چگونگی احراز شرایط تحت تکفل بودن افراد خانواده بیمه شده/مستمری بگیر و نحوه برخورداری از حمایت‌های مقرر در قانون

بخشنامه شماره ۱۴ مشترک فنی و درآمد

موضوع: چگونگی احراز شرایط تحت تکفل بودن افراد

بخش اول: تعاریف و بیان مفاهیم

۱- معاش و تحت تکفل:

واژه “معاش” و اشاره به ضرورت تامین آن توسط بیمه شده مجموعاً ۳ بار در قانون تامین اجتماعی به کار برده شده است. مواد و تبصره‌های مربوطه عبارتند از:
* ماده‌ ۵۸- بند ۲
* ماده‌ ۷۲- تبصره‌ ۱بند ۱
* ماده‌ ۷۲- تبصره‌ ۱بند ۳

– “معاش” در قانون مدنی به معنای تأمین وسایل و هزینه‌های ضروری و اساسی زندگی به قدر رفع حاجت با درنظر گرفتن درجه استطاعت بیمه شده است.

– تأمین معاش در قانون تامین اجتماعی امری نسبی است و بر حسب شرایط می‌تواند سطوح و درجات مختلف داشته باشد.

– در تأمین معاش وجه غالب و عمده مطرح می‌باشد و با برآورده شدن یکی از آنها موضوع دیگر نیازها و احتیاجات منتفی نمی شود.

در متن قانون تأمین اجتماعی لفظ “تحت تکفل” مجموعاً ۹بار مورد استفاده قرار گرفته است‌، مواد و تبصره‌های مربوط به این موضوع عبارتند از:

*ماده‌ ۵۸قانون- بند‌ ۴   *ماده‌ ۶۲قانون- بند‌ ۳         * ماده‌ ۶۲ قانون- بند ۴
*ماده‌ ۷۲قانون             *ماده‌ ۷۲ قانون- تبصره‌ ۱   * ماده‌ ۸۱ قانون- بند ۳
*ماده‌ ۸۲قانون- بند‌ ۱    *ماده‌ ۸۲قانون- بند‌ ۳        *ماده‌ ۹۴ قانون- پاراگراف دوم

به موجب مواد و تبصره‌های پیشگفت‌،‌ پدر‌،‌ مادر‌،‌ همسر بیمه شده زن و فرزندان بیمه شده / مستمری بگیردر صورت دارا بودن شرایط مقرر و برحسب مورد‌،‌ تحت تکفل شناخته می‌شوند. در بیان کلی تحت تکفل کسی است که قادر به تامین معاش در بیان کلی تحت تکفل کسی است که قادر به تامین معاش (مطابق تعریف اشاره شده در فوق) و وسایل معیشت خود در حد نیاز نمی باشد.

بخش دوم: نحوه اقدام در خصوص تحت تکفل قرار دادن پدر یا مادر بیمه شده و شوهر بیمه شده زن/ مستمری بگیر

۲- شرایط احراز:

در صورت حصول تمام شرایط ذیل موضوع تحت تکفل قرار گرفتن پدر یا مادر بیمه شده و شوهر بیمه شده زن/ مستمری‌بگیر می تواند مبنای بررسی و اقدام واحدها قرار گیرد.

الف- سن پدر ۶۰ سال تمام، سن مادر ۵۵ سال تمام / سن شوهر از ۶۰ سال متجاوز باشد یا در موارد عدم احراز شرایط سنی، به تشخیص کمیسیون های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی ازکارافتاده کلی باشند.

ب- بیمه شده/ مستمری بگیر در تأمین معاش نقش اساسی را داشته باشد.

ج- به موجب قانون تأمین اجتماعی مستمری دریافت ننمایند.

تذکر: آن دسته از والدین بیمه شدگان و یا شوهر بیمه شده زن که مجموع مبلغ مستمری دریافتی آنان از حداقل مستمری موضوع ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی کمتر باشد، می توانند در زمان حیات فرزند/ زوجه خود با ارائه درخواست انصراف از مستمری و ثبت آن در دفترخانه اسناد رسمی نسبت به ارائه تقاضای کفالت اقدام نمایند.

بدیهی است که این انصراف به منزله تأیید تحت تکفل بودن فرد متقاضی نیست و تأیید یا رد درخواست موصوف منوط به انجام بررسی های لازم حسب ضوابط این بخشنامه خواهد بود. در صورتی که شرایط کفالت احراز گردید؛ مادام که مستمری مزبور مورد مطالبه مجدد قرار نگیرد، فرد تحت کفالت فرزند یا زوجه به شمار می آید.

د- در زمان ارائه تقاضای کفالت، بیمه شده سازمان نباشند.( به استثناء بیمه زنان خانه دار و دانشجویان)

ه- مشمول سایر صندوق‌های بیمه و بازنشستگی از نظر پرداخت حق بیمه یا کسور بازنشستگی و یا دریافت حقوق و مستمری نباشند.

تذکر: در مواردی که فرد متقاضی، بیمه شده/مستمری بگیر اصلی صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر باشد، همانند وضعیت سایر صندوق‌های بیمه و بازنشستگی، اساساً موضوع تحت تکفل قرار گرفتن وی از سوی بیمه شده سازمان تأمین اجتماعی و برخورداری از مزایای این سازمان منتفی خواهد بود. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

۳- مدارک هویتی مورد نیاز:

– اصل و تصویر شناسنامه والدین یا شوهر بیمه شده زن / مستمری بگیر
– اصل و تصویر کارت ملی والدین یا شوهر بیمه شده زن / مستمری بگیر
– اصل و تصویر گواهی فوت (در صورت فوت پدر)
– اصل وتصویر ‌طلاق نامه (در صورت جدایی والدین)
توجه: اصل اسناد مأخوذه پس از تطبیق با تصویر آن توسط واحد امور فنی بیمه شدگان‌،‌ به متقاضی اعاده خواهد شد.

۴- نحوه درخواست تکفل:

ارائه درخواست برقراری کفالت از سوی بیمه شده یا مستمری بگیر اصلی، در خصوص والدین، شوهر بیمه شده زن و فرزند ذکور ازکارافتاده نیازمند، صرفاً به صورت غیرحضوری و از طریق سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تامین اجتماعی (به نشانی اینترنتی es.tamin.ir) امکان پذیر بوده و واحدهای اجرایی می بایست ضمن اطلاع رسانی لازم در خصوص نحوه استفاده از سامانه مزبور به متقاضیان امر، از پذیرش درخواست حضوری جداً خودداری نمایند.

پس از ثبت درخواست برقراری کفالت در سامانه یادشده، تقاضای مذکور به صورت هوشمند به سیستم متمرکز کفالت (techins) شعبه محل بیمه پردازی و یا دریافت مستمری متقاضی منعکس شده و شعب می بایست در اسرع وقت نسبت به انجام تشریفات مقرر اقدام نمایند.

تذکر: تا زمان فراهم شدن زمینه ارائه درخواست غیرحضوری برای اتباع بیگانه و همچنین مواردی که ادعای کفالت آنان پس از فوت بیمه‌شده/ مستمری بگیر مطرح می‌گردد، اخذ درخواست به صورت حضوری از این قبیل متقاضیان، با تکمیل فرم های شماره ۱ و ۲ ضمیمه بخشنامه شماره ۱۴ مشترک فنی و درآمد بلامانع خواهد بود. بدیهی است ثبت تقاضا و انجام فرآیند سیستمی درخواست های مورد بحث نیز از طریق سیستم متمرکز کفالت صورت می پذیرد. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

۵- در مواردی که ادعای کفالت پدر/ مادر/ شوهر بیمه شده یا مستمری بگیر متوفی‌،‌ پس از فوت مطرح می‌گردد‌، موضوع مورد درخواست با ارائه مدارک و مستندات مربوطه و تکمیل “فرم پیوست شماره‌ ۲” و پس از اخذ گواهی امضاء از دفتر اسناد رسمی و ثبت آن در شعبه قابل بررسی خواهد بود.

۶- ملاک تشخیص سن بیمه شده و افراد تحت تکفل جهت برخورداری از مزایای قانون تامین اجتماعی به موجب قانون الحاق یک تبصره به عنوان تبصره‌ ۲ماده «۳» قانون تامین اجتماعی مصوب‌ ۷۹/ ۸/ ۸ مجلس شورای اسلامی، شناسنامه ای است که در بدو بیمه شدن به تامین اجتماعی ارائه شده یا می‌شود و هرگونه تغییراتی که پس از آن در شناسنامه به عمل آید برای سازمان معتبر نخواهد بود.
اضافه می‌گردد چنانچه به موجب آراء صادره از سوی مراجع ذیصلاح قضائی شناسنامه افراد باطل شود‌،‌ از آنجائی‌که اصل سند اولیه به لحاظ ماهوی ضمانت اجرائی و اعتبار قانونی خود را از دست خواهد داد‌،‌ شناسنامه صادر شده ثانویه با امعان نظر به مفاد قانون مورد اشاره قابل استناد می‌باشد.

* تشخیص ازکارافتادگی به عهده کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده‌ ۹۱ قانون تأمین اجتماعی است. (معرفی به کمیسیون پزشکی تابع ضوابط و مقررات قانونی مربوطه خواهد بود.)

۷- نحوه بررسی و تشخیص تکفل:

در مواردی که بیمه شده / مستمری بگیر مدعی تکفل پدر‌،‌ مادر و یا همسر (شوهر بیمه شمده زن) خود بوده و افراد مورد اشاره نیز حائز شرایط مقرر در قانون از لحاظ سن یا ازکارافتادگی (در موارد عدم احراز شرایط سنی) باشند‌، بازرس فنی شعبه میبایست در اسرع وقت (مشروط بر اینکه دو ماه از تاریخ ثبت درخواست کفالت متجاوز نگردد) نسبت به بررسی تقاضای ارائه شده و انجام تحقیقات محلی و مذاکره با مطلعین و درنظر گرفتن میزان استطاعت مالی بیمه شده وتوجه به وجه غالب نیازهای اساسی زندگی (مسکن‌،‌ غذا) و همچنین ملحوظ داشمتن موقعیت جغرافیایی محل و پرهیز از مطلق اندیشی و جزئی نگری اقدام لازم معمول و گزارش خود را در ظهر”فرم پیوست شماره ۱” ‌اعلام نماید.

بنابراین در مواردی که پدر و مادر / شوهر بیمه شده زن جزئی از امکانات زندگی به طور مثال فقط دارای یک واحد مسکونی است یا به اندازه تأمین غذای خود درآمد داشته باشند‌،‌ سایر حوایج اساسی آنان همچنان به قوت خود باقی است و این امر به تنهایی مانع بررسی کفالت نخواهد بود.

۸- درمواردی که پدر/ مادر یا هر دو و همچنین شوهر بیمه شده زن/ مستمری بگیر به علت نداشتن شرایط سنی بنا به گواهی پزشک معالج و ارائه مدارک و مستندات پزشکی قادر به کار نباشند‌،‌ قبل از معرفی ایشان به کمیسیون پزشکی‌،‌ ابتدا می‌بایست با اعزام بازرس فنی به محل سکونت بررسی لازم با توجه به مفاد این بخشنامه پیرامون وضعیت شغلی‌،‌ مالی و نحوه تامین هزینه زندگی انجام گیرد‌،‌ تا درصورت تائید تحت تکفل بودن آنان توسط شعبه ذیربط‌،‌ نسبت به معرفی افراد موصوف به کمیسیون پزشکی حسب ضوابط مقرر اقدام شود.

۹- ارائه تعهدات قانونی به افراد مندرج دربند “۸” در مواردی که بیمه شده / مستمری بگیر فوت نموده باشد‌،‌ صرفاً در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که تحقق ازکارافتادگی آنان طبق نظریه کمیسیون پزشکی قبل از فوت بیمه شده/ مستمری بگیر انجام پذیرفته باشد. (ارائه گواهی پزشک معالج و تاریخ مدارک ومستندات درمانی متقاضی تحت تکفل بیمه شده متوفی می‌بایست ناظر بر نوع بیماری در زمان حیات بیمه شده اصلی باشد)

۱۰- آن دسته از والدین بیمه شدگان / شوهر بیمه شده زن که در زمان ارائه درخواست کفالت از مستمری کارافتادگی جزئی استفاده می‌نمایند چنانچه پس از بررسی‌های لازم مشخص گردد در تامین معیشت خود دچار عسرت و سختی می باشند‌،‌ در این صورت می‌توانند با رعایت سایر ضوابط مقرر تحت تکفل فرزند خود قرار گیرند.

۱۱- پس از اعلام نظر بازرس فنی مبنی بر تحت تکفل بودن والدین یا شوهر بیمه شده و یا مستمری‌بگیر و تایید آن از سوی مسئول امور بیمه شدگان، فرآیند نامنویسی و تخصیص شماره تامین اجتماعی برای فرد تبعی جدید، همزمان با تکمیل فرآیند در سیستم متمرکز کفالت به صورت سیستمی انجام می‌پذیرد و در مواردی که بنا به دلایلی، روند نامنویسی هوشمند فرد تبعی جدید با اختلال مواجه می‌گردد اطلاعات مربوطه جهت بررسی و تعیین تکلیف لازم به کارتابل درخواست‌های کفالت در منوی نامنویسی متمرکز- کارتابل غیرحضوری منعکس شده تا پس از رفع ایراد مربوطه توسط کارشناسان ذی‌ربط زمینه نامنویسی فرد تبعی جدید در سیستم فراهم گردد. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

۱۲- واحد امور فنی بیمه شمدگان موظف است کلیه مراحل مربوط به درخواست کفالت والدین و شوهر بیمه شده / مستمری بگیر را در سیستم مکانیزه بازرسی فنی ثبت نماید.

۱۳- در مواردی که درخواست کفالت پس از فوت بیمه شده/مستمری بگیر مطرح می‌گردد پذیرش درخواست این قبیل افراد در اجرای دادنامه شماره ۳۴۹ مورخ ۱/۱۰/۱۳۸۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری و با استنادبه ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی منوط به ارائه دلایل و مدارک معتبر و اثبات این امر از سوی متقاضی می باشد. لذا با توجه به اهمیت موضوع و تعهداتی که برای سازمان در قبال افرا د تحت تکفل ایجاد خواهد شد در این موارد متقاضیان می بایست فرم شماره ۲ پیوست بخشنامه شماره ۱۴ مشترک فنی و درآمد را تکمیل و پس از تایید گواهی امضاء آن در دفتر اسناد رسمی، فرم مذکور به همراه مستندات مربوطه که بیانگر ادعای متقاضی مبنی بر تحت تکفل بودن در زمان حیات بیمه شده / مستمری بگیر است را به شعبه ذیربط ارائه تا پس از تحقیق و بررسی جامع پیرامون تقاضای موصوف از سوی واحد اجرایی، نتیجه مشروحاً جهت طرح در کمیته کفالت (متشکل از معاون تعهدات بیمه ای و روسای ادارات امور بیمه شدگان، مستمری‌ها) به اداره کل استان منعکس گردد.

تذکر ۱: چنانچه متقاضیانی که کفالت آنان از سوی کمیته مذکور (با اکثریت آراء) مورد تایید قرار می‌گیرد تنها بازمانده واجد شرایط دریافت مستمری باشند می بایست پس از تایید کفالت از سوی کمیته استانی مراتب به همراه مستندات مربوطه جهت طرح در کمیته ستادی و اظهار نظر نهایی به اداره کل امور بیمه شدگان ارسال گردد لیکن در صورتی که غیر از متقاضیان موصوف، بازمانده واجد شرایط دیگری جهت دریافت مستمری بازماندگان وجود داشته باشد با تایید کفالت توسط کمیته موردبحث و تحقق و اجتماع کلیه شرایط قانونی، ارائه حمایت‌های مقرر در قانون به ذینفعان امر بلامانع خواهد بود.

تذکر ۲: نظریه بازرس فنی و کمیته کفالت استان (در مواردی که کفالت حین الفوت مورد تایید قرار می گیرد) می بایست با استناد به مدارک و مستندات مربوطه که بیانگر تحت تکفل بودن متقاضیان موصوف در زمان حیات بیمه شده/ مستمری بگیر است صورت پذیرد و اشاره به تحقیقات محلی به تنهایی برای تایید کفالت در این موارد کافی نمی باشد. از جمله این مدارک می توان به اسناد مالی مربوط به واریزی های صورت‌گرفته توسط بیمه‌شده/ مستمری بگیر متوفی در وجه والدین/ شوهر بیمه شده زن، قبوض آب/ برق و… که توسط متوفی موردنظر درزمان حیات پرداخت گردیده و همچنین مستندات مربوط به نحوه تامین محل سکونت والدین (اعم از اینکه با بیمه شده/ مستمری بگیر در یک ساختمان سکونت داشته‌اند و یا اجاره‌نامه مربوط به محلی که بیمه شده / مستمری بگیر جهت والدین خود اجاره نموده) اشاره کرد.

بنابراین ضروری است کارشناسان و مسئولین ذیربط واحدهای اجرایی و ادارات کل استان‌ها، به طور همه جانبه این امر را مدنظر قرار دهند.

تذکر ۳: در مواردی که درخواست کفالت پس از فوت بیمه شده ارائه می گردد، چنانچه فرد متقاضی مستمری بگیر با میزان دریافتی کمتر از حداقل مستمری موضوع ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی بوده و در زمان حیات بیمه شده نسبت به انصراف از دریافت مستمری و ارائه تقاضای تحت تکفل بودن اقدام ننموده باشد؛ این امر اماره‌ای بر عدم وابستگی مالی به بیمه شده تلقی می گردد و پس از فوت وی، امکان انصراف از دریافت مستمری و به تبع آن بهره مندی از مزایای تحت تکفل بیمه شده متوفی بودن را نخواهد داشت.

تذکر ۴: با توجه به اینکه عدم اقدام شخص بیمه شده در زمان حیات برای اخراج والدین از کفالت خویش، ایجاد کننده یک فرض حقوقی غیر قابل نقض (اماره مطلق)، مبنی بر«تداوم تامین مالی آنها توسط وی و بقاء کفالت» می باشد، بر این اساس درخواست جابجایی کفالت از طرف والدینی که در زمان فوت فرزندشان تحت تکفل فرزند دیگر خود بوده اند، قابل پذیرش نیست.

تذکر ۵: به منظور امکان نظارت و کنترل عملکرد واحدها بر اجرای صحیح مقررات، شعب ذیربط و ادارات کل استانها مکلفند مستندات و مدارک مربوط به افرادی که درخواست کفالت آنان از سوی کمیته استانی مورد تایید قرار گرفته را در کلاسورهای جداگانه ضبط و نگهداری نمایند. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

۱۴- در کلیه مواردی که تحقیق از محل‌های سکونت و اشتغال والدین بیمه شدگان و شوهر بیمه شده زن ضرورت دارد‌، چنانچه محل‌های مورد نظر در حوزه عمل سایر شعب باشد‌،‌ شعبه مبداء بدواً می‌بایست ضمن ارائه مشخصات مربوطه‌،‌ مراتب را از واحد اجرایی ذیربط ‌استعلام و متعاقباً شعبه مربوطه نیز موظف است به نیابت از شعبه مذکور طبق این بخشنامه راساً بررسی ونتیجه نهایی را پس از تائید یا رد موضوع کفالت به شعبه درخواست کننده ‌اعلام نماید.

۱۵- مادر به سبب فوت پدر و یا ‌طلاق‌، در صورت احراز شرایط به تنهایی می‌تواند تحت تکفل بیمه شده قرار گیرد.

۱۶- در مواردی که معاش پدر و مادر توسط بیمه شده تأمین می‌گردد و طبق بررسی‌های به عمل آمده هر دو‌،‌ شرط تأمین معیشت توسط وی را کسب نموده و تحت تکفل بیمه شده شناخته شوند‌،‌ ولی پدربه دلیل عدم وجود شرط سنی احراز شرایط نمی نماید‌،‌ در صورتی که مادر حائز شرایط سنی مقرر (لااقل ۵۵ سال تمام) و یا ازکارافتاده باشد‌،‌ به تنهائی می‌تواند از کمک مقرر در قانون برخوردار گردد.

۱۷- چنانچه در مواردی پس از انجام بازرسی فنی مشخص گردد که مادر بیمه شده/ مستمری بگیر بنا به دلیلی منجمله دریافت مستمری از سازمان یا نزد هریک از صندوق‌های بازنشستگی دیگر‌،‌ واجد شرایط لازم نبوده لیکن پدر دارای شرایط مقرر باشد‌،‌ در این صورت کفالت پدر به تنهایی قابل بررسی خواهد بود.

۱۸- زمانی که پدر بیمه شده به حکم مفاد بند ۴ ماده ۵۸ و بند ۳ یکی از مواد ۸۱ و یا ۸۲ قانون تامین اجتماعی (شرط سنی و یا به دلیل از کارافتادگی و امرار معاش توسط بیمه شده) واجد شرایط کفالت بوده و با رعایت مقررات تحت تکفل فرزند خود قرار می گیرد، در این صورت همسر واجب النفقه وی نیز که مادر بیمه شده / مستمری بگیر می باشد به تبع وی پس از احراز شرط سنی با انجام تشریفات مقرر و بررسی همه جانبه و النهایه تائید آن، تحت تکفل بیمه شده / مستمری بگیرتلقی شده و می تواند به ردیف افراد تبعی اضافه و از مزایای قانونی بهره مند گردد. لذا چنانچه بیمه شده فوت نماید از آنجائیکه یکی از شروط اساسی کفالت مادر داشتن شرط سنی مقررقانونی قبل از فوت بیمه شده / مستمری بگیر (حین الفوت) بوده و تحقق این امر به هنگام بررسی کفالت ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد، برای رسیدگی به درخواست کفالت مادر که پس از فوت بیمه شده اصلی مطرح می گردد احراز شرط سنی و سایر شرایط قانونی، حین الفوت بیمه شده / مستمری بگیر لازم الرعایه خواهد بود. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

تذکر- چنانچه بیمه شده یا پدر تحت تکفل بیمه شده / مستمری بگیر قبل از رسیدن مادر به شرط سنی مقرر فوت نماید‌،‌ بررسی درخواست کفالت مادر و برخورداری از مزایای قانونی‌،‌ پس از انجام تشریفات مقرر در این بخشنامه وتکمیل “فرم پیوست شماره ۲” و اظهار نظر لازم از سوی شعبه و کمیته استان امکان پذیر خواهد بود لیکن در صورتیکه بیمه شده / مستمری بگیر در قید حیات باشد تکمیل فرم مذکور موضوعیت نخواهد داشت.

۱۹- چنانچه شوهر بیمه شده زن قبلاً تحت تکفل همسر خود قرار گرفته و از مزایای قانونی نیز بهره مند شده باشد لیکن متعاقباً مبادرت به ازدواج نماید‌،‌ بررسی کفالت همسر دوم از سوی فرزند وی با رعایت ضوابط مقرر امکان پذیر خواهد بود.

۲۰- در مواردی که پدر و مادر بیمه شده قبلاً با انجام تشریفات مربوطه تحت تکفل یکی از فرزندان قرار گرفته لیکن بعد از مدتی بنا به دلایلی فرزند متکفل مدعی خروج والدین از کفالت خود باشد، در این صورت ضروری است بدوا درخواست ابطال کفالت از سوی بیمه شده ای که والدین تحت تکفل او قرار داشته اند از طریق سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تامین اجتماعی ارائه تا پس از بررسی شعبه و در صورت تایید، زمینه ابطال کفالت فراهم گردد.

بدیهی است پس از تحقق این امر، ثبت درخواست برقراری کفالت از سوی سایر فرزندان در سامانه مذکور با رعایت ضوابط موردعمل امکان پذیر خواهد بود. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

۲۱- در مواردی که بیمه شده پس از احراز تحت تکفل بودن والدین به سبب تغییر وضعیت استخدامی از شمول قانون تأمین اجتماعی خارج شود‌،‌ در صورت شمول مجدد قانون تأمین اجتماعی بر وی‌،‌ بررسی و پذیرش تکفل والدین بیمه شده منوط به ارائه درخواست جدید خواهد بود.

۲۲- با توجه به اینکه به موجب ماده «۵» قانون تأمین اجتماعی‌،‌ کلیه اتباع بیگانه (به استثناء اتباع موضوع بندهای الف و ب ماده قانونی مذکور) که طبق قوانین و مقررات مربوطه و بر اساس مجوزهای صادره از سوی مراجع ذیصلاح در ایران اشتغال به کار دارند تابع مقررات عام قانون تامین اجتماعی می‌باشند و از لحاظ پرداخت حق بیمه و برخورداری از مزایای قانونی (به جز مقرری بیمه بیکاری) همانند سایر بیمه شدگان خواهند بود‌،‌ بنابراین بررسی کفالت والدین این قبیل بیمه شدگان مادامیکه در ایران اقامت دارند با رعایت ضوابط مقرر امکان پذیر می باشد و بر همین اساس بررسی موضوع کفالت در خارج از کشور منتفی خواهد بود.

۲۳- درمواردی که شوهر بیمه شده زن جزو اتباع بیگانه باشد‌،‌ بررسی کفالت این قبیل افراد با ارائه گذرنامه و کارت اقامت معتبر در مدت اقامت مجاز تعیین شده در ایران با رعایت ضوابط مندرج در این بخشنامه (توجه به شرط سنی‌،‌ ازکارافتادگی‌،‌ عدم اشتغال به کار‌،‌ عدم تمکن مالی و……) امکان پذیر خواهد بود.

۲۴- پس از اخذ و بررسی مدارک و اتمام اقدامات واحد امور فنی بیمه شدگان مربوط به تشخیص تکفل‌،‌ (اعم از تائید یا رد تکفل) می‌بایست فرم‌های مربوطه‌،‌ گزارش بازرس فنی و سایر مستندات لازم در پرونده فنی بیمه شده نگهداری و ضبط گردد.

۲۵- در مواردی که گزارش بازرس فنی مبین رد درخواست کفالت باشد و این امر مورد اعتراض متقاضی قرار گیرد‌،‌ امکان بررسی مجدد آن از سموی واحدهای اجرایی منموط به ارائه دلیل‌،‌ مدارک و مستندات جدید توسط بیمه شده/ مستمری بگیر خواهد بود.

۲۶- نظربه اینکه بررسی احراز شرایط کفالت والدین بیمه شدگان جهت برخورداری از حمایت های قانونی منجمله درمان از وظایف سازمان بوده و قابل تفویض نمی باشد‌،‌ بالاخص اینکه احراز شرایط کفالت منحصر به ارائه خدمات درمانی نمی گردد‌،‌ لذا ضمروریست واحد‌های اجرایی به کارفرمایان کارگاه‌هایی که امر درمان کارکنان مربوطه به آنان واگذار شده است (واحدهای مشمول واگذاری سهم درمان) ابلاغ نمایند تا به منظور پرهیز از مشکلات آتی‌،‌ بدواً بیمه شدگان مدعی کفالت والدین را جهت تسلیم تقاضا به شعب تأمین اجتماعی مربوطه راهنمایی و پس از بررسی درخواست آنان و درصورت تأیید موضوع‌،‌ مراتب مستنداً در پرونده فنی بیمه شدگان ضبط و نتیجه طی نامه‌ای به کارگاه مورد نظر ‌اعلام تا ملک عمل قرار گیرد.

۲۷- اقدامات واحدهای اجرایی درخصوص گزارش بازرس فنی پیرامون موضوع کفالت می‌بایست از دقت کافی برخوردار باشد تا موجب تضییع حقوق متقاضیان و منابع سازمان نگردد‌،‌ بدیهی است چنانچه پس از بررسی‌های ‌لازم اثبات گردد که در انجام این امر تعمداً توجه لازم معمول نگردیده‌،‌ در این صورت با مسئولین ذیربط برابر مقررات برخورد خواهد شد.

بخش سوم: نحوه بررسی کفالت و چگونگی احراز شرایط فرزندان اناث و ذکور بیمه شدگان و مستمری بگیران

۲۸- فرزندان اناث:

فرزندان اناث بیمه شدگان‌،‌ مستمری بگیران بازنشسته‌،‌ ازکارافتاده کلی و متوفی که به دلیل ازدواج و اشتغال در ردیف افراد تحت پوشش قرار نگرفته و یا از ردیف خارج شده اند در صورت احراز شرایط مجدد (نداشمتن شوهر و عدم اشتغال به کار) از تاریخ تقاضا پس از مشاهده اصل شناسنامه فرزند (از‌ ۱۸ سال به بعد) و تکمیل تعهد نامه مربوطه مطابق “فرم‌های پیوست شماره فرم‌های پیوست شماره‌ ۳و ۳/۱” حسب مورد می‌توانند از حمایت‌های سازمان بهره‌مند گردند.

تذکر ۱: ارائه حمایت‌های قانونی به فرزندان اناث متقاضی مستمری بازماندگان به شرط نداشتن شغل و شوهر و تائید مراتب توسط بازرس فنی شعبه و رعایت مفاد بخشنامه شماره‌ ۱۳مشترک فنی و درآمد (در خصوص بیمه شدگان خاص) امکان پذیر خواهد بود.

تذکر ۲: بررسی کفالت فرزندان اناث متقاضی مستمری بازماندگان که از مستمری بازنشستگی نزد هریک از صندوق‌های بیمه ای برخوردار می‌باشند فاقد موضوعیت است.

تذکر ۳: مدت اعتبار دفترچه‌های درمان فرزندان اناث بیمه شدگان و مستمری بگیران مطابق مقررات و ضوابط جاری سازمان خواهد بود.

تذکر ۵: باتوجه به اینکه حسب قوانین موضوعه شرط برقراری مستمری در خصوص فرزندان اناث نداشتن شوهر و شغل بیان گردیده است‌،‌ لذا چنانچه فرزند اناث به دلیل فوت همسرش متقاضی بهره‌مندی از مزایای مستمری پدر/ مادر خود گردد لیکن قبلاً از طریق فرزند خود تحت تکفل قرار گرفته باشد‌،‌ در صورت تحقق شرایط قانونی لازم مبنی بر دریافت مستمری بازماندگان‌،‌ تحت تکفل بودن وی از سوی فرزند بیمه شده خود منتفی خواهد بود.

تذکر ۵: در اجرای دادنامه شماره ۱۵۷ مورخ ۲۴/۱/۱۴۰۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، نوادگان اناث مشروط بر اینکه اولاً فاقد شغل و شوهر باشند و ثانیاً احراز شود که تحت کفالت اجداد خود بوده اند با رعایت ضوابط تبیین شده در بخشنامه شماره ۷۷۳۵/۱۴۰۰/۱۰۰۰ مورخ ۱۸/۸/۱۴۰۰ استحقاق دریافت حمایت‌های قانونی را خواهند داشت. (الحاقی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

۲۹- فرزندان ذکور:

به استناد بند‌ ۳ماده‌ ۴۸ قانون حمایت از خانواده مصوب‌ ۱۳۹۱ مجلس شمورای ‌‌اسلامی‌،‌ فرزندان ذکور کلیه بیمه‌شدگان و مستمری بگیران در صورت احراز هر یک از شرایط ذیل از تاریخ لازم‌‌الاجرا شدن قانون مذکور (۷/۲/۱۳۹۲) استحقاق دریافت حمایت‌های قانونی را خواهند داشت:

* تا سن بیست سالگی (۱۹سال تمام) یا پس از آن منحصراً درصورتی که به تحصیلات دانشگاهی اشتغال داشته باشند.

تذکر: گواهی‌های اشتغال به تحصیل صادره از سوی حوزه‌های علمیه که همطراز با تحصیلات دانشگاهی محسوب و صادر می‌شود می‌تواند ملک عمل در ارائه خدمات درمانی فرزندان قرار گیرد.

* چنانچه معلول از کارافتاده نیازمند باشند. در این قبیل موارد (به دلیل عدم احراز شرط سنی مقرر فرزند ذکور) واحدهای اجرایی می‌بایست ضمن اخذ تعهد نامه مربوطه مطابق “فرم‌های پیوست شماره‌ ۴ و‌ ۴/۱” قبل از معرفی ایشان به کمیسیون پزشکی‌، با اعزام بازرس فنی به محل سکونت و توجه به مفاد این بخشنامه بدواً پیرامون وضعیت شغلی‌، مالی‌،‌ نحوه تامین هزینه زندگی و همچنین اطمینان از عدم بیمه‌پردازی وی در مقطع زمانی موردنظر) زمان ارائه درخواست بیمه شده / مستمری بگیر اصلی و یا فوت آنان) بررسی لازم و همه جانبه معمول نمایند‌،‌ تا درصورت تائید تحت تا درصورت تائید تحت تکفل بودن فرزند توسط شعبه ذیربط تکفل بودن فرزند توسط شعبه ذیربط‌،‌ نسبت به معرفی فرد ذینفع به کمیسیون پزشکی حسب ضوابط مقرر اقدام شود.

بدیهی است چنانچه افراد ذکور بیمه شدگان در مقاطع زمانی موردنظر دارای سابقه پرداخت حق بیمه باشند ضرورت دارد حسب ضوابط مقرر بدواً درخصوص معرفی این قبیل افراد به عنوان بیمه شده اصلی به کمیسیون پزشکی‌، وضعیت آنان بررسی و در صورت عدم احراز شرایط قانونی مراتب به متقاضی ‌اعلام و سپس درخواست کفالت و معرفی وی به کمیسیون پزشکی به عنوان افراد تبعی مورد رسیدگی قرار گیرد.

تذکر ۱: در صورت ترک تحصیل موقت فرزندان ذکور بیمه شدگان، استفاده از مزایای مذکور متوقف و با اشتغال مجدد به تحصیل برخورداری از مزایای مورد بحث منحصراً در مدت اشتغال به تحصیل و حصول شرایط بلامانع می باشد.

ضمناً در خصوص فرزندان ذکور مستمری بگیران صرفاً در صورتی که وقفه تحصیلی، وفق مقررات آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه محل تحصیل، موجه تشخیص داده شود و این موضوع با ارائه مدارک و مستندات مربوطه در کمیته بررسی و احراز شرایط جهت بهره مندی از مزایای مستمری مورد تایید قرار گیرد (موضوع بند ۹ مورخ ۱۱۵۸۰/۹۹/۱۰۰۰ مورخ ۶/۱۲/۱۳۹۹ و قسمت هـ- ۱ بخشنامه شماره ۷۷۳۵/۱۴۰۰/۱۰۰۰ مورخ ۱۸/۸/۱۴۰۰)، ارائه تعهدات قانونی به آنان نیز امکان پذیر خواهد بود. (اصلاحی ۱۴۰۱/۹/۱۷)

تذکر ۲: درخصوص گواهی‌های تحصیلی ارائه شده ضرورت دارد واحدهای اجرائی در مواردی که فرزندان در سنین بالا مبادرت به ارائه گواهی تحصیلی می‌نمایند با دقت مدارک مربوطه را مورد کنترل و رسیدگی قرار داده و به نحو مقتضی من‌جمله استعلام از موسسات مربوطه از اشتغال به تحصیل اطمینان حاصل نمایند.

تذکر مهم: با عنایت به اینکه بازماندگان بیمه شدگان متوفی در صورتی استحقاق دریافت مستمری مربوطه را خواهند داشت که در زمان فوت بیمه شده حائز شرایط مقرر قانونی باشند لذا آن دسته از فرزندان ذکور که به دلایلی نظیر رسیدن به سن خروج از تکفل (۱۹سال تمام) و عدم اشتغال به تحصیل در زمان حیات بیمه شده تحت تکفل وی قرارنداشته و پس از فوت به لحاظ اشتغال به تحصیل و یا ازکارافتادگی درخواست ورود به ردیف بازماندگان را جهت دریافت مستمری دارند لازم است موارد ذیل مد نظر قرار گیرد:

الف- در خصوص آن دسته از فرزندان ذکور که پس از فوت بیمه شده/ مستمری بگیر با ادعای ازکارافتادگی‌،‌ متقاضی بهره مندی از مزایای مستمری مربوطه می‌باشند‌،‌ می‌بایست موضوع ازکارافتادگی کلی‌،‌ تحت تکفل بودن و همچنین تامین مخارج آنان قبل از فوت توسط بیمه شده/ مستمری بگیر اصلی محرز گردد. (ارائه گواهی پزشک معالج و تاریخ مدارک ومستندات درمانی متقاضی باید ناظر برنوع بیماری در زمان حیات بیمه شده / مستمری بگیر اصلی باشد)

بنابراین افراد موصوف صرفاً در صورتی محق به دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود که کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده‌ ۹۱ قانون‌،‌ زمان از کارافتادگی کلی آنان را قبل از فوت بیمه شده / مستمری بگیر تشخیص دهند. در این قبیل موارد رعایت شرط سنی در زمان فوت بیمه شده (حین الفوت) موضوعیت نخواهد داشت.

ب- آن عده از فرزندان ذکور که در زمان فوت بیمه شده/ مستمری بگیر‌،‌ سن آنها بیش از حد نصاب مقرردر قانون بوده و در هنگام فوت بیمه شده مشغول به تحصیل نبوده و پس از آن مجدداً مشغول به تحصیل گردند با توجه به اینکه در زمان فوت بیمه شده حائز شرایط نبوده اند‌،‌ استحقاق دریافت مستمری بازماندگان را نخواهند داشت‌،‌ لیکن ایجاد وقفه تحصیلی برای فرزندانی که حین‌الفوت بیمه شده با احراز شرایط قانونی در ردیف مستمری بگیران واجد شرایط قرار گرفته‌اند‌،‌ مانع از دریافت مستمری آنان در طول دوره تحصیل مجدد در صورت احراز سایر شرایط قانونی نخواهد بود.

بخش چهارم: سایر موارد

۳۰- به هنگام برقراری مستمری بازماندگان در مورد والدین تحت تکفل بیمه شدگان/ مستمری بگیران شعب موظفند وضعیت تمکن مالی والدین وتأمین معاش آنان را مجدداً حسب ضوابط مقرر دراین بخشنامه مورد بررسی قراردهند.

۳۱- شرایطی که بیمه شده زن می تواند فرزند/فرزندان واجد شرایط خود را تحت تکفل خویش قرار دهد:
* فرزند وی در هیچ یک از کارگاههای مشمول مقررات قانون تامین اجتماعی‌،‌ اشتغال نداشته باشد.
بدیهی است پس از زایل شدن شرایط مقرر بررسی درخواست کفالت این قبیل فرزندان برابر ضوابط امکان پذیر خواهد بود.
* فرزند بیمه شده تحت پوشش سایر صندوق‌های بیمه و بازنشستگی نباشد.
* شوهر بیمه شده زن فاقد شغل و نظام بیمه ای باشد.
بنابراین در صورت تحقق تمام شرایط فوق‌،‌ اخذ فرم تکمیل شده “پیوست شماره پیوست شماره‌ “۵۵و بررسی‌های همه جانبه پیرامون آن و همچنین حصول اطمینان از عدم پوشش بیمه ای فرزندان با رعایت مقررات قانونی مورد عمل الزامی خواهد بود.
ضمناً درمواردی که حضانت (سرپرستی) فرزند از طریق قانون به مادر واگذار شده باشد‌،‌ (در صورت جدایی والدین) تکمیل فرم یاد شده ضرورت نداشته و می‌بایست برابر مقررات نسبت به بررسی کفالت این قبیل از فرزندان اقدام شود.

۳۲- نحوه ارائه حمایت‌های قانونی به فرزند یا فرزندان چهارم:

باتوجه به اینکه به استناد “قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده” مصوب‌ ۱۳۹۲/ ۳/ ۲۰ مجلس محترم شورای ‌‌اسلامی مقررگردیده از تاریخ لازم‌‌الاجرا شدن این قانون کلیه محدودیتهای مقرردر قانون تنظیم خانواده و جمعیت مصوب‌ ۱۳۷۲/ ۲/ ۲۶ و اصلاحات آن و سایر قوانین که براساس تعداد فرزند برای والدین شاغل یا فرزندان آنان ایجاد شده است‌،‌ لغو می‌شود لذا از تاریخ ” “”۱۳۹۲/ ۴/ ۲۹وصول حق سرانه درمان جهت فرزند یا فرزندان چهارم و به بعد کلیه بیمه شدگان‌،‌ مستمری بگیران و مقرری بگیران فاقد موضوعیت خواهد بود.

از تاریخ صدور این بخشنامه‌،‌ کلیه بخشنامه ها و دستور اداری‌های مغایر بلاثر تلقی می‌گردد.

مسئول حسن اجرای این دستور اداری‌،‌ مدیران کل‌،‌ معاونین بیمه‌ای‌،‌ روسا و کارشناسان ارشد امورفنی بیمه‌شدگان‌، نام‌نویسی و حسابهای انفرادی و امور فنی مستمریهای ادارات کل استانها و رؤسا و مسئولین قسمت‌های فوق الذکر واحدهای اجرائی و همچنین شرکت مشاور مدیریت وخدمات ماشینی تأمین خواهند بود.