کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش و پرورش
مصوبه جلسه ۱۳۹۵/۳/۱۷ شورای عالی آموزش و پرورش
مقدمه:
به منظور فراهم آوردن زمینه اجرای مفاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، به ویژه تحقق ویژگی‌های مدرسه در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ مبنی بر «دارا بودن ظرفیت پذیـرش تفاوت‌های فردی، کشـف و هدایت استعدادهای متنوع فطری و پاسخگویی به نیازها، علایق و رغبت دانش‌آموزان در راستای مصالح و چارچوب نظام معیار اسلامی» و نیز زمینه‌سازی برای «رشد و شکوفایی استعدادهای دانش‌آموزان بر پایه تنوع استعدادها و توانمندی‌های جامعه نخبگانی» مندرج در چشم‌انداز «سند راهبردی کشور در امور نخبگان»، «کلیات نظام تربیت‌استعدادهای برتر در آموزش و پرورش» به‌شرح زیر به‌تصویب می‌رسد:
ماده۱ـ تعریف
دانش‌آموز دارای استعداد برتر۱
دانش‌آموزی که با توجه به ویژگی‌های ذاتی خود و در مقایسه با گروه همسالان، در یک یا چند زمینه، توانایی یادگیری و درک بالاتری دارد یا در انجام ماهرانه کار و بروز قابلیت‌های شخصی در آن زمینه، صلاحیت و برجستگی خاصی نشان می‌دهد.
ماده۲ـ اصول
کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر، در چارچوب اصول کلی تربیت رسمی و عمومی مندرج در «مبانی نظری تحول بنیادین آموزش و پرورش» مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و ضمن رعایت آنها، بر اصول زیر تأکید دارد:
۱ـ انعطاف: استفاده از برنامه‌ها و روش‌های منعطف و متنوع آموزشی و تربیتی، متناسب با علایق و نیازهای ویژه دانش‌آموزان و شرایط و اقتضائات نظام آموزش و پرورش و نیازهای کشور.
۲ـ استمرار: شناسایی، تربیت و هدایت استعدادهای برتر به صورت مستمر، مرحله‌ای و فرایندی، در طول دوران تحصیل.
۳ـ تلفیق: ارائه خدمات و تسهیلات آموزشی و تربیتی به دانش‌آموزان استعدادهای برتر در محیط‌های یادگیری دانش‌آموزان عادی و پذیرش حداقل تفکیک و جداسازی آنان.
۴ـ تعادل: توجه به رشد متوازن و همه‌جانبه دانش‌آموزان در ساحت‌های شش‌گانه تربیتی مندرج در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، با تأکید بر تربیت اخلاقی، اعتقادی و عبادی.
ماده۳ـ اهداف
۱ـ شناسایی، تربیت و هدایت نظام‌مند دانش‌آموزان دارای استعدادهای برتر.
۲ ـ ارتقای معرفت و تربیت دینی، اعتلای هویت اسلامی ـ ایرانی و تقویت حس دلبستگی ملی دانش‌آموزان.
۳ـ توانمندسازی دانش‌آموزان با رعایت عدالت آموزشی و تربیتی و ارتقای کارآمدی آنان، متناسب با نیازهای کشور.
ماده۴ـ سیاست‌های اجرایی
۱ـ ارائه خدمات آموزشی و پرورشی ویژه، ناظر بر تنوع بخشی به برنامه‌های درسی به شیوه تلفیقی (عدم جداسازی) با نگاه گسترش‌یابنده و حداکثری.
۲ـ استمرار ارائه خدمات آموزشی و پرورشی به دانش‌آموزان در مدارس استعدادهای درخشان، به شیوه تفکیکی (جداسازی) با رویکرد اصلاحی و حداقلی.
۳ـ شناسایی و هدایت نظام‌مند دانش‌آموزان برای پاسخگویی به نیازهای توسعه پایدار و متوازن کشور.
۴ـ توسعه دانش تخصصی و شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان برای پاسخگویی به نیازهای متنوع دانش‌آموزان.
۵ ـ گسترش ارائه خدمات آموزشی، پرورشی و پژوهشی، با تأکید بر توسعه محیط‌های متنوع یادگیری و استفاده از ظرفیت و مشارکت سایر نهادها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی ، به ویژه ستادها، سازمان‌ها و صندوق‌های ذیربط.
ماده۵ ـ راهکارها
۱ـ تدوین ملاک‌ها، شاخص‌ها و استانداردهای شناسایی، جذب و تربیت دانش‌آموزان.
۲ـ تدوین و اجرای برنامه‌های مناسب در تمام ساحت‌های تربیتی، با استفاده از ظرفیت و مشارکت بخش‌های دولتی و غیردولتی، به ویژه دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، مساجد، کانون‌ها و مراکز علمی ـ پژوهشی.
۳ـ طراحی برنامه درسی و تربیتی ویژه دانش‌آموزان، در چارچوب سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی.
۴ـ تدوین آیین‌نامه‌های آموزشی و تربیتی، بارویکرد ایجاد تسهیلات ویژه برای این دانش‌آموزان.
۵ ـ توانمندسازی مدیران، معلمان و مربیان برای شناسایی، تربیت و هدایت دانش‌آموزان از طریق:
الف: احراز و توسعه صلاحیت‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان ذیربط
[۱] ـ در این متن، منظور از دانش‌آموز، دانش‌آموز دارای استعداد برتر است. شناسایی کامل و پرورش استعدادهای ویژه چنین دانش‌آموزی، ـ که شرط لازم و نه کافی برای رسیدن به مرحله نخبگی در آینده است ـ نیازمند ارائه خدمات و تسهیلات ویژه‌ای است که در نظام تربیت رسمی و عمومی باید زمینه‌های مناسب برای آن فراهم شود.
ب: افزودن مواد و سرفصل‌های مربوط به برنامه درسی تربیت معلم
ج: تدوین و اجرای دوره‌های ضمن خدمت کوتاه مدت
۶ ـ ارائه برنامه‌های مشاوره‌ای ویژه خانواده‌های دانش‌آموزان و مشاوره‌های تحصیلی و شغلی به دانش‌آموزان، متناسب با استعدادها و علایق آنها و اولویت‌ها و نیازهای کشور.
۷ـ برنامه‌ریزی برای توسعه « فعالیت‌های گروهی دانش‌آموزان» در حوزه‌های مختلف علمی، پژوهشی، فناوری، فرهنگی، هنری، اجتماعی و هدایت هدفمند آنان به مراکز تخصصی.
۸ ـ برنامه‌ریزی برای توسعه فعالیت‌های محیط‌های متنوع یادگیری خارج از مدرسه (پژوهش‌سراها، کانون‌های فرهنگی و هنری، کتابخانه‌ها، اردوگاه‌ها، ورزشگاه‌ها، مراکز آموزشی تخصصی و نظایر آن) به منظور پرورش استعدادهای خاص.
۹ـ توسعه برگزاری المپیادهای دانش‌آموزی، مسابقات و جشنواره‌های علمی، پژوهشی، فرهنگی، هنری و ورزشی.
۱۰ـ حمایت‌های مادی و معنوی از دانش‌آموزان و طرح‌ها و ایده‌ها و فراهم آوردن تسهیلات و امکانات مناسب برای آنان، با اولویت مناطق کمترتوسعه‌یافته.
۱۱ـ برنامه‌ریزی برای ارتباط هدفمند دانش‌آموزان با مراکز علمی، پژوهشی، فناوری و تولیدی و جلب مشارکت بخش غیردولتی برای حمایت مادی و معنوی از آنان.
ماده۶ ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است:
۱ـ اساسنامه‌ها و آیین‌نامه‌های مورد نیاز این مصوبه را، ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ، تهیه و به شورای عالی آموزش و پرورش ارائه کند.
۲ـ از اجرای این مصوبه، ارزشیابی به عمل آورد و بر اساس بازخوردها، یافته‌ها و نتایج به دست آمده، نسبت به روزآمدسازی آن اقدام کند.
۳ـ گزارش پیشرفت فعالیت‌ها را دو سال یک بار به شورای عالی آموزش و پرورش ارائه دهد.
۴ـ ضمن رصد مستمر دانش‌آموزان، برای حمایت و پشتیبانی از آنها، با مراجع ذیربط هماهنگی به عمل آورد.
ماده۷ـ نظارت کلان
نظارت کلان بر حسن اجرای این مصوبه به عهده شورای عالی آموزش و پرورش است.
ماده۸ ـ منابع
منابع مالی مورد نیاز برای اجرای این مصوبه از محل منابع در اختیار وزارت آموزش و پرورش تأمین خواهد شد و موارد دارای بار مالی جدید، پس از پیش‌بینی منابع در اعتبارات سنواتی وزارت آموزش و پرورش، قابل اجرا خواهد بود.
کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش و پرورش در نهصد و سی و دومین (۹۳۲) جلسه شورای عالی آموزش و پرورش، تاریخ۱۷/۳/۱۳۹۵ به تصویب رسید.
کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش و پرورش، مورد تأیید است.
رئیس جمهور و رئیس شورای‌عالی آموزش و پرورش ـ حسن روحانی
