رأی وحدت‌رویه شماره ۲۸۸ الی ۳۰۵و ۳۰۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

رأی وحدت‌رویه شماره ۲۸۸ الی ۳۰۵و ۳۰۷ مورخ ۱۳۹۸/۲/۳۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: پرداخت حقوق و فوق‌العاده‌‌های زنان در ایام مرخصی زایمان در بخش‌های غیردولتی خصوصی، بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است

شماره دادنامه: ۲۸۸ الی ۳۰۵ و ۳۰۷

تاریخ دادنامه: 31؍۲؍۱۳۹۸

شماره پرونده: ۹۷؍۲۴۷۷، ۹۷؍۲۴۷۸، ۹۷؍۲۴۷۹، ۹۷؍۲۴۸۰، ۹۷؍۲۴۸۱، ۹۷؍۲۴۸۲، ۹۷؍۲۴۸۳، ۹۷؍۲۴۸۴، ۹۷؍۲۴۸۵، ۹۷؍۲۴۸۶، ۹۷؍۲۴۸۷، ۹۷؍۲۴۸۸، ۹۷؍۲۴۸۹، ۹۷؍۲۴۹۰، ۹۷؍۲۴۹۱، ۹۷؍۲۴۹۲، ۹۷؍۲۴۹۳، ۹۷؍۲۴۹۴

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

اعلام کنندگان تعارض: ۱-آقـای آقاشاهی (مدیـرکل دبیرخانه مرکزی و دفاتر استانی) دیوان عدالت اداری خانم ها: ۲- نگار رستـگار ۳- سانـاز جمـالی ۴- الهـه شجـاع نیا ۵- گونـا خـانی ۶- نـرگس پلیمی نسب ۷- فرشته عاکفی ۸- فاطمه سارانی نـژاد ۹- لیـلا خـاکی جـوان ۱۰- شهـلا صفاری ۱۱- آرزو مهرپارسا ۱۲-سیمـا زواری ۱۳- یـاسمن عطا الهی اشکور ۱۴- نیلوفـر سرکـاری کـور عباسلو ۱۵- زهـرا مناجاتی ۱۶- فـاطمه قاسمی ۱۷- شـرکت مجتمع صنعتی اسفرایـن ۱۸- منصوره شادی ۱۹- رویا رحیمی بافرائی ۲۰- مرضیه کرمی

موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری 

 گردش کار: زنانی که شاغل در بخش غیردولتی خصوصی بوده و صندوق بازنشستگی آنها تأمین اجتماعی بوده و زایمان کرده بودند به موجب دادخواستی به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی خواستار پرداخت و حقوق فوق العاده های ایام مرخصی زایمان افزایش یافته از ۶ ماه به ۹ ماه شده اند و شعب دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دادخواست آنها به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

 الف: شعب بدوی ۵۲، ۱۴، ۴۷، ۲۵، ۱۲، ۴۹، ۳۵ و ۵۸ دیوان عدالت اداری در رسیدگی به خواسته تقاضای افزایش مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه و پرداخت حقوق و مزایا به موجب دادنامه های شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۰۲۹۳-۶؍۲؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۰۳۱۷-۶؍۲؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۰۳۷۸-۱۱؍۲؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۰۴۳۸-۱۶؍۲؍۱۳۹۶، ۹۴۰۹۹۷۰۹۰۱۴۰۰۶۱۷-۲۰؍۳؍۱۳۹۴، ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰۰۲۱۴ -7؍۱؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰۱۹۹۲-۲۲؍۹؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰۲۵۷۸-۵؍۱۱؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۱۲۰۱۱۷۵-۵؍۱۰؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۰۲۵۹-۲۰؍۲؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۱۵۸۴-۲۴؍۹؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۱۷۲۳ -12؍۱۰؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۱۵۵۷-۲۲؍۹؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۲۸۹۰-۷؍۹؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰۰۴۵۰ -21؍۱؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۰۲۵۶-۲۰؍۲؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۱۵۴۳-۲۱؍۹؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۷۴۰۲۵۱ -22؍۱۲؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۲۴۵۶-۱۰؍۷؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۲۱۲۰-۱۳؍۶؍۱۳۹۵، ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۳۵۱۴ -6؍۱۱؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۰۰۰۵-۵؍۱؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۰۰۱۳-۵؍۱؍۱۳۹۶ با این استدلال که اولاً: به موجب تبصره ۲ ماده واحده اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ۱۳۹۲ دولت مجاز به افزایش مدت مرخصی زایمان تا ۹ ماه شده است. ثانیاً: به موجب بند ۱ تصویب نامه شماره ۹۲۰۹۱ت۴۶۵۲۷هـ-۳۱؍۱؍۱۳۹۴ صـادره از هیأت عمومـی دیوان عـدالت اداری مـورد تأیید قرار گرفته است. ثالثاً: پرداخت حقوق و فوق العاده های شاغلین غیر دولتی در خصوص مرخصی ۹ ماهه زایمان همانند مرخصی ۶ مـاه سابق بـر اسـاس قـوانین و مقررات مـربوطه و به دلیل شمول مقررات تأمین اجتماعی بر این دسته از شاغلین بر عهده سازمان تأمین اجتماعی می باشد، حکم به وارد دانستن شکایت و الزام تأمین اجتماعی به اجابت خواسته شاکیان صادر کرده اند.

 آراء شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۵۶۰۱۲۸۳- ۱۷؍۹؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۱۰۰۱۲۴-۳؍۲؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۵۳۰۱۰۳۴-۷؍۳؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۱۵۴۳-۷؍۴؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۱۰۰۶۶۶- ۱۶؍۳؍۱۳۹۶ در شعب ۱، ۴، ۲ و ۲۸ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری عیناً تأیید شد. 

در اثر تجدیدنظر خواهی از سایر آراء مذکور، شعبه ۲۷ تجدیدنظر (۱۰ سابق) دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه های شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۱۰۰۴-۱۲؍۴؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۹۲۰-۱۰؍۴؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۲۲۸۱ -18؍۱۱؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۹۸۲-۱۲؍۴؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۲۰۹۵-۹؍۱۱؍۱۳۹۵، 9609970956000999 -12؍۴؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۱۱۱۳-۱۳؍۴؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۲۰۹۷-۹؍۱۱؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۱۲۳ -2؍۲؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۲۲۵۴-۱۷؍۱۱؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۲۶۷-۶؍۲؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۲۲۳ -3؍۲؍۱۳۹۶، ۹۵۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۲۰۱۰-۲۵؍۱۰؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۹۹۳-۱۲؍۴؍۱۳۹۶، 9509970956002255 -17؍۱۱؍۱۳۹۵، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۰۸۵۰-۲۹؍۳؍۱۳۹۶، ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۰۰۱۱۰۱-۱۳؍۴؍۱۳۹۶ با استدلال زیر آراء مذکور را نقض می کند:

با توجه به رأی شماره ۱۳۲۸-۱۹؍۸؍۱۳۹۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مراجع متبوع مستخدم ملزم به اعطای مرخصی ۹ ماهه زایمان موضوع تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ۱۳۹۲ می باشند و شاکی هم که از کارکنان بخش غیردولتی است باید دستگاه متبوع خود را طرف شکایت قرار دهـد و از این رو هیچ گونـه رابطه استخدامی بـا سازمـان تأمین اجتماعی نداشته و خـواسته متوجه این سازمان نمی باشد و این سازمان صرفاً مکلف به انجام وظایف قانونی مذکور در ماده ۵۹ قانون تأمین اجتماعی می باشد، به لحاظ عدم توجه دعوا به سازمان تأمین اجتماعی قرار رد شکایت صادر کرده اند.

 شعبه ۸ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری نیز در مقام رسیدگی به تجدیدنظر خواهی از رأی شماره ۶۱۷-۲۰؍۳؍۱۳۹۴ شعبه ۱۴ بدوی دیوان عدالت اداری به شرح زیر استدلال کرده است:

در خصوص دعوای تجدیدنظرخواهی سازمان تأمین اجتماعی (اداره کل تأمین اجتماعی استان تهران) به طرفیت خانم نگار رستگار نسبت به دادنامه شماره ۶۱۷-۲۰؍۳؍۱۳۹۴ موضوع پرونده کلاسه ۶۴۸ صادره از شعبه ۱۴ بدوی دیوان که به موجب آن حکم به ورود شکایت صادر شده است با توجه به مفاد اوراق و محتویات پرونده صرف نظر از آن که شاکی دلیلی بر استفاده از مرخصی (گواهی استراحت) ارائه ننموده است، نظر به اینکه افزایش مرخصی و موافقت با آن از ۶ ماه به ۹ ماه از وظایف دستگاه متبوع مستخدم می باشد و در فرض رعایت شرایط قانونی، تأمین اجتماعی مکلف به انجام وظایف قانونی (اجرای ماده ۵۹ قانون تأمین اجتماعی می باشد، لذا با وصف موجود دعوی متوجه سازمان تأمین اجتماعی نبوده و به استناد مواد ۶۵ و ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رأی معترض عنه نقض و در اجرای بند پ ماده ۵۳ قانون فوق الذکر قرار رد شکایت شاکی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.

  هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 31؍۲؍۱۳۹۸ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً: تعارض در آراء محرز است.

ثانیاً: با توجه به اینکه در تبصره ۲ قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب سال ۱۳۹۲ به دولت اجازه داده شده است مرخصی زایمان مادران را به ۹ ماه افزایش دهد و هیأت وزیران نیز به موجب مصوبه شماره ۹۲۰۹۱؍ت۴۶۵۲۵۷هـ-۱۹؍۴؍۱۳۹۲ مدت مرخصی زایمان (یک و دوقلو) زنان شاغل در بخش های دولتی و غیردولتی ۹ ماه تمام با پرداخت حقوق و فوق العاده های مربوط تعیین کرده است و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز بـه موجب رأی شماره ۲۲۵-۲۲۴ مـورخ ۲۲؍۴؍۱۳۹۵ بند موصوف از مصوبه مذکور را ابطال نکرده است، بنابراین پرداخت حقوق و فوق العاده های مربوط در بخش غیر دولتی در مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه از حقوق مادران شاغل در بخش های غیردولتی است و از آنجا که هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پیش از این در رأی شماره ۱۳۲۸-۱۹؍۸؍۱۳۹۳ با استناد به ماده ۶۴ قانون تأمین اجتماعی سازمان تأمین اجتماعی را در صورتی از پرداخت حقوق و مزایای ایام مرخصی زایمان واجد تکلیف ندانسته که کارفرمایان طبق قوانین و مقررات مکلف باشند حقوق یا مزد بیمه شدگان را بپردازند، بنابراین چون در قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب سال ۱۳۹۲ و مصوبه شماره ۹۲۰۹؍ت۴۶۵۲۷هـ-۱۹؍۴؍۱۳۹۲ هیأت وزیران، تکلیفی متوجه کارفرمایان زنان شاغل در بخش غیردولتی در پرداخت حقوق و فوق العاده های ایام مرخصی زایمان پیش بینی نشده است، سازمان تأمین اجتماعی مکلف به پرداخت حقوق و فوق العاده های مربوط است و رویه جاری در سازمان تأمین اجتماعی در خصوص مورد چه در زمانی که مرخصی زایمان طبق ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب سال ۱۳۷۴ و قانون اصلاح ماده ۳ قانون مذکور مصوب سال ۱۳۸۶، ۴ و ۶ ماه تعیین شده بود، حقوق مربوط به مادران پرداخت می شده است، بنا به مراتب با افزایش مرخصی زایمان به ۹ ماه نیز تکلیف کماکان متوجه سازمان تأمین اجتماعی است و آراء صادر شده به وارد دانستن شکایت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات تشخیص شد. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است./ 

  مرتضی علی اشراقی

 رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری