رای شماره ۱۸۴۱ مورخ ۱۳۹۷/۹/۲۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

رای شماره ۱۸۴۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بخشنامه وزارت آموزش و پرورش در خصوص تغییر میزان قد پس از برگزاری آزمون استخدامی

تاریخ دادنامه: ۱۳۹۷/۹/۲۰     شماره دادنامه: ۱۸۴۱      شماره پرونده: ۸۴۸/۹۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم زهره کریمی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۳۸۰۸۸/۱۸۰/م/۹۵- ۱۸/۱۲/۱۳۹۵ وزارت آموزش و پرورش 

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره ۳۸۰۸۸/۱۸۰/م/۹۵- ۱۸/۱۲/۱۳۹۵ وزارت آموزش و پرورش را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

" ریاست محترم دیوان عدالت اداری 

ضمن عرض سلام و ادب و احترام به استحضار عالی می رساند حسب تجویز حاصله از ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری قبل از ورود به ماهیت دعوی نسبت به تصمیم غیر قانونی و صدور بخشنامه ناقض قانون و اعمال سلیقه در برابر قانون توسط مرکز برنامه ریزی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش که موجبات نقض و اجرا نشدن مصوبه کمیسیون منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش (موضوع جلسه ۲۵۴-۱/۹/۱۳۹۵ که علاوه بر اینکه خود حکم قانون را دارد در راستای تحقق بند «ز» ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب شده است) معترض بوده و خواهان ابطال بخشنامه فوق الذکر و بازگرداندن حق استخدامی به اینجانب می باشم.

۱- اینجانب پذیرفته شده سه برابر ظرفیت آزمون استخدامی پیمانی سال ۱۳۹۵ موضوع مجوز شماره ۶۸۴۳۷۰- ۳۰/۵/۱۳۹۵ در رشته دبیری ریاضی شهرستان قروه (استان کردستان) می باشم.

۲- مرحله دوم جهت پذیرش در استخدامی انجام مصاحبه و معاینات پزشکی می باشد به استناد بند «ز» ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری که در آگهی استخدام نیز آمده است) که در این مرحله در مورخ ۱۶/۱۱/۱۳۹۵ قبل از ورود به مصاحبه تنها رقیب اینجانب به نام خانم محبوبه ثنایی زواره در معاینات پزشکی به دلیل کوتاهی قد (۱۴۸سانتی متر) توسط پزشک معتمد به دلیل اینکه حداقل قد برای استخدام بانوان در حرفه معلمی طبق مصوبه کمیسیون منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش ۱۵۵ سانتی متر می باشد رد صلاحیت شدند و از انجام مصاحبه باز ماندند.

۳- در اعلام نتایج نهایی در کمال ناباوری خانم محبوبه ثنایی زواره (که در مرحله پزشکی به دلیل نداشتن شرایط جسمی حرفه معلمی طبق قانون رد صلاحیت شده بودند) به عنوان پذیرفته شده نهایی به هسته گزینش معرفی شدند که اینجانب مراتب اعتراض خود را جهت روشن شدن موضوع طی نامه های شماره ۵۶۵۳-۲۶/۱/۱۳۹۶ و پیرو همین درخواست جهت پیگیری توسط نامه شماره ۳۷۷- ۲۸/۱/۱۳۹۶ از طریق فرمانداری قروه به مدیریت آموزش و پرورش استان کردستان تقدیم نمودم.

۴- مدیریت سازمان آموزش و پرورش کردستان در پاسخ به اعتراض اینجانب طی نامه شماره ۵۲۲۲۰/۹۴۱۸- ۱۶/۲/۱۳۹۶ را از طریق سیستم اتوماسیون اداری به فرمانداری شهرستان قروه ارسال نمودند که در این جوابیه عنوان نموده اند که مسئولین وزارتی متعاقباً بنا به دلائل و مصالحی که خود تشخیص داده اند طی بخشنامه ای اندازه قد را برای استخدام بانوان به ۱۵۰ کاهش داده است حال با توجه به اینکه در آگهی استخدام به صراحت آمده است که سلامت جسمانی و توانایی حسن انجام وظیفه برای حرفه معلمی به استناد بند «ز» ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری طبق ضوابط و مقررات آموزش و پرورش در مرحله مصاحبه و معاینات پزشکی مورد سنجش قرار می گیرد و این مقررات و ضوابط ذکر شده در آگهی استخدام بر اساس مصوبه جلسه ۲۵۴-۱/۹/۱۳۹۵ کمیسیون منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش (که خود حکم قانون را دارد) در شیوه نامه انجام مصاحبه به صراحت آمده است و فرد مورد اعتراض بر این اساس رد صلاحیت شده است. حال با لحاظ توضیحات مذکور و با توجه به اینکه بخشنامه مورد اعتراض طبق آنچه در جوابیه آمده است توسط یکی از مسئولین وزارتی به صورت انفرادی (بدون در نظر گرفتن مصوبه جلسه ۲۵۴-۱/۹/۱۳۹۵ و نیز بدون در نظر گرفتن بند ز ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری) آن هم حدود ۲ ماه بعد از اعلام نتایج اولیه صادر شده و نیز خلاف قانون بودن بخشنامه و ضرر غیر قابل جبرانی که به حقوق مکتسبه اینجانب وارد آورده است خواهشمندم نسبت به بررسی موضوع و دستور ابطال بخشنامه و کان لم یکن کردن قبولی اشخاصی (از جمله خانم محبوبه ثنایی زواره) که با استفاده از این بخشنامه پذیرفته شده اند و بازگرداندن حق استخدامی به اینجانب اقدام فرمایید.

 ۵- علی رغم مراجعات مکرر و درخواست در مورد ارائه بخشنامه مورد اعتراض به بنده سازمان آموزش و پرورش از ارائه بخشنامه به دلیل آنچه محرمانه بودن بخشنامه نامیدند از ارائه آن به اینجانب امتناع ورزیدند که این موضوع خود جای سوال دارد که بخشنامه ای که در رابطه با استخدام شوندگان است اگر بر خلاف قانون نیست چرا باید محرمانه باشد و در اختیار آنها قرار نگیرد؟

۶-لازم به ذکر است اینجانب طی دو مرحله اعتراض خود را از طریق سایت پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش در مورخ ۲۴/۲/۱۳۹۶ و اعتراض مجدد در ۹/۴/۱۳۹۶ با کد شکایت ۲۱۵۷۷ و کد پیگیری ۷۸۰۸۵۳۰۶۶ ثبت نموده ام که تا این تاریخ جوابیه قانع کننده ای به اینجانب ارائه نشده است."

متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:

" مدیر کل محترم اداره کل استان آذربایجان شرقی/ آذربایجان غربی/ کردستان/ یزد/ گیلان/ زنجان/ چهارمحال و بختیاری/ خراسان رضوی/ فارس/ شهر تهران/ اردبیل/ اصفهان

موضوع: ملاک قراردادن حدود قد

با سلام و احترام، حسب دستور مقام عالی وزارت مبنی بر ملاک عمل قرار دادن حدود «قد» (موضوع نامه شماره ۳۷۳۶۷/۶- ۱۴۰/م/۹۵ مورخ ۲۴/۱۱/۱۳۹۵) جهت بررسی ویژگی های جسمانی معرفی شدگان آزمون استخدام پیمانی سال ۱۳۹۵، موجب امتنان است دستور فرمایید داوطلبانی که به علت مشکل فوق از روند آزمون کنار گذشته شده اند مجدداً شرایط آنان مورد بررسی قرار گرفته، چنانچه «قد» داوطلبان زن در محدوده (۱۵۰ تا ۱۵۵ سانتی متر) و مردان (۱۵۵ تا ۱۶۰ سانتی متر) باشد در فرآیند جذب و پذیرش قرار گرفته و با رعایت سایر شرایط و ضوابط مربوط، مصاحبه استخدامی به عمل آید. شایان ذکر است در صورت انجام مصاحبه استخدامی، امتیاز آنان در سامانه درج شود و چنانچه امکان درج در سامانه فراهم نباشد اطلاعات آنان حداکثر تا آخر وقت اداری روز شنبه مورخ ۲۱/۱۲/۱۳۹۵ در اختیار این مرکز قرار گیرد.- رئیس مرکز برنامه ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات "

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره ۱۴۱۸۵۳/۸۱۰- ۳/۸/۱۳۹۶ توضیح داده است که:

" دفتر محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام

 در خصوص دادخواست خانم زهره کریمی با موضوع «ابطال بخشنامه شماره ۳۸۰۸۸/۱۸۰/م/۹۵ مورخ ۱۸/۱۲/۹۵ وزارت آموزش و پرورش» لایحه دفاعیه این دفتر به شرح ذیل تقدیم می گردد.

 ۱- براساس بند «ت» ماده ۸۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری درخواست کننده ابطال مصوبات باید دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده را به وضوح در درخواست خود تصریح نماید که با ملاحظه دادخواست شاکی این اقدام معمول نگردیده و مشخص نیست که اطلاعیه مذکور با کدام یک از موارد ذکر شده در بند «ت» ماده ۸۰ مغایرت دارد، همان گونه که مستحضرید اعلام مغایرت یک تصمیم با مصوبات دولت و یا مغایرت دو بخشنامه و یا مغایرت با مصوبات شورای آموزش و پرورش از مصادیق ماده مذکور و اصل ۱۷۰ قانون اساسی نبوده و عدم اقدام در این جهت با ضمانت اجرا و حکم مقرر در بند ۳ ماده ۸۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مواجه خواهد بود، لذا رد خواسته مطابق مستند اخیر الذکر مورد استدعاست.

۲- نامبرده در متن دادخواست، ادعای مغایرت بخشنامه مذکور را با مصوبه جلسه ۲۵۴- ۱/۹/۱۳۹۵ کمیسیون منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش نموده است، همان گونه که در بند فوق اعلام شد، اولاً: مصوبه کمیسیون مذکور از مصادیق قانون و شرع نبوده و قابل رسیدگی در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیست ثانیاً به استناد بندهای ۱ و ۳ شرح وظایف کمیسیون منابع انسانی موضوع آیین نامه کمیسیون های شورای عالی آموزش و پرورش مصوب جلسه ۸۸۸ شورای عالی آموزش و پرورش، این کمیسیون متولی انجام کارهای کارشناسی مورد نیاز شورای عالی آموزش و پرورش، در موضوعات تعیین شده می باشد و صرفاً مرجع صالح برای بررسی و پیشنهاد شرایط و ضوابط جذب معلمان به شورای عالی است و راساً نمی تواند مصوبه لازم الاجرا در این خصوص صادر نماید، بلکه به استناد بند ۱۱ ماده ۶ قانون تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش مرجع صلاحیت دار برای تصویب شرایط و ضوابط مذکور، شورای عالی آموزش و پرورش می باشد.

۳- ضوابط مربوط به ویژگیهای جسمانی به استناد ماده ۱ و ۳ آیین نامه اجرایی بند «ز» ماده ۴۲، ماده ۴۳ و ۴۴ قانون مدیریت خدمات کشوری و همچنین دستورالعمل شماره ۹۷۵۷/۹۳/۲۰۰- ۱۹/۷/۱۳۹۳ سازمان اداری و استخدامی کشور بوده است. به استناد ماده ۱ و ۳ آیین نامه اجرایی بند «ز» ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری به شماره ابلاغی ۸۸۳۸۴/۴۴۱۷۸- ۲۳/۴/۱۳۸۹ وزراء عضو بند ۱ و ۲ ماده ۱۲ قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش و مطابق مفاد دفترچه راهنمای آزمون استخدامی آموزش و پرورش در سومین آزمون متمرکز دستگاه های اجرایی کشور (آبان ماه ۱۳۹۵)، بخشنامه شماره ۲۵/۱۸۸۱۸۹/۱۸۰- ۲۶/۱۰/۱۳۹۵ و همچنین نامه شماره ۳۸۰/۱۸۰/م/۹۵- ۱۸/۱۲/۱۳۹۵ از ایشان مصاحبه به عمل آمده است براین اساس وی با کسب نمره کل نهایی ۶۰۷۱ نتوانسته در مقایسه با سایر داوطلبان در همان کد شغل محل در ردیف قبول شدگان نهایی قرار گیرد.

 ۴- به موجب آراء وحدت رویه دیوان عدالت اداری به شماره های ۴۷۴ و ۴۷۵- ۱۷/۵/۱۳۹۶ مفاد و شرایط مقرر در آگهی های استخدام از حیث الزام به رعایت آن توسط داوطلبان استخدام و صلاحیت قانونی دستگاههای استخدام کننده نسبت به درج شرایط اختصاصی جهت داوطلبان استخدام مورد تأیید هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفته است.

۵- شرایط مشاغل اختصاصی وزارت آموزش و پرورش از لحاظ شرایط احراز مشاغل و … تحت عنوان طرح طبقه بندی مشاغل معلمان طی جلسه مورخ ۳/۳/۱۳۹۱ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی، تصویب و طی بخشنامه شماره ۴۳۰۷۵/۹۱/۲۲۰- ۲۴/۱۱/۱۳۹۱ جهت اجرا از سوی معاونت راهبری منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور به وزارت متبوع ابلاغ شده است و بر همین اساس وزارت آموزش و پرورش با رعایت شرایط احراز و ارتباط رشته های تحصیلی با شغل مورد تقاضا و سایر ضوابط اقدام به تهیه و پیشنهاد آگهی استخدام پیمانی سال ۱۳۹۵ به سازمان اداری و استخدامی کشور نموده و سازمان مذکور نیز طی نامه شماره ۱۲۲۸۹۴- ۱۷/۷/۱۳۹۵ آگهی مذکور را تأیید نموده است.

بنا به مراتب مذکور و نظر به اینکه دادخواست مطروحه، بدون اعلام مستند قانونی خلاف شرع یا خلاف قانون بودن یا خروج از اختیارات این وزارتخانه طرح و تقدیم شده است، همچنین با عنایت به اینکه مراتب فوق و اختیارات قانونی آموزش و پرورش در جهت تعیین شرایط و مقررات لازم برای استخدام معلمان و اینکه شرایط اختصاصی در آگهی استخدام به اطلاع داوطلبان رسیده و با ملاحظه آراء وحدت رویه مذکور و اینکه احقاق حق نامبرده و پذیرش آن در صلاحیت هیأت عمومی نمی باشد لذا اقدامات آموزش و پرورش در جهت درج شرایط استخدام، اقدامی قانونی و در حدود صلاحیت و اختیارات محسوب می شود رد شکایت مورد استدعاست."

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳/۹/۱۳۹۷ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

هر چند وزارت آموزش و پرورش مجاز است به استناد بند (ز) ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری و رعایت آیین نامه اجرایی مربوط، معیارهای توانایی جسمی و شرایط فیزیکی مناسب برای استخدام مشاغل از جمله میزان قد داوطلبین برای مشاغل آموزشی را تعیین کند و رأی شماره ۱۳۱۲- ۹/۵/۱۳۹۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری موید این امر است، لیکن از آنجایی که در دفترچه آزمون استخدامی سال ۱۳۹۵ وزارت آموزش و پرورش مقرر شده، داشتن سلامت جسمانی، روانی و توانایی حسن انجام وظایف محوله برای حرفه معلمی طبق ضوابط و مقررات آموزش و پرورش مورد سنجش قرار می گیرد و در آن مقطع زمانی طبق مصوبه آموزش و پرورش قد مناسب برای داوطلبان زن جهت استخدام ۱۵۵ سانتی متر تعیین شده است، ثانیاً: دستگاه های اجرایی موظف هستند شرایطی را که وفق مقررات قانونی تعیین و در آگهی استخدام درج کرده اند، رعایت کنند و آراء وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه‌های ۴۷۵ و ۴۷۴- ۱۷/۵/۱۳۹۶ شرایط قید شده در آگهی های استخدامی را الزام آور دانسته است و داوطلبان با آگهی از این موضوع در آزمون شرکت کرده اند، بنابراین تغییر بعدی شرایط آزمون استخدامی که در نامه رئیس مرکز برنامه ریزی، منابع انسانی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش پس از برگزاری آزمون به کاهش میزان قد داوطلبین زن از ۱۵۵ به ۱۵۰ سانتی متر صـادر شده، مغایر بـا بند «ز» مـاده ۴۲ و ماده ۴۴ قانون مدیریت خدمات کشوری از حیث عدم رعایت شرایط آگهی استخدام است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود.

محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری