کننده در تبلیغات قمار در رسانه ‏های اجتماعی خارجی و داخلی با همکاری ضابطین قضایی؛

۴ـ۱ـ۳ـ استفاده از ظرفیت‏های ترویجی و اقناعی افراد مشهور و چهره‏های هنری  ـ ورزشی برای معرفی مخاطرات قمار و نظارت بر ایشان برای پیشگیری از مشارکت در چرخه قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت ورزش و جوانان؛

۴ـ۱ـ۴ـ مقررات‏گذاری و نظارت بر سکوها، وبگاه‏ها و برنامک‏ها با همکاری سازمان صداوسیمای ج.ا.ا و قوه قضائیه.

۴ـ۲ـ سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

۴ـ۲ـ۱ـ ساماندهی تبلیغات بازرگانی و برنامه‌های تلویزیونی با محتوای قرعه‌کشی، بخت‌آزمایی و پیش‌بینی نتایج ورزشی به‌منظور پیشگیری از ترویج قمار؛

۴ـ۲ـ۲ـ تولید و پخش برنامه‌هایی با موضوعات شناخت قمار در فضای مجازی، مخاطرات قمار و اعتیاد به آن و تحلیل فنی فرایند قمار در فضای مجازی، با استفاده از تجربیات آسیب‌دیدگان از قمار با همکاری فرماندهی انتظامی ج.ا.ا و قوه قضائیه؛

۴ـ۲ـ۳ـ گنجاندن مضامین مرتبط با «مخاطرات ثروتمندشدن از شیوه‌های موهوم و کاذب و نیز تأثیر قمار در فضای مجازی بر کاهش کار مولد در جامعه» در برنامه‌های تلویزیونی و مجموعه‌های نمایشی پرمخاطب با همکاری فرماندهی انتظامی ج.ا.ا و سازمان بهزیستی کشور؛

۴ـ۲ـ۴ـ هدایت رسانه‏ای، مقررات‏گذاری و نظارت بر سکوها، وبگاه‏ها و برنامک‏ های صوت ‏و تصویر فراگیر.

۴ـ۳ـ وزارت آموزش ‌و پرورش

۴ـ۳ـ۱ـ افزایش آگاهی اولیاء و مربیان درباره مضرات قمار در فضای مجازی (با پوشش کسب‏وکار یا بازی) با استفاده از ظرفیت‏های مردمی و ایجاد حساسیت در والدین نسبت به فعالیت‌های مالی فرزندان در فضای مجازی؛

۴ـ۳ـ۲ـ گنجاندن محتوای آموزشی درباره مخاطرات قمار در برنامه درسی باهدف پیشگیری از ورود دانش‏آموزان به عرصه قمار در فضای مجازی با همکاری قوه قضاییه و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا.

۴ـ۴ـ مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه

۴ـ۴ـ۱ـ تبیین مبانی، موضوع‏شناسی فقهی و بررسی پدیده‌های نوظهور مرتبط با قمار و تعیین مصادیق نوعی آن در فضای مجازی و اعلام به کارگروه؛

۴ـ۴ـ۲ـ تولید محتوای آگاهی‌بخش و تبلیغی با هدف تبیین احکام انواع قمار در فضای مجازی با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و دادستانی کل کشور؛

۴ـ۴ـ۳ـ برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه مبلغان دینی برای تبیین حرمت انواع قمار در فضای مجازی و درآمد حاصل از آن‌ها و استفاده از ظرفیت مبلغان در ایام موسمی تبلیغ با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی.

  ۴ـ ۵ ـ قوه قضائیه

۴ـ ۵ ـ۱ـ کشف و برخورد قضایی با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار، گردانندگان و شبکه مالی قمار در فضای مجازی داخل و خارج از کشور با همکاری ضابطین قضایی؛

۴ـ ۵ ـ۲ـ یکپارچه‌سازی اطلاعات مرتبط با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار در فضای مجازی توسط دادستانی کل کشور با همکاری ضابطین قضایی، بانک مرکزی ج.ا.ا،

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارائه بازخورد از روندها و تحلیل‌های آماری مرتبط به متصدیان حوزه مقابله با قمار در فضای مجازی؛

۴ـ ۵ ـ۳ـ تولید محتوای پیام‌های ایجابی برای اطلاع‌رسانی‌های عمومی درباره قمار در فضای مجازی با همکاری سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا؛

۴ـ ۵ ـ۴ـ برخورد بازدارنده قضایی با ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت، فناوری‌های مالی و بانک‌های مرتبط با انتقال وجوه ناشی از قمار در فضای مجازی با همکاری بانک مرکزی ج.ا.ا و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛

۴ـ ۵ ـ ۵ ـ اصلاح و بازپروری مرتکبین و عوامل غیرحرفه‏ای با صدور احکام و دستورات قضایی برای انجام امور عام‏المنفعه مؤثر در کاهش قمار در فضای مجازی با استفاده از ظرفیت‏های قانونی از قبیل تعلیق، تعقیب و مجازات، آزادی مشروط و مجازات‏های جایگزین حبس با همکاری فرماندهی انتظامی ج.ا.ا، سازمان بهزیستی کشور و سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره؛

۴ـ ۵ ـ۶ ـ شناسایی، پیشنهاد و پیگیری برای برطرف کردن نواقص قانونی در حوزه مقابله با قمار در فضای مجازی؛

۴ـ ۵ ـ۷ـ تشدید مجازات مرتکبین حرفه‏ای و عوامل مرتبط با دایرکننده قمارخانه‏های مجازی.

۴ـ۶ ـ فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

۴ـ۶ ـ۱ـ رصد، کشف و مقابله مستمر با مرتکبین و عوامل مرتبط، گردانندگان و شبکه مالی قمار در فضای مجازی با همکاری سایر ضابطین قضایی؛

۴ـ۶ ـ۲ـ آگاهی بخشی درباره مخاطرات و مصونیت در قبال شیوه‌های کلاه‌برداری، جرائم و مجازات‌های مرتبط با قمار در فضای مجازی و ارائه گزارش عملکرد  با همکاری قوه قضائیه، سازمان صداوسیمای ج.ا.ا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛

۴ـ۶ ـ۳ـ تعامل با نهادهای بین‌المللی ازجمله اینترپل، به‏منظور برخورد با سکوهای متخلف خارجی و استرداد مجرمان خارج کشور فعال در زمینه قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت امور خارجه.

۴ـ۷ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

۴ـ۷ـ۱ـ راه­اندازی سامانه‌های شناسایی دامنه­های قمار با همکاری وزارت کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج.ا.ا تحت نظر قوه­قضائیه برای شناسایی، استعلام، محدوده جغرافیایی، نوع کاربری و ایجاد قابلیت مسدودسازی دامنه­ها و نشانی‌های مرتبط قمارخانه­های مجازی ظرف یک سال؛

۴ـ۷ـ۲ـ ساماندهی خدمات داخلی نام دامنه، میزبانی، نشانی‏ها و خدمات دسترسی در راستای مقابله با سوءاستفاده از خدمات یاد شده در کسب‌وکارهای غیرمجاز و مجرمانه مرتبط با قمار در فضای مجازی؛

۴ـ ۸ ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

۴ـ ۸ ـ۱ـ مقرره‌گذاری و پیگیری برای قانون‌گذاری در ممانعت از سوءاستفاده از ابزارهای بانکی برای قمار در فضای مجازی؛

۴ـ ۸ ـ۲ـ الزام بانک‌ها به تفکیک حساب‌های تجاری و شخصی و ایجاد قابلیت مدیریت تقلب[۲] و جریمه بانک‌ها، شرکت‏های پرداخت و پرداخت‏سازان متخلف در زمینه قمار در فضای مجازی با همکاری قوه قضائیه؛

۴ـ ۸ ـ۳ـ استمرار در شناسایی موارد و الگوهای سوءاستفاده از حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت بر اساس مصادیق دریافت‌شده قمار از مراجع قضایی و انتظامی و ارجاع به مراجع قضایی با همکاری مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی و تأمین خدمات فنی مورد نیاز برای مسدودسازی برخط حساب‏های بانکی مربوط؛

۴ـ ۸ ـ۴ـ محدودسازی موقت یا دائم ارائه خدمات بانکی و پرداخت، برای اجاره‌دهندگان و سوء­استفاده­ کنندگان از حساب‌های بانکی برای قمار در فضای مجازی با همکاری دادستانی کل کشور؛

۴ـ ۸ ـ ۵ ـ الزام بانک­ها به ارتقای احراز هویت و شناسایی دقیق مشتریان بانکی برای استفاده از خدمات بانکی برخط به منظور پیشگیری از اجاره حساب­های بانکی و سوءاستفاده‏ های مالی در رابطه با قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛

۴ ـ ۸ ـ۶ ـ ساماندهی فعالیت صرافی‌ها و اعمال محدودیت در ارائه خدمات بانکی به درگاه‌های داخلی مبادلات رمزارز به‌منظور مقابله مؤثر با پولشویی و تبادلات مرتبط با قمار با همکاری دادستانی کل کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا؛

۴ـ ۸ ـ۷ـ پژوهش در خصوص مقابله با قمار در فضای مجازی با استفاده از زنجیره بلوکی، رمزارز و وب تاریک به‏منظور روزآمدسازی راه‏کارهای مقابله با قمار در فضای مجازی؛

۴ـ ۸ ـ ۸ ـ رصد مداوم و بروزرسانی خدمات نوین پولی و مالی به‌منظور پیشگیری از مخاطرات احتمالی در زمینه قمار در فضای مجازی با همکاری دادستانی کل کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا؛

۴ـ ۸ ـ۹ـ ساماندهی درگاه‏ها و ابزارهای پرداخت برای مقابله با قمار در فضای مجازی و مسدودسازی درگاه‏ها و ابزارهای متخلف؛

۴ـ ۸ ـ۱۰ـ فراهم­سازی امکان محدودسازی دسترسی به خدمات بانکداری و پرداخت الکترونیکی از مبدأ نشانی­های اینترنتی خارج از کشور و یا مراکز داده داخلی در راستای مقابله با قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت نظر دادستانی کل کشور.

۴ـ۹ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت

۴ـ۹ـ۱ـ نظارت بر درگاه‏ها و وبگاه‌های دارای نماد اعتماد الکترونیکی برای عدم ترویج و استفاده از تبلیغات قمار و شبه‏قمار؛

۴ـ۹ـ۲ـ فراهم‌سازی امکان استعلام برخط وضعیت نمادهای اعتماد الکترونیکی صادرشده برای بانک مرکزی ج.ا.ا و ضابطین قضایی.

۴ـ۱۰ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

۴ـ۱۰ـ۱ـ توسعه و تکمیل پایگاه یکپارچه اطلاعات شغلی اشخاص حقیقی (اعم از خانگی/غیرخانگی) و کمک به استعلام آخرین وضعیت شغلی صاحبان حساب‌های بانکی با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج.ا.ا؛

۴ـ۱۰ـ۲ـ توسعه مأموریت مراکز مشاوره روان‌شناختی و ترک اعتیادهای رفتاری برای مداخله در زمینه اعتیاد به قمار و معرفی رسمی این مراکز به قوه قضائیه توسط سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره؛

۴ـ۱۰ـ۳ـ برگزاری دوره‌های آموزشی برای روانشناسان و مشاوران در خصوص بازپروری معتادان به قمار توسط سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا و حمایت از تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در این زمینه؛

۴ـ۱۰ـ۴ـ طراحی دوره‌های آموزشی برای مشاوره کاریابی و کارآفرینی ویژه مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار و استفاده از این دوره‌ها به‌عنوان رفتار جایگزین برای تعلیق مجازات مرتکبین و عوامل مرتبط غیر حرفه‌ای قمار با همکاری قوه قضائیه.

۴ـ۱۱ـ مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی

۴ـ۱۱ـ۱ـ بروزرسانی الگوریتم‌ها و روش‌های پولشویی بر پایه قمار با همکاری قوه قضائیه، بانک مرکزی ج.ا.ا و ضابطین قضایی.